فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۴۶۱ تا ۱٬۴۸۰ مورد از کل ۱۲٬۷۲۸ مورد.
حوزه های تخصصی:
نگاهی به جایگاه قم در تاریخ سیاسی معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
قم به دلیل دربرداشتن آرامگاه حضرت فاطمه معصومه ‘ دختر هفتمین پیشوای شیعیان جهان و نیز وجود حوزه علمیه قوی و پربار‘ همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه خود ‘ از دیرباز و به خصوص در80 سال اخیر‘ نقش مهمی در معادلات سیاسی ایران به عهده داشته است . در این مقاله کوشش شده با بررسی تحولات سیاسی دوران قاجار و پهلوی اول نقش سیاسی قم شفاف تر شود و میرزای قمی از فقیهان نام آور شیعه (م 1231 ه ق ) در دوران 20 ساله حضور خود در عصر حکومت فتحعلی شاه ‘ تأثیر به سزایی در کنترل قدرت او داشت . در نهضت مشروطیت نیز قم جایگاه مهمی یافت که مهاجرت علمای تهران به قم و پناهنده شدن به حرم حضرت معصومه و به دنبال آن صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه ‘ نمونه آن است . تأسیس حوزه علمیه قم با ورود حاج شیخ عبدالکریم حائری به این شهر در نوروز 1300 شمسی ‘ اندکی پس از کودتای رضاخان ‘ قم را به عنوان دومین مرکز بزرگ دینی شیعه پس از نجف قرارداد
میرزا احمد خان مشیرالسلطنه (نخست وزیر ایران از ابتدای مشروطیت تاکنون)
حوزه های تخصصی:
خان احمد گیلانی و شاه عباس اول
حوزه های تخصصی:
اصفهان عصر صفوی به روایت سفرنامه های اروپاییان
حوزه های تخصصی:
شاخصه های فکری ـ اجرایی میرزا کوچک خان و شیخ محمد خیابانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در فرآیند شکل گیری و تداوم حرکت های سیاسی و اجتماعی، انگیزه ها و اهداف رهبران و میزان استحکام مبانی فکری و اجرایی این حرکت ها، اصلی ترین بخش آن محسوب می شود. در نهضت های جنگل و خیابانی نیز دستیابی به عوامل و عناصر اصلی شکل دهنده افکار و اندیشه های رهبران و اهداف و آرمان هایی که در پی دستیابی به آن بودند، از اهمیت اساسی برخوردار بود. در عین حال سازمان بندی سیاسی آن ها برای پیشبرد و وصول به اهداف موردنظر، از نکات بارز این دو نهضت محسوب می شود. بررسی و ارزیابی این دو نهضت در قالب یک نگرش تطبیقی، می تواند میزان توانمندیهای فکری و استحکام شالوده های اجرایی آنها را آشکار ساخته و قرابت فکری و اجرایی هر دو حرکت را در کامیابی و ناکامی آن ها با وضوح بیشتری مشخص نماید
دیوان استیفا در حکومت غزنویان و سلجوقیان
حوزه های تخصصی:
رجال دوره قاجاریه: شرح حال میرزا عبدالوهاب خان آصف الدوله
حوزه های تخصصی:
مُهر انگشتر سلاطین متأخر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مهر انگشتر یکی از متداول ترین مهرهای سلطنتی در تشکیلات دیوانی و اداری دوران صفویه است. با این حال، مطابق مهرنامه شاه سلیمان صفوی، این مهر از دوران شاه عباس اول ابداع شده و در دوران شاه عباس دوم نمونه ثانی آن نیز ساخته و استفاده می شده است. استفادة همزمان از دو مهر انگشتر در میان مهرهای دیوانی دوران صفویه تاکنون مطرح نبوده است و شناخت دقیق آنها می تواند در مطالعات سندشناسی و مهرشناسی اسلامی مفید واقع شود.
هدف پژوهش: هدف این مقاله بررسی مشخصات ظاهری و دیوانی مهر انگشتر سلاطین صفوی از شاه عباس اول تا شاه سلیمان است.
روش/ رویکرد پژوهش: این مقاله، با ماهیت و روش تحقیق تاریخی- توصیفی و تطبیقی، و بر پایه منشآت و متون دست اول تاریخی و تحقیقی نوشته شده است.
یافته ها و نتایج پژوهش: مهر انگشتر سلاطین متأخر صفوی، در متون تاریخی و منشآت دیوانی، بیشتر با عنوان «مهر کوچک» یا «مهر کوچک انگشتر» شناخته شده است. هویت دیوانی این مهر در دوران شاه عباس اول بسیار برجسته شده است و بیشتر مخصوص مهر کردن ارقام و احکامی بود که به صورت شفاهی از سوی پادشاه صادر می شد. همچنین، شغل «واقعه نویس»(مجلس نویس) و «دواتدار مهر انگشتر آفتاب اثر» مهم ترین مناصبی است که به طورمستقیم با مهر انگشتر سلاطین صفوی مربوط بوده است و طغرای سیاه رنگ «حکم جهان مطاع شد» بارزترین نشانه حضور این مهر در پای اسناد و مکاتبات به شمار می رود. به این مهر می توان «مهر رقم یا «مهر فصول» نیز گفت. به نظر می رسد مهر انگشتر دیگری که از روی این مهر در دوره شاه عباس ثانی با عنوان «مهر انگشتر کوچک» ساخته شده، برای مدتی به جای مهر کوچک انگشتر در تهیه جواب های فصول مورد استفاده قرار گرفته است. در عین حال، استفاده نامنظم و عمر کوتاه دیوانی این مهر از جمله نشانه هایی است که جایگاه و کارکرد واقعی آن را در نظام دیوانی صفوی تا اندازه زیادی کاهش داده است.
انجمن حجتیه و انقلاب
منبع:
شهروند ۱۳۸۶ مهر شماره ۲۰
حوزه های تخصصی:
پژوهشی در تاریخ سیاسی و نظامی دودمان غوری
حوزه های تخصصی:
انقلاب نافرجام
منبع:
زمانه ۱۳۸۵ شماره ۴۷
حوزه های تخصصی:
چنانکه می دانیم، فرجام ناموفق و دیگرگونه انقلاب مشروطیت ایران مهمترین موضوع را در تحلیل تاریخی این انقلاب به خود اختصاص داده است. مرحوم سیدمحمد طباطبایی توام با اشک دیده، ماحصل کلام در این زمینه را در یک جمله خلاصه کرد: «سرکه انداختیم، شراب شد.» اما در تحلیل همین موضوع نیز، مهمترین نکته، کناره گیری یا حذف روحانیت از صحنه انقلاب است. انقلاب با تحصن و اعتراض علما شروع شد، با فقه و فقاهت شیعی مشروعیت یافت و توسط روحانیون رتبه اول تشیع رهبری شد، اما کار آن به جایی رسید که روحانیت خود را از آن تطهیر می کرد و مردم هم به تبع ایشان از آن رویگردانی نمودند. این سوال همچنان به قوت خود باقی است: سرکوب، حذف یا کناره گیری روحانیت، چگونه روی داد؟ آیا واقعا یک پروسه بود یا پروژه یا ترکیبی از این دو؟ تاریخ به ما می گوید در آن مقطع، هم فتنه های روزگار بسیار سهمگین بودند، هم استبداد و استعمار در شیطنت ورزی چیزی فرونگذاشته بودند و هم دو دستگی، دلزدگی و دلمشغولی های بی موقع برخی رهبران دینی، در نافرجامی نهضت بی تاثیر نبود.
موازنه ی شرع و عرف در نظام حقوقی ایران دوره ی قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تاریخ هر ملّتی در چارچوب شرایط فرهنگی مشخصی شکل می گیرد و ساختارهای سیاسی، اجتماعی و یا حقوقی ای که سنن، آداب، رسوم، مراسم، مناسک و مجموعه ی ارزش های آن ملّت را بازتاب می دهند، در این قالب فرهنگی تعریف می شود و به نحوی تداوم و تحول می یابد. نوشتار حاضر تلاش می کند نشان دهد از آن جا که فرهنگ مسلّط ایران به طور خاصّ از دوره ی قاجار به بعد، متأثر از نظام اندیشه ی شرعی است، این اندیشه به طور مشخص در شکل گیری بخش مهمّی از نظام حقوقی دوره ی قاجار و حتّی رضاشاه منشأ اثر بوده است.
پژوهنده برای پاسخ به پرسش از تأثیر احکام شریعت بر نظام حقوقی ایران عصر قاجار و نسبت بین احکام شرعی و عرفی در این دوره، با استفاده از شیوه ی تحلیل محتوای منابع و مآخذ این دوره و روش «منطق گفتار» ، دوره ی مزبور را از درون منابع مکتوب بررسی می کند؛ به عبارتی، تلاش می کند با ارجاع و استناد به اندیشه ی حاکم بر این دوره، موضوعی تاریخی را کالبدشکافی نماید. بررسی فوق نشان می دهدکه شرع و احکام منبعث از آن در دوره ی مورد مطالعه، درکلیه ی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مردم حضور داشته است و بارزترین عرصه ی حضور آن را می توان در نظام حقوقی این عصر ارزیابی کرد، تا آن جا که هرگونه تحوّل در ساختار حقوقی جامعه ی ایران عصر قاجار، نمی توانست بدون عنایت به سنت های حاکم بر این دوره صورت گیرد؛ این قاعده البتّه بر سایر ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مردم در دوره ی مذکور هم تعمیم پذیر است.
نقش ایلات اهل سنت شمال شرقی ایران در تصمیمات مذهبی سیاسی نادرشاه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اندیشه وحدت مذاهب اسلامی ظاهراً برای نخستین بار توسط نادرشاه افشار در روز تاجگذاری وی اعلام گردید. این اندیشه که براساس نیاز و ضرورت زمان مطرح شد در کنار اهداف نظامی نادر، زمینه های ورود ایلات و طوایف اهل سنت را به ارتش وی فراهم آورد. نخستین گروههای طوایف اهل سنت طی دهه اول فعالیت نادر، پس از فتح هرات، وارد ارتش او شدند. این روند پس از آن هم ادامه یافت. این طوایف بنابر نقش برجسته ای که در نبردهای خارجی و داخلی نادر ایفا نمودند، به نوبه خود بر روی تصمیم گیری های نادر تأثیر گذاردند. نخستین مورد از نقش ایلهای اهل سنت در سیاستگذاری نادر به هنگام محاصره بغداد در سال 1146 هجری روی داد. هنگامی که مزار امام ابوحنیفه، امام مذهب حنفی در کاظمین توسط برخی از سربازان متعصب شیعی مورد بیحرمتی قرار گرفت. امرای نظامی اهل سنت تقاضای ممانعت از تکرار این عمل را کردند. نادر نه تنها دستور جبران خسارات را داد، بلکه زیارت مزار ابوحنیفه و اعطای نذورات به آن را هم در برنامه های زیارتی خود گنجانید که در سال 1156 هجری موفق به اجرای آن شد. دومین مورد از نقش ایلات اهل سنت در تصمیمگیریهای نادرشاه به هنگام شورش خوارزم در 1155ق روی داد. پس از کشته شدن والی منصوب نادرشاه بر خوارزم، و بروز اغتشاش و هرج و مرج در آن ایالت، سران اوزبک و خوارزمی اهل سنت از شاه خواستند ابوالغازیخان پسر ایلبارس، خان پیشین خوارزم را که به دستور نادر کشته شده بود، به عنوان والی جدید برگزیند.
کانون های تجارت ابریشم ایران در دوره تیموریان و ترکمانان (قرن نهم هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابریشم از تولیدات مهمی بوده که در طول تاریخ بشر در تجارت جهانی ارزش زیادی داشته است. از دوره ایلخانان صادرات ابریشم ایران به اروپا رونق گرفت. هر چند با سقوط این حکومت برای مدتی کوتاه در صدور این کالا وقفه ای ایجاد شد، با روی کار آمدن تیموریان و ترکمانان بار دیگر تولید و صادرات ابریشم رونق گذشته خود را باز یافت. در این دوره تبریز و سلطانیه به عنوان مهم ترین مراکز فروش ابریشم استرآباد، مازندران، گیلان، شیروان و شماخی درآمدند. در آناتولی نیز، بورسا به مرکز تجارت بین المللی ابریشم ایران تبدیل شد. در سایه افزایش تقاضای جهانی به ابریشم خام، قیمت آن در بازار های جهانی مدام در حال افزایش بود. تعداد زیادی از تجار ایرانی این کالای ارزشمند را به خارج از کشور صادر می کردند. بر اثر رفت و آمد زیاد کاروان ها عواید دولت از عوارض گمرکی ابریشم مدام در حال افزایش بود. گسترش تجارت ابریشم در این دوره نشان می دهد که این کالای تجاری تا چه حد در رونق اقتصادی و تجاری ایران مؤثر بوده است. در این نوشته تلاش می کنیم مراکز مهم تجارت ابریشم و رشد تجارت آن قرن نهم هجری و نحوه صدور این محصول را شرح دهیم؛ با این توضیح که در نتیجه فعالیت این مراکز، زمینه های گسترش تولید و تجارت ابریشم در دوره صفویه فراهم شد
اقتدار و نمایندگی: بازبینی فعالیت های زنان در دوره رضا شاه
منبع:
گفتگو آذر ۱۳۸۴ شماره ۴۴
حوزه های تخصصی:
- حوزههای تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول سیاسی
- حوزههای تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اجتماعی
- حوزههای تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران دوره پهلوی اول و دوم
- حوزههای تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی سیاسی
- حوزههای تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده زنان