درخت حوزه‌های تخصصی

"تلفن همراه، امکان برقراری نوعی ارتباط همه زمانی و همه جایی را برای افراد امکان پذیر ساخته و از این رو، بیش از دیگر رسانه ها، عرصه ارتباطات بین فردی را دگرگون کرده است. ارزانی، سهولت ارتباط و رفع محدودیت های ارتباطات چهره به چهره، از جمله کارکردهای مهم پیام کوتاه است. بررسی محتوای پیام های کوتاه مبادله شده می تواند ذهنیت ارتباطی در ارتباطات بین فردی بردارد. مقاله حاضر می کوشد با تحلیل محتوای پیام های کوتاه مبادله شده میان دانشجویان دانشگاه های تهران، به بخشی از ذهنیت ارتباطی دانشجویان پی ببرد. به این منظور 2651 پیام کوتاه ارسال شده به 80 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه های تهران که هر کدام 30 پیام دریافتی آخر خود را در پرسشنامه نوشته اند و اطلاعات آن را ذکر کرده اند، مورد تحلیل قرار گرفته است. پرسش های اصلی این مقاله از قرار زیر است: پیام ها بیشتر بین افراد و کدام یک از منسوبانشان رد و بدل می شود؟ چه محتوایی و با چه فراوانی ای توسط دانشجویان دریافت شده است؟ بیشترین پیام‎ها در چه ساعتی ارسال و دریافت شده اند؟ آیا رابطه ای بین جنسیت افراد و محتوای پیام های دریافتی شان وجود دارد ؟ آیا رابطه ای بین وضعیت تاهل افراد و محتوای دریافتی و ارسالی آنان وجود دارد؟ "

تجارت، اطلاعات را به عنوان یک کالا در نظر میگیرد و اطلاعات تأثیر بسزایی در فرآیند تولیدات و خدمات برجای مینهد. اقتصاد شبکه را میتوان به عنوان مجموعه ای از گرهها، مردم، مؤسسات و سازمانها تعریف کرد که برخی انواع ارتباطات بازرگانی را میان خود برقرار میکنند. یک تفاوت بنیادی میان اقتصاد قدیمی و اقتصاد نوین آن است که اقتصاد گذشته براساس اقتصادی بودن کالای تولیدی بوده، درحالیکه اقتصاد نوین بر مبنای اقتصاد شبکه شکل گرفته است. در سالهای اخیر، فنآوری اطلاعات و امکانات شبکه رشد شرکتها را همراه با مشخصات کاملاً متفاوت، برای ارائه محصولاتشان به همراه داشته است. این فرآیند شامل مشارکت اقتصادی بیسابقه، و رشد سریع میباشد. تجارت شبکه فرصتهای مهمی برای ایجاد ثروت به وجود آورده و محصولات اطلاعاتی با موفقیت در محیط شبکه منتشر شده اند. شبکه ها همچنین به رشد فروش سریعتر و بهتر محصولات نظر دارند.

مقاله حاضر به مطالعه پدیده اعتیاد به اینترنت به عنوان یکی از مسائل اجتماعی در عصر ارتباطات می­پردازد.  پدیده اعتیاد به اینترنت مدتی است که در کشورهای توسعه­یافته بعنوان یکی از پیامدهای توسعه روزافزون شبکه ارتباطات الکترونیکی مطرح شده و کژکارکردهای بسیاری برای فرد، خانواده و جامعه به همراه داشته است.  این مقاله برگرفته از تحقیقی پیمایشی در سال 1385 شمسی درباره وضعیت این پدیده در ایران است.  جامعه آماری را نوجوانان و جوانان 25-15 ساله شهر تهران که به اینترنت دسترسی دارند تشکیل می‏دهد.  حجم نمونه نیز برابر با 800 نفر است.  نتایج حاکی از آن است که پدیده استفاده اعتیادی از اینترنت در ایران نیز وجود دارد هرچند استفاده اکثر نوجوانان و جوانان از اینترنت بنظر طبیعی می‏رسد.  همچنین، براساس نتایج این مطالعه، استفاده اعتیادی از اینترنت در بین برخی از نوجوانان و جوانان، با مسائلی مانند عدم­مسئولیت­پذیری اجتماعی، انزوای اجتماعی، فقدان حمایت اجتماعی، ناکارآمدی تحصیلی و کاری ارتباط مستقیم و با احساس خودارزشی ارتباط معکوس دارد.

این مقاله با استناد به نظریه ژاک الول در مبحث شیدایی انسان به تکنولوژی مدرن، به طور مختصر فوایدی چند در مورد خصلت دموکراتیک دنیای مجازی را بررسی کرده، سپس محدودیت ها و دل نگرانی های مربوط به آیندهء دنیای مجازی را موشکافی می کند. علیرغم محدودیت های ناشی از شکاف دیجیتالی و موانع تحمیل شده توسط قدرتمندان، دولت ها و شرکت های تجارتی ذینفع در خلق، اداره و کنترل دنیای مجازی، این مقاله بر خصلت دموکراتیک دنیای مجازی تاکید می کند و به جامعهء فاضلهء مدنی رسیدن را از طریق مشارکت مردمی در حوزهء عمومی هابرماسی دنیای مجازی امکان پذیر می‏ بیند.

اینترنت به مثابه یک امکان ارتباطی نوپدید، جذاب و فراگیر به سرعت جای خود را در عرصه تعاملات اجتماعی باز می کند. این مقاله ماحصل تحقیقی دست اول است که برای‌ آزمون تاثیر اینترنت بر هویت همالان انجام گرفته است. بدین منظور با اتکا بر نظریه هویت اجتماعی تاجفل، فرضیه تحقیق صورت بندی شد و برای اندازه گیری هویت همالان مقیاسی ساخته و اعتباریابی شد. تحقیق در قالب طرحی مقطعی به روش شبه آزمایشی انجام گرفت. پرسشنامه نهایی توسط نمونه ای (365 نفر) از دانشجویان دانشگاه تهران تکمیل شد که به روش غیراحتمالی سهمیه ای انتخاب شده بودند. پاسخگویان بنابرداشتن یا نداشتن سابقه کاربری اینترنت به دو گروه آزمون (180 نفر) و شاهد (185 نفر) تقسیم شدند. فرضیه تحقیق با دو تکنیک من - وایت نی و رگرسیون چند متغیری آزمون گردید که تایید نشد. نتایج اصلی و جانبی تحقیق، به همراه دلایل عدم تایید فرضیه تحقیق به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار می گیرند. از جمله نتایج جانبی تحقیق اینکه میان هویت همالان زنان و مردان تفاوت معنادار مشاهده نشد، دیگر آن که هویت همالان با متوسط وقت صرف شده در شبانه روز برای تماشای فیلم های ویدیویی رابطه مثبت و معناداری داشت.

حضور در فضای مجازی و استفاده از اینترنت، خصوصا به صورت مداوم و پیوسته نه به شکل حاشیه ای و مقطعی و با انگیزه هایی حرفه ای و نیمه حرفه ای به جای انگیزه های صرفا فراغتی، بنا به ویژگیها، خصوصیات، امکانات و کارکردهای خاص این فضا و با عنایت به وضعیت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی جوانان در کلان شهرهای در حال گذار ما، تاثیرات عمیقی را بر جنبه های متفاوت هویت و به تبع آن بر سبک زندگی کاربران ایرانی خصوصا جوانان به مثابه بزرگ ترین طیف مخاطبان و فعالان این فضا، خواهد گذارد. در حقیقت کاربران ایرانی با توجه به ساختارهای عینی و ذهنی موجود در جهان واقعی خود و بنا به نوع و میزان استفاده شان از اینترنت، تاثیرات و تغییرات وسیع و گسترده ای را به طور تدریجی خواهند پذیرفت. در مقاله حاضر به طور مشخص در پی بررسی و مطالعه برخی از تاثیرات اجتماعی حضور در فضای مجازی و استفاده از اینترنت به مثابه یکی از تکنولوژیهای جدید ارتباطی بر ابعاد مختلف هویت، نگرشها و ایستارهای کاربران ایرانی خصوصا کاربران جوان حرفه ای هستیم. یافته های به دست آمده با روش کیفی؛ مطالعه میدانی با تکنیک مصاحبه عمیق در بین 10 نمونه ناب از کابران حرفه ای جوان ایرانی همراه با مشاهدات مستقیم و مشارکت آمیز و تحلیل محتوای کیفی برخی متون اینترنتی موجود علی الخصوص وبلاگها، بیانگر آن است که حضور مستمر و فعال در فضای مجازی و استفاده مداوم از امکانات متعدد و منحصر به فرد اینترنت به خصوص تعامل و تبادل اطلاعات با سایر کاربران متعدد و متفاوت، باعث شکل گیری و تقویت هویت مدرن و بازاندیشانه در بین کاربران ایرانی خصوصا کاربران جوان ایرانی با مصرف حرفه ای می شود. در این میان میزان و نوع کاربرد و نحوه ارایه و مدیریت خود توسط کاربر ایرانی در فضای مجازی نیز بر کمیت و کیفیت تغییرات هویتی کاربران موثر است.

تلفن همراه به عنوان پرکاربردترین وسیله ارتباطات غیرچهره به چهره بین فردی، برای کاربرانش بر اساس تفاوتهای سنی، جنسی، شغلی، علاوه بر تامین نیازهای ارتباطی آنان کاربردهای متفاوتی یافته است. خوشنودیهای حاصل از تملک این وسیله ارتباطی، نه تنها ناشی از در دسترس بودن همه زمانی و همه مکانی است، بلکه به تامین امنیت، حس آزادی و غیره نیز مربوط می شود. مقاله حاضر می کوشد استفاده و خوشنودی کاربران ایرانی از تلفن همراه را در برقراری ارتباطات میان فردی و سرگرمیهای فردی (اعم از برقراری تماس، ارسال پیام کوتاه، بازی و غیره) مورد مطالعه قرار دهد. این مطالعه بر اساس نظریه استفاده و خوشنودی به بررسی کاربردهای تلفن نزد کاربران ایرانی از طریق پیمایش آنلاین (N=256) می پردازد.

هویت واقعی و عینی ما در جهان واقعی به وسیله عواملی مانند ملیت، نژاد‏، طبقه‏، محل تولد‏، شغل و سطح تحصیلات که کنترل آنها سخت و یا از اختیار ما خارج است، تعیین می شود‏ و در واقع تغییر ناپذیر یا دارای انعطاف پذیری کمی است. اما در مقابل، در جهان مجازی اینترنت از طریق هویت های مجازی، قادر و آزاد هستیم که خودمان را آنطور که دوست داریم بازتعریف کنیم. ادعای این مقاله این است که اگرچه بعضی از مردم ترجیح می دهند از هویت های واقعی خود بر روی شبکه اینترنت استفاده کنند، اما اکثریت آنان متمایل هستند که با استفاده از اطلاعات هویتی غیر واقعی در فضای اینترنت به تعامل بپردازند، در این راستا طی یک پرسشنامه با پرسش های بسته و باز در بین دانشجویانی از دو جنس زن و مرد از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در وحله نخست در پی اطلاع از میزان تمایل افراد به تجربه کردن هویت های غیر واقعی بوده و در درجه دوم در پی یا فتن پاسخ به چرایی و تبیین این مسئله می باشد. تعریف گافمن از "خود " و نظریه او مبنی براینکه "چگونه افراد در موقعیت های مختلف اجتماعی "خود"ها و نقش های مختلفی را اختیار می کنند" به عنوان نظریه مبنایی این مقاله در نظر گرفته شده است و بر تئوری وی این تعمیم را اضافه کرده ام که فضای مجازی اینترنت با قابلیت های ویژه اش افراد را قادر می سازد که علاوه بر اختیار کردن خودها و نقش های متفاوت در موقعیت های اجتماعی متفاوت بتوانند "هویت" های متفاوتی را برای خود خلق کنند.