درخت حوزه‌های تخصصی

در این مقاله ابتدا با بررسی عناصر و ویژگیهای خدمات مرجع الکترونیکی در وب سایت کتابخانه های دانشگاه های برتر دنیا، سیاهة ارزیابی از عناصر خدمات مرجع الکترونیکی برای وب سایت کتابخانة دانشگاهی تهیه میشود؛ سپس بر اساس این سیاهة ارزیابی، وضعیت کنونی وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تهران، از نظر عناصر، ویژگیها و خدمات مرجع الکترونیکی بررسی میگردد. بر اساس نتایج به دست آمده از مرحلة اول پژوهش، عناصر و ویژگیهای خدمات مرجع، به هشت گروه عمده تقسیم میشود. نتایج مرحلة دوم، نشان میدهد وب سایتها در زمینة خدمات ناوبری و خدمات مشارکتی، بهترین عملکرد را داشته اند؛ بدین ترتیب که در خدمات ناوبری، 90% و در خدمات مشارکتی، 85% آنها این خدمات را ارائه کرده اند. از سوی دیگر، در زمینة ارائة خدمات از طریق تراکنش همزمان، ضعیف ترین عملکرد را داشته اند؛ به گونه ای که متأسفانه تنها 10% وب سایتها این خدمات را ارائه کرده اند

این پژوهشبه شیوة پیمایشی توصیفی، به منظور تعیین وضعیت استفاده از منابع اطلاعاتی خریداری شده اینترنتی در کتابخانه های مرکزی و دانشکده ای دانشگاه تهران و تبریز در سال تحصیلی 85-86 در بخش مرجع انجام شده است. 33 کتابخانة این دو دانشگاه، جامعة آماری پژوهش را تشکیل میدهند. برای گردآوری داده های مربوط به استفاده و یا عدم استفاده از منابع اینترنتی، از پرسشنامه استفاده شد. این پرسشنامه ها توسط مسئولان بخش مرجع تکمیل شدند. از بین 33 کتابخانة مورد بررسی، تنها 15 کتابخانه در سال تحصیلی 85-86 برای پاسخگویی در بخش مرجع از این نوع منابع اطلاعاتی اینترنتی استفاده کرده اند. مهمترین دلیل استفاده از منابع اینترنتی برای پاسخگویی به سؤالها، در رابطه با انجام پژوهشهای وسیع بوده است. در بین انواع منابع اینترنتی، نشریه های الکترونیکی بیشترین درصد را به خود اختصاص داده اند و کتابها و پایان نامه های الکترونیکی کمترین استفاده را در بین سایر منابع الکترونیکی داشته اند. نبودِ امکانات سخت افزاری و نرم افزاری، مهمترین علت استفاده نکردن از منابع اینترنتی گزارش شده است

در این مقاله با روش تحلیل محتوای کیفی، به مطالعة موردی گروه بحث الکترونیک دانشگاه فردوسی مشهد پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش از 1319 پست الکترونیکی تشکیل شده که از ششم دی ماه 1385 تا ششم تیرماه 1386 به این گروه بحث ارسال شده اند. مطالعه موردی حاضر با روش تحلیل محتوای ساختاری انجام گردید . یافته های مرحله اول پژوهش نشان میدهد پراکندگی موضوعی در پستهای ارسالی، به ترتیب با 93/56% فراوانی در گروه «مرتبط با کتابداری و اطلاع رسانی»، 16/20% فراوانی درگروه «عضویت»، 64/8% در گروه «هرزنامه ها»، 65/7% درگروه «تبریک و تسلیت» و 59/6% در گروه «متفرقه» است. در مرحله دوم، به منظور بررسی ارتباطهای علمی اعضای گروه بحث، 751 پست الکترونیک ارسالی به گروه «مرتبط با کتابداری و اطلاع رسانی» با استفاده از دستورکار رمزگذاری شده، تحلیل محتوای کیفی گردید و مشخص شد 194 پست (82/25 %) در مقوله «اخبار و رویدادهای مرتبط با کتابداری»، 21 پست (79/2%) در حوزه «اخبار فناوری اطلاعات»، 96 پست (78/12%) حاوی اخبار «انجمن کتابداری ایران»، 172 پست (90/22%) از «همایشها و کارگاه ها»، 22 پست (92/2%) درمورد «تحصیلات تکمیلی و عالی»، 131 پست (44/17%) در مقوله «منابع و مطالب جدید»، 19 پست (52/2%) درباره «جستجوی متخصصان کتابداری»، 14 پست (86/1%) با موضوع«آگهی استخدام»، 14 پست (86/1%) در مورد «نمایشگاه کتاب»، 23 پست (06/3%) درارتباط با «منزلت اجتماعی رشته»، و 156 پست (77/20%) به «پرسش موضوعی» و پاسخ در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و رشته های، مرتبط اختصاص یافته بودند

همکاری در حوزه های مختلف علمی، سابقه ای طولانی دارد. با این حال، این پدیده در ایران کمتر بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی و با هدف بررسی وضعیت همکاری علمی در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، به بررسی این پدیده و «تألیف مشترک» که بازتاب فعالیتها و رویکردهای جامعة علمی امروز به شمار می آید، پرداخته است. نتایج به دست آمده عبارتند از: ·       میان نسبت همکاری علمی در اعضای هیئت علمی 4 حوزة موضوعی دانشگاه فردوسی، تفاوتی معنادار وجود دارد. ·     در بین حوزه های مورد بررسی، سه حوزه موضوعی مهم در این دانشگاه (کشاورزی، علوم پایه و مهندسی) فراوانی قابل توجهی در تولیدات علمی مشترک اعضای هیئت علمی خود دارند، اما در حوزه وسیع علوم انسانی فراوانی تولیدات مشترک، پایین ترین میزان را در کل دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین نسبت همکاری علمی در کل دانشگاه در حوزه کشاورزی، سپس در حوزة علوم پایه و پس از آن در حوزة مهندسی است. کمترین نسبت همکاری علمی نیز به حوزه علوم انسانی تعلق دارد.

هدف: طرح تامین مدرک (برای کتابخانه های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) در سال 1378 و در پی بحران کاهش سهمیه ارزی خرید منابع، آغاز به کار کرد. بررسی چگونگی شکل گیری، اجرا و توقف طرح تامین مدرک و همچنین سنجش میزان رضایت کتابداران از مهم ترین هدف های این پژوهش است. روش: در این پژوهش از دو روش سندی و پیمایشی استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات، علاوه بر مطالعه مستندات طرح تامین مدرک و مصاحبه با دست اندرکاران، از ابزار پرسشنامه نیز استفاده گردیده است. یافته ها: روشن ساختن نقاط قوت، ضعف و تاثیرات این طرح بر کتابخانه های مورد مطالعه از مهم ترین یافته های این پژوهش است.

امروزه کتابخانه های علمی به طور فزاینده به نقش و اهمیت جنبه های مدیریتی در خدمات دهی بهتر به مراجعان و بهبود سطح عملکرد کیفی خود پی برده اند. در این میان، کتابخانه های دانشگاهی به دلیل داشتن نقش محوری در توسعة علم و دانش، تلاش دارند تا مهارتهای خود را در ارائه خدمت بهتر به مراجعان بهبود بخشند. تحلیل پوششی داده ها، یک نوع تکنیک از نوع برنامه ریزی خطی ناپارامتریک است که برای اندازه گیری میزان کارایی نسبی واحدهای سازمانی به کار میرود. در این مقاله، کارآیی نسبی کتابخانه های دانشگاه یزد بر اساس بررسی روابط بین داده ها و ستاده های کتابخانه ها بررسی و ارزیابی شده است. بدین منظور، در مرحله اول برای محاسبه کارآیی از مدلهای CCR ورودی محور، CCR خروجی محور و تحلیل پوششی داده های جمعی استفاده گردید و سپس در مرحله بعد با استفاده از تکنیک بُردا، نتایج حاصل از مدلهای قبلی ترکیب شده و رتبه بندی نهایی کتابخانه ها از لحاظ سطح عملکرد به دست آمد. در نهایت، بر اساس نتایج به دست آمده، راههای افزایش سطح عملکرد هر کتابخانه مشخص و پیشنهادهای لازم ارائه گردیده است

هدف: این پژوهش رفتار اطلاعیابی دانشجویان دوره دکتری دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران در استفاده از اینترنت ومنابع الکترونیک را بررسی میکند. روش: برای انجام این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. با تجزیه و تحلیل 61 پرسشنامه جمع آوری شده، ویژگیهای جمعیت شناختی و گرایش های تحصیلی جامعه مورد مطالعه مشخص گردیده است. یافته ها: نتایج نشان میدهد 100 درصد جامعه آماری از پست الکترونیک، پایگاه های الکترونیکی و موتورهای جستجو استفاده میکنند. بیشتر دانشجویان در محل کار از اینترنت استفاده کرده و نزدیک به نیمی از آنان روزانه یک ساعت در منابع الکترونیکی و اینترنت به جستجو میپردازند. 2/49 درصد افراد مورد پ ژوهش دارای تجربه بیش از سه سال آشنایی با اینترنت هستند. مهم ترین روش آشنایی آنها با اینترنت تجربه شخصی، آزمایش و خطا است. دانشجویان مورد بررسی، مهم ترین هدف را در استفاده از اینترنت و منابع الکترونیکی، فعالیت های پژوهشی و مهم ترین دلیل را، حجم زیاد اطلاعات و مهم ترین منبع مورد جستجو را مجلات الکترونیکی تخصصی ذکر کرده اند. مهم ترین روش شناسایی این منابع توسط دانشجویان، استفاده از موتورهای جستجو است. از طرفی دانشجویان مشکلات گوناگونی در استفاده از اینترنت و منابع الکترونیک دارند. مهم ترین آن ترافیک شبکه و پائین بودن سرعت است.

کتابخانه هایدانشگاهیبرایساماندهیودسترس پذیر کردناطلاعاتانبوهموجوددراینترنت،سعی دارند وب سایت و ایجاد انواع پیوندهای فرامتنی به اطلاعات مناسب را طراحی کنند. کتابخانه های دانشگاهی ایران نیز تلاش کرده اند تا از تعداد و انواع پیوندهای اطلاعاتی در وب سایت خود استفاده کنند. در عین حال، با توجه به اهمیت پیوندها در دسترس پذیر کردن اطلاعات، مشخص نیست که در وب سایتهای کتابخانه های دانشگاهی ایران تا چه میزان و از چه نوع پیوندهایی استفاده شده و این پیوندها به چه نوع منابعی داده شده است. مقاله حاضر به بررسی این مسئله در پنج وب سایت کتابخانه دانشگاهی ایران پرداخته است. داده ها به روش مشاهده و از طریق سیاهه های ارزیابیِ محقق ساخته،در پنج مقوله شامل منابع اطلاعاتی، سازمانها، راهنماها، پیوند به اشخاص و پیوندهای مربوط به خدمات کتابخانه،گردآوری شد. یافته ها نشان میدهد که در رشته های شیمی، روانشناسی، و مهندسی برق، پیوند به پایگاههای چکیده بیشتر از پایگاههای تمام متن و به دیگر منابع اطلاعاتی بیشتر از پایگاههای تمام متن است. تعداد کل پیوند به راهنماها در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران بسیار اندک است. این وب سایتها دسترسی کمی به مجله های الکترونیکی، منابع مرجع الکترونیکی، وپایگاههای اطلاعاتی (نمایه نامه ها، مقاله نامه ها، چکیده نامه و یا منابع تمام متن) فراهم کرده اند. همچنین، نتایج نشان داد که در هر یک از رشته ها، تعداد پیوندهای برون سایتی بسیار بیشتر از پیوندهای درون سایتی است. نتیجه کلی پژوهش حاضر در مورد پیوندها در وب سایتهای کتابخانه های دانشگاهی ایران نشان میدهد که این وب سایتها از الگوی مشخصی برای ایجاد پیوند استفاده نمی کنند و در زمینه ایجاد پیوند ضعیف عمل کرده و به این عنصر اطلاعاتی مهم در وب سایتها توجه کافی نداشته اند.