فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۰۱ تا ۴۲۰ مورد از کل ۱٬۸۸۵ مورد.
سرشت تبیین تاریخی در اندیشه ی ابن خلدون
حوزه های تخصصی:
ابن خلدون در مقدمه ی خود گونه ای از اندیشه ی تاریخی را مطرح کرده است که با تاریخ نگاری رایج عصر خود و حتی پس از آن، تفاوت های آشکاری دارد.در این شیوه به جای تأکید بر وقایع و فقط نقل اخبار، بر یافتن سرشت وقایع تاریخی، علت وقوع آن و تأثیرات آن بر حوادث دیگر تأکید می شود.این رویکرد به تاریخ که می توان تاریخ علمی، سنجیده و اندیشیده و به بیان دیگر منطق تاریخ خواند، روشی دارد که مقدمه ی ابن خلدون در بیان گام ها و چند و چون آن صراحتی ندارد.هرچند محتوای مقدمه ی ابن خلدون، تأسیس علمی تحت عنوان علم عمران است که بتوان به کمک آن تاریخ نقلی را به سطح تاریخ برهانی و عقلی ارتقاء داد، اما ابن خلدون جدای از فقراتی که به نقل اخبار گذشته اختصاص می دهد، هیچ گاه به صراحت از روش چگونگی توضیح و تبیین تاریخی سخن نمی گوید.بدین ترتیب علم عمران متکفل شناخت سرشت اجتماعات بشری و طبایع انسانی می شود که خود به فهم تاریخی ما کمک می کند.اما مسئله ی دشوار این است که پس از آگاهی از سرشت و طبایع جوامع انسانی چگونه به نقد اخبار تاریخی و تبیین واقعیت های تاریخ بپردازیم؟به بیان دیگر علم عمران ابن خلدون، چه رویکردی برای تبیین خبر تاریخی، چه از دیدگاه منفی و نقادی و چه از دیدگاه مثبت و ایجابی دارد؟در این مقاله کوشیده ایم از خلال مقدمه، به منطق تبیین و علیت تاریخی در اندیشه ی ابن خلدون پی ببریم.نتیجه ی بررسی مقدمه نشان می دهد که منطق علم عمران، نوعی حکمت در معنای عام است که واجد ضرورت مادی و طبیعی است، نه ضرورت عقلی و نظری.هدف علم عمران نیز برهانی کردن تاریخ است، ولی ماده ی این برهانی سازی تنها عقل نیست، بلکه هم علوم عقلی(مانند فلسفه ی طبیعی) و هم علوم نقلی(نظیر فقه و نصوص دینی) در این برهانی سازی به کمک مؤلف مقدمه می آیند.
گفتگو صمیمانه با مهندس سالاری مدیر پروژه احیاء جاده ولایت
حوزه های تخصصی:
نقد و معرفی کتاب: نقدی بر ترجمه جلد نخست «تواریخ» هرودوت (به بهانه تجدید چاپ جلد نخست تواریخ هرودوت
دربارهٔ القاب دو شاه ساسانی در مجمل التواریخ و القصص
حوزه های تخصصی:
مجمل التواریخ و القصص کتابی ست به زبان فارسی و متعلق به سال ۵۲۰ هجری قمری (۱۱۲۶ میلادی) که از برخی جهات بی همتاست. بحث دربارهٔ متن و اهمیت آن توسط علامه قزوینی در مقدمهٔ نسخه ای که توسط ملک الشعرای بهار در نیمهٔ اول قرن بیستم منتشر شد، آمده است. این نسخه بر پایهٔ نسخه ای دست نویس متعلق به سال ۱۴۱۹ میلادی که در کتابخانهٔ ملی فرانسه در پاریس نگهداری می شود، نوشته شده بود. در سال ۲۰۰۱ میلادی، نسخهٔ دست نویس کهن تری متعلق به سدهٔ ۱۴ میلادی که در کتابخانهٔ دولتی برلین نگهداری می شود، توسط امیدسالار و افشار به صورت رونوشت تصویری از متن اصلی چاپ شد. این نسخهٔ چاپ شدهٔ جدید، براساس متنی کهن تر بود و برای درک بهتر برخی از مشکلات متن قدیمی، یاری دهنده است.
سیرة بنی هلال: پیدایش، نوع و تکامل آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله به بررسی سیرة بنی هلال می پردازد و به دنبال این پرسش است تا چگونگی پیدایش این سیره، نوع و شیوة نگارش آن و روند گسترش آن را بیان کند. این پژوهش نشان می دهد که این سیره پس از مهاجرت این قبیلة عربی از جزیرة العرب به دو صورت شفاهی و مکتوب، ابتدا در میان خود هلالیان و سپس در مناطق مختلف جهان اسلام به ویژه در مصر و مغرب رواج یافته بود، اما نگارش شرح احوال بنی هلال و ذکر وقایع و سرگذشت آن ها از نجد تا مغرب نخستین بار در سدة ششم در مغرب آغاز شد. شمار کمی از این سیره ها نیز حد فاصل سده های هشتم تا یازدهم هجری به نگارش در آمدند، با وجود این، بیش ترین آن ها در سده های دوازده و سیزده هجری قمری به استناد روایات شفاهی و با نام راویان آن مکتوب شدند. ویژگی اصلی این سیره ها که در زمرة سیره گروهی به شمار می روند و ریشه در واقعیت تاریخی نظام قبیله ای دارند، داستانی بودن آن هاست که در قالب نثر، شعر و آواز، ثبت و ضبط شده اند. مهم ترین دستاوردی که از این پژوهش حاصل می شود این است که موضوعات سیرة هلالیان به سه بخش تقسیم شده است: نخست بیان تولد قهرمانان اصلی و بیان سرگذشت جوانمردان آنان؛ دیگر سفر قهرمانان سیره از حجاز به تونس؛ و سرانجام بیان سرگذشت آنان در مغرب.
اصفهان نصف جهان
جایگاه جابر بن حیان در اندیشه کراوس و سزگین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابوعبدالله جابر بن حیان بن عبدالله کوفی (200 103 ق / 815 721 م)، دانشمند بزرگ شیمی در جهان تشیع و شخصیتی مورد بحث و جدل و موجد آرا و عقاید متفاوت و متعارض نزد شرق شناسان، ازجمله مهم ترین شخصیت ها در تاریخ علوم اسلامی می باشد. دو تن از شرق پژوهان که درباره وی تحقیق بسیاری داشته و نظریات متفاوت ارائه داده اند، پاول کراوس و فؤاد سزگین می باشند. این مقاله درصدد بررسی نظرات این دو و دلایل آن درباره جابر می باشد؛ به این منظور ابتدا به معرفی جابر پرداخته، سپس به دیدگاه های کراوس و سزگین درباره او می پردازد.
بازشناسی ردّیه های اندیشه گران جهان اسلام بر ادّعاهای ارنست رنان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ارنست رنان، دانشمند و خاورشناس فرانسوی، با ایراد یکی از بحث برانگیزترین خطابه های خود با عنوان «اسلام و علم» در دانشگاه سوربن (23 مارس 1883م)، و سپس انتشار آن در ژورنال د دبا (Journal des Debats)آغازگر یک رشته مباحثات فکری و مجادلات قلمی در جهان اسلام و غرب شد. خطابه ی رنان، در مدت کوتاهی به زبان های آلمانی، انگلیسی، و بعد عربی، ترکی، اردو و فارسی ترجمه شد. اندیشه گران جهان اسلام، از سید جمال الدین اسدآبادی که در پاریس اقامت داشت، تا اندیشه گران دیگری نظیر نامق کمال، رشید رضا، عبدالرزاق، عطاءالله بایزید اوف، محمد حمیدالله، جلال نوری و دیگران، در پاریس، مصر، عثمانی، قازان، هند و پاکستان اقدام به نوشتن ردّیه های متعددی بر ادّعاهای ارنست رنان کردند. خود این ردّیه ها بعدها به یکی از موضوعات مهم پژوهشی پیرامون شخصیت فکری سید جمال الدین اسدآبادی تبدیل شد. با این حال، در ایران، این مسئله، هنوز ناشناخته است. در هیچ منبع فارسی، بجز ردیه ی سید جمال، نمی توان سراغی از ردّیه های دیگر گرفت. در حالی که بیشتر ردّیه های مذکور، از دوره ی عثمانی، به زبان ترکی ترجمه و یا تألیف شده است. در این مقاله، برای نخستین بار مهم ترین ردّیه های متفکران جهان اسلام، مورد بررسی و بازشناسی قرار گرفته است. مقاله، عمدتاً با استفاده از منابع ترکی عثمانی و ترکی استانبولی، به رشتة تحریر درآمده است.
مرکب آهن مازو: بررسی روش ساخت، خوردگی و روش های درمان خوردگی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: هدفپژوهش حاضر، آشنایی با مرکب آهن مازو، روش ساخت، خوردگی این مرکب و روش های درمان خوردگی آن، در آثار نگارش شده بر روی تکیه گاه (محمل) کاغذی می باشد. هدف دیگر، رفع و یا به حداقل رساندن آسیب ناشی از کاربرد روش های حفاظتی، با استفاده از انتخاب و به کارگیری روش درمان مناسب هنگام برخورد با آثار دارای خوردگی مرکب آهن مازو و کنترل خوردگی مرکب در آن ها است که البته این امر با داشتن آشنایی از روش های موجود میسر می گردد.
روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش، پژوهشی بنیادی است که جمع آوری داده ها در آن بر پایة اطلاعات حاصل از مطالعات کتابخانه ای و پایگاه داده ها انجام شده است و تحلیل و بررسی ها بر اساس داده های به دست آمده از این مطالعات، صورت گرفته است. مطالعه و پژوهش در خصوص مرکب آهن مازو و روش های درمان خوردگی آن، به صورت پراکنده در تحقیقات انجام شده است. در این پژوهش، این مطالعات متمرکز و طبقه بندی شده و مزایا و معایب هر روش نیز ذکرشده است.
یافته ها و نتایج پژوهش: مرکب آهن مازو از چهار جزء اصلی زاج، مازو، صمغ عربی و آب تشکیل شده است. اکسیداسیون فلزِ کاتالیست و هیدرولیزِ اسیدی دو علت اصلی تخریب آثار نگارش شده با مرکب آهن مازو می باشند. دو روش فیزیکی و شیمیایی (آبی- غیرآبی) برای حفاظت آثار حاوی مرکب آهن مازو به کاررفته اند. هرکدام از روش های استفاده شده دارای معایب و مزایای خاص خود است و هیچ کدام به طور کامل، تضمین کنندة حفاظت از مرکب در طولانی مدت نمی باشند.
مقایسه تطبیقی تذکره شوشتر سیدعبدالله جزایری با تحفه العالم میرعبداللطیف خان شوشتری
حوزه های تخصصی:
شهر شوشتر به عنوان مرکز اداری و سیاسی خوزستان در طول تاریخ تا عهد قاجاریه حاکم نشین ایالت خوزستان به شمار می آمده است. این جایگاه ویژه موجب شده بود که شوشتر مورد توجه مورخان و جغرافی دانان و سیاحان در طول تاریخ قرار گیرد. نتیجه این عنایت اهل فن، پدید آمدن آثار متعدد تاریخی پیرامون شوشتردر اکثردوره ها بوده است، در عصر صفویه نیزاین مهم تداوم یافت. قاضی نورالله شوشتری و فرزند او علاءالملک شوشتری دو اثر برجسته در عهد صفویه پیرامون تاریخ شوشتر از خود گذاشتند. این دو از خاندان معروف مرعشیان شوشتر بودند. علاوه بر خاندان مرعشی شوشتری، که به امر تاریخ نگاری محلی پرداخته اند؛ خاندان جزایری شوشتری نیز در تاریخ نگاری شوشتر، جایگاه ویژه ای دارند. سید عبدالله جزایری (متوفی 1173 ه .ق) که از نوادگان سید نعمت الله جزایری (متوفی 1114 ه .ق) می باشد با تألیف کتاب تذکره شوشتر، تصویر روشنی از تاریخ شوشتر و جایگاه آن در خوزستان به دست داده و به وقایعی اشاره می کند که در منابع دیگر، مورد غفلت قرار گرفته است. میرعبدالطیف خان شوشتری نیز (متوفی 1220 ه .ق) که از خاندان جزایری شوشتری می باشد نیزبه تاریخ نگاری محلی شوشتر پرداخته است. اگر چه اثر وی به نام تحفه العالم، اشتراکات زیادی با کتاب تذکره شوشتر اثر سیدعبدالله جزایری دارد؛ اما تفاوت های بسیار زیادی بین دو اثر به چشم می خورد. این پژوهش درصدد بررسی و معرفی ابعاد و زوایای تاریخ نگاری محلی پیرامون تاریخ شوشتر با تکیه بر مطالعه تطبیقی دو اثر برجسته در این حوزه می باشد.
تحلیل گفتمانی میراث حدیثی شیعه؛ مبانی و نتایج مطالعه موردی: بصائر الدرجات صفار قمی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بازتابندگی خوانش ها از سنت، زمینه ساز کشمکش گفتمان های شیعی پیرامون بازنمایی صحیح از سنت و انگیزه ای برای بازاندیشی میراث شیعی شده است. از متقدم ترین آثار شیعی باقی مانده که در آغاز عصر غیبت امام دوازدهم بر اساس احادیث امامان شیعی تدوین شده است، بصائر الدرجات صفار قمی است که دشواره های جامعه شیعی و مسائل و پاسخ نخبگان تشیع را در آستانه این تحول اساسی در تاریخ تشیع امامی، استفاده از آن در بعد از این تحول تا به امروز درباره جایگاه امام شیعی و همچنین تعریف مفاهیم مرتبط با آن در میان جریان های مختلف فکری تشیع به خصوص در دوران اخیر نشان می دهد. تحلیل گفتمان بصائر الدرجات صفار قمی در این مقاله نیز به واسطه چنین شرایط و انگیزه هایی تعین یافته است، زیرا فقدان وضوح مبانی روش شناسی در مباحثه درباره این مسئله یکی از مبادی جدلی شدن خوانش ها از میراث شیعی و کژتابی اعتبار یافته ها از معنا و تفسیر آنها است. رهیافت این مقاله در تحلیل گفتمان بصائر الدرجات برساختگرایی اجتماعی به مثابه نظام مفروضات هستی شناسانه، معرفتی و نظریه گفتمان لاکلو و موف همچون روش تحلیل است. از کاربست این چارچوب نظری چنین استنباط می شود که «علم امام» در فضای گفتمانی حاکم بر این متن، مبدل به گره گاه گفتمانی در نظم گفتمانی تشیع شد. پراکنش محتوایی و عددی روایات در بصائر الدرجات مؤید این امر است. در این میان مفوضه و مقصره مهم ترین گفتمان های شیعی بودند که حول گره گاه علم امام مفصل بندی شدند. از حضور پررنگ عناصر گفتمانی مفوضه، همچون تفویض امور جهان به ائمه و توانایی ها و دانش خارق العاده امامان، چنین برمی آید که بصائر الدرجات در هم انطباقی با شاخصه های گفتمانی مفوضه مفصل بندی شده است.
خاور نزدیک باستان بر اساس متون و شواهد باستان شناسی
حوزه های تخصصی:
بازتاب هدایت و رهبری در آثار ادبی در خصوص سلاطین غزنوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نظریة خصوصیات فردی رهبری یکی از نظریه های هدایت و رهبری در مدیریت است که نظریه پردازان آن بر این نظر هستند که رهبر باید به یک سری ویژگی های فردی متخلّق بوده و از نظر این صفات از پیروان خود برتر باشد؛ از جمله، هوش، بلوغ اجتماعی و وسعت دید، انگیزه های توفیق طلبی و نیل به هدف، انسان گرایی، بیان رسا و بانفوذ، ظاهر مناسب. در این پژوهش، از نگاه مدیریتی به آثار ادبی و تاریخی نگریسته شده است و با رویکرد تطبیقی تلاش شده است تا مفاهیم و نظریه ویژگی های فردی رهبری در خصوص سلاطین غزنوی و کارگزاران آنها از لابه لای متون ادبی و تاریخی این دوره تبیین و تشریح شود. حال، این پرسش پیش می آید که آیا این ویژگی ها در سلاطین غزنوی (محمود و مسعود و کارگزاران آنها) وجود دارد؟ الگوی نظری این پژوهش همان نظریه ویژگی های فردی رهبری است. آنچه این تحقیق نشان می دهد و نمونه های آن نیز در متن آمده است، این است که سلاطین غزنوی دارای ویژگی های مذکور از جمله هوش، وسعت دید، انگیزه های توفیق طلبی و نیل به هدف، بیان رسا و بانفوذ و ظاهر مناسب بوده و نمونه های انسان گرایی آنها در مقابل سازمان گرایی نشان می دهد که مطابق آنچه مشهور است، این سلاطین به کلی از این خصیصه خالی نبوده اند.
بازتاب زندگی اجتماعی زنان عصر صفوی در سفینه فطرت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از حکایات و داستان ها غالباً به عنوان منبعی تاریخی یاد نمی شود و کمتر جایگاهی در مطالعات تاریخی دارند. یکی از معدود حکایت نامه های باقیمانده از عصر صفوی، کتاب «سفینه فطرت» است. این اثر منحصر بفرد که بخشی داستان، بخشی مطایبه و لطیفه و بخشی هزل است، نه تنها به بازگویی برخی داستان ها و حکایات پیشین پرداخته است، بلکه حکایت هایی را از عصر خود و منسوب به شخصیت های آن دوره روایت کرده است. در این اثر زن نقش فعالی در جامعه دارد. در کوچه و بازار گردش می کند و مایحتاج خود را به ذوق و سلیقه خویش انتخاب می کند، همراه همسر و حتی تنها به سفر می رود و نهایتاً زنی خانه نشین و به دور از مسائل جامعه خویش نیست. عبارات بکار رفته و واژه هایی که برای نامیدن زنان بیان شده و نیز فضاسازی داستان همه حکایت از نوعی تسامح و حتی شاید کنار گذاشتن چارچوب های اجتماعی متداول عصر نویسنده است. در این جا این سوال مطرح است که نگاه فطرت به نقش زن و جایگاه او در جامعه چگونه بوده است؟ فرضیه ارائه شده آن است که: فضای فکری نویسنده که نیمی از عمر خویش را در هندوستان گذرانده است بر بینش او تاثیر قابل توجهی داشته و نوعی تسامح در گفتارش به وجود آورده است. تسامحی که در نوشتار دیگر نویسندگان دیگر به چشم نمی خورد.