درخت حوزه‌های تخصصی

در قسمت اول این مقاله تلاش کردیم تا برتری رویکرد یادگیری محور به زبان تخصصی را در مقایسه با رویکردهای مهارت محور و زبان محور نشان دهیم . اکنون با همین رویکرد ، برنامه درسی ، کتاب درسی و نقش مدرس را بررسی می کنیم . همچنین پیشنهادهایی در باره کتاب زبان تخصصی ارائه می دهیم و مهمترین وجوه تفاوت زبان تخصصی و معلم زبان عمومی را بیان می کنیم . در این نوشتارها تلاش کرده ایم تا یک رهیافت منسجم ، واقعگرا ، متعادل و « انسانی تر » به آموزش زبان تخصصی را معرفی کنیم که اگر به آن خوب پرداخته شود - با باور ما - به یادگیری بیشتر و بهتر خواهد انجامید

سیر تحول و شکل گیری نهضت و شکوفایی ترجمه در عصر عباسی و عواملی که موجب این نهضت علمی در جهان اسلام گردید، در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد. از جمله این عوامل، توسعه روابط دولت اسلامی با سایر کشورها، امنیت اهل کتاب، وجود امکانات، بهبود وضع اقتصادی، اعزام گروه های علمی به دیگر کشورها و غیره است، ولی مهمتر از همه، انگیزه نیاز بوده که مترجمان را وادار به ترجمه آثار دیگران می نموده است؛ چه نیاز مادی یا معنوی. البته تشویق خلفای عباسی به امر ترجمه نیز موجب رونق بازار ترجمه و پیدا شدن مترجمان مشهور در عصر عباسی گردیده است.

بحث اصلی این مقاله‘ مطالعه و بررسی تعادل واژگانی و چالش ها و راهکارهای آن با تاکید بر ترجمه متون دینی است . بدین منظور‘ ابتدا چند تعریف از ترجمه ارائه گردیده و به اجزای تشکیل دهنده تعادل ترجمه ای‘ منجمله تعادل واژگانی ‘ اشاره شده است. سپس آحاد تعادل واژگانی را برشمرده و چالش هایی را که مترجم در راه نیل بدان با آن ها روبروست نشان داده شده است. این تحقیق نشان میدهد که تعادل واژگانی ‘ بطور کلی واخص‘ در ترجمه متون مذهبی و دینی از چه پیچیدگی ها و ظرافت های فرهنگی برخوردار است که به وقت ‘ حوصله و دانش فراوان نیاز دارد. در پایان‘ ضمن مرور راهکارهایی که صاحب نظران مختلف در این زمینه ارائه داده اند‘ چند رویکرد عملی برای حل این مشکل ارائه گردیده است

شعر فرانسیس پونژ جایگاهی متمایز در گستره ادبیات فرانسه دارد. تصور این «شاعر اشیاء» از جهان محسوس‘ تفکر خلاق و نوآورش آن چنان استثنایی بو د که در چارچوب تنگ الگوی زیبایی شناختی یا فکری نمی گنجید. پونژ هیچگاه نخواست جهان را از ورای ذهنیت یک شاعر نشان دهد یا تبیین نماید. او طرف اشیاء را گرفت و کوشش کرد«کلام را به دنیای خاموش و ساکت بازگردند». چگونه اشیاء را باید بیان کرد؟و این بیان چگونه باید باشد تا شاعر در دام عقاید و تصاویر تکراری نیفتد؟ این چالش پایه و اساس تفکر و شعر فرانسیس پونژ است. پژوهش حاضر کوششی است برای دست یافتن به دنیای پونژ از ورای خوانش ژان پیر ریشار از آثار این شاعر که همواره در جستجوی زبان و مادیت زبان در شعر بوده است. چرا که بیش از آن ابزاری برای ارتباط باشد‘ نوشتار‘ از دیدگاه پونژ ‘ نوعی شیوه و روش زیستن است

فراداستان یکی از تکنیک هایی است که نویسندگان به کمک آن توانستند رمان هایی خلق کنند که علاوه بر در بر داشتن دغدغه های همیشگی هنر‘ پاسخگوی نیازهای انسان معاصر نیز باشند. فرادستان ‘ به جای آن که آینه ای در برابر طبیعت انسانی و یا حتی واقعیت قرار دهد‘ آینه ای در برابر خود رمان قرار می دهد تا خوانندگان بدانند که مفاهیمی همچون تاریخ و واقعیت‘ ساخته دست انسان ها هستند و دستیابی به حقیقت مطلق امکان پذیر نیست. کرت و ونه گات یکی از رمان نویسان برجسته دوران ماست که در آثارش همواره به نقد فرهنگ جامعه آمریکا و فجایعی همچون جنگ پرداخته است. محبوبیت و ونه گات در بین نسل پس از جنگ به قدری زیاد بود که بسیاری او را سخنگوی این نسل لقب دادند . و ونه گات با استفاده از فراداستان در رمان های اصلیش ‘ نسبی بودن مفاهیمی مانند واقعیت و تاریخ را به خوانندگان نشان می دهد‘ تا آن ها نیز دیدگاهی عمیق تر و گسترده تر نسبت به این مفاهیم داشته باشند.

این مقاله حاصل تدریس دو واحد زبان انگلیسی به دانشجویان دوره کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- تبریز در سال تحصیلی 1382توسط نگارنده است. برای انجام این مهم نخست برآن شدم که پیش از شروع نیمسال تحصیلی از میان آثار کلاسیک و مدرن ادب فارسی و ترجمه انگلیسی آنها متونی چند به اقتضای مقطع تحصیلی دانشجو و زمان موجود برگزینم، با این امید که دانشجو را با اقلیم زبانی دیگر و آب و هوای فرهنگی دیگر آشنا کنم. در این شیوه تدریس مقابله ای، بسیاری از ظرایف معنایی، غرایب ساختاری و ویژگیهای فرهنگی موجود در متون فارسی و برگردان انگلیسی آنها آشکار گردید. در بخش اول مقاله به برخی نکات کلی درترجمه و با تاکید بر تقابل آثار ادب فارسی و برگردانهای آنها اشاراتی داشته ام و بعد کوشیده ام نشان دهم چگونه پیام زبان مبدا (به ویژه زبان ادب) به هنگام عبور از منشور زبانی جنبه های نوین و گاهی غیرمالوف معنایی و ساختاری را برملا می کند و به تعابیر نوین دست می یابد. همکناری زبان ادب فارسی و برگردان انگلیسی آن منبع بسیار ارزشمندی درباره مشخصه های زبانی و فرهنگی دو زبان در اختیار مترجمان و دیگر علاقمندان این قبیل آثار قرار می دهد.

"نهضت ترجمه و تولید علم در ایران ریشه ای تاریخی دارد. ایرانیان برای کسب دانش وفنون مختلف در دوره های تاریخی از طریق ترجمه با علوم سایر ملت ها آشنا می شدند و خود دست به ابتکار می زدند. بنابراین ما پس ازاوج گیری ترجمه شاهد شکوفایی فرهنگی و علمی در جامعه ایران هستیم. درقرن دوم و سوم هجری، جامعه اسلامی با استقبال از ترجمه متون یونانی، سریانی، پهلوی، و سایر زبانها عصر طلایی تمدن اسلامی را بنیان نهاد و در این حرکت علمی فرهنگی ایرانیان نقش برجسته ای داشتند. دراین دوره ایرانیان در اکثر علوم دست به ابداعات و اختراعات بزرگ زدند، اما مهمترین دوره ای که جریان ترجمه توانست تاثیر بسیاری دررشد جریان تولید علم داشته باشد، عصر قاجار است. دراین دوره، ایرانیان پس از آشنایی با تمدن غرب و رشد علوم و فنون فرنگی درصدد کسب این علوم برآمدند. بنابراین بهترین وسیله ای که می توانست آنان را در این راه به موفقیت رساند، نهضت ترجمه بود. عباس میرزا نخستین شاهزاده قاجاری بود که درجنگهای ایران و روس به لزوم اخذ علم غربی پی برد. او برای آشنایی صاحب منصبان و نظامیان دستور داد متون فرنگی ترجمه شوند. اقدام بعدی او برای گسترش رشد علمی درایران، اعزام محصل به اروپا بود. از نظر او محصلان پس از فراگیری علوم و فنون غربی در ایران منشا تحولات می شوند. عامل دیگری که به نوگرایی و مدرن شدن علمی ایران کمک نمود، صنعت چاپ و انتشار روزنامه بود. ایرانیان از این طریق با اکتشافات جدید علمی آشنا می شدند. در عصر ناصری با افتتاح دارالفنون به عنوان نخستین مرکز علمی ایران، علوم غربی تدریس شد. با افزایش مدارس نوین، حرکت علمی در ایران رشد بیشتری یافت و زمینه تحولات علمی فرهنگی ایجاد شد. "

واژه «نقد» از جمله اصطلاحات ادبی می باشد که از دیرباز میان مردم رایج بوده است. نقد ترجمه یعنی با نگاه جامع و مانع به ابعاد گوناگون ترجمه نگریستن. هر چند دامنه نقد ترجمه گسترده و نامحدود است و نمی توان آن را در چارچوبی کامل قرار داد، مبانی، اصولی و معیارهایی دارد که نگارنده در اینجا قصد دارد به بیان آن بپردازد. در ارزش و اعتبار نقد ترجمه نباید هیچ گونه تردیدی به دل راه داد؛ نقد ترجمه اگر بدون غرض و کینه و با توجه به اصول و چارچوبهای درست آن به درستی انجام گیرد و مبتنی بر علم و آگاهی باشد موجب تحولی شگرف و پیشرفتی چشمگیر می شود؛ البته برخی بر این نظرند که نقد «اظهار ما به من العیب= عیب و اشکال موجود را بیان کردن» است در صورتی که در نقد باید به ویژگیهای مثبت و منفی ترجمه پرداخته شود. یکی از هدفهای نقد ترجمه این است که جامعه متوجه این موضوع شود که مترجمی، کاری دشوار و سخت است و باید نشان داده شود که آیا مترجم به اهداف خود رسیده است یا نه؟ طبیعی است منتقد بهترین گزینه برای بررسی، نقد و نظریه پردازی در زمینه ترجمه هاست.

در مقاله حاضر ابتدا رویکردهای گوناگون به دو اصطلاح "کیفیت" و "ارزشیابی" مطرح و سپس کلیات روشهای نظری برای ارزشیابی ترجمه ارائه می شود. در ادامه مقاله، پنج روش عملی که در دانشگاهها و نهادهای آموزشی برای ارزشیابی ترجمه برای اهداف آموزشی به کار گرفته می شود، با جزئیات کامل مطرح و در پایان پیشنهادهایی برای انجام چند طرح پژوهشی به منظور مقایسه سرعت، دقت، سهولت و میزان عینیت نمره گذاری براساس هر یک از روشهای مذکور ارائه می گردد.

در این مقاله ابتدا سطح دشواری متن و عوامل موثر بر آن از دیدگاه آموزش ترجمه مطرح می شود و پس از معرفی دو فرمول پربسامد برای تعیین شاخص دشواریهای متن، انتقادات وارد بر آنها برشمرده می شود. در ادامه ضمن معرفی مفهوم دشواری متن از دید ترجمه پژوهان، معیارهای متنیت و نیز طبقه بندی و تحلیل متن برای آموزش ترجمه به بحث گذاشته می شود. در پایان پنج عامل موثر در دشواری ترجمه متن مبدا به عنوان دشواریهای همگانی و جهانی از جمله فارسی ارایه می شود و در پایان رهیافت هایی برای انتخاب و طبقه بندی متون برای اهداف آموزشی، که سازگار با سطح توانش ترجمه ای دانشجویان باشد، ارایه می گردد.

اسطوره از دیدگاه پدیدارشناسى، باورى دینى- آیینى است. روایت دربارهء ایزدان یا ایزدگونه هایى است با قدرت هاى جسمانى و روحانى فوق طبیعى، که مردم آن را حقیقى پندارند. با نگاهى به متون کهن در ادیان گوناگون به روایت هایى اسطوره اى برمى خوریم که قهرمانان آنان گاه پیام آوران دینى الهى اند چون نوح و سلیمان و گاه شهریارى ایزدگونه چون جم اوستایی که موضوع این مقاله است. مقالهء حاضر اسورهء جم (جمشید) را در دو بخش بررسى می کند نخست جم از کهن ترین مستندات هند و ایرانى (وداها و گاهان) بازیابى شده و در بخش هاى گوناگون اوستا مورد بازنگرى قرار مى گیرد، سپس نکاتى دربارهء این شخصیت اسطوره اى که در آثار نویسندگان سده هاى نخستین اسلامى آمده بیان مى شود تا تحول بن مایه هاى این روایت کهن در اقوال و تفاسیر راویانش در گذر زمان ملاحظه شود.

در بررسی اشعار تغزلی به عنوان یک نوع ادبی که شعرای رنسانس ایتالیا مبدع آن بودند و تا قرن هفده ادامه یافت‘ متوجه این نکته می شویم که پترارک نه تنها عناصر این سنت شعری را بنیاد نهاد بلکه به نظر می رسد که او خود به نوعی جزء اساسی و جداناپذیر آن نیز شده است. از جمله عناصر مهم این سبک شعری می توان به مواردی مانند تصاویر کمال گرایانه از معشوق‘ تم تصعید و تعالی و لحن غمبار عاشق اشاره نمود. در بررسی اشعار تغزلی جان دان به تغییر این عناصر بر می خوریم که با فضای شعری پترارک متفاوت است. دان‘ به عنوان یک شاعر متافیزیک‘ در راستای مضامین شعری خود از عناصر سبک پترارکی در غزلیاتش استفاده می کند. به این ترتیب گاهی این عناصر استهزاء می شوند تا پاکی عشق را زیر سؤال ببرد و گاه با لحنی جدی تا طبیعت پارادوکسی عشق را منعکس می کند. هدف این مقاله ابتدا بررسی عناصر پترارکی در نوع ادبی شعر تغزلی است و سپس به تحلیل این عناصر و جایگاه آن در غزلیات دان خواهد پرداخت.