درخت حوزه‌های تخصصی

این مطلب، مجموعه ای از 15 گزارش و مطلب کوتاه در حوزه رفاه و تأمین اجتماعی است. نخستین مطلب که به انگلستان اختصاص دارد تأکیدی است بر این نکته که کاهش نابرابری های موجود در زمینه بهداشت و درمان مردم، باید به صورت زیربنای اصلاحات و مقاصد تمام وزارتخانه ها و سازمان های عمومی درآید؛ ضمن این که باید در تمام سطوح دولت، کارامدی سیاست های موجود را از زاویه بهداشت و درمان مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. در مطلب دوم، نسبت نظام های تأمینی اجتماعی با کارگران و لزوم توجه به دیدگاه های این بخش از جامعه نقد و بررسی شده است.رابطه خرافات و سکته های قلبی و این نکته که «خرافات ممکن است مرگ آفرین باشد» در بخش بعدی تبیین شده است.مطلب بعد، به ضرورت هزینه کردن پول بیش تر برای مبارزه با بیماری ها اختصاص دارد. سازمان جهانی بهداشت تصریح می کند: افزایش انقلابی اعتبارات بهداشت و درمان سالیانه 8 میلیون نفر را از مرگ نجات خواهد داد.استفاده از یک دستگاه مدرن و کامل سی تی اسکن برای درمان حیوانات در یکی از بیمارستان های متعلق به شبکه «خدمات درمانی ملی انگلستان» مضمون گزارش انتقادی بعدی است.در مطلبی دیگر، تجربه اروپا در ایجاد بازار مشترک با ارز واحد و تأکید بر این نکته که سازماندهی بازارهای مالی در سطح ملی به گذشته تعلق دارد و دیگر کارایی نخواهد داشت، بررسی می شود. طرح ویژه پژوهشکده کاتو برای خصوصی سازی تأمین اجتماعی در آمریکا، وهمچنین اصول اساسی و مزایای آن نیز تبیین شده است.پیش بینی و تحلیل جمعیت اروپا در سال 2004 میلادی و توجه به میزان جمعیت کشورهای عضو آن نیز بررسی شده است.«چرا برای ثروتمندان پول بدهیم و برای فقرا ندهیم؟» عنوان گزارشی انتقادی از گردآوری پول از نیکوکاران و افراد خیر برای قربانیان حملات تروریستی 11 سپتامبر آمریکا است؛ در حالی که نیازهای حادتری در جاهای دیگر وجود دارد.پاسخ به این پرسش که «آیا بیماری جنون گاوی در انسان ها موروثی است؟» در بخش بعدی مطرح می گردد.دیدگاه های یکی از نمایندگان پارلمان انگلستان در خصوص ارائه و اداره خدمات عمومی به دست دولت، آثار و عوارض ورود چین به سازمان تجارت جهانی، بررسی علل افزایش شکاف بین درآمد ثروتمندترین و فقیرترین خانواده های آمریکایی در طول دو دهه اخیر، و موضوع «جنگ داروهای ارزان قیمت بین جهان سوم وصنایع داروسازی جهان اول»، دیگر بخش های مقاله را تشکیل می دهند.

در این گزارش و در مقام تبیین نسبت خشکسالی و تأمین اجتماعی، بحث مزبور در استان سیستان و بلوچستان ودر گفتگوهایی با کشاورزان، دهقانان و دامداران منطقه، به گونه ای مستند تشریح می گردد. نویسنده با سفر به روستاها ومناطق دور افتاده چابهار، ایرانشهر و بندر آزاد و در گفتگوهای متعدد با اهالی این مناطق، عمق فقر و فقدان شغل و بهداشت و آموزش و رفاه و تأمین اجتماعی در این بخش از ایران، و نسبت آن را با بی آبی و خشکسالی را توصیف می کند.دکتر زندمقدم تأکید می کند که در استان سیستان و بلوچستان، تولید عمده، کشاورزی است و شاغلان ( کشاورزان و دامداران) وابستگی تنگاتنگی با آب دارند؛ باران که نمی بارد، تمامی بخش های جامعه، دچار تزلزل می شود. به عقیده او، مردمانی که در چنین حال وهوایی زندگی می کنند، فاصله کوتاهی با تجربه زندگی در عهد بدایت تاریخ دارند. این گزارش ، روایتی مستند، تلخ و واقعی از نسبت خشکسالی و تأمین اجتماعی در منطقه ای به وسعت 9/1 کل ایران است.

در این مقاله، ابتدا جریان توسعه و ساختار تأمین و رفاه اجتماعی در ایالات متحده آمریکا تشریح شده و در ادامه، فرایند رو به رشد توسعه برنامه های رفاه اجتماعی و چگونگی تصویب قانون تأمین اجتماعی آمریکا در دهه 1930 میلادی و اصلاحات آن در دهه های بعد تبیین گردیده است. نویسنده آنگاه به تشریح نظام های بیمه ای و حمایتی تأمین اجتماعی در ایالات متحده پرداخته و مبانی تعیین میزان مزایای تأمین اجتماعی و برنامه های حمایتی درآمد مکمل را تشریح کرده است. مزایا و جمعیت تحت پوشش تأمین اجتماعی در آمریکا و کیفیت و نحوه اعطای بیمه های بازنشستگی، بازماندگان و ازکارافتادگی و خدمات درمانی ارائه شده از دیگر موضوعات مورد بررسی در این مقاله اند.نویسنده همچنین منابع مالی برنامه های تأمین اجتماعی در ایالات متحده، شامل صندوق های بیمه ای، بیمه بازنشستگی و بازماندگان، بیمه ازکارافتادگی، بیمه بیمارستانی و بیمه پزشکی مکمل را توضیح داده و در قالب جداول مربوط توصیف کرده است. در پایان مقاله، نظام تأمین منابع مالی صندوق های بیمه های تأمین اجتماعی بررسی شده است.

در این مقاله، فرایند توسعه تأمین اجتماعی چین تا شروع اصلاحات اقتصادی در سال 1978 تبیین شده و سپس اهمیت عناصر تشکیل دهنده این اصلاحات اقتصادی و تحولات اجتماعی مربوط مورد بحث قرار گرفته است. آثار تأمین اجتماعی، ضرورت اصلاحات آن در شهر و روستا، و تحولاتی که در زمینه تأمین دوران بازنشستگی و سالمندی، بیماری، بیکاری، تأمین مسکن، آموزش های پایه و خدمات اجتماعی صورت گرفته از دیگر موضوعات مطرح شده در این مقاله اند. نویسنده مدعی است نظام جامع تأمین اجتماعی چین با در نظر گرفتن اولویت ها برای مناطق پیشرفته برنامه ریزی می کند. برای مناطقِ کم تر توسعه یافته، شبکه تأمین محدود به گروه های نیازمندتر، سالمندان، معلولان ذهنی و در شرایط اضطراری در مرکز ثقل قرار می گیرد. در مناطق فقیر نیز فعالیت اجتماعی در طیف برنامه های توسعه و کمک های جوابگو به حوادث غیرمنتظره، مورد هدف است. نویسنده معتقد است با آن که اصلاحات اقتصادی و تحولات اجتماعی چین باعث تغییرات مثبت در شرایط رفاهی مردم گردیده، اما این کشور را با مسائل متعدد روبه رو ساخته است و از همین رو، نظام تأمین اجتماعی چین را محتاج تحول و بازتدوین دانسته است.

این مقاله با تأمل در بحث «جهانی شدن» و تبیین جایگاه آن در تحولات جاری و آتی، کوشیده نسبت این مقوله را با رشد و تأمین اجتماعی توضیح دهد. به عقیده نویسنده، دولت ها تلاش کرده اند با به کارگیری سه ابزارِ مخارج عمومی، نظام مالیاتی، و وضع مقررات، چتر تأمین اجتماعی ایجاد کنند. او از همین دیدگاه، به تشریح رشد مخارج عمومی و افزایش هزینه های عمومی در مورد یارانه ها و پرداخت های انتقالی در کشورهای اروپایی پس از پایان جنگ جهانی دوم می پردازد. به کارگیری معافیت های مالیاتی و مقررات در تأمین اجتماعی از دیگر موضوعات مورد بررسی در این مقاله است. نویسنده همچنین شیوه های مختلف تأثیر جهانی شدن را بر نظام تأمین اجتماعی، بررسی کرده است. وی با اشاره به توقف رشد درآمدهای مالیاتی در کشورهای صنعتی و حتی سیر نزولی آن در برخی موارد، بعضی از «موریانه های مالی» را به شرح آتی برشمرده، آن ها را توضیح می دهد: افزایش سفرها و مسافران و فعالیت ها، رشد فزاینده تجارت الکترونیک و معاملات الکترونیک، اهمیت روزافزون استقرار برون مرزیِ صنایع و پناهگاه های امن مالیاتی، رشد سازمان ها و ابزارهای مالی جدید برای جذب پس اندازها، اهمیت فزاینده تجارتی که از کانال چند ملیتی هاآن جام می شود، ناتوانی روزافزون کشورها در وضع مالیات های سنگین بر سرمایه های مالی، درآمدهای هنگفت ناشی از فروش تخصص ها و مهارت ها، و امکان جایگزینی پول الکترونیک به جای پول واقعی.

در این تحقیق، پس از بررسی نظری موضوع و ارائه تعاریفی در باب احزاب سیاسی، وجود تشکلهایی با نام حزب سیاسی در ایران با توجه به چهارچوبهای مفهومی و تعاریف رسمی آن به چالش کشیده می شود. آنگاه با تسامح و با اطلاق عنوان حزب به برخی از این تشکلهای سیاسی در تاریخ معاصر ایران، کارکردهای مثبت و منفی این " احزاب" سخن به میان می آید. سپس با اشاره به ادوار چهارگانه تحزب در ایران، در قالب یک مطالعه موردی، بازتاب ظهور و فعالیت احزاب سیاسی دوره های اول و دوم بر توسعه سیاسی کشور مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد و در این راستا کارکرد توسعه ای تحزّب بر توسعه در شش محور تشریح می شود.

نویسنده مقاله با توصیف نگاه خود به بخش خصوصی، مراحل اولیه نفوذ و سلطه کلینیالیسم و استعمار سرمایه داری در مستعمرات و استراتژی سرمایه داری استعماری را تشریح کرده است. از این منظر، «نقش تخریبیِ» بخش خصوصی در مستعمرات و نیز «وظیفه و مأموریت طبقه وابسته به استعمار، با مرکزیت بخش خصوصی» بررسی شده است. مقاله همچنین به ساختار اجتماعی و طبقاتی مستعمرات و جایگاه بخش خصوصی و «طبقه جدید» پرداخته است.مؤلف وضع دموکراسی را در مستعمرات نقد کرده، آن را «دموکراسی بخش خصوصی» می داند. او «جهانی شدن سرمایه» را ادامه سازمان یافته روش قدیمی سرمایه داری استعماری در توسعه و تقویت فرایند خصوصی سازی در مستعمرات ارزیابی می کند و سازمان تجارت جهانی از همین منظر مورد تأمل قرار گرفته است. به عقیده نویسنده، طبقه وابسته به استعمار که ترکیبی از بخش خصوصی و طبقه جدید است با «غارت اموال عمومی و ثروت های طبیعی» مانع از انباشت سرمایه می شود؛ ضمن این که سرمایه گذاری خارجی با بهره برداری از نیروی کار انسان و انرژی ارزان، فرار سرمایه را تشدید می کند.

این مقاله با هدف ارائه تصویری از چگونگی کنترل برخی از بیماری ها، بالابردن سطح دانش عمومی و توجه دادن به ضرورت برنامه ریزی برای پیشگیری و گنجاندن آن در نظام بیمه ای، به تشریح بیماری های بدخیم (سرطان ها) پرداخته است. از این منظر، آثار و نشانه های سرطان روده بزرگ و روش های معالجه آن، سرطان دستگاه لنفاوی، میلوم متعدد (سرطان مربوط به گلبول های سفید)، سرطان استخوان، سرطان حنجره، سرطان مری، سرطان ریه، رسرطان پوست، سرطان لوزالمعده، سرطان کلیه، سرطان پروستات، سرطان بیضه، سرطان پستان و سرطان رحم تشریح شده و چگونگی تشخیص هریک توصیف گردیده است.نویسنده این آگاهی ها و شناخت از بیماری های بدخیم را در جلوگیری از بیماری، تشخیص به موقع، بالابردن امکان بازگرداندن سلامت و جلوگیری از مرگ به علت بیماری و همچنین در کاستن از هزینه های ناشی از بیماری در سطح ملی و در سطح شرکت های بیمه ای و هزینه های شخصی، ضروری و بااهمیت ارزیابی کرده است.

این مقاله با تبیین مفهوم سه ارزش اصلی آزادی، برابری و عدالت، به مثابه سه رکن زندگی اجتماعی و مقایسه آن ها، می کوشد تا ارزش مقوله «عدالت» را تشریح و شفاف کند. این نوشتار پس از توضیح دو مفهوم آزادی و برابری، ارزش عدالت را در حقوق اخلاق، واکاوی و تصریح می کند که عدالت، والاترین ارزش مذهبی و اخلاقی است.در ادامه، «اهمیت مقاومت» در برابر«قانون غیر عادلانه» بررسی و عنوان می شود که ارزشی فراتر از قوانین دولتی وجود دارد که به نام همین ارزش برتر از قوانین، انتقاد می شود؛ این ارزش ها جنسی، اخلاقی دارند و با قوانین از حیث ماهیت، متفاوت می باشند. مقاله، هدف حقوق را گرایش به سوی عدالت ارزیابی می کند و قواعدی را «الزام آور» می خواند که برای ایجاد نظم و عدالت وضع شود. ضمن این که، آن عاملی که به نظم و امنیت ارزش می دهد و جوهره آن است، «عدالت» توصیف می گردد. به بیان دیگر، نویسنده معتقد است، اگر کسی حقی هم داشت، آن اختیار و حق را باید به شکلی اعمال کند که با عدالت و اخلاق، مخالف نباشد.در ادامه، با بیان چند مثال، به تبیین نسبت نظم و عدالت می پردازد. آنگاه، مفهوم عدالت با تکیه بر آرای افلاطون، سیسرون و ارسطو، تشریح می شود: اگر در جامعه ای به هر کس، آنچه داده شود که شایسته است، و اگر هر کس به کاری بپردازد که شایستگی اش را درد، عدالت اجرا شده است.

این مقاله، چکیده ای است از یک طرح پژوهشی که در نیمه دوم سال 1378 به تدوین جدول مرگ ومیر سال 1375 کشور و استان های آن، به تفکیک جنس در نقاط شهری و روستایی پرداخته است. مقاله، تاریخچه مطالعات مربوط به مرگ ومیر و انواع جدول های عمر و نیز روش های تدوین آن را در جهان و ایران به اجمال بیان می کند. روش مورد استفاده در این پژوهش ، روش مختلط است که کاربردش به داده های زیر نیاز دارد: نسبت جمعیت 65 ساله و بالاتر و میزان مرگ و میر عمومی. نویسنده با توضیح این داده ها به تشریح و ارزیابی مقادیر امید زندگیِ به دست آمده و نیز تحلیل داده ها می پردازد.امید زندگی در این پژوهش ، برای کل کشور 39/67 سال به دست آمده و تفاوت آن در نقاط شهری و روستایی برای مردان 48/2 و برای زنان 15/4 سال محاسبه شده است. فزونی یافتن امید به زندگیِ زنان بر مردان و تقلیل یافتنِ شکاف امید زندگیِ بدو تولد در جمعیت های شهری و روستایی به نصف (نسبت به سال 1975)، از جمله یافته های این مقاله هستند که در جدول های تفضیلی متعدد، تشریح شده اند.

این مقاله می کوشد نشان دهد که حکومت ها، حکام و مردمان روزگاران گذشته ایران از تأمین اجتماعی، یاری به لایه های آسیب دیده اجتماع به هنگام وقوع حوادث غیرمترقبه (مانند سیل و خشکسالی و ویرانی ناشی از حمله بیگانگان) و نیز از آسایش و رفاه، چه برداشتی داشته و چه تدبیرهایی در این خصوص اندیشیده اند.در ادامه مقاله، چگونگی جبران خسارت و صدمات و برقراری تعادل و امنیت اجتماعی و نیز میزان احساس مسئولیت حکام و مردم ایران قدیم با استفاده از دو کتاب «تاریخ سیستان» و «احیاءالملوک» تبیین شده وبه مقوله خراج و درآمد سیستان و فعالیت فتیان و عیاران هم اشاره گردیده است. نویسنده، همچنین وضع حال و گذشته تأمین اجتماعی را در روستای هُلُر (ازبخش قشم بندرعباس) بیان داشته، گفتگوهایآن جام شده با اهالی محل را گزارش کرده است.

در این مقاله سعی شده تا با شناخت مفهوم دولت و تحول کارکردی آن در فرایندهای تاریخی و همچنین در ایران، برای تعیین وظایف و ضوابط و قلمرو فعالیت های بخش دولتی از دیدگاه مشارکت در فعالیت های اقتصادی،آن جام امور حاکمیتی و نیز توسعه اجتماعی و برقراری عدالت چهارچوبی ارائه شود. در همین خصوص، با نگاهی به برنامه سوم، به تحولات و اصلاحات ساختاری- نهادی پیش بینی شده در این برنامه نیز اشاره شده است. همچنین وظایف اصلی دولت در حوزه های حاکمیتی و اداره امور عمومی و نیز تصحیح نارسایی بازار و برقراری و تأمین عدالت اجتماعی تشریح شده است.به عقیده نویسندگان مقاله، مصوبات و راهکارهای برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، در گشودن راه های جدید توسعه فعالیت های بخش های تعاونی و خصوصی در اقتصاد کشور نخستین گام را برداشته است، مشروط به آن که در عمل نیز دستگاه های ذیربط با درک شرایط دشوار اقتصاد کنونی و نیازها و ضرورت های آینده آن، با تمایل به کاستن از حوزه مسئولیت های خود، گام های عملی لازم را در این زمینه بردارند.

در این مقاله پس از تشریح و نقد الگوی برنامه های عمرانی در ایران، به «اتلاف فرصت ها و هزینه های گزاف» اشاره گردیده و در بخش بعد هدف های برنامه های عمرانی یکم (72- 1368) و دوم (78- 1378) تبیین و نقد شده است. در ادامه، پیش بینی ها و عملکرد برنامه یکم و دوم عمرانی کشور، به تفضیل مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. نویسنده با اشاره به رشد اندک تولید ناخالص داخلی، سرمایه گذاری ثابت اندک، تورم بالای قیمت ها، رشد بالای نقدینگی بخش خصوصی، اتکای بالای بودجه و درآمدهای ارزی کشور به صادرات نفت، و واردات هنگفت و صادرات اندک غیرنفتی، تأثیر برنامه های عمرانی را بر قدرت خرید مزد و حقوق بگیران تشریح کرده است. از این منظر، «رفتارهای اربابانه در محیط کار، کمی درآمد و انگیزه نیروی کار» عملاً بهره وری نیروی کار را نسبت به گذشته با کاهش شدید همراه ساخته است؛ ضمن این که مزد و حقوق بگیران به تدریج از بازار خرید بسیاری از کالاها و خدمات ـ به دلیل کاهش قدرت خرید مزد و حقوق دریافتی شان ـ حذف شده اند. عدم افزایش بهره وری کار، سرمایه و انرژی در ایران، از نتایج این وضع عنوان شده است.

این مقاله، تلخیصی است از پژوهشی با همین عنوان، که درآن، پس از تبیین سیر تاریخی مفاهیم تأمین اجتماعی و رفاه اجتماعی، اصطلاح «شاخص های اجتماعی» و کاربرد آن تشریح شده است.نویسندگان حوزه شاخص های اجتماعی مورد نیاز برنامه های توسعه را حیطه ای گسترده از مسائل و پدیده های اجتماعی می دانند که در قالب شاخص های متعدد (از جمله رفاه اجتماعی، کیفیت زندگی و سلامت) تدوین شده است.در ادامه، سه دسته شاخص های اجتماعی (رفاه هنجاری، رضایت از زندگی و توصیفی) تبیین و به دو عملکرد اصلی شاخص های اجتماعی (یعنی پایش تغییرات اجتماعی و اندازه گیری رفاه) اشاره شده است.این مقاله در راستای بررسی تجارب تدوین شاخص های اجتماعی، روش تدوین شاخص های اجتماعی را در کانادا، تشریح کرده است. همچنین، ارزیابی رفاه، با شاخص های ساده و مجرد یا ترکیبی و پیچیده، پس از بیان ویژگی ها و تفاوت آن ها، تبیین می گردد.این نوشتار با توضیح، چگونگی تکوین و تحقیق طرح بررسی شاخص های تأمین و رفاه اجتماعی در ایران، بر این باور است که در فرایند آن، براساس مطالعاتآن جام شده، 221 شاخص ساده و ترکیبی- که هر یک به نحوی، ابعاد رفاه اجتماعی را توضیح می دهند – استخراج و ویژگی های آن ها مورد بحث قرار گرفته است.برخی از شاخص های بهداشت و درمان، اشتغال وبیکاری، حوادث و سوانح، خدمات اجتماعی، آموزش و کیفیت نیروی انسانی، عدالت اجتماعی، کیفیت زندگی، وفاق و یکپارچگی اجتماعی، محیط زیست و مسکن نیز مورد اشاره قرار گرفته است.

در این مقاله، پس از توضیح نحوه تکوین پادشاهی هخامنشی و توصیف وضع استبدادی حکومت در ایران باستان، نحوه مالکیت زمین های کشاورزی ـ و موضوع آب و آبیاری ـ مطرح شده است. مقاله می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که آیا آب به تنهایی عامل پیدایش ساختار استبدادی در ایران باستان بوده یا عوامل دیگری هم در ایجاد آن (استبداد) نقش داشته اند.مؤلف با توصیف وضع جغرافیایی ایران در دوران باستان، و به هنگام حاکمیت مادها و هخامنشیان، «مباشرت دولت در کارهای عمومی» را مورد توجه قرار داده است. مقاله به اهمیت آب و چگونگی آبیاری طبیعی و مصنوعی در ایران باستان نیز پرداخته و جایگاه و ویژگی های تأسیسات آبیاری، به ویژه قنات ها و کاریزها و آب بندهای متعدد را درنقاط مختلف ایران در مقطع تاریخی یاد شده تشریح کرده است.