درخت حوزه‌های تخصصی

اینترنت؛ بله، صحبت از ابرشاهراه اطلاعاتی جهانی است.شاید تا چندسال پیش، هیچ کس تصور نمی‌کرد پدیده‌ای بتواند بااین سرعت درجهان مطرح گردد و تا این حد جنبه‌های مختلف زندگی بشر را تحت‌اشعاع قرار دهد. فراگیری این پدیده فن‌آورانه چنان شدید بود که حتی واژه «اینترنت» در فرهنگ لغت اکثر ملل جهان داخل گشت و کمتر برای آن واژه معادلی برگزیده شد. اما اینترنت اصولا چیست و چرا چنین خاصیتی دارد؟ به بیان ساده، اینترنت تلفیقی از امکانات مخابراتی و رایانه‌ای است که اجازه می‌دهد تمامی رایانه‌های موجود در جهان، فارغ از محدودیتهای جغرافیایی به یکدیگر متصل گردند و باهم ارتباط داشته باشند. بدیهی است که با اتصال کامپیوترها به یکدیگر، افرادی که از این کامپیوترها استفاده می‌کنند، می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرارکنند. ابزارهای نرم‌افزاری موجود در اینترنت این اجازه را می‌دهد که ارتباط یک‌به‌یک، یک به چند یا چندبه‌چند بین کاربران اینترنت برقرار شود. ارتباط یک‌به‌یک مانند چندبه‌چند همانند ویدیو کنفرانس الکترونیک است. از دیدگاه‌ رسانه‌ای، همین خاصیت ارتباطی اینترنت در سطح بین‌المللی است که آن را خارق‌العاده ساخته است؛ ارتباطی در سطح جهان و بدون محدودیتهای موجود در رسانه‌های سنتی که همواره آرزویی دیرینه برای ارتباط‌گران به شمار رفته است. در واقع ارتباط‌گران، اینترنت را رسانه‌ای جدید می‌بینند؛ رسانه‌ای که مخاطبان آن در سطح جهان گسترده‌اند، ارسال پیام درآن به صورت لحظه‌ای صورت می‌گیرد، هزینه‌های استفاده از آن به مراتب از سایر رسانه‌ها کمتر است، ارتباط آن با مخاطبان کاملا دو سویه است و قابلیتهای تمامی رسانه‌های پیشین را یکجا در خود دارد.

این روزها هرجا می‌رویم، باهرکس حرف می‌زنیم، روزنامه و مجله‌ای که می‌خوانیم، رادیو و تلویزیون، همه و همه درباره اینترنت صحبتهایی دارند. از ارسال و دریافت نامه الکترونیکی تا خواندن روزنامه‌های الکترونیک، از دیدن مسابقات ورزشی روی اینترنت تا ویدیو کنفرانس راه دوربین چند نفر، از رادیوهای اینترنتی تا نمایش فیلم و موسیقی در اینترنت، از انتقال فایل های نرم‌افزارهای جدید تا گفتگوی دوستانه با یک یا چند نفر در اقصی نقاط دنیا و... همه و همه مقولاتی هستند که در زندگی روزمره بشر وارد شده‌اند. کاربردهای فوق‌الذکر اینترنت، حتی اگر در ایران هم چندان عملی نشده باشد، در جوامع پیشرفته چنان با زندگی انسانها عجین گشته است که زندگی بدون آنها تقریبا غیرممکن خواهد بود. در این مقاله قصد دارم شما را با اینترنت و کاربردهای آن آشنا سازم؛ به‌طوری که با خواندن آن، مفاهیم اصلی مورد نیاز برای مطالعه بقیه مقاله‌های این شماره مجله را دریابید.

درآغاز قرن 21 و هزاره سوم، ارتباطات، فن‌آوری و اینترنت جزءلاینفک زندگی بشر شده‌است. افزایش نمایی کاربران اینترنت، توسعه ارتباطات، شبکه‌های اطلاع‌رسانی، تنوع کاربردهای اینترنت، ایجاد شهرهای الکترونیکی و اینترنتی و طرح حکومت الکترونیکی از جمله شواهد موجود در تاثیرگذاری سریع این پدیده ارتباطی درجهان است. یکی از ویژگیهای اینترنت در مقایسه با سایر امکانات ارتباطی، درآن است که برخلاف روزنامه، سینما و رادیو و تلویزیون که اخبار و اطلاعات موردنظر را یکسویه انتقال می‌دهند، اینترنت ابزاری دو سویه است و همه می‌توانند بدون تبعیض، از اطلاعات آن استفاده کنند و یا به انبوه اطلاعات آن بیفزایند. نقش محوری اینترنت به عنوان ابزار اطلاع‌رسانی، چنان مهم است که بدون درنظر گرفتن آن، امکان برنامه‌ریزی، توسعه و بهرهوری در زمینه‌های فرهنگی، علمی، اقتصادی، آموزشی و ارتباطات در جهان آینده امکان‌پذیر نخواهد بود.

اینترنت که در دوران جنگ سرد از درون شبکه معروف آرپانت(1969) پاگرفت، آنقدر سریع رشد کرد که هیچکس گمان نمی‌کرد این شبکه اطلاع‌رسانی در سال 2000 صاحب 180 میلیون کاربر باشد و این سرعت و شتاب هنوز ادامه دارد. پیش‌بینی‌ها برای سال 2003 حدود 500 میلیون کاربر است. اینترنت با 6/3 میلیون سایت(Website)و 2 میلیارد صفحه (Webpage) اکنون منادی مرگ مکان و زمان شده است. هدف این گزارش، ترسیم نوعی جمعیت نگاری اینترنتی است که مطمئنا تغییر خواهد کرد؛ چرا که حتی در زمان نگارش این گزارش ارقام ارائه شده دستخوش تغییر شده‌اند و این امر به دلیل ماهیت اینترنت است که به پدیده‌ای «درحال شدن» می‌ماند و قصد ندارد چهره ثابتی به خود بگیرد. دراین گزارش آخرین وضعیت اینترنت در ژاپن، چین، استرالیا، روسیه، خاورمیانه - با تاکید جداگانه بر فلسطین - آفریقا، کانادا، آمریکای لاتین، آمریکا، ایتالیا و انگلیس ارائه خواهد شد. در نهایت نیز به دو مورد از طرف تاریک اینترنت اشاره خواهد شد: حریم شخصی و جرایم سایبر. در پایان هم فهرست منابع دیجیتال و منابع غیر دیجیتال که برای تهیه این گزارش مورد استفاده قرار گرفته‌اند، عرضه می‌شود.

در این مقاله مسائل حقوقی سه نوع از مهمترین قراردادهای بازرگانی مربوط به اینترنت را بررسی خواهیم‌کرد: قرارداد برای ایجاد پایگاه وب در شبکه؛ قرارداد تبلیغات یا حمایت مالی در یک سایت؛:؛ و قرارداد تامین دسترسی به اینترنت. سپس به‌طور مختصر قراردادهایی را که با ارائه‌کنندگان خدمات دسترسی به اینترنت بسته می‌شود و قراردادهای بین آنها را بررسی می‌کنیم. «کاربر» به شخصی حقیقی یا حقوقی اطلاق می‌شود که پایگاه وب برای او راه‌اندازی یا اداره می‌شود و یا به کسانی اطلاق‌ می‌شود که از خدمات دسترسی به اینترنت بهره‌مند می‌شوند. ISP (ارائه کننده خدمات اینترنت) نیز میزبان شبکه محسوب می‌شود و امکان دسترسی به اینترنت را فراهم می‌آورد. ارائه کننده خدمات اینترنت در ایجاد و راه‌اندازی پایگاه وب نیز نقش دارد.

زمانی که مهندسان اولین رایانه‌ها را به صورت آزمایشی به هم متصل می‌کردند، شاید هرگز تصور نمی‌کردند که مدتی بعد، یک شبکه پیوسته جهانی به وجود آید و از طریق آن، میلیونها رایانه در سرتاسر جهان به هم مرتبط گردند. اکنون این شبکه وجود دارد و همان‌طور که همه ما می‌دانیم، نام آن اینترنت است. یکی از خدمات اینترنت، وب جهانی است؛ مجموعه‌ای عظیم از صفحات بی‌شمار وب که هرکدام از آنها اطلاعات خاصی را ارائه می‌کنند.

امروزه ارتباطات فراتر از کلمات است. عکسها، تصاویر و اصوات به شما کمک می‌:نند تا پیام خود را به بهترین نحو به مخاطب خود برسانید. تا امروز شبکه‌های تلویزیونی موفق‌ترین رسانه در عرصه اطلاع‌رسانی بوده‌اند، اما اطلاع‌رسانی باید فراگیر، با صرفه و موثر باشد. در این بین با فراهم شدن امکانات پخش تصاویر ویدیویی و فایلهای صوتی و تصویری از طریق اینترنت، فرصت مناسبی برای شبکه های تلویزیونی فراهم شده است تا محصولات خود را روی اینترنت عرضه کنند. اینترنت می‌تواند یک رسانه بسیار مناسب برای برنامه‌های تولیدی باشد. بسیاری از خبرگزاریها مثل BBC، یک وب سایت جهانی راه‌اندازی کرده و برای ارسال برنامه‌های رادیویی خود قسمت Internet Audio سایتهای خود را فعال نموده‌اند. این به تمام کاربرانی که به اینترنت دسترسی دارند، امکان می‌دهد تا برنامه‌های رادیویی BBC را بشنوند.

اخیرا بسیاری از رسانه‌های بدون درنگ (On line) بر موضوع کلاهبرداری اینترنتی متمرکز شده‌اند. ولی رهبران تجاری، متخصصان امنیت رایانه‌ها و وکلا هنوز در مورد انواع کلاهبرداریهایی که در اینترنت یا به کمک اینترنت صورت می‌گیرد و تبعات آن برای آینده بازرگانی الکترونیکی،‌اطلاعات کاملی ندارند. مقاله حاضر سه هدف مهم را دنبال می‌کند. نخست، تشخیص مهمترین انواع کلاهبرداریهای اینترنتی که مجریان قانون و قانون‌گذاران به آنها برخورده‌اند. دوم، تشریح فنون عمده نفوذ روانی مورد استفاده مجرمان دراین گونه کلاهبرداریها، ازجمله بررسی شباهتهای این فنون و «مهندسی اجتماعی» فنون مورد استفاده نفوذگران (hackers)و سوم، ارائه راهکارهایی برای این مسئله به دولت و بخش خصوصی. کلاهبرداری اینترنتی یکی از جرمهای یقه سفیدها است که همپای توسعه اینترنت گسترش می‌یابد. در این مقاله منظور از «کلاهبرداری اینترنتی» به‌طور کلی هرگونه کلاهبرداریی است که به کمک برنامه‌های رایانه‌ای یا ارتباطات اینترنت صورت گیرد.

حضرت حق با خلقت انسان خود را احسن‌الخالقین نامید و این نبود مگر به دلیل امتیاز ارزشمند بشر بر دیگر مخلوقات، یعنی قدرت تفکر او. همین قدرت تفکر موجب پیدایش اختراعات و ابداعات بسیار در طول تاریخ شده است. اگر فعالیتهای بشر را به دو دسته خلاق و عملیاتی تقسیم کنیم، باید بگوییم فعالیتهای خلاق باعث ساده‌تر شدن فعالیتهای عملیاتی انسان می‌شوند. به گونه‌ای که با اختراع ماشینهای مختلف با کاربردهای گوناگون، اکثر فعالیتهای عملیاتی به ماشین واگذار شد. با اختراع رایانه روند رشد زندگی ماشینی سرعت بیشتری پیداکرد؛ تا آنجا که امروزه رایانه در اکثر فعالیتهای بشر کاربرد دارد. اکنون در عصر ارتباطات، صدها میلیون رایانه در جهان به یکدیگر متصل شده و شبکه گسترده اینترنت را تشکیل داده‌اند. این نوید همان دهکده جهانی است که درآن افکار و عقاید به شکل متنوعی به مخاطبان ارائه می‌شوند. در این عرصه که میدان گزینش و دایره انتخاب، گسترش یافته و ارتباط یک سویه جایه خود را به تعاملات پیچیده و چند سویه ارتباطی داده است شبکه جهان‌بین به عنوان پایگاه اطلاع‌رسانی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در اینترنت مطرح است که در این گفتار به آن می‌پردازیم.

با گسترش و پیشرفت امکانات فنی رسانه‌ای درجهان، روزبه‌روز برتعداد کانالهای تلویزیونی و رادیویی افزوده می‌شود که از مهمترین دلایل این امر، پیشرفت دانش ماهواره‌ای و ارتقای ابزارها و فن‌آوریهای دیجیتال است.امروز این کانالهای مختلف رادیو و تلویزیونی در موضوعهایی کاملا تخصصی کار می‌کنند. موضوعهایی مانند خبر، ورزش، فیلم، دانش، طبیعت، بازیهای رایانه‌ای و... با پیدایش و گسترش اینترنت و استفاده از آن بعنوان یک رسانه جدید، و به دلیل هزینه کمی که در مقایسه با رسانه های دیگر دارد، تعداد بسیاری از سازمانها، مراکز، شرکتها و حتی مردم عادی درسراسر جهان قادرند به تولید وپخش محتوا و پیام مورد نظر بپردازند. کانالهای تلویزیونی نیز از جمله نهادهایی هستند که به طرق مختلف از رسانه«اینترنت» بهره می‌برند.

در آستانه ورود به قرن بیست‌ویکم، جهان وارد عصر حاکمیت ارتباطات فرامرزی از طریق رایانه‌ها شده است. امروزه شبکه‌های اطلاع‌رسانی و اینترنت، که میلیونها نفر مشترک آن هستند، امر جابجایی اطلاعات را شتابی مضاعف بخشیده‌اند. نکته مهم در اینترنت عمومی بودن آن است. همانطور که از نام آن بر می‌آید، اینترنت هزاران شبکه رایانه‌ای متصل به هم است که دارای هیچ سازمان مدیریتی و یا سرپرست حقوقی نیست. امروزه اهداف اینترنت از اهداف نظامی، آموزشی و تحقیقاتی آن فراتر رفته‌است و ابعاد مختلف سیاسی، حقوقی، تجاری، فرهنگی و حتی ضد فرهنگی را نیز دنبال می‌کند.

اعتیاد به اینترنت یعنی سلطه بی‌نظمی. این بی‌نظمی به نتایج استفاده از داروهای الکلی شباهتی ندارد، بلکه ازنظر آسیب شناسی بسیار شبیه به قماربازی است. نشانه‌های اعتیاد به اینترنت عبارتند از: *مشغول بودن مداوم ذهن به اینترنت (فکر کردن به تماس قبلی یا منتظربودن برای تماس بعدی) *افزایش دادن مدت زمان استفاده از اینترنت تا کسب رضایت خاطر *احساس بیقراری، ناراحتی، افسردگی یا زودرنجی به هنگام استفاده نکردن از اینترنت *تمایل به طولانی تر کردن زمان تماس، پس از برقراری ارتباط *به خطر انداختن یا از دست دادن ارتباطات اجتماعی، فرصتهای شغلی، تحصیلی و کاری به دلیل استفاده از اینترنت *دروغ گفتن به اعضای خانواده، پزشک یا دیگران به منظور پنهان کردن میزان اعتیاد به اینترنت *استفاده از اینترنت برای فرار از مشکلات یا رهایی از مشغله فکری (مانند احساس ناامیدی، گناه، اضطراب و افسردگی

اگر افقهای پیش روی کودکان شما به قدری گسترش پیدا کند که از دایره ایمنی خانوادگی فراتر رود، این فکر به ذهن شما خطور می‌کنند که شاید خطراتی در راه باشد و شما باید کودکانتان را از آنها محافظت کنید؛ مثل تجاربی که ممکن است کودکان برای روبرو شدن با آنها آماده نباشند و تاثیر منفی برآنها بگذارد. شبکه اینترنت، نظیر هرفضای عمومی که طیف گسترده‌ای از انسانها را به سوی خود جلب می‌کند، سهمی از فعالیتهای انسانی را به خود اختصاص داده است که برخی، آنها را برای کودکان مناسب نمی‌دانند. در اینترنت سایتهای مختلفی را می‌توان یافت که هر یک از انواع مطالب زیر را در خود داشته باشند: - انواع مطالب و تصاویر مستهجن. - مطالب شنیع مثل تصاویری از خودکشی، قتل، کالبد شکافی مرده و غیره. - نوشته‌ها و تصاویر مختلفی در ترغیب و تشویق استفاده جنسی از کودکان، - نوشته‌ها و تصاویر مختلفی در ترغیب و تشویق استفاده جنسی از کودکان، تجلیل از قاتلین زنجیره‌ای و غیره.

امروزه مطالعه درباره رسانه‌های جمعی بدون درنظرگرفتن رسانه‌های رایانه‌ای امکان پذیر نیست؛ وسیله‌ای که بافت و بستر ارتباطات را دگرگون ساخته است و تاثیری شگرف برزندگی بشر و همچنین ایجاد و گسترش فن‌آوریهای گوناگون داشته و خواهد داشت. در واقع، امروزه در چکاچک امواج ماهواره‌ای و همسایگی مجازی ابناء بشر به یکدیگر، اندیشه دهکده جهانی ملموس تر و پذیرفتنی‌تر شده است. شبکه گسترده‌ و به هم پیوسته جهای اطلاعات و ارتباطات باعث شده تبادل دانش، اطلاعات و اخبار، مصاحبت حضوری با دیگران، سرگرمی و بازی چندگانه، دسترسی به منابع و مراکز فرهنگی تمامی نقاط جهان و به روز بودن فهم بشری مممکن گردد. این پژوهش پیمایشی از قدمهای نخستین در شناخت میزان آگاهی و استفاده دانشجویان از اینترنت است.