دین و ارتباطات

"مقاله حاضر به بررسی رابطه اینترنت، دین و فرهنگ مردم پسند می پردازد و می کوشد نشان دهد که اینترنت ضمن آنکه امکاناتی را در اختیار دین قرار می دهد، چگونه به عنوان پایگاهی برای تعاملی جدید میان دین و فرهنگ مردم پسند قرار می گیرد. در ابتدا، به این نکته اشاره خواهد شد که فضای مجازی حداقل به دلیل پنج ویژگی فضای مساعدی را برای گسترش ارتباطات دینی فراهم می سازد: 1. سرزمین زدایی و جهانی شدن بازار دین، 2. دموکراتیزه کردن دینی، 3. گمنامی، 4. دسترسی آسان، 5. اعتماد. مقاله تلاش می کند که به دو نوع حضور دین در فضای مجازی اشاره کند: دین برخط و دین به صورت برخط. تعاملی ترین شکل تعامل دین و اینترنت «دین به صورت برخط» است که در آن مؤمنان می توانند در فضای مجازی به تعاملات دینی خود بپردازند. سرانجام، مقاله به این مسئله می پردازد که اینترنت فضایی برای حضور فرهنگ مردم پسند است و حضور این محتوا و تعامل آن با محتوای دینی، به درک و تفسیر جدیدی از دین منجر می شود. "

"در زیست جهان فرهنگی معاصر پیوند میان دو مقوله اثرگذار، «قدرت و فرهنگ»، بیش از پیش خود را در قالب و شکل بندی اجتماعی سیاسی سیاست فرهنگی (گفتمان) و سیاست گذاری فرهنگی (راهبرد و کردار ایدئولوژیک) نشان داده است. پیامد کارکردی این سیاست ها در مجموع چیزی جز تعیین معنای زیست اجتماعی و کنش های روزمره، بازنمایی فرهنگی و مشروعیت بخشیدن به فرهنگ زندگی روزمره و نهایتاً انتظام بخشیدن به اندیشه و کردارهای فرهنگی نیست. در این میان دست کم ما شاهد ایجاد پررنگ حوزه دیگری از این سیاست های فرهنگی هستیم که حلقه محوری آن را دین تشکیل می دهد؛ منظور سیاست (های) فرهنگی دینی است که شکل بندی اجتماعی را با محتوای فرهنگ دینی، سیاست دینی، سیاست گذاری فرهنگ دینی و سیاست گذاری دینی در فرهنگ پدید آورده اند. به این معنا سیاست (های) فرهنگی دینی، به ویژه در جوامع حساس تر به فرهنگ دینی و دارای رژیم های سیاسی با جهت گیری فرهنگ دینی (از جمله ایران معاصر)، با سوژه گفتمانی سروکار دارند که می توان آن را فرهنگ مردمی (مردم پسند) دانست. از این منظر مسئله این است که در سیاست گذاری دینی برای فرهنگ مردمی ایران: 1. کدام سیاست های گفتمانی محوریت یافته اند؟ 2. به کدام سوژه های گفتمانی در این سیاست ها بیشتر ارجاع شده است؟ 3. غایت گفتمانی محوری در این سیاست ها برای سوژه ها چیست؟ در مقاله حاضر پرسش های این مسئله در دل چارچوب نظری خاص، سیاست های دینی هویت- مقاومت فرهنگی، و روش متناسب با آن، تحلیل گفتمان انتقادی، پاسخ داده شده اند. "

"استفاده از رسانه سینما برای القای پیام ها و مفاهیم دینی، بخشی از فعالیت های رسانه ای جهان معاصر است. این استفاده گاه به صورت بسیار سطحی و ساده اندیشانه و گاه ناشی از یک درک عمیق از دین و رسانه و ضروریات هر یک می باشد. در حالت اول، فیلم دینی محدود به یک دین خاص و مضمون آن، شعاری می شود. در حالت دوم، فیلم دینی دربردارنده وجه مشترک پیام های عمیق الهی و بشری مشترک در همه ادیان است و بنابراین برای طیف وسیع تری از مخاطب، استفاده می شود بدون اینکه با شعارهای سطحی آنان را دلزده کند. در مقاله حاضر ضمن مقایسه تحلیلی فیلم های ایرانی «کویر»- به عنوان نمونه ای از سینمای نوع اول- «قدمگاه»- به عنوان نمونه ای از سینمای نوع دوم- به دنبال تایید این ادعا هستیم که سینمای دینی نوع دوم با ویژگی چندلایه و هنری بودن می تواند سینمایی موفق و تاثیر گذار در جهت اهداف آن باشد، در حالی که سینمای نوع اول، بر ضد خود و اهدافش عمل می کند و با دلزده کردن مخاطب، در حقیقت وی را از دین دور می کند. استفاده از رسانه سینما برای القای پیام ها و مفاهیم دینی، بخشی از فعالیت های رسانه ای جهان معاصر است. این استفاده گاه به صورت بسیار سطحی و ساده اندیشانه و گاه ناشی از یک درک عمیق از دین و رسانه و ضروریات هر یک می باشد. در حالت اول، فیلم دینی محدود به یک دین خاص و مضمون آن، شعاری می شود. در حالت دوم، فیلم دینی دربردارنده وجه مشترک پیام های عمیق الهی و بشری مشترک در همه ادیان است و بنابراین برای طیف وسیع تری از مخاطب، استفاده می شود بدون اینکه با شعارهای سطحی آنان را دلزده کند. در مقاله حاضر ضمن مقایسه تحلیلی فیلم های ایرانی «کویر»- به عنوان نمونه ای از سینمای نوع اول- «قدمگاه»- به عنوان نمونه ای از سینمای نوع دوم- به دنبال تایید این ادعا هستیم که سینمای دینی نوع دوم با ویژگی چندلایه و هنری بودن می تواند سینمایی موفق و تاثیر گذار در جهت اهداف آن باشد، در حالی که سینمای نوع اول، بر ضد خود و اهدافش عمل می کند و با دلزده کردن مخاطب، در حقیقت وی را از دین دور می کند. "

"روزه شاهد انقلاب جدید در زمینه اطلاعات و ارتباطات در فضای واقعی مجازی و واقعیت مجازی هستیم. مفهوم «دهکده جهانی» به ذهنیت جهانی تغییر هویت داده است. اکنون «انقلاب ارتباطات» به «انقلاب اطلاعات» تبدیل شده است. در اثر فن آوری های جدید سازمان ها و نهاد ها و روابط بین آن ها از اساس دگرگون شده است. روابط عمومی به عنوان حلقه واسط و اتصال دهنده نهاد ها و سازمان ها باید توانایی سازگاری با شرایط جدید را داشته باشد. از این رو، لازم است رهبران و مسئولان روابط عمومی ها بیش از هر چیز دیگری به تبیین تاثیر فن آوری های جدید بر نهاد ها و سازمان ها بپردازند. مقاله حاضر ضمن تعریف مفهوم روابط عمومی الکترونیک و ضمن تاکید بر این نکته که این نوع از روابط عمومی تا کنون به حد کافی رشد نیافته و به بیانی مراحل اولیه خود را پشت سر می گذارد، برای آن آینده امیدوارکننده ای را متصور است؛ آینده ای که در آن روابط عمومی الکترونیک به تمامی سازمان ها و نهاد های دولتی و خصوصی بسط خواهد یافت. انتظار می رود که در آینده ای نزدیک روابط عمومی دچار تحولات عمیقی شود که نتیجه آن تغییری بنیادی در یکی از مهم ترین وظایف روابط عمومی، یعنی پژوهش محوری در ابعاد مختلف، خواهد بود. مقاله حاضر ابعاد مختلف تغییرات ذکرشده در حیطه روابط عمومی را بررسی می کند. "

"این مقاله، چالش ها، تهدیدها، توانایی ها، فرصت ها و چشم انداز مطبوعات ایران را در دهه آینده نشان می دهد. ازاین رو، ابتدا بر وضعیت کنونی مطبوعات کشور، به ویژه بر وضعیت آماری، تنوع، تکثر و محتوا نگاهی می افکند و سپس کاستی ها، تهدیدها و چالش های مطبوعات را به طور خلاصه توضیح می دهد. چالش های اقتصادی، حرفه ای، مدیریتی و چالش ها و تهدیدهای دیگر، هریک به طور جداگانه مدنظر قرار می گیرند. چشم انداز آینده مطبوعات در محوری جداگانه بر این نکته تاکید دارد که هرگونه سیاست گذاری در عرصه مطبوعات باید به گونه ای باشد که چالش ها و تهدیدها را به فرصت، و فرصت ها را به توانایی تبدیل کند. عرصه رسانه ای به گونه ای است که حتی کوچک ترین قصور ممکن است فرصت ها را به چالش تبدیل کند. بایسته های آگاهانه سیاست گذاری های مطبوعات برای نیل به توسعه در بخش پایانی مقاله مد نظر قرار گرفته است. "

"ازآنجاکه برای مقوله ارتباطات از دیدگاه فرایندی، تاثیر و اثرگذاری موضوعیت می یابد، در این مقاله قصد بر آن است که نظریه های تاثیر رسانه های همگانی و سیر تغییر و تحولات این نظریه ها، انواع و نحوه تاثیر بر مخاطبان از طریق رسانه ها بررسی شود. درعین حال، با عنایت به محتوای متون موثق اسلامی، شامل قرآن و احادیث معتبر که از جانب پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصوم(ع) روایت شده است، در خصوص موضوع تاثیر و اثرگذاری مثبت بر مخاطبان نیز در این مقاله بحث خواهد شد. در حوزه مطالعات رسانه ای، پژوهش ها و مباحث مختلفی در مورد تاثیرات کلی رسانه های همگانی بر نگرش، تصورات و رفتار مخاطبان، همچنین عمق و شدت این تاثیرات مطرح شده است که گستره زمانی حدوداً هشتادساله ای را شامل می شود. لازم به ذکر است که تقریباً تمام مطالعات مربوط به تاثیر رسانه ها، تاثیر رسانه را مفروض می دانند، اما در خصوص شدت و قدرت این اثرگذاری، توافق کلی وجود ندارد. از دیدگاه عقل سلیم، رسانه های همگانی در حوزه اخلاق، اعتقادات و رفتار، دارای برخی تاثیرات اند. سیر تاریخی توجه به مقوله تاثیر رسانه ای از اوایل قرن بیستم و با اعتقاد به تاثیر قدرتمند رسانه ها (نظریه تزریقی) آغاز می شود، سپس به مرحله اعتقاد به تاثیر محدود رسانه ها می رسیم. ضمن آنکه نظریه دومرحله ای رسانه ها نیز در همین ایام مطرح می شود. درعین حال، در دهه های 1950 و 1960م. مجدداً نظریه تاثیر قدرتمند رسانه ها طرح می گردد. پس از این مراحل، نظریه کاشت گربنر، نظریه های مک لوهان در حوزه تاثیر رسانه ها، نظریه تجربه تاثیرهای ترکیبی، مارپیچ سکوت و… در حوزه تاثیر رسانه ای مطرح شده اند. "

"این مقاله ضمن آنکه یک متن روش‏شناختی در حوزه تحلیل ایدئولوژی در مطبوعات است، به چگونگی بازنمایی ایدئولوژی در متون ارتباطی می پردازد تا ارتباط عناصر ساختاری ایدئولوژیک مطبوعاتی را به حوزه شناخت درآورد. پرسش اول ‏اینکه متون ارتباطی چگونه از ساختار ایدئولوژیک موجود در جامعه تاثیر می پذیرند؟ و پرسش دوم اینکه آیا ارتباطی بین زبان در متون ارتباطی با ساختار ایدئولوژیک و بافت جامعه وجود دارد؟ چنین به نظر می رسد که در جامعه معاصر ایران برای مثال، تحلیل در اینجا، ساختار مطبوعات تحت تاثیر بافت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه قرار دارد؛ به نحوی که تعامل میان بافت و متون ارتباطی سبب استمرار نظام مطبوعاتی ایدئولوژی‏مدار شده است. ادعای نظری ما این است که مطبوعات هر جامعه تحت تاثیر نظام های ایدئولوژیک آن جامعه قرار گرفته و هویت پیدا می‏کنند. به همین دلیل در این مقاله ابتدا مدلی نظری برای مطالعه ساختار ایدئولوژی ارائه می‏شود؛ سپس نقش عناصر این ساختار در تداوم و استمرار روابط ایدئولوژیک در مطبوعات به طور نظری بحث می‏گردد. با توجه به‏اینکه تا کنون روشی برای تحلیل ایدئولوژی در مطالعات ارتباطی به صورت عملی ارائه نشده، در این مقاله مدلی برای تحلیل روابط ایدئولوژیک در مطبوعات ارائه می‏شود. مقاله پیشنهاد می‏کند که ‏این مدل به عنوان مبنایی برای مطالعات بعدی ارتباطی برای رابطه میان متون ارتباطی و بازتولید روابط ایدئولوژیک استفاده گردد. در همین راستا، ابتدا مفهوم ایدئولوژی از طریق بازخوانی مباحث تامپسون، گولدمان و مانهایم بازسازی می‏شود و سپس، مفاهیم و روشی نوین معرفی می‏شود که با استفاده از مدل های تحلیلی این مطالعه، قابلیت آن را دارد که به عنوان چارچوبی مناسب برای مطالعه ساختار ایدئولوژی در متون ارتباطی به ویژه متون مطبوعاتی به کار رود. "

جامعه شناسی از اروپا به آمریکا کوچ کرده است و در آمریکا، هویت آمریکایی به خود گرفته است؛ از جمله حوزه ملی تحقیقاتی جامعه شناسی، جامعه شناسی معرفتی است که متاخرترین حوزه جامعه شناسی را تشکیل می دهد و جامعه شناسی معرفتی آمریکایی نیز یک نوع جامعه شناسی معرفتی خاص است که سیاست گذاری خاص فرهنگی و ارتباطی را ایجاب می کند. این نوشتار به دنبال شناخت جامعه شناسی معرفتی آمریکایی است و می خواهد به شناخت سیاست گذاری میان فرهنگی مبتنی بر آن برسد. بنابراین، می توان گفت این نوشتار به شناخت علوم اجتماعی آمریکایی و سیاست گذاری مبتنی بر آن می پردازد.

این مقاله به بررسی ویژگی ها و کارکردهای رسانه ‍ ‍ های کوچک در مقایسه با رسانه های بزرگ (سنتی) می پردازد و نشان می دهد که ضمن شباهت هایی که بین این دو دسته از رسانه ها وجود دارد، تفاوت های قابل ملاحظه ای از نظر ساختار و کارکردهای این رسانه ها با رسانه های بزرگ وجود دارد. منظور از رسانه های کوچک در این مقاله آن دسته از رسانه هایی است که با مدد فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی از نظر سازمان تولید، نحوه توزیع و مواجهه با مخاطب در مقیاس هایی کوچک عمل می کنند. این کوچکی نه تنها به آن ها قابلیت تولید سریع تر را داده است بلکه از فاصله بین تولید کننده و مخاطب نیز کاسته است و همزمان به ایجاد تولید کننده- مخاطب منجر شده است.

"آموزش مجازی از جمله دستاوردهای جامعه اطلاعاتی است. این نوع آموزش با ارتقای سطح دانش بشری، آن ها را به جامعه معرفتی و دانش محور رهنمون می شود. در چنین جامعه ای دادوستد «دانش» جایگزین «کار و خدمات» می شود. پیش بینی می شود مزیت های آموزش الکترونی و شیوه های این آموزش باعث رشد روزافزون کاربران اینترنت در سراسر جهان شود؛ زیرا با داشتن فقط یک دستگاه رایانه و اتصال به شبکه جهانی، کاربران می توانند اکنون و در آینده وارد جامعه معرفتی شوند. دو عامل «شکاف دیجیتالی» و «فاصله فرهنگی»، باعث عدم دسترسی شهروندان کشورهای در حال توسعه و فقیر به آموزش الکترونی و محروم شدن آن ها از مزایای این نوع آموزش شده است. با مطالعه برخی کشورهای در حال توسعه از جمله کشور جمهوری اسلامی ایران می توان به چالش های موجود در این زمینه بیشتر واقف شد و برای آینده برنامه ریزی کرد. نویسنده در پایان برای رفع موانع توسعه کشورهای فقیر، همکاری کشورهای جهان، سازمان های بین المللی و از جمله یونسکو را پیشنهاد می کند. "