فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۶۶۱ تا ۱٬۶۸۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۱۶۶۱.

بررسی جایگاه مولفه های هویت بخش و مشروعیت ساز بر پایه سنت های ایرانی و اسلامی در اندیشه کمال الدین عبدالرزاق سمرقندی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مطلع السعدین و مجمع البحرین کمال الدین عبدالرزاق سمرقندی هویت مشروعیت تیموریان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۱۳۰
کمال الدین عبدالرزاق سمرقندی(887-816 ه ق)،یکی از مورخان عصرتیموری می باشد که با بررسی مهمترین اثر تاریخی او به نام مطلع السعدین و مجمع البحرین می توان دریافت که به حوزه رویکردهای هویتی بر پایه سنت-های ایرانی و اسلامی ورود پیدا کرده است. براین اساس، پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سوال می باشد که: سنن مغولی، هویت فرهنگی و تاریخی جامعه ایرانی و تأثیر آن بر مشروعیت سیاسی پساایلخانی در اندیشه کمال الدین عبدالرزاق سمرقندی چگونه بازتاب یافته است؟حاصل پژوهش که با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شده بیانگر آن است که: سنن قبیله ای از جمله پیوستگی تیموریان با قبیله برلاس مغولی، دو گانگی نژادی امرای درباری، پیوستگی و استمراربخشی به هویت ایرانی از دوره باستان تا عصرتیموریان، پیوندسازی فرهنگ ایرانی با هویت اسلامی،عنایت ویژه به پیوستگی شریعت و طریقت،توجه به اصول ایرانشهری و مؤلفه های آن ازجمله فره ایزدی،پیوستگی دین و سیاست و عدالت و دادگری مهمترین انگاره های مورد نظر سمرقندی در تشخص بخشی به هویت ایرانی در عصرتیموری بوده که برآیند آن اعطای مشروعیت سیاسی به امرای تیموری و توجیه سازی حکمرانی آنان بوده است.
۱۶۶۲.

تاریخ اجتماعی کفش و حرفه کفاشی در جهان سنتی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: کفش کفاش کارگاه کفاشی مشاغل اصناف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۹۷
پوشیدن کفش (=پای افزار) برای محافظت پا و سهولت در حرکت،  از ایام کهن در ایران و بین النهرین و تمدن های پیرامون، عمدتا در میان جوامع شهرنشین رایج بوده و حرفه کفاشی هم جزو یکی از مشاغل اصلی و پررونق شمرده می شده است. در این مقاله با بررسی طیف وسیعی از منابع تاریخی، ادبی و اجتماعی، انواع کفش ها و نیز الگوی شغل کفاشی در ساختار و بافتار جهان سنتی اسلامی با رهیافت توصیف غلیظ (توصیف پرجزئیات) [1] ، بازجسته و استخراج شده است. استخراج الگوی عمومی شغل کفاشی با پژوهش ابعاد پدیداری کفش و کفاشی از جمله تنوع واژگان، ابزارها و ادوات کار، فضای حرفه ای (کارگاه کفاشی)، اخلاق حرفه ای، نظارت و احتساب کفاشان و درآمدهای اصلی و فرعی و پایگاه شغلی و جایگاه اجتماعی آنها صورت گرفته است. بر خلاف تصور، کفاشان با وجود تنوع در تولیدات و نیاز همه گروه های جامعه به محصولاتشان، جزو اصناف پردرآمد نبوده اند و اعضای این صنف را در جهان اسلام اغلب گروه های فرودست تر اجتماعی تشکیل می داده اند.   [1]. Thick description
۱۶۶۳.

واپسین سکه سلجوقیان در نیشابور: پژوهشی بر دینار طلای مکشوف از محوطه «قهوه خانه سنگی» برزنون (نیشابور، خراسان رضوی)

کلید واژه ها: سلطان سنجر نیشابور حمله غز سکه شناسی محوطه قهوه خانه سنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۳۶۹
خراسان در دوره سلجوقیان ازمنظر اجتماعی و اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار بود و با به قدرت رسیدن «سلطان سنجر» (552-511 ه .ق.) نیز به هسته سیاسی امپراتوری سلجوقی بدل گشت. با حمله غزها (548 ه .ق.) و به اسارت درآمدن سلطان سنجر اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خراسان دچار آشفتگی گردید. محوطه قهوه خانه سنگی برزنون نیز متعلق به دوره سلجوقی بوده و با پیدا شدن سکه ای طلایی از سلطان سنجر (ضرب شده در نیشابور به سال 551 ه .ق.) در لایه های سطحی آن، احتمال آن می رود که در کشاکش این حملات رو به ویرانی گذاشته باشد. به واسطه چنین هرج ومرج گسترده ای، متون تاریخی اطلاعات پراکنده و متفاوتی درباره این واقعه تاریخی دارند؛ پس با در اختیار داشتن چنین سکه ای، علم سکه شناسی با تکیه بر علوم باستان شناسی و تاریخ می تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار محققین قرار دهد. پس پایه و مایه اصلی این مقاله را سکه مکشوف از محوطه قهوه خانه سنگی و نمونه نسبتاً مشابهی از آن (احتمالاً ضرب شده در نیشابور به سال 551 ه .ق.)، تشکیل می دهد. پرسش های اصلی این پژوهش عبارتنداز: 1. چگونه می توان با استفاده از این سکه و نمونه مشابه آن بخشی از تاریخ آن عصر را بازسازی نمود؟ 2. با توجه به شرایط حاکم زمانی و عوامل تأثیرگذار، سکه های مورد بحث توسط چه کسی و با چه هدفی به ضرب رسیده اند؟ این مقاله بر آن است تا علاوه بر معرفی این سکه های شاخص، به بازسازی و مشخص ساختن علل برخی از حوادث با همراهی داده های سکه شناختی در کنار متون تاریخی بپردازد. در نتیجه مشخص گردید سکه های مورد مطالعه پس از آزادی سلطان سنجر از اسارت و به نام او، توسط «مؤید آی ابه»، در جهت مقابله نمودن با اتحاد «سلطان محمود» (دوره اول حکومت 551-548 ه .ق.) و «آتسز خوارزمشاه» (551-521 ه .ق.) و کسب مشروعیت لازم برای بقای قدرت و حکومتش در جایگاه امیر تابع سلطان سنجر، در نیشابور و حتی بخش هایی از خراسان ضرب شده باشد.
۱۶۶۴.

زمینه ها و عوامل پیدایش فرقه نگاری نزد مسلمانان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: فرقه نگاری تاریخ نگاری اسلامی متکلمان فرق و مذاهب اسلامی عصر عباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۳۷۶
فرقه نگاری یکی از انواع تاریخ نگاری اسلامی و پی آمد پرداختن متکلمان به تاریخ تطور اندیشه ها و سیر تحول عقاید مذاهب و جریان های فکری و فرهنگی در جهان اسلام است. پژوهش پیش رو با استناد به منابع اصلی و با شیوه وصفی تحلیلی درصدد است، زمینه ها و عوامل مؤثر در شکل گیری فرقه نگاری و ارتباط آن را با تاریخ نگاری بررسی کند. یافته های این پژوهش نشان می دهد، فضای سیاسی اجتماعی جامعه اسلامی در دوره خلافت عباسی (656-132ه.ق.)، ترجمه متون غیر اسلامی در کنار اندیشه های مذهبی، شرایط فرقه ای فرقه نگاران و بهره گیری از شیوه های تاریخ نگاری، تأثیری چشمگیر بر شکل گیری و تحول منابع فرقه نگاری داشته است
۱۶۶۵.

جایگاه و کارکرد نهادهای آموزشی اتابکان فارس (حک. 543- 686)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اتابکان فارس تاریخ آموزش سلغریان نهادهای آموزشی وقف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۱۱
حکومت محلی اتابکان فارس (سلغریان)، با وجود کوچکی قلمرو، از حیث آموزشی و فرهنگی، درخشان و پرتحرک بود. محققان غالباً به رویکردهای سیاسی و اقتصادی حاکمان این سلسله پرداخته و به کارکردهای مهم نهادهای آموزشی آن دوره چندان توجهی نکرده اند. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی در صدد پاسخ به این سؤال است که جایگاه و کارکرد نهادهای آموزشی فارس در دوره اتابکان چگونه بوده است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که کارکردهای آموزشی، پرورشی، مشروعیت زا و وقف محورانه نهادهای آموزشی اتابکان فارس، در توسعه و گسترش علوم عقلی و نقلی، درآمدزایی برای کادر آموزشی و شکوفایی فرهنگی و اجتماعی فارس در آن دوره تأثیرگذار بوده است. امنیت و رفاه نسبی، سیاست حاکمان سلغری در برابر یورش مغولان، ساخت مراکز و نهادهای آموزشی مانند مدارس، رباط ها، مساجد، دارالشفاها، خانقاه ها و جذب دانشمندان و هنرمندان موجب شکوفایی فرهنگی فارس در دوره سلغریان شده است.
۱۶۶۶.

نقش شرکت نفت انگلیس و ایران در شکل گیری ساختار فضایی کالبدی شرکت شهر مسجدسلیمان (از آغاز کشف نفت تا نهضت ملی شدن صنعت نفت 1330-1287)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شرکت نفت انگلیس و ایران شرکت شهر مسجدسلیمان نفت ساختار فضایی شهرسازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۲۴۴
واگذاری امتیاز نفت به ویلیام ناکس دارسی در سال 1280/ 1901م و در پی آن کشف نفت در میدان نفتون مسجدسلیمان در سال 1287/ 1908م زمینه اشتغال و مهاجرت نیروی کار از خارج و داخل را به شرکت شهر جدیدالاحداث مسجدسلیمان فراهم نمود. مدیران شرکت نفت انگلیس و ایران برای اسکان نیروی کار مهاجر اقدام به برپایی سرپناه های موقت در قالب کمپ های کارگری نمودند که به تدریج با مهاجرت روزافزون نیروی کار و احداث منازل شرکتی، هسته های اولیه شرکت شهر مسجدسلیمان توسط طراحان و معماران شرکت نفت انگلیس و ایران پی ریزی شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که شرکت شهر مسجدسلیمان، موجودیت، شکل گیری و توسعه خود را مرهون چاه های نفت و اقدامات عمرانی و شهرسازی شرکت نفت انگلیس و ایران است. در پژوهش پیش رو با تلفیق روش توصیفی  تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد و تحقیقات جدید کوشیده شده است نقش شرکت نفت انگلیس و ایران در تکوین و توسعه کالبد شهری شرکت شهر مسجدسلیمان از آغاز کشف نفت تا ملی شدن صنعت نفت بررسی و ارزیابی شود..
۱۶۶۷.

ظهور و سقوط خاندان حیات داوودی در بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: استان بوشهر کرانه های خلیج فارس خوانین حیات داوود حکومت پهلوی رویارویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۳۱۸
یکی از موضوعات مهم تاریخی ایران در طول نیمه نخست قرن جاری همانا رویارویی دولت مرکزی با نیروهای محلی در گوشه وکنار ایران می باشد.یکی از نیروهای محلی که در کرانه های خلیج فارس در محدوده استان بوشهر امروزی تلاش کرد تا از زیر سیطره حکومت پهلوی خارج شده و قدرت خود را حفظ نماید ،خاندان حیات داوودی در ناحیه بندرریگ و بندر گناوه امروزی است. این خاندان کوشش فراوان بکار بردند تا مانع بسط قدرت دولت مرکزی ایران در منطقه حیات داوود بشوند ولی قادر به اینکار نشدند. چالش حیات داوودی ها با دولت مرکزی اززمان رضاه شاه شروع شد و در دهه چهل خورشیدی پایان یافت. این پژوهش در پی بررسی و تحلیل ظهور و سقوط خاندان حیات داوود در بندرریگ است.مسئله اصلی پژوهش همانا شناسایی عوامل موثر در مخالفت و رویارویی خاندان حیات داوودی با حکومت پهلوی می باشد. این تحقیق براساس روش توصیفی و تحلیلی در پی شناخت زوایای این موضوع است.یافته های پژوهش نشان میدهد که علاوه بر زمینه های سنتی ورایج در سرکشی نیروهای محلی از سیطره دولت مرکزی، خاندان حیات داوود به علت یک سلسله مناسبات با یکی از قدرتهای خارجی خودرا قادر به مقابله با دولت مرکزی میدانستند.
۱۶۶۸.

بازنمایی تعارض ظاهری آیاتی از قرآن کریم با گزارش های تاریخی

نویسنده:

کلید واژه ها: پیامبر (ص) حدیبیه رضوان بیعت تعارض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۰۱
 منابع تاریخی حکایت از آن دارد که بیعت رضوان به دنبال جریان صلح حدیبیه و در حاشیه آن مطرح شده و از وقایع مهم تاریخ اسلام است و دو آیه قرآن در مورد این رخداد نازل شده است. تحلیل مورخان اهل سنت و شیعه و چگونگی برخورد آنها با این گزارش ها با توجه به آیات مربوط به این جریان، متفاوت است. مورخان اهل سنت، به دنبال اثبات عدالت همه صحابه با استناد به آیه 18 سوره فتح هستند. اهمیت این پیمان و استفاده هایی که از این جریان در کتب تاریخی و تفسیری شده و اختلاف نظر هایی که در این زمینه وجود دارد، ضرورت انجام پژوهش حاضر را روشن می سازد. نوشتار حاضر با استفاده از منابع تاریخی و تفسیری و با نگاهی تطبیقی تلاش دارد به این سؤال پاسخ گوید که چگونه می توان تعارض ظاهری بین آیه مذکور و برخی از گزارش های تاریخی را حل کرد. نتایج حاصل از پژوهش حاضر حاکی از آن است که حضور صحابه در بیعت رضوان دلیلی بر عدالت صحابه نیست.
۱۶۶۹.

پدیدارشناسی آیین کُتل در ایل بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: هویت پدیدارشناسی آیین کُتل ایل بختیاری سوگ سیاوش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۷
  آیین ها جزء لاینفک فرهنگ هر جامعه ای محسوب می شوند. بی شک حیات ملت ها و آداب ورسوم آنان بستگی به تداوم عناصر و مؤلفه های فرهنگی و تاریخی شان دارد. در این راستا پژوهش حاضر باهدف تحلیل پدیدارشناختی آیین کُتل بر اساس تجربه ی زیسته ی مشارکت کنندگان در ایل بختیاری ساکن شهرستان دزفول انجام شده است. محقق در این پژوهش کیفی از روش پدیدارشناسی، نمونه گیری هدفمند و تکنیک مصاحبه عمیق با 17 نفر از طوایف مختلف ایل بختیاری که در این آیین شرکت می کردند ، برای جمع آوری اطلاعات بهره جسته است. تمامی مصاحبه ها ضبط و بلافاصله روی کاغذ نگاشته و با رویکرد تفسیری تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که پیشینه تاریخی و اسطوره ای این آیین به «سوگ سیاوش»  بر می گردد. علاوه بر این، 24 مفهوم از مصاحبه های انجام شده با مشارکت کنندگان استخراج گردید که در قالب 5 مقوله اصلی دسته بندی شدند و عبارتند از: «هویت جویی ، «وحدت بخشی»، «مشارکت خودانگیخته»، «معنابخشی به زندگی»، «تحمل پذیری». نتایج پژوهش بیانگر آن است که برگزاری چنین آیین هایی در نزدیک کردن افراد و طوایف مختلف به یکدیگر و تأثیر گذاری بر رفتارشان نقش مهمی داشته و موجب تداوم فرهنگ جامعه و آداب و رسوم آنان می شود.  
۱۶۷۰.

ملی گرایی و جنبش زنان در ایران (1285- 1342 ه.ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ملی گرایی ایران جنبش زنان جنبش مشروطه پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۲۵۵
رشد مناسبات سرمایه داری در سده 19 و تاثیرات ناشی از رشد سوسیالیزم، سبب تحول در مقام اجتماعی زن، مشارکت زنان وظهور فمینیسم در غرب شد. نهضتی که اتحاد زنان جهان و مبارزه برای کسب حقوق یکسان با مردان را درپی داشت. در سده 20، استفاده از نیروی زنان توسط نظامهای کمونیستی و فاشیستی، هم زمان با رشد روزافزون تمایلات ناسیونالیستی، بر دامنه کنشگری زنان در جوامع درحال توسعه و متاثر از روابط با غرب، مانند ایران افزوده شد. درنتیجه، مقارن جنبش مشروطیت، زنان ایرانی در تکاپوی دریافت بخشی از حقوق اجتماعی خود، به اقداماتی دست زدند که پیشتر در روند جنبش زنان اروپایی دیده شد. طی سالهای 1285 تا 1342 شمسی، رواج اندیشه های نوگرایانه و ناسیونالیستی، سهم عمده ای در پویش جامعه داشت و در این بین، زنان در این فرایند، خود را در سطحی تقریباً همطراز با مردان قرار دادند. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، درصدد است تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که ملی گرایی در ایران معاصر، چگونه در پیدایش و روند جنبش زنان ایران تأثیر داشته و بین ملی گرایی و حق خواهی زنان چه رابطه ای وجود دارد؟ یافته های تحقیق نشان می دهد ملی گرایی و کنشهای ضد استعماری و ضد استبدادی، بسترساز ورود زنان به عرصه اجتماع شد و باوجود بهره مندی ملی گرایان از مشارکت زنان و تأیید آزادی اجتماعی و سیاسی آنان، ولی حقوقی که زنان خواستار آن بودند؛ به آن ها اعطاء نشد و همین امر موجب گردید تا جنبش زنان، روشهای دیگری را برای کسب حقوق خویش دنبال کند.
۱۶۷۱.

مأخذ حمزه اصفهانی در روایت زردشتیان از آفرینش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بندهش تاریخ ملی ایرانیان تاریخ نگاری دوره اسلامی جهان بینی زردشتی حمزه اصفهانی سنی ملوک الارض و الانبیاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۱۵۴
در فصل آخر از باب یکم کتاب تاریخ حمزه اصفهانی با عنوان «سنی ملوک الارض و الانبیاء» یا «کتاب الامم»، روایت زردشتیان از خلقت جهان را از کتابی ناشناخته که به نام آن اشاره نکرده نقل کرده. هدف این مقاله تلاش در جهت یافتن یا نزدیک شدن به هویت آن کتاب است که از طریق مقایسه محتوایی نقل قول حمزه با کتب پهلوی موجود، به این نتیجه رسیده ایم که هیچکدام از آثار موجود نمی تواند کتاب مورد نظر باشد الا بندهش که احتمالا بیرون از این سه فرض نیست: کتاب مورد نظر، یا همین نسخه موجود از بندهش بوده، یا دو کتاب جداگانه بوده اند که یکی مأخذ دیگری بوده، و یا عمده مطالبشان را از یک مأخذ مشترک نقل کرده اند. بنابر این مطالعه بندهش، می تواند در مأخذ شناسی حمزه اصفهانی، نماینده آن کتاب بی نام باشد.
۱۶۷۲.

بررسی تأسیس و زوال حکومت محلی آل شُمله (550-591ق) در خوزستان عصر سلجوقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خوزستان آل شمله سلجوقی خلافت عباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۱ تعداد دانلود : ۳۱۱
      دوره سلجوقی عصر تأسیس و تثبیت حکومت های محلی در ایالت های مهم ایران بود. خوزستان نیز در آن دوره یکی از ایالت های مهم ایران (از نظر سیاسی و اقتصادی) بود؛ به طوری که به «جامه خانه سلجوقیان» مشهور بود. پژوهش درباره تاریخ خوزستان در عصر سلجوقی، به دلیل عدم وجود منابع مستقل دشوار است. مسئله پژوهش حاضر بررسی عوامل تأسیس و همچنین زوال زودهنگام حکومت محلی آل شُمله در خوزستان عصر سلجوقی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در نیمه قرن ششم قمری با آشکار شدن علائم ضعف و انحطاط کامل سلجوقیان، زمینه برای تشکیل دولت های محلی در ایالت های مهم و مستعد ایران –از جمله خوزستان- فراهم شد. در آن زمان یکی از امرای دربار سلجوقی به نام  «امیر شُملِه ترکمانی» از آشفتگی های سیاسی بعد از وفات سلطان مسعود سلجوقی (529-547ق) استفاده کرد. او بر خوزستان مسلط و بانی یک حکومت محلی در این منطقه شد. رابطه امیر شمله و دربار سلجوقی در ابتدا خصمانه بود، اما وی بعد از تثبیت حکومت خویش در خوزستان، با برعهده گرفتن سرپرستی یک شاهزاده سلجوقی (مقام اتابکی)، درصدد کسب رضایت دربار سلجوقی برآمد. بدین ترتیب، حکومت خود بر خوزستان را مشروع جلوه داد. جانشینان وی نیز از همین مقام مشروعیت بخش برای تداوم حکومت خویش بهره بردند. حکومت محلی آل شمله برخلاف حکومت های محلی معاصرش، چندان دوام نیاورد و مقارن با سقوط سلجوقیان فرو پاشید. از عوامل اساسی این سقوط زودهنگام می توان به مواردی چون عدم ایجاد مبانی مشروعیت مستقل از سلجوقیان، عدم محبوبیت مردمی، اختلافات درون دودمانی و احیای قدرت سیاسی خلافت عباسی در زمان خلیفه الناصر (575-622ق) اشاره کرد.
۱۶۷۳.

درآمدی بر تاریخ شفاهی زنان افغان

نویسنده:

کلید واژه ها: تاریخ شفاهی زنان افغان مصاحبه حقوق زنان تاریخ زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۴۶
توسعه، تنها در ارتباط با تولید ناخالص ملی و سطح درآمد سرانه سنجیده نمی شود، بلکه مشارکت همگانی افراد، به خصوص زنان نیز بر این فرایند مؤثر است. در این راستا، تعامل و رفتار جامعه نسبت به زنان، از شاخص های مهم توسعه سیاسی و اجتماعی در یک کشور محسوب می شود. همین نحوه برخورد، شرایط را برای حضور فعال و مؤثر زنان و بهره گیری از قدرت، تفکر، ابداع و خلاقیت آنها فراهم می نماید. زنان افغان در یکصد سال اخیر به دلیل شرایط جنگی و ایجاد بحران هایی متعدد با مسائل و محدودیت هایی رو به رو بوده اند؛ ضمن اینکه جامعه تی افغانستان نیز پذیرای مشارکت اجتماعی زنان نیست. بر این مبنا، توجه به تاریخ نگاری زنان افغان با بهره مندی از روش پژوهشی تاریخ شفاهی، راهگشای محققان تاریخ زنان خواهد بود. نوشتار پیش رو، ضمن مروری اجمالی بر وضعیت حقوق زنان افغان در دوران معاصر با تکیه بر منابع کتابخانه ای، طرح های تاریخ شفاهی زنان افغان را نیز بررسی می کند. تاکید بر توجه ویژه نسبت به انجام مصاحبه های تاریخ شفاهی به منظور ثبت و ضبط تاریخ زنان افغان، هدف غایی این پژوهش است.
۱۶۷۴.

بررسی تحلیلی اقدامات اقتصادی حکومت محلی سلجوقیان کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرمان سلجوقیان کرمان اقتصاد تجارت کشاورزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۳۰
حکومت ها در منطقه کرمان  می کوشیدند با ترویج کشاورزی و در اختیار گرفتن آب و تنظیم حقابه، درآمد پایداری داشته باشند. بنابر گزارش جغرافیدانان، در قرون نخستین اسلامی کشاورزی در کرمان رونق زیادی داشته و محصولات مختلفی در آنجا به دست می آمده است؛ لکن عدم وجود راه های مناسب، فاصله زیاد شهرها، موانع طبیعی چون کوه ها و ناتوانی حکومت ها در تأمین امنیت، عدم رونق تجارت و بازرگانی را در قرون نخستین اسلامی در کرمان سبب می شد. سلجوقیان ساختار اقتصادی کرمان را تغییر داده و تجارت را اساس اقتصاد این منطقه قرار دادند. مقاله حاضر که با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به موضع گیری سلجوقیان در مورد مسائل اقتصادی و تغییراتی که در دوره سلجوقی در ساختار اقتصادی کرمان نسبت به ادوار پیش پدید آمد، پرداخته است. سؤال اصلی تحقیق حاضر مبتنی بر چگونگی نقش سلجوقیان در تغییر ساختار اقتصادی کرمان است؟ که این فرضیه مطرح شده که امرای سلجوقی و شیوه معیشت ایشان نقش مهمی در این تغییر داشته اند. بر این اساس مقاله به این نتیجه دست یافته که سرشت شبانی و قبیله ای سلجوقیان به کشاورزی در کرمان آسیب وارد نمود اما ایشان با در اختیار گرفتن راه های تجاری، توانستند عواید سرشاری به دست آورند و الگوی اقتصادی منطقه کرمان را تا حد زیادی تغییر دهند.
۱۶۷۵.

نسبت دو گفتمان تفسیری شیعی در اواسط سده دوم هجری؛ طیف مفضل و غالیان تندرو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر باطن گفتمان ظاهر/باطن طیف مفضل غلات ابوالخطاب تاریخ تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۷۲
پژوهش های مربوط به اندیشه های تفسیری و تاریخ تفسیر یکی از حوزه های شناخته شده در مطالعات قرآنی و تفسیری است. با این حال، توجه به تاریخ شکل گیری انگاره تفسیر باطن و رابطه آن با گرایش های تفسیری غالیانه و باطنی در حوزه تشیع کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در دوره امام صادق (ع) و در ادامه آن اواسط سده دوم هجری، گفتمان تفسیری جریان غالیان رادیکال(تندرو) شکل می گیرد. با این حال، بررسی ها نشان می دهد که از لحاظ تاریخی تمایز جدی میان طیف مفضّل و غلات رادیکالی همچون ابوالخطالب و به تبع آن گفتمان تفسیری آنها وجود داشت. این پژوهش با کاربست رویکرد تاریخ انگاره و اندیشه در مطالعات اسلامی، در پی آن است تا بررسی کند با گذار به عصر امام صادق (ع) و نزدیک شدن به اواسط سده دوم هجری، چه نسبتی میان گرایش تفسیری طیف مفضل و غالیان رادیکال وجود داشت. این بررسی براساس واکاوی دقیق و تفصیلی تطور گرایش تفسیری طیف مفضل در عصر امام صادق (ع) صورت خواهد گرفت.
۱۶۷۶.

جایگاه اجتماعی لولیان خنیاگر و کولیان رامشگر در امثال فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: لولی کولی ادب عامه شعر عامه ضرب المثل رفتارشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۱۸۰
لولیان و کولیان در ادبیات شفاهی و رسمی و موسیقی و فرهنگ ایرانی حضوری چندین قرنه دارند. این آوازخوانان و نوازندگان دوره گرد که در مناطق مختلف ایران به نام های مختلف مشهورند، جز نقش رامشگری و خنیاگری، خدمات اجتماعی نیز بر عهده داشتند. رقص، موسیقی، آواز، بی خانمانی، کارهای خلاف عرف و عادت از نشانه های رفتاری آنان است که در ادب رسمی و فرهنگ عامه و زبان مردم به اشکال متفاوت بازتاب داشته است. در این مقاله نقش این لولیان را در فرهنگ عامه و موسیقی نواحی و ادب کلاسیک جستجو کرده و بر این مبنا جایگاه اجتماعی آن ها و دیدگاه مردم نسبت به آنان و خدمات فرهنگی اجتماعی و بعضاً دیدگاه منفی مردم به آنان با شواهد کافی تبیین می شود. این جستار در پی آن است تا نشان دهد کولیان چه نقش مهمی در زندگی مادی و معنوی و تفریحات مردم داشته اند و دیدگاه مردم درباره آن ها چیست. مقوله ای که کمتر بدان توجه شده است. تکیه ما بر ضرب المثل های فارسی است و هرجا لازم بوده است از شواهد شعری نیز بهره گرفتیم. تحقیق ما نشان می دهد در امثال فارسی بیشتر به رفتارهای بد و جنبه های منفی لولیان و کولیان توجه شده است؛ اما در اشعار کلاسیک بر وجه مثبت آنان چون دلبری، شادی خواری تأکید می شود. لولی و کولی گرچه مترادف اند اما لولی کاربرد لطیف و زنانه دارد اما کولی نه.
۱۶۷۸.

واکاوی تصویرسازی زنان حاضر در کربلا با تأکید بر جایگاه حضرت زینب(س) در نسخ چاپ سنگی کلیات جودی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: چاپ سنگی مصور قاجار کلیات جودی حضرت زینب(س) عاشورا روایات اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۱۷۲
یکی از کتاب های ارزشمند چاپ سنگی دورۀ قاجار کلیات جودی است. حضور زنان کربلا در تصویرسازی های این کتاب بسیار بارز است. مسئلۀ پژوهش حاضر ارزیابی تصاویر کلیات جودی و نگاره های مرتبط با زنان حاضر در کربلا با تأکید بر حضرت زینب(س) است. همچنین به مضامین مرتبط با وقایع اشاره دارد و با هدف واکاوی ویژگی های مضمونی و تجسمی نگاره های مذکور شکل گرفته است. نگاره ها چگونه مضامین و روایات وقایع را به تصویر کشیده اند؟ جایگاه بصری حضرت زینب(س)، سایر زنان کربلا و پوشش آنان در کتاب حاضر چگونه مطرح شده است؟  با توجه به نتایج این پژوهش که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با شیوۀ کتابخانه ای- اسنادی شکل گرفته است، نسخ و تصویرگران برخی کتب کلیات جودی که بدون تصویرگر ثبت شده بود، شناسایی و مطرح شده است. تصاویر بسیاری از روایت های معتبر اسلامی تبعیت نکرده، یا حتی فراتر از متن کتاب، با توجه به ذهن هنرمند نمود پیدا کرده است.  برای نشان دادن منزلت حضرت زینب(س) و شاخص سازی، از تمرکزگرایی و سایر ویژگی های تصویری قداست استفاده شده است. پوشش وی نیز در سه گونۀ مختلف نشان داده شده است که درخور توجه است. مفاهیمی همچون صلابت، حمایت، صبر و حزن به وسیله مؤلفه های طراحی در صحنه ها بارز شده است.
۱۶۷۹.

بررسی ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی فرمان داریوش اول به مردم کارتاژ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: داریوش مذهب کارتاژ قربانی انسان سنت های مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۱۲۷
در روایتی از تروگ پمپه ای، به فرمانی از داریوش اول خطاب به مردم کارتاژ اشاره شده است. فرمانی که داریوش در آن، کارتاژی ها را از قربانی کردن انسان و خوردن گوشت سگ منع کرده و از آن ها خواسته تا مردگانشان را بجای دفن کردن در زمین، بسوزانند. شواهد باستان شناختی نشان می دهد، در میان جامعه کارتاژ، قربانی انسانی و خوردن گوشت سگ، از سنت های کهن محسوب می شد. اما چرا داریوش، کارتاژی ها را از اجرای آن ها منع کرده بود و فرمان او در کدام بستر تاریخی صادر شده بود؟ برای پاسخگویی به این پرسش، مقایسه روایت های تاریخی با شواهد باستان شناختی، امری ضروری است. بر اساس شواهدی همچون پاپیروس های الفانتین، هخامنشیان تنها در صورتی در امور مذهبی سرزمین های تحت سلطه دخالت می کردند که در یک سرزمین، اجرای یک سنت مذهبی از سوی یک قوم، با باورهای مذهبی قوم دیگر در تناقض بود و این تناقض به منازعات مذهبی می انجامید. فرمان داریوش، در آستانه وقوع نبرد ماراتن صادر شده بود. همزمان، کارتاژی ها نیز درگیر یک نبرد سرنوشت ساز با یونانی ها برای تسلط بر جزیره سیسیل بودند. داریوش می توانست با ارسال کمک و نیروهای نظامی به کارتاژ، همزمان با مغلوب ساختن یونانیان در جبهه آتن، آنها را در سیسیل نیز دچار مشکل کند. بخش عمده نیروهای اعزامی داریوش، احتمالاً ایرانیان بودند و قربانی انسانی و تغذیه از گوشت سگ برایشان مأنوس و پذیرفتنی نبود. طبق فرضیه این مقاله، صدور فرمان مذهبی داریوش به مردم کارتاژ، احتمالاً برای جلوگیری از وقوع درگیری های مذهبی میان ایرانیان و کارتاژی ها در آستانه یک نبرد مهم با یونانیان صورت گرفته است.
۱۶۸۰.

گونه شناسی شورش های عصر ناصری و بررسی عوامل رخداد آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عصر ناصری شورش های شاهزادگان شورش های ایلی شورش های شهری شورش های فرقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۲۱۵
دوران سلطنت طولانی ناصرالدین شاه قاجار (حک: 1264- 1313ق./ 1848- 1896م.) با شورش های متعددی همراه بوده است که با ماهیت های مختلف و در قالب حرکت های فردی تا کنش های جمعی و گسترده در کشور رخ داده است. کنش گران اصلی این شورش ها، طیف گسترده ای را از توده های اجتماعی تا بزرگان حکومتی و مذهبی تشکیل می دادند. هدف این مقاله، گونه شناسی شورش های عصر ناصری و بررسی عوامل بسترساز این شورش ها به روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر اطلاعات کتابخانه ای است. یافته پژوهش نشان داده که شورش های این دوره با ماهیت چندگانه سیاسی(دودمانی)، ایلی، مذهبی(فرقه ای) و اجتماعی- اقتصادی (حوزه شهری و روستایی) بر بستر نارضایتی از ساختار سیاسی و مناسبات اجتماعی موجود، قدرت طلبی و اغراض سیاسی برخی کنش گران و دخالت دولت های مداخله گر بیگانه در ایران، شکل گرفته است و به رغم ایجاد برخی ناپایداری ها و شکنندگی ها در دولت ناصری، غالباً بدون دستیابی به نتیجه خاصی به شکست انجامیده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان