۱.
کلید واژه ها:
سبک هندی قیصر امین پور شعر معاصر هنجارهای زیبایی شناختی
آنچه می انگاشتند نبود؛ سبک هندی آنقدر ها توانایی های تاکنون به چشم نیامده داشت که بتواند پس از دوره ای هویت خدشه دار شده خود را باز بسازد و با همان نازک خیالی ها و مضمون پردازی های انکار شده، از شاعران دلبری کند و در کنار رمانتیسیسم و سمبولیسم اروپایی در شعر نیما و پیروان وی رسوخ کند و به ویژه چشم هایی را که پس از انقلاب، به واسطه دردها و دغدغه های برخاسته از یک ایدئولوژی نوظهور، کمتر به افق های غرب می نگریست، به شگفتی آفرینی های رنگارنگ خود خیره کند و در این میان سهم بیدل دهلوی و صائب تبریزی از همه بیشتر بود. قیصر امین پور، نام آشنای ادبیات معاصر ایران نیز با همه وابستگی ها و دلبستگی ها به سنت های ادبی و رسم و راه های شعر نیمایی، از تاثیر پذیری از شگردهای شاعرانه سبک هندی بر کنار نماند و شعر خویش را از نظر برخی جلوه های جمال شناختی باز آمده در این سبک، به سبک هندی ماننده کرد. «جلوه های جمال شناختی سبک هندی در شعر قیصر امین پور» تفصیل این اجمال است.
۲.
کلید واژه ها:
شخصیت داستانی رزمندگان ادب پایداری رمان دفاع مقدّس مولفه های پایداری
چه چیزهایی مایه ایستادگی و پیروزی رزمندگان بر دشمن مهاجم بود؟ در این مقاله این مهم در رمان های دفاع مقدس ریشه یابی و تقسیم بندی شده است.شخصیت، یکی از عناصر اصلی رمان است که با محتوا و درون مایه و شکل اثر، رابطه نزدیکی دارد. انگیزه و عمل شخصیت، بازتابی از مسایل اجتماعی است. بررسی شخصیت در رمان دفاع مقدس، کلید درک انگیزه و اندیشه مبارزان در طول هشت سال جنگ تحمیلی است. آنچه در شخصیت های رمان دفاع مقدس بیشتر نمود دارد؛ چرایی دفاع است نه چگونگی دفاع. این نکته در فکر و عمل کاملا آشکار است.
سطوح فکری و کنشی مبارزان، بیانگر دلایل و نوع مقاومت در برابر دشمن است و عوامل و مولفه های پایداری ملت ایران را نشان می دهد. فکر و عمل شخصیت های رمان، زمینه های عقیدتی و اجتماعی و تاریخی مقاومت را بیان می کند. در بررسی شخصیت ها، هویت دینی و عرفانی رزمندگان در ارتباط با امام و مردم و انقلاب اسلامی، عوامل اصلی پایداری در برابر دشمن هستند و وحدت عقیدتی و عاطفی رزمندگان با خود و خانواده ها، تقویت روحیه مقاومت است. ماهیت رمان دفاع مقدس نیز چیزی جدای از این مولفه ها نیست. در این نوشتار سعی شده است این عوامل، به عنوان مهمترین مولفه های پایداری مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.
۳.
کلید واژه ها:
شعر معاصر عرب صورخیال شعر پایداری منیر مزید بلاغت هنری نشیدالارض والخلود
شعر «نشیدالارض والخلود» سروده منیرمزید، شاعر معاصر فلسطینی ساکن کشور رومانی، در سی بند تنظیم شده و شاعر توانسته است هدف خود، یعنی حماسه پایداری و مقاومت مردم فلسطین را در هاله ای از بلیغ ترین صورخیال بیان کند.این تحقیق به منظور بررسی بلاغت هنری این شعر و ارتباط آن با عنصر پایداری انجام شده است. به همین منظور صور بیانی شعر را استخراج می کند و دلایل بلاغی آن ها را نشان می دهد و شیوه آن، مطالعه موردی، کتابخانه ای و توصیفی با استفاده از روش آمارگیری و ارایه نتایج در قالب جدول و نمودار است.سوال اصلی تحقیق آن است که دامنه گسترش صورخیال در این شعر چگونه است و کدام عنصر خیال در تبیین پایداری مردم نسبت به سایر صور بیانی برتری دارد.نتایج این تحقیق عبارت است از:-1 این شعر بیشترین تصویر های ادبی را دارد. -2 شاعر، فاصله زیبا شناسی را کاملا در شعر رعایت کرده است. -3 کاربرد تصویر ها در این شعر به خوبی بر مخاطب تاثیر می گذارد. -4 تاکید شاعر در کاربرد تصویر های بلیغ است.-5 تاکید شاعر در بیان جاندار انگاری تصاویر است.6- تاکید شاعر بر ارایه تصاویر بر پایه همانندی است.-7 عنصر برتر خیال در بیان پایداری مردم فلسطین، استعاره بالکنایه گسترده است.
۴.
کلید واژه ها:
صور خیال شعر پایداری رحمدل اسوه های مذهبی و ملی
با شروع جنگ تحمیلی فضای شعر بسیاری از شاعران تغییر یافت. شعر به سنگرها رفت و جنگ و جبهه و شهادت مضمون اصلی بسیاری از گویندگان شد. در این برهه، روح حماسه و عرفان در هم آمیخت و شعرا با سرودن غزل های حماسی-عرفانی مجاهدت ها و دلاوری های ملت ایران را به تصویر کشیدند. غلام رضا رحمدل از جمله شاعران متعهد گیلانی است که جبهه را به شعر کشاند. وی در سرودن اشعار پایداری مهارت خاصی دارد. در اشعار وی، شهادت و ایثارگری از جایگاه ویژه ای برخوردار است.این نوشتار به بررسی سروده های شاعر در دو کتاب «از زمزمه تا فریاد» و «ماایستاده ایم» می پردازد. مطالعه این دو کتاب، تسلط شاعر را در کاربرد اوزان و قوالب شعری و نیز نوآوری های وی را در خلق تصاویر زیبا و بدیع از حماسه پایداری ملت ایران به خوبی نشان می دهد. رحمدل در تصویر رشادت ها و از خود گذشتگی های ملت ایران از اسوه های مذهبی و ملی در شعر خویش بهره جسته و مخاطبان خود را به پیروی از اسوه های مقاومت ترغیب نموده است. گزینش واژه های مناسب، ساختن ترکیبات نو و انتخاب وزن و قافیه متناسب با موضوع شعر به شعر رحمدل انسجام و روانی خاصی داده است.
۵.
کلید واژه ها:
قرآن کریم مبانی نظری دفاع مقدس بقا و سعادت انسان اراده و انتخاب انسان
دفاع، مفهومی مقدس، ارزشی و مبتنی بر آفرینش بشر و یکی از ارکان بقا، حفظ نوع و سعادتمندی دنیا و آخرت اوست. فهم حقیقی و التزام عملی به آن، سبب امنیت، عدالت و رفاه عمومی می شود.اسلام در مورد دفاع مقدس، برخوردار از نظریه ای است که بر دو مبنای توحیدی استوار است: -1 خواست و مشیت الهی و خارج از اراده انسان -2 خواست و مشیت الهی که بر فطرت یعنی آگاهی، اراده و انتخاب انسان مبتنی است. در این مقاله پس از بررسی معنا و مفهوم دفاع مقدس در قرآن کریم و پاره ای از اسناد دیگر، به تبیین مبانی نظری آن پرداخته شده است. اهمیت شناختی دفاع برای ایجاد جوامع سالم بیان گردیده است.
۶.
کلید واژه ها:
الشعر السیاسی احمد الوائلی محمدمهدی الجواهری المواقف السیاسیة
تطرقت هذه الدراسة للمواقف و الاتجاهات السیاسیة للشاعرین المعاصرین احمدالوائلی و محمدمهدی الجواهری اللذین عاشا فی عصر مخاض الحوادث و التطورات السیاسیة التی مرّت علی العراق بدءاً من ثورة العشرین بقیادة علماء الدین و علی رأسهم المرجع محمدتقی الشیرازی و انتهاءاً بحزب البعث و صدام حسین. یفترق الشاعران فی مواقفهماتجاه حزب البعث و علماءالدین و الحرکة الاسلامیة المعاصرة و المد الاحمرالشیوعی الذی سیطرعلی الشارع العراقی فی عهد عبدالکریم قاسم، ویتفقان فی وجهات نظرهماحول الثورة العراقیة ضدبریطانیا و القضیة الفلسطینیة.
۷.
کلید واژه ها:
شعر نزارقبانی ادب مقاومت
این مقاله درباره شاعر پرآوازه معاصر سوری، نزار قبانی، نوشته شده است. رویکرد این نوشتار پیرامون ادب مقاومت می باشد. جلوه های ادب پایداری به قرار ذیل از مجموعه اشعار سیاسی این سخن سرا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است:وطن دوستی، فلسطین، قدس، تعهد ملی و محبت کشورهای عربی، بیروت، گذشته افتخارآمیز، حکمران و ملت، حکمران عرب و مساله فلسطین، فرزندان سنگ، کودک عرب امید آینده، نیروهای امنیتی و بازجویی، آزادی و مبارزه، سلطه آمریکا، عدم آزادی اندیشه.
۸.
کلید واژه ها:
زن ادبیات معاصر داستان کوتاه دفاع مقدس
پدیده دفاع مقدس همراه با هشت سال مقاومت سرافرازانه مردم این مرز و بوم بر تمامی جنبه های زندگی آنان، خصوصا بر ادبیات و فرهنگ تاثیر نهاد و موجب تولد ادبیات خاص دفاع مقدس گردید. تاثیر جنگ را در تمامی انواع ادبی، به ویژه ادبیات داستانی می توان مشاهده نمود. در خلق حماسه های جنگ، زنان نیز همچون مردان سهم بزرگی داشته اند و این حماسه های جاودان در ادبیات داستانی، خصوصا در داستان های کوتاه به تصویر کشیده شده است.این مقاله به بررسی نقش زن در چند داستان کوتاه دفاع مقدس پرداخته است. هدف از این بحث، بیان نقش زنان از دیدگاه جامعه شناختی در داستان های کوتاه دفاع مقدس می باشد. زنان بر اساس نقش هایشان در این داستان ها دسته بندی شده اند و برای هر نقش، نمونه ای از داستان های کوتاه آورده شده است. برای هر داستان، نخست خلاصه ای ازآن بیان گردیده و سپس، با استفاده از نمونه هایی از نثر داستان، به تحلیل نقش زنان در این گونه داستان ها، پرداخته شده است. در این مقاله، داستان های کوتاه دفاع مقدس به دو دوره زمانی تقسیم می گردد و زنان، نقش های خاصی را در هر یک از داستان ها دارند که این نقش ها، در هر دوره به طبقه های مخلتفی تقسیم شده است.
۹.
کلید واژه ها:
گفتمان جامعه شناسی شعر جنگ تحمیلی
بررسی تعامل بین ادبیات و جنگ تحمیلی، علاوه بر نشان دادن بستر های اجتماعی و سیر تحول این تعامل، منتقدین ادبی را در درک بهتر آثار این دوره و شناخت رسالت ادبیات دفاع مقدس کمک می کند. در این مقاله سعی شده است با بررسی گفتمان شعر جنگ تحمیلی از منظر جامعه شناسی، نحوه انعکاس تحولات اجتماعی در شعر جنگ-حد فاصل سال های 1359 تا 1367 هجری شمسی-نمایان گردد. این بررسی حاکی از این است که گفتمان شعر دفاع مقدس را می توان به طور کلی به دو شاخه ایدئولوژیک و انسانی-انتقادی تقسیم کرد. در گفتمان ایدئولوژیک که خود بر اساس لحن کلام شاعر به انواعی نظیر شعاری-شورانگیز، حماسی-ملی، حماسی-عرفانی، نوستالوژیک و ... تقسیم می شود؛ آنچه بیش از هر چیز نمایان است؛ جایگاه ایدئولوژی انقلاب و ارزش های بر آمده از آن در ذهن و زبان شاعر است. در حالی که در گفتمان انسانی-انتقادی بیشتر با نگاهی انسان شناسانه، فراملی و ساختارشکنانه نسبت به پدیده جنگ مواجه هستیم.
۱۰.
کلید واژه ها:
شعر انتظار بررسی واژه شناختی کارکرد های زبانی و درون مایه ای ژانر ادبی
باور به وجود منجی و رهایی بخش و تشکیل جامعه ای آرمانی که الگوهای معنوی و مینوی بر آن حاکم باشد، در ادبیات آرمان شهری و تعلیمی جهان اهمیت به سزایی دارد. باور به سوشیانت و نجات دهنده، بخش در خور توجهی از باورهای دینی، آرمانی و مفاهیم فرهنگی را در عرصه های فرهنگ و ادبیات ایران پیش از اسلام در برگرفته بود و از زمانی که دین اسلام با سرشت فارسی زبانان درآمیخت، این باور بازتابی گسترده در شعر شاعران ادب فارسی بر جای گذاشت و به ویژه پس از انقلاب، این مفهوم و رویکرد آن در ادبیات، فراگیرتر شد.شعر «انتظار» درمیان شاعران ایرانی که به ویژه از دریچه دینی به تبیین مسایل می پردازند، جایگاه در خوری دارد و کارکردهای زبانی، درون مایه ای و زیبا شناختی این شعر به گونه ای است که با باورهای دینی درآمیخته است. اما واقعیت این است که به سبب جنبه های محتوایی-دینی و آرمان اندیشی، تاکنون زبان و کارکرد های هنری و زیبا شناختی این شعر کمتر کاویده شده است. از این رو، هدف این مقاله، نقد و تحلیل و بررسی شعر انتظار، در عرصه ادبیات معاصرِ پس از انقلاب، از دیدگاه زبانی و به ویژه پژوهش بسامدی واژگان، تحلیل واژه شناختی و کارکردهای زبانی این گونه شعر و چگونگی پیوند با کارکردهای درون مایه ای و سرشت آن هاست.
۱۱.
کلید واژه ها:
انقلاب شعر مقاومت الجزایر مفدی زکریّا
کشور الجزایر با پیشینه کهن تاریخی، یکی از کشور های عربی است که شاهد بزرگترین انقلاب ها در جهان عرب در قرن بیستم بوده است. انقلابی که با جوانمردی، از خودگذشتگی و جانفشانی مردان و زنان به حضور 130 ساله استعمار فرانسه خاتمه داد و استقلال را برای این کشور به ارمغان آورد. تمامی اقشار جامعه الجزایری در انقلاب و شکل گیری و ساماندهی مقاومت مردم نقش داشتند که در این میان نقش ادبا و به ویژه شعرا از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ چرا که اشعار شعرا برخاسته از شعور آن ها بود، شعوری صادق که با استعداد خدادادی و تعالیم قرآن کریم در هم آمیخته، بهترین اشعار و قصاید را به عرصه ظهور می رساند.مفدی زکریا یکی از این شعراست که به دلیل احساسات صادقانه و حضور فعال در این مبارزه و خلق قصایدی بی نظیر، جایگاه خاصی را در شعر مقاومت الجزایر به خود اختصاص داده؛ به گونه ای که شاعر انقلاب الجزایر و دیوان او دیوان انقلاب الجزایر نامیده شده است.در این مبحث تلاش گردیده، ضمن معرفی این شخصیت و مختصری از مبارزه ادبی وی در مقابله با استعمار اشغالگر، جلوه هایی از این مبارزه در اشعار او به همراه نمونه هایی از اشعار وی تقدیم خواننده گردد تا جایگاه و نقش این شاعر در شعر مقاومت الجزایر بیان گردد.
۱۲.
کلید واژه ها:
رنگ شعر مقاومت رمز محمود درویش
یکی از عناصر موثر در زیبایی اشعار محمود درویش خیال گسترده ای است که از رنگ ها برمی خیزد. رنگ در شعر او جایگاه مهم و ممتازی دارد. او برای بیان مقصود خود، رنگ را در اشکال رمزی، کنایی و استعاری به کار می گیرد. در شعر او رنگ سبز نماد امید، آزادی طلبی، حیات و حرکت، بوده و عشق به فلسطین و ملت مبارز و فداکارش را به تصویر می کشد و بیشترین کاربرد را در میان رنگ ها به خود اختصاص داده است. رنگ سفید صلح و آرامش در سایه آزادی و گاهی عدم، نیستی و فنا را تجسم می بخشد. رنگ آبی غالبا رنگ آرامش، جاودانگی، حکمت و بی نهایت است. رنگ سرخ عشق به فلسطین و ملتش را تجلی داده، رمز شهادت، شهامت، فداکاری و ایثار در راه آزادی است. رنگ سیاه، ظلم و ستم و استعمار و بند های اسارت را نشان می دهد. رنگ گندمی بخشی از هویت ملت فلسطین و گندم زارهایش را به تصویر کشیده است. هر کدام از این رنگ ها دلالت ها و الهامات متفاوت و گاه مغایری را می رسانند و با نوآوری و خلاقیت در خدمت شعر مقاومت قرار گرفته اند.
۱۳.
کلید واژه ها:
شعر ادبیات پایداری کوتاه سروده
ادبیات معاصر فارسی-به خصوص در حوزه مقاومت و پایداری-تحت تاثیر مناسبت های جهانی و تغییراتی که در جهان بینی انسان معاصر و انتظار او از هنر به وجود آمده، به سوی کوتاه گویی و کوتاه سرایی گرایش یافته است. کوتاه گویی هر چند ویژگی ذاتی آثار هنری و ادبی است و در ادوار پیشین نیز با شکل های مختلف خود رواج داشته است، اما در روزگار معاصر شکل ها، انگیزه ها و تکنیک های ویژه ای یافته، به گونه ای که می توان کوتاه گویی را جریان غالب و شگرد عمده شعر معاصر و شعر دفاع مقدس دانست. کوتاه سرایی در ادبیات فارسی دارای گونه های مختلف و جالب توجه و ویژگی های منحصر به فردی است که سبب تمایز آن از جریان های ادبی سایر زبان ها از جمله قالب های ژاپنی می گردد.به علاوه، زمینه ها و درونمایه های اختصاص یافته به کوتاه سرایی نیز-هر چند که بسیار متنوع است، قابل طبقه بندی در گروه های معدود می باشد که ویژگی عمده این گروه ها گذرا و آنی بودن است. لذا می توان کوتاه سروده ها را به نحوی شعر لحظه ها نیز نامید.
۱۵.
کلید واژه ها:
افغانستان شعر فارسی جریان شناسی شعر مهاجرت شعر پایداری
کودتای مارکسیستی و به دنبال آن ورود نیروهای ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان، تحولات عمیقی در همه شئون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این کشور ایجاد کرد.شعر افغانستان نیز پس از این واقعه، تا روی کار آمدن دولت «حامد کرزی» از نظر صورت و مضمون دگرگونی های زیادی را پشت سر گذاشت.این مقاله به روش تاریخی-تحلیلی می کوشد، ضمن بررسی جریان های موثر شعری سه دهه پسین افغانستان، شعر پایداری این کشور را-به عنوان جریان غالب-در حوزه های جغرافیایی و تاریخی گوناگون، مورد بررسی قرار دهد. مهمترین نتیجه این پژوهش آن است که جریان شعر پایداری افغانستان با آغاز مهاجرت شاعران به سایر نقاط جهان، متاثر از بافت سیاسی، اجتماعی و زبانی کشورهای میزبان، به جهش های کیفی متفاوتی دست یافته است. این تاثیر پذیری از ادبیات کشورهای میزبان، به تدریج جریان شعری داخل افغانستان را نیز تحت الشعاع قرار داده است.
