درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۰۱ تا ۳۲۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۳۰۱.

کاربست رازداری در سیره معاشرتی امام صادق(ع) در راستای حفظ شیعیان از آسیب های اجتماعی با تکیه به روایات کتاب وسائل الشیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۲ 98 - 119

کلید واژه ها: امام صادق (ع) رازداری سیره معاشرتی شیعیان آسیب های اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۳۲
یکی از ابعاد سیره امام صادق(ع)، سیره معاشرتی حضرت با شیعیان است. امام(ع) در سیره معاشرتی خود با شیعیان، به آسیب شناسی اجتماعی آنان پرداخت و در راستای حفظ شیعیان از چنین آسیب هایی، با کاربست رازداری و تقیه و کتمان سِر، به بایسته ها و راهکارها و آثار و پیامدهای این آسیب ها اقدام نمود. این نوشتار، عهده دار نقش رازداری در سیره معاشرتی امام صادق(ع) در جهت حفظ شیعیان از آسیب های اجتماعی با تکیه به روایات کتاب وسائل الشیعه است. برای این هدف، با روش توصیفی تحلیلی و با ارجاع به منابع روایی تاریخی، به آسیب شناسی اجتماعی شیعیان پرداخته شده و سپس، به بایسته ها و راهکارها و پیامدها پرداخته ایم. بررسی و تحلیل روایات باب تقیه، کتمان سِر و اذاعه از کتاب وسائل الشیعه شیخ حرّ عاملی (1104ق)، نشان داد برخی از آسیب های اجتماعی شیعیان، عبارت است از: عدم وحدت و همزیستی مسالمت آمیز بین مسلمانان، عدم ظرفیت اصحاب و عدم رازداری اصحاب که امام صادق(ع) با شناسایی این آسیب ها با راهبرد رازداری، به رفع و درمان در جهت حفظ شیعیان پرداخت.
۳۰۲.

اوضاع سیاسی کردستان ایران و عثمانی و تأثیرآن بر جنبش شیخ عبیدالله نهری در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۴) 103 - 130

کلید واژه ها: کردستان نابسامانی جنبش ایران عثمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۶۴
جنبش شیخ عبیدالله نهری (شمزینی) در سال 1297ق (1880م) در دوره ناصرالدین شاه قاجار به وقوع پیوست. برای درک بهتر زوایای وقوع این جنبش و زمینه های شکل گیری آن باید اوضاع سیاسی مناطق کردنشین ایران و عثمانی را به دقت بررسی کرد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تبیینی و با تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعاتی که به شیوه کتابخانه ای و اسنادی گرد آمده اند، در پی پاسخ به این سؤال است که اوضاع سیاسی مناطق کردنشین ایران و عثمانی چه تأثیری بر شکل گیری جنبش شیخ عبیدالله نهری داشته است؟ با توجه به نتایج تحقیق، موقعیت جغرافیایی عشایر مناطق کردنشین، سیاست ضعیف و ناتوانی دولت مرکزی در برقراری نظم و امنیت و همچنین رفتارهای ظالمانه و چپاولگرانه حکام محلی و مالیات گیری های بی برنامه آنها و مواردی از این دست باعث شد اوضاع کردستان ایران و عثمانی نابه سامان و آشفته گردد و مردم این مناطق برای رهایی از وضعیت موجود دست به شورش هایی بزنند. در این بین شیخ عبیدالله نهری، به عنوان رهبر مذهبی کردها، در واکنشی اعتراضی به یک حرکت سیاسی قابل تأمل دست زد.                      
۳۰۳.

وضعیت شغلی معلمان زن در عصر رضاشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ (پیاپی ۱۴۸) 15 - 44

کلید واژه ها: مدارس دخترانه عصر رضاشاه معلمان زن آموزش زنان تبعیض جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۵۹
تحول در نظام آموزشی عصر رضاشاه ذیل گفتمان دولت مدرن ملی و به تبع آن رشد و گسترش آموزش زنان با هدف تربیت زن و مادر جدید ایرانی، به اشتغال چشمگیر زنان در نظام آموزشی به ویژه به عنوان معلم منجر شد. درباره ضرورت آموزش زنان، رشد سوادآموزی، توسعه مدارس دخترانه و تربیت معلم در دوره رضاشاه تحقیقات ارزنده ای صورت گرفته است، اما آنچه کمتر به آن توجه شده، وضعیت اشتغال زنان معلم و چالش های پیش روی آنها در دوره مذکور است. مسئله اصلی این نوشتار چگونگی وضعیت شغلی معلمان زن در دوره رضاشاه است. پاسخ به این سؤال از مسیر بررسی کمّی و کیفی آموزش معلمان زن، افزایش و کاهش تعداد آنها در مدارس، شرایط استخدام، محدودیت ها و دشواری های آن، وضعیت حقوق آنها و همچنین تفاوت ها و تبعیض های جنسیتی در این حرفه، با  تکیه بر اسناد و برخی نشریات این دوره صورت گرفته است. یافته های پژوهش مبتنی بر تجزیه و تحلیل آمار و جداول به دست آمده است و نشان می دهد که آموزش زنان در مقایسه با مردان از اهمیت کمتری برخوردار بود. این مسئله مدارس دخترانه و معلمان زن را با مشکل دائمی کمبود بودجه، دستمزدهای کم و تبعیض جنسیتی در قانون استخدام مواجه کرده بود. فقر مردم و عدم تمکّن مالی برای پرداخت شهریه اندک مدارس ملی دخترانه، به ویژه در ایالات و در نتیجه حقوق پایین و کار زیاد در کنار توأمانیِ اشتغال بیرون از منزل با مسئولیت های زنان در خانه، از دیگر مشکلات معلمان زن بود که گاهی به استعفای آنها منجر می شد.
۳۰۴.

The Bronze Age of the Little Zab Basin in the Light of the Excavation of Rick Abad Tepe(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Persica Antiqua, Volume ۳, Issue ۵, July ۲۰۲۲ 3 - 14

کلید واژه ها: Northwest Iran Little Zab basin Rick Abad tepe Bronze Age

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۱۰
Rick Abad Tepe is located north of the Zab River in Northwest of Iran, close to the border with Iraq. The excavation at this archeological site was carried out in the summer of 2019. The materials and evidence obtained from there showed Rick Abad belonged to the Bronze Age, with some monuments not documented yet from any site in the Zab Basin. The Tamarchin passage, west of Piranshahr, connects this region to northern Mesopotamia. This research tries to respond to the following questions: What was the status of Zab Basin settlements in the Bronze Age? How was the regional and extra-regional communication with the surrounding areas? As a matter of fact, seven levels belonging to the Bronze Age were identified in the course of the excavation. In the south of Lake Urmia, Kura-Araxes potteries were less visible; however, typical black-burnished ceramics similar to those of the Kura-Araxes tradition were recovered from some sites. Surprisingly, Painted Orange Ware (POW) and beveled-rim Bowl were seen in the early Bronze Age of the Zab Basin. Furthermore, the impression of the seal from Rick Abad is remarkable as well since this type of object had an administrative function and it is a sign of economic and social activities as well as regional and extra-regional relations. The location of this region between northwest of Iran and the north of Mesopotamia (Iraqi Kurdistan) somehow turned this basin into a meeting place of various cultures. Probably these sites played a key role in trade and commerce, although, they never attained an urban status.  
۳۰۵.

A Review of the Poison King: The Life and Legend of Mithradates, Rome’s Deadliest Enemy(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Persica Antiqua, Volume ۳, Issue ۵, July ۲۰۲۲ 61 - 67

کلید واژه ها: Adrienne Mayor Mithradates VI The Poison King Pontus Rome

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۱
Adrienne Mayor’s The Poison King is a fascinating biography of Mithradates Eupator Dionysus, one of the most controversial monarchs of ancient history who has been especially neglected by scholars of Iranian history. This biography, like any other about ancient heroes, is full of tales, legends, stories, and historical narratives and its crafty author knows how to distinguish between fact and fiction. The book contains 15 chapters, in which, other than  the first, the remaining chapters are arranged based on Mithradates’ life, from his birth to his death.
۳۰۶.

بررسی ویژگی های کالبدی و کارکردی مزرعه تاریخی نصرت آباد

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ ۳۳۸-۳۱۷

کلید واژه ها: مزرعه نصرت آباد قلعه صدری میراث کشاورزی قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۲۹
مزرعه نصرت آباد در سال 1264ه .ق. توسط «آقامیرزا نصرالله صدرالممالک» در پیرامون قم احداث شد و بر دو اولاد ذکورش وقف شد. این مزرعه تا دوره پهلوی فعال بود و پس از آن، بقایای مزرعه به نام «قلعه صدری» در سال 1380ه .ش. با شماره 4868 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. از این مزرعه اسناد مکتوبی ازقبیل نقشه تاریخی و وقف نامه مربوط به سال 1270ه .ق. وجود دارد. در اسناد یادشده به اطلاعات مفیدی درباره ویژگی های مزرعه و کیفیاتی از قبیل چرایی ساخت، فرآیند شکل گیری، عناصر کالبدی متعدد و محصولات باغی و زراعی اشاره شده است. مسأله تحقیق آشنایی اندک جوامع با موضوع «معماری مزرعه» و هم چنین احتمال احیاء مزرعه نصرت آباد و قلعه صدری در آینده براساس خوانش نادرست ویژگی های آن است. هدف از این پژوهش معرفی یک مزرعه قاجاری است و برای نیل به آن دو پرسش مطرح می شود: مزرعه نصرت آباد دارای چه ویژگی های کالبدی و کارکردی است؟ نقش این ویژگی ها در حیات مزرعه نصرت آباد چه بوده است؟ این تحقیق سعی می کند به دلیل ماهیت تاریخی مزرعه با رویکرد تفسیرگرایی و راهبرد تفسیری تاریخی به موضوع نزدیک شود و از سه قالب اصلی سندپژوهی، مصاحبه و مطالعات میدانی استفاده می کند. بررسی ها نشان می دهند که مزرعه نصرت آباد دارای دو ویژگی کالبدی و کارکردی و نظام های زیرمجموعه آن ها بوده است. تعیین موقعیت، شکل گیری عناصرکالبدی و شیوه های پایش مزرعه مربوط به ویژگی های کالبدی آن است و ویژگی کارکردی مزرعه نصرت آباد نیز به نوع محصولات زراعی، هرم اجتماعی و موضوعات فرهنگی مرتبط اشاره می کند. معماری و انشاء مزرعه نصرت آباد محصول امتزاج ویژگی های کالبدی و کارکردی درطول زمان بوده است و صدرالممالک توانست با این اقدامات از مزرعه صیانت کرده و آن را به متولیان و ناظران کنونی بسپارد.
۳۰۷.

Eshkaft (Cave) and Open Site of Pal Hesseinali in the Intermountain Plain of Aseman Abad, Ilam, Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایران باستان دوره ۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۸ 3 - 14
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۱۸
In the north of Ilam province, there are vast plains surrounded by rugged and forested mountains. Until many years ago, other than the Hollailan Plain that was examined by a Danish archaeological team, other regions of Ilam province remain unknown in terms of Paleolithic research. However, several sites from this period have been identified and introduced in recent years thanks to new studies and researches. In 2003, the author conducted a survey of the mountainous and forested areas of the Intermountain Plain of Aseman Abad for the first time. During the course of that survey, sites, and settlements from different periods were identified and studied. The results showed that the slopes and caves of this region have evidence from the Lower Paleolithic to the Upper Paleolithic periods and even later periods. In the current article, the author examines a cave and an open site located in the vicinity of the aforementioned plain, which, considering the presence of chert and flint rock formations on its surface level, as well as scattered remains near these rocks, appears to have been a place for obtaining stone and making tools during the Paleolithic era.
۳۰۸.

ارزیابی جایگاه بسترهای جغرافیایی بر استقرارهای دوره ساسانی در مناطق کوهستانی جنوب غرب ایران، مطالعه موردی: دشت ارسنجان، استان فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۷)

کلید واژه ها: بسترهای جغرافیایی محوطه های ساسانی الگوهای استقراری دشت ارسنجان فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۸۰
محوطه های باستانی نشان دهنده چشم انداز فرهنگی حاصل برهم کُنش انسان و محیط بوده و متأثر از مجموعه ای از عوامل جغرافیایی، طبیعی و اجتماعی- فرهنگی هستند. به بیان دیگر سکونتگاه های باستانی به عنوان یادگارهای فضایی فعالیت های اولیه انسان ها، حامل اطلاعات در مورد سازگاری اولیه انسان و دگرگونی محیط هستند، تفسیر و آشکارسازی اطلاعات محیطی توزیع سکونتگاه می تواند شرایطی را برای درک بیشتر تعامل بین انسان و محیط در این دوران فراهم کند. در این تعامل عوامل محیطی چون ارتفاع از سطح دریا، شیب، منابع آب، پوشش گیاهی، درجه شیب و کاربری اراضی هرکدام به نوعی خود بسترهای جغرافیایی و طبیعی هستند که در پراکنش محوطه های باستانی نقش مؤثری دارند. هدف از این پژوهش ارزیابی بسترهای جغرافیایی بر استقرارهای باستانی دوره ساسانی در دشت میانکوهی ارسنجان است. براین اساس شش عامل جغرافیایی به عنوان عوامل محیطی یا متغیر مستقل و مساحت محوطه های باستانی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد. به منظور بررسی این عوامل، از نرم افزارهای Arc GIS و SPSS و روش های تحلیل کمی از نوع آمار استنباطی با روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج این تحلیل ها مشخص کرد که محوطه های دوره ساسانی با تعدادی از عوامل طبیعی وابستگی هایی را در سطح متوسط تا ضعیف و تعدادی از عوامل محیطی نیز وابستگی زیادی را نشان می دهد. در تحلیل و ارزیابی الگوهای استقراری محوطه های ساسانی با استفاده از تحلیل خوشه ای، چهار الگو به دست آمد و علاوه بر یک محوطه بزرگ در منطقه به همراه محوطه های کوچک تر اقماری آن که روستاهای بزرگ و کوچک با شیوه کشاورزی و دامداری هستند، یک الگوی دیگر نیز مشخص گردید که احتمالاً با کارکرد و محل قرارگیری آن ها در چشم انداز منطقه مرتبط است. این نوع محوطه ها به دلیل قرارگیری بر روی تپه ماهورها، بسترهای صخره ای و مناطق تقریباً مرتفع، یادآور قلعه های نظامی و یا پاسگاه های بین راهی هستند.
۳۰۹.

مروری بر قواعد اخلاقی در حرفه حفاظت آثار تاریخی

نویسنده:
منبع: دانش حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی سال ۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۸) 2 - 17

کلید واژه ها: اخلاق حرفه ای حرفه حفاظت و مرمت آثار تاریخی اخلاق حفاظت قواعد (کدهای) اخلاقی حفاظت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۲۰
حفاظت از آثار تاریخی به عنوان حرفه ای که ارتباط مستقیم با تاریخ و فرهنگ جاری در زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه دارد، مأموریت و مسئولیت سنگینی در برابر سازندگان و صاحبان آثار در گذشته، حال و آینده عهده دار است. از سویی علی رغم تعدد تفکرات خواسته ها و رویکردهای گوناگون فعالیتی است که باید در یک چهارچوب علمی و نظری مشخص صورت پذیرد. حفاظت گران ضمن توجه به این چهارچوب مشخص بایستی ملاحظات اخلاقی خاصی را نیز مدنظر قرار دهند. این ملاحظات نه تنها برای حفظ کیفیت و روشن بودن خط مشی فعالیتها برای خود حفاظت گران و جامعه مخاطب ضروری هستند آنها را از پیامدهای اخلاقی اعمال شان و نیز معیارهای اخلاقی که برای ارزیابی آن اعمال استفاده می شوند، آگاه می سازند. این ملاحظات اخلاقی به صورتهای مختلف در نظریه ها و اسناد حوزه حفاظت و مرمت در سیر تکامل این حرفه مورد توجه قرار گرفته اند. در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن ارائه تعاریف و مفاهیم اولیه مرتبط با موضوع مثال هایی از قواعد (کدهای اخلاقی حرفه حفاظت با رویکرد تفسیری ارائه شود. هدف از این پژوهش شناخت جایگاه و کار کرد اخلاق در فرایندهای حفاظت و مرمت و برخی ملاحظات اخلاقی در مواجهه با آثار است. برای این منظور سند رفتار اخلاقی تهیه شده توسط برخی از مؤسسات حفاظتی همچون مؤسسه آمریکایی حفاظت (AIC) انجمن کانادایی حفاظت (CAC) کمیته حفاظت از شورای بین المللی موزه ها (ICOM-CC)، کنفدراسیون اروپایی سازمان های حفاظت گر ECCO) مؤسسه انگلیسی حفاظت (UKIC) به عنوان مطالعات موردی مورد بررسی قرار گرفته اند. بررسی ها نشان داد که این اسناد تلاش دارند مرزهای حفاظت حرفه ای را مشخص کنند و هدف اصلی آنها حفاظت از سرمایه عمومی و به دست آوردن سرمایه و تأیید اجتماعی برای این حرفه است. به همین جهت به جای علایق حرفه ای بر منافع بشریت تمرکز دارند و اخلاق حفاظت را مبتنی بر توجه به ارزشهای جهانی و تمرکز بر ارزش های فرهنگی توسعه داده اند.
۳۱۰.

مؤلفه های اقتصادی تأثیرگذار در روابط خارجی حکومت های قراقویونلو و آق قویونلو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 65 - 90

کلید واژه ها: مؤلفه های اقتصادی قراقویونلوها آق قویونلوها روابط خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۶۴
قراقویونلوها و آق قویونلوها در دوران شکل گیری حکومت همواره در پی آن بودند تا روابط خود را با دولت های همجوار به گونه ای تنظیم و اجرا نمایند تا بتوانند نیازهای خود را در زمینه های مختلف ازجمله نیازهای اقتصادی تأمین کنند. چراکه افزایش جمعیت و دام ها نیاز به سرزمین و منابع درآمد مالی بیشتری را طلب می کرد، فرمان روایان هر دو حکومت تلاش می کردند بخشی از نیازهای مالی و اقتصادی خود را از منابع خارج از قلمرو حکومتی در تعامل و یا تعارض با دولت های همجوار تأمین کنند. بررسی نحوه تأمین این نیازهای اقتصادی و تأثیر آن در روابط خارجی حکومت های قراقویونلو و آق قویونلو مسئله این پژوهش است. اینکه نیازهای اقتصادی چه تأثیری در روابط قراقویونلوها و آق قویونلوها با دولت های همجوار داشت، سؤال این پژوهش است. یافته های پژوهش، با رویکرد توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر منابع دست اول نشان می دهد حاکمان قراقویونلوها و آق قویونلوها در دوران شکل گیری همواره تلاش می کردند از طریق تبعیت از قدرت های برتر و یا با تهاجم و غارت و اخذ باج و خراج و توسعه قلمرو ارضی و سلطه بر راه های تجاری و اخذ عواید حاصل از تجارت نیازهای مالی و اقتصادی خود را تأمین نمایند.
۳۱۱.

بررسی سیاست دولت پهلوی اول نسبت به بازگشت مهاجران ایرانی از شوروی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 53 - 82

کلید واژه ها: ایران شوروی مهاجران بازگشت به ایران دولت پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۸۴
مهاجرت از پدیده هایی است که جامعه ایرانی قاجار از دوره ناصرالدین شاه با آن روبرو شده است.جدایی مناطق جنوبی قفقاز از ایران درنتیجه جنگ های ایران و روس باعث شد که این مناطق سرنوشتی متفاوت با دیگر مناطق ایران پیدا کنند و مقصدی برای ایرانیان مهاجر باشند. بیشتر این مهاجرین را کارگرانی تشکیل می دادند که به دلیل شرایط موجود در ایران و همچنین موقعیت کاری بهتر در این مناطق به صورت فصلی و یا دائمی راهی این مناطق می شدند. با انقراض حکومت قاجار و انقلاب کمونیستی در روسیه، از سطح این مهاجرت ها کاسته شد و مهاجرت ها شکل بازگشت به ایران را به خود گرفت. در این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش خواهیم بود که سیاست دولت پهلوی در واکنش به  بازگشت اتباع ایرانی از شوروی چه بوده است. مفروض پژوهش این است که فشارهای وارده بر اتباع ایرانی از سوی شوروی و همچنین بهبود وضعیت اشتغال و معیشت در ایران باعث رجعت دوباره این مهاجران به ایران شد و دولت پهلوی نیز علی رغم مشکلات ناشی از بازگشت این مهاجران، بستر لازم را برای این امر مهیا نمود. در این تحقیق از روش توصیفی – تبیینی استفاده شده و تلاش می شود با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای تا حد امکان جوابی مناسب برای این سؤال یافته شود.
۳۱۲.

قرنطینه و بیماری های مسری در کرمانشاهان (از زمان ناصرالدین شاه تا پایان دوره قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۳۰) 7 - 50

کلید واژه ها: قرنطینه ک‍رم‍ان‍ش‍اه‍ان عثمانی زوار حمل جنازه بیماری های مسری وبا طاعون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۲
قرنطینه به عنوان یکی از راه های مهم پیشگیری از شیوع بیماری ها پدیده ای مدرن است که همراه با گسترش پزشکی مدرن، پارادایمی نو را در حوزه بهداشت و درمان در ایران دوره قاجار شکل داد. موضوع زیارت و تجارت ایران با عراق عرب در قلمرو عثمانی، همواره باعث ترغیب تعداد زیادی از افراد با عناوین زائر، تاجر، و سیاح برای حرکت در مسیر کرمانشاهان می شد که نقشی عمده در اشاعه بیماری های مسری در این منطقه و دیگر مناطق ایران داشت. ضرورت پیشگیری از شیوع بیماری ها باعث شد تا دولت های ایران و عثمانی در مواقع بحرانی در مناطق کرمانشاهان و عراق عرب قرنطینه ایجاد کنند. هدف : شناختِ اهمیت قرنطینه های کرمانشاهان در پیشگیری از شیوع گسترده بیماری های واگیردار در ایران. روش/ رویکرد پژوهش : این پژوهش با تکیه بر روش تحقیق تاریخی و با استفاده از اسناد و مدارک منتشرنشده آرشیوی و منابع معتبر کتاب خانه ای انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری : دستاورد پژوهش نشان داد که ایجاد قرنطینه هایی در مسیر کرمانشاهان می توانست مانعی مهم و جدی دربرابر شیوع سریع و گسترده بیماری های واگیردار از درون مرزهای عثمانی به ایران باشد؛ ولی این قرنطینه ها به دلایلی چون رعایت نشدن مقررات قرنطینه ای توسط افراد بانفوذ و صاحب منصب، اختصاص نیافتن بودجه کافی ازسوی دولت برای اداره این قرنطینه ها، نگاه منفعت جویانه مأموران قرنطینه و دریافت رشوه از تجار، زوار و کاروان های حمل جنازه، در پیشگیری از شیوع بیماری ها و سرایت نکردن آن به دیگر نقاط کشور چندان مؤثر نبود.
۳۱۴.

شمایل شناسی گزیده ای از مُهرهای ایلام قدیم شوش

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۶ 33 - 50

کلید واژه ها: شوش مهر ایلام قدیم تصاویر نمادها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۸
مُهرها به عنوان یکی از مهم ترین داده های باستان شناسی، همواره در مطالعات این علم و هنر باستان موردتوجه بوده اند. شهر شوش به عنوان یکی از مهم ترین محوطه های باستانی ایران در دوره های مختلف تاریخی-فرهنگی، به ویژه دوره ایلام، داده های فرهنگی-هنری بسیاری ازجمله مهرها را در اختیار باستان شناسان و متخصصین تاریخ هنر قرار داده است. یافته های به دست آمده از این شهر باستانی، گویای سبک های گوناگون هنری در دوره های پشت سر گذاشته شده در آن بوده و سبک های گوناگون حکاکی مهر و شمایل نگاری آن ها که می تواند بیان کننده اطلاعاتی در زمینه های مختلفی چون نمادها، اسطوره ها و یا داستان های روایی باشند، در میان این داده ها جایگاه ویژه ای دارند. در دوره ایلام و به طور خاص ایلام قدیم که مورد بحث این پژوهش است، سبک های هنری مختلفی در حکاکی های مهرها دیده می شود؛ سبک هایی که هم می تواند گویای هنر ویژه ایلامی باشد و هم در برخی موارد از تأثیر سبک های حکاکی سرزمین همسایه، یعنی بین النهرین بی بهره نبوده اند. در همین راستا، در اینجا گزیده ای از مهرهای دوره ایلام قدیم شوش (تعداد 11 عدد) که متعلق به موزه ملی ایران هستند، با هدف مطالعه تصاویر آن ها به لحاظ داشتن سبک فرهنگی-هنری خاص بررسی می شوند، و پژوهش در جهت پاسخ گویی به این پرسش که آیا حکاکی های این مهرهای ایلام قدیم می تواند بیان کننده سبک روایی ویژه ای باشند؟ صورت گرفته است. مطالعه انجام گرفته که به روش کتابخانه ای-موزه ای و با تحلیل تطبیقی تصاویر همراه بوده است، می تواند راوی قدرت ارباب حیوانات / یا شاید فرد برتر جامعه آن روز، در حفاظت از حیوانات تحت حمایتش در مقابل حیوانات وحشی باشد و به نوعی با این تصویرپردازی ها، قدرت او را روایت کرده است.
۳۱۵.

نشانه شناسی مهرهای عصر مفرغ جنوب شرق ایران و مطالعه تطبیقی با حوزه فرهنگی آسیای مرکزی

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۶ 51 - 71

کلید واژه ها: عصرمفرغ مهر نشانه شناسی جنوب شرق ایران آسیای مرکزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۰
هزاره سوم پیش ازمیلاد زمانی است که روابط گسترده فرهنگی و اقتصادی و تجاری میان تمدن ایران و دره سند، بین النهرین، خلیج فارس، دریای عمان و آسیای مرکزی برقرار بوده است. هدف مقاله حاضر، بررسی نشانه شناسی فرهنگی و ارتباطات میان محوطه های عصر مفرغ جنوب شرق ایران، با تأکید بر شهرسوخته، شهداد و تپه یحیی است. در این روند، نشانه های مهرها و اثرمهرهای محوطه های ذکر شده در جنوب شرق ایران شامل: شهداد و شهرسوخته براساس مطالعات تطبیقی با محوطه های اصلی در آسیای مرکزی شامل: بلخ، مرو، موندیگاک، آلتین تپه، گنورتپه، داشلی تپه، تغلق، و منطقه اوردوس مورد مطالعه و بررسی قرار خواهند گرفت؛ از این رو، در چارچوب نشانه های موردمطالعه برروی مهرها و اثرمهرها، پیشنهادی مبنی بر وجود ارتباطات فرهنگی موجود میان این مناطق در دوره زمانی موردپژوهش (عصر مفرغ) ارائه می گردد.برهمین اساس، پرسش های پژوهش چنین مطرح شده است؛ بین علائم سفال ها و مهرها چه مشابهت هایی دیده می شود؟ تشابهات فرهنگی بین آثار مناطق جنوب شرقی ایران با نواحی آسیای مرکزی به چه میزان و چگونه بوده است؟ آیا مشابهت های مشهود و مکشوف به هم مرتبط و هدف مشترکی را دنبال می کرده است؟ برهم کنش های فرهنگی می تواند در نتیجه عواملی ایجاد شود که نیازمند بررسی شواهد مادی برجای مانده از جوامع آن دوره است. با توجه به فاصله های موجود میان محوطه های باستانی هزاره سوم پیش ازمیلاد می توان این نشانه ها را نتیجه یک تفکر خاص و هدایت شده دانست که در محوطه های نیمه شرقی فلات ایران ظاهر شده اند؛ به عبارت دیگر، فاصله های جغرافیایی و جا به جایی اندیشه ها از جایی به جای دیگر با توجه به وجود ارتباطات وسیع بازرگانی و تجاری میان این محوطه ها قابل قبول است. این امر نشان می دهد که هم بستگی آسیای مرکزی با مناطق شرقی و هم چنین جنوب شرق ایران و بخشی از فرهنگ هند و اروپایی در عصرمفرغ، می توانسته نشأت گرفته از اعتقادات و باورها و اندیشه های مشترک و یکسان باشد.
۳۱۶.

پروسوپوگرافی مزدوران کورش جوان: افسران سربازگیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اقتصادی سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 265 - 288

کلید واژه ها: کورش جوان هخامنشیان پلوپونسیان داریوش دوم اردشیر دوم کوناکسا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۱۱۱
کورش جوان هخامنشی در تلاش نافرجام خود برای به دست آوردن تخت و تاج شاهی از دست برادر خود، اردشیر دوم، نیروی بزرگی از مزدوران را با مساعدت دوستان صاحب منصب یونانی اش به خدمت گرفت. مطالعه درباره این افسران با استفاده از رویکرد پروسوپوگرافی نشان می دهد که خاستگاه جغرافیایی اکثریت مطلق آنها، دولت شهرهای واقع در شبه جزیره پلوپونس و یا اتحادیه پلوپونسی بوده است. مقاله حاضر، ضمن طرح فرضیه مذکور در بالا و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای در صدد تحلیل چرایی آن نیز برآمده است. بررسی منابع دست اول آن دوره نشان می دهد که تغییر سیاست داریوش دوم هخامنشی در جریان جنگ های پلوپونسی و به ویژه اقدامات عملی کورش جوان در مقام فرمانراوی آسیای صغیر، زمینه ساز برتری کمّی و کیفی پلوپونسی ها در میان دوستان و مزدوران شاهزاده هخامنشی بوده است.
۳۱۷.

بازتاب ایران پیش از اسلام در نمایش نامه جنگ مشرق و مغرب یا داریوش سوم (کدمانس) اثر یقیکیان با توجه به رویکرد تاریخ گرایانه ابتدای دوران پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 1 - 25

کلید واژه ها: تاریخ گرایی پهلوی تحلیل گفتمان انتقادی جنگ مشرق و مغرب گریگور یقیکیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۸۶
از اواسط دوران قاجار تاریخ ایران باستان مورد توجه هنرمندان و تحصیل کردگان قرار گرفت و در اواخر این دوران، با فروکش کردن احساسات مشروطه گرایانه و ضعف حکومت مرکزی، این توجه تشدید شد. بعد از قدرت گرفتن رضاشاه و افزایش کاوشگری باستان شناسی در نقاط مختلف ایران، برخی از هنرمندان آن دوران راه حل مشکلات جامعه ایران را در رجوع به گذشته درخشان ایران یافتند. مساله این پژوهش یافتن تفاوت ها بین گفتمان رایج و عملکرد هنرمندان است، اینکه آیا لزوما نوشتن متونی با مضمون تاریخ گرایی دلیلی بر تایید گفتمان مورد تایید حکومت وقت هست یا خیر. یکی از این هنرمندان، گریگور یقیکیان بود که با نوشتن دو نمایشنامه تاریخی سعی در باز سازی ایران باستان داشت. این پژوهش قصد دارد تا با معرفی یقیکیان، به چرایی اهمیت تاریخ ایران باستان در آن دوران بپردازد و با تحلیل نمایشنامه جنگ مشرق و مغرب، چگونگی بازتاب ایران پیش از اسلام در دوران پهلوی اول را، بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، بررسی کند. با استفاده از تحلیل گفتمان های رایج در دوران ابتدایی حکومت رضا شاه آشکار می شود که هر هنرمندی که در آن دوران دست به بازسازی ایران باستان زده باشد لزوما در حال بازتولید گفتمان حکومت وقت نیست، اما سازوکار گفتمانی را بازتولید می کند.
۳۱۸.

بازنمایی باورهای ماوراء الطبیعی در دستبافته های عشایر بلوچ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 217 - 244

کلید واژه ها: باور ماوراءالطبیعی دستبافته ها عشایر بلوچ چشم زخم نقش مایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۱۱۵
طلسم و تعویذ از جمله اشیائی است که بشر از گذشته تاکنون برای رفع بلایا و مصائب از آنها استفاده کرده است. از جمله اقوامی که استفاده از طلسم در بین آنها امروزه نیز رواج دارد، عشایر بلوچ هستند. آنان برای دفع بلاها و دوریِ نیروهای بد از زندگی، از اشیاء و نقوش نمادین در تولیدات روزمره استفاده می کنند. از آنجا که دستبافته ها از مهم ترین هنرهای کاربردی و روزمره آنان است و تصویر بسیاری از طلسم و تعویذها، در این هنر نیز استفاده می شود، برای شناخت و اندیشه آن قوم پژوهش بر روی این دستبافته ها ضروری است. این پژوهش به دنبال پاسخ به تأثیر باورهای ماوراء الطبیعی بر روی دستبافته ها است، لذا با توجه به هدف پژوهش که بررسیِ حضور و بروز باورهای ماوراءالطبیعی در فرهنگ مادی عشایر بلوچ با تأکید بر دستبافته ها است، در این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با گردآوری منابع به روش کتابخانه ای و میدانی این نتیجه حاصل شد که اعتقادادت و باورهای این قوم در دستبافته های آنان در قالب نقوش گیاهی، هندسی، حیوانی، انسانی و اشیاء کاربردی تجلی یافته است. همچنین فراوانی نقوشی برگرفته از اشیاء کاربردی، بیش از دیگر عناصر بود. به علاوه فراوان ترین و گسترده ترین مفهوم در میان مفاهیم، چشم زخم بود. به نظر می رسد از گذشته تاکنون دفع نیروهای شر که مهم ترین آن نگاه دیگری است، در میان این قوم نیز نسبت به دیگر بلاها از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.
۳۱۹.

سقوط حکومت شیعه صفی در قم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 77 - 88

کلید واژه ها: خواجه محمد صفی اسکندر بن عمر شیخ قرایوسف قراقویونلو سلطانیه قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۵
با اضمحلال دولت ایلخانی، یکی از خاندان های اصیل و خوش نام قمی، خاندان صفی، در شهر شیعه نشین قم به حکومت رسید و اعضایی از آن خاندان دانش دوست و هنرپرور شیعه، به مدت هشتاد سال (816-736ق./1413-1335م.) بر قم و مضافات آن فرمان راندند. در آن دوران، ایران، به ویژه ایران مرکزی، دستخوش نابسامانی و عرصه تاخت و تاز و کشمکش میان قدرت هایی چون آل چوپان، جلایریان و مظفریان بود. در چنین اوضاع و احوالی، فرمانروایان خردمند صفی با در پیش گرفتن سیاست مدارا و همزیستی مسالمت آمیز با همه قدرت های پیرامون، قم را از گزند حمله مصون داشتند. با این حال، آنان گاه برای دفع تهاجم دشمن، به مقتضای مصالح وقت، به یک قدرت دور، نزدیک می شدند. در آغاز دومین دهه قرن نهم هجری، اسکندر بن عمر شیخ، نوه تیمور که بر فارس حاکم بود، بر عموی خود شاهرخ، سلطان وقت تیموری، شورید، بر اصفهان و بیشتر عراق عجم دست یافت و قم را هم تهدید کرد. در آن زمان قرایوسف قراقویونلو در غرب ایران قدرت بسیار یافته و شیعه نیز شده بود. فرمانروای وقت قم، خواجه محمد صفی، برای دفع تهاجم اسکندر، با قرایوسف متحد شد و او را به نبرد با اسکندر برانگیخت. حکومت صفی نیرومند بود و قم نیز از موقعیت سوق الجیشی ممتازی برخوردار بود. این تصمیم خواجه صفی، موقعیت اسکندر را در این ناحیه با خطر جدی مواجه کرد و او را به تسخیر قم برانگیخت. شهر با خیانت یکی از معتمدان خواجه محمد صفی- نه برتری نظامی اسکندر- سقوط کرد و حاکمیت هشتاد ساله شیعه در آن، پایان یافت.
۳۲۰.

نقش اصلاحات ارضی در افزایش تنش های اجتماعی طی سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ ش، در استان اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 1 - 16

کلید واژه ها: اصلاحات ارضی تنش های اجتماعی دوران پهلوی استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۵
ضرورت انجام تحقیق و هدف: طرح اصلاحات ارضی در آغاز دهه ی ۱۳۴۰ ه.ش بخشی از پروژه ی نوسازی و تغییر ساختار اجتماعی ایران دوران پهلوی بود. این طرح، پیامدهای زیادی در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به دنبال داشت. اصلاحات ارضی در اصفهان، اگرچه یک نظم سنتی و کهن را فروریخت؛ اما نتوانست نظام نوینی را جایگزین آن سازد و منجر به تنش های اجتماعی مابین ملاکین، زارعان و مجریان اصلاحات ارضی (دولت). شد. هدف از این پژوهش بررسی اسنادی تنش های اجتماعی حاصل از اصلاحات ارضی در استان اصفهان است.روش: با روش اسنادی و تحقیق تاریخی و شیوه توصیفی- تحلیلی و بر پایه اسناد و مدارک آرشیوی به بررسی این موضوع پرداخته شده است.یافته ها و نتیجه گیری: اجرای طرح اصلاحات ارضی در اصفهان، نه تنها تعادل اجتماعی ایجاد نکرد، بلکه موجبات خرد شدن اراضی، عدم تقسیم عادلانه ی زمین و به تبع آن بیکاری، فقر و اختلافات عمیق میان ملاکین، زارعین و دولت پهلوی شد. این امر روستائیان را درگیر کرد و موجب برهم خوردن تعادل شهری و پدیده مهاجرت و حاشیه نشینی شد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان