درخت حوزه‌های تخصصی

زمینه و هدف: جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک حکومت مستقل، داشتن فناوری صلح آمیز هسته ای را حق مسلم خود می داند، اما از آنجا که دستیابی به این فناوری تاکنون در اختیار قدرت های بزرگ جهانی بوده است، ایران در این مسیر با مخالفت هایی از سوی این قدرت ها رو برو است و این امر می تواند بر امنیت ملی ایران اثر بگذارد. این پژوهش قصد دارد تاثیر تحولات هسته ای را بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بررسی نماید. روش: در این پژوهش از چارچوب تحلیلی SWOT و روش تحلیلی تاپسیس بهره گرفته شده است. در این راستا، نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصت ها و تهدیدات بین المللی برنامه هسته ای ایران شناسایی و با کمک نظرات خبرگان و نرم افزار تاپسیس اولویت بندی شده و در نهایت راهبردهایی برای تقویت امنیت ملی ایران ارائه شده است. نتایج و یافته ها: یافته ها نشان داد جمهوری اسلامی ایران در صورت تقویت نقاط قوت داخلی و بهره گیری از فرصتهای بین المللی فراروی خود در پرونده هسته ای و کاستن از نقاط ضعف در داخل و مقابلة صحیح و خردمندانه با تهدیدات بین المللی در این حوزه می تواند امنیت ملی خود را ارتقا بخشد یا برعکس به واسطة کارآیی نداشتن لازم در این حوزه ها، امنیت ملی کشور به مخاطره بیفتد.

در معنای کلی، دیپلماسی شهروندی به مفهومی اطلاق می شود که در آن شهروندان معمولی به عنوان نمایندگان غیررسمی کشور خودشان در زمینه روابط خارجی، ایفای نقش می کنند. در دیپلماسی شهروندی، شهروندان از حق برقراری ارتباط با شهروندان جوامع دیگر برخوردار هستند تا بتوانند به دیدگاه های مشترک برسند و یا تاثیرات نامطلوب ناشی از سیاست های خارجی نادرست برخی دولت ها را از بین ببرند. امروزه بخش اعظمی از فعالیت های مربوط به دیپلماسی شهروندی با استفاده از رسانه های نوین به انجام می رسد. رسانه های نوین این امکان را برای عده زیادی از شهروندان جوامع گوناگون فراهم نموده که بتوانند با یکدیگر به صورت رودررو به گفتگو و تبادل نظر بپردازند. در جهان امروز، با وجود پیشرفت های بزرگ علمی، شناخت و آگاهی متقابل مردم دنیا از اخلاق، افکار و رفتار یکدیگر، در رفع بحران های جهانی از تاثیر به سزایی برخوردار است و علت اصلی عدم تفاهم بین المللی نیز این است که هنوز ملل دنیا نمی توانند درباره زندگی جمعی یکدیگر اطلاعات لازم را کسب کنند و نسبت به هم بی-اعتمادند. لذا برقراری ارتباط در چارچوب دیپلماسی شهروندی برای توسعه روابط انسانی، رفع اختلاف ها، از بین بردن بی اعتمادی ها و دشمنی ها و ایجاد تفاهم در جوامع گوناگون دنیا، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو، هدف اصلی محقق از انجام این تحقیق، شناخت میزان فعالیت های شهروندان (دانشجویان و دانش آموختگان تهرانی) در چارچوب دیپلماسی شهروندی است. جهت بررسی میزان فعالیت دانشجویان و دانش آموختگان تهرانی در این چارچوب، از روش تحقیق پیمایش و تکنیک پرسشنامه استفاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده ها، دانشجویان و دانش آموختگان تهرانی، فعالیت خود را در چارچوب دیپلماسی شهروندی، «زیاد» توصیف کرده اند. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده از انجام آزمون خی دو، میان متغیرهای جنس، سن و تحصیلات با متغیر وابسته رابطه وجود دارد.

از بدو پیدایی انقلاب اسلامی ایران، ایران هراسی به مثابه نوعی ایران ستیزی، از سوی دشمنان انقلاب اسلامی ایران در گسترة دولت ها و ملت های مسلمان و غیرمسلمان در حال انجام است. پرسش اصلی این تحقیق آن است که برای مقابله با سیاست ایران هراسی در سطح ملت ها، چه سیاست فرهنگی ای را باید در پیش گرفت؟ بنا بر یافته های این تحقیق که با رویکرد توصیفی تبیینی انجام گرفته است، برای مقابله با ایران هراسی در گسترة ملت ها، دیپلماسی فرهنگی گزینة مطلوب است که در آن کوشش می شود با استفاده از ابزارهای فرهنگی، تصویری مثبت از واقعیت یک کشور برای مردم دیگر کشورها ترسیم شود. تحلیل مضمون بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی نشان می دهد مضمون فراگیری که باید در فرایند دیپلماسی فرهنگی به ملت ها منتقل شود، «معرفی ایران» است که در ذیل آن مضامین سازمان دهندة معرفی ایران اسلامی، معرفی ایران انقلابی و معرفی ایران فرهنگی قرار می گیرد.

این مقاله در مورد پارادایم های سیاست ارتباطات و رسانه است. در ایالات متحده و اروپای غربی می توان سه دوره پارادایمی متمایز در سیاست ارتباطات و رسانه در نظر گرفت. پارادایم ظهور سیاست صنعت ارتباطات (تا جنگ جهانی دوم). پارادایم سیاست رسانه خدمت عمومی (1945 – 90 / 1980) و دوران حاضر (90/1980 به بعد) که درپی یافتن یک پارادایم جدید سیاست گذاری است. در دوره نخست، سیاست ارتباطات و رسانه، عمدتاً به ظهور تکنولوژی های تلگراف، تلفن و بی سیم ارتباط داشت. سیاست ارتباطی در آن دوره بیشتر به دنبال بیان علایق و منافع شرکت های مالی بود. بعد از جنگ جهانی دوم، سیاست رسانه تحت تأثیر منافع سیاسی - اجتماعی بود تا منافع استراتژیک ملی و اقتصادی. در این دوره پارادایمی، رؤیای پخش برنامه های خدمت عمومی، به ویژه در اروپای غربی، در اوج بود؛ اما از 1980، تمایلات تکنولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی، تغییرات بنیادینی در جوهر و متن سیاست رسانه ایجاد کرد. در بسیاری از کشورها تا جایی که ممکن بود، دولت ها سیاست های درهم شکستن انحصار رسانه ای و ارتباطی و خصوصی سازی را اتخاذ کردند. سیاست های هنجاریِ سابقِ رسانه به چالش مواجه شدند و سیاست گذاران به دنبال پارادایم جدیدی در سیاست ارتباطات هستند. به نظرمی رسد، در پارادایم جدید گرایش به توازن (تعادل) بین ارزش های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی که بر تعریف ارتباطات و رسانه ها از منافع عمومی تأثیر می گذارد، وجود دارد. نویسندگان، مقاله را با طراحی اصول اصلی پارادایم جدید سیاست ارتباطی که به نظر می رسد در حال ظهوراست به پایان رساندند.

یکی از راه های دستیابی به راهکارهای اصلاح شیوه فعلی مواجهه ایران با پدیده دریافت خانگی شبکه های ماهواره ای، آگاهی از تجربه دیگر کشورهای مشابه است. در این میان مطالعات تطبیقی اسناد حوزه سیاست گذاری بخشی از جهان معاصر می تواند در خوانش تحولات سیاستی رسانه ای ما راه گشا باشد. برای دستیابی به این مهم، با اتکا به دو پژوهش انجام شده در سال های 1373 و 1381، از طریق نمونه گیری هدفمند، تعداد هفده کشور آسیایی انتخاب شدند. پس از بررسی ادبیات نظری در حوزه سیاست های رسانه ای، تعیین « چرخه خط مشی گذاری» به عنوان ادبیات تحلیل و شناخت حوزه صورت بندی مسئله شبکه های ماهواره ای کشورهای مذکور این نتیجه حاصل شد که سیاست گذاران رسانه ای کشورهای موردبررسی دریافت مستقیم شبکه های ماهواره ای را عاملی برای1) بر هم زننده بازار بومی و غیربومی رسانه های داخلی و 2) شکل گیری برخی تهدیدها برای مصالح و منافع ملی تعریف کرده اند. آن ها به سمت دو نوع سیاست سوق پیدا کرده اند. الف) پذیرش به مفهوم عدم دخالت دولت و یا قانون مند نمودن اپراتورهای ماهواره ای. ب) اجرای اقدامات قابل اجرا در رویکرد به عدم پایبندی به فضای آزاد اطلاعات. پژوهش نشان داد که در هر دودسته از کشورهای الف و ب سیاست های گوناگونی در راستای تولید و دریافت رسانه ای اتخاذ کرده اند که در متن مقاله به طور مفصل به آن ها پرداخته شده است. مقایسه دستاوردهای پژوهش حاضر با تحقیق 21 سال پیش حاکی از تحولی است که مهم ترین آن حرکت کشورهای گروه ب به سمت پذیرفتن و مجوز دادن به اپراتورهای ماهواره ای برای ارائه خط مشی های اتخاذ شده از نوع گروه الف است.

روایت رسانه ها از رویدادها، روایت عینی نیست، بلکه بازنمایی آن در چارچوب های گفتمانی و ایدئولوژیکی است. این مقاله به دنبال آن است تا ببیند یکی از مهم ترین رویدادهای خاورمیانه (برکناری مرسی) چگونه توسط رسانه هایی با چارچوب های گفتمانی مختلف (شبکة یک صداوسیمای ج. ا. ا و بی بی سی فارسی) بازنمایی می شود. روش بررسی این نوشتار تحلیل گفتمان انتقادی است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که تلویزیون بی بی سی فارسی از گفتمان لیبرال دموکراسی در قالب مؤلفه هایی چون مشروعیت اکثریت، حکومت قانون و برابری برای بازنمایی رویداد مصر استفاده کرده و در مقابل شبکة یک تلویزیون ج. ا. ا. از مؤلفه های گفتمان انقلاب اسلامی همچون حمایت از اسلام گرایان، حمایت از جبهة مقاومت و توطئة غرب برای برساخت رسانه ای رویداد مصر بهره گرفته است. علاوه بر این، شبکة یک، مؤلفة های گفتمانی دیگر، همچون دموکراسی و خواست اکثریت را نیز برای بیان مقاصد خود به خدمت گرفته است.

«هال» بر آن است که روایت رسانه ها از رویدادها، روایت عینی نیست، بلکه برساخت آن در چارچوب های گفتمانی و ایدئولوژیکی است. این تحقیق به دنبال آن است که بررسی کند یکی از مهم ترین رویدادهای خاورمیانه (درگیری های سوریه) چگونه توسط رسانه هایی با چارچوب های گفتمانی متفاوت (شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران و بی بی سی فارسی) بازنمایی می شود. روش این تحقیق، تلفیقی از تحلیل گفتمان انتقادی و نشانه شناسی است. سه بسته خبری از 8 تیر تا 8 مرداد 1392 از برنامه های خبری ""60 دقیقه"" بی بی سی فارسی و ساعت 21 شبکه یک انتخاب شدند. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که تلویزیون بی بی سی فارسی، از مؤلفه هایی چون حقوق بشر، دفاع، گذار سیاسی، پیوند اسلام گرایی و گسترش جنگ، تعیین کننده بودن بازیگران بین المللی، محکومیت افراطیون مذهبی و قانون – محوری، برای بازنمایی رویداد سوریه استفاده کرده و در مقابل، شبکه یک سیمای ج.ا.ا، از مؤلفه هایی چون امنیت، حمایت از جبهه مقاومت، پیروزی بر تروریسم، نفی وابستگی به بیگانگان و نفی مداخله غرب برای برساخت رسانه ای رویداد سوریه بهره گرفته است.

جمهوری اسلامی ایران در سه دهة اخیر به دلیل تعقیب آرمان های انقلابی، تضادهای ایدئولوژیک با شرق و غرب و نیز تفاوت های رفتاری در حوزة سیاست خارجی، همواره آماج بیشترین حمله های رسانه ای و تبلیغاتی در افکارعمومی بین المللی بوده است (پروژه های اسلام هراسی، شیعه هراسی و ایران هراسی)؛ اما متأسفانه نقشة راه مناسبی برای مقابله با این هجمه ها نداشته و این در حالی است که کم کاری در این زمینه و عدم انعکاس سیاست های داخلی و خارجی کشورمان به ملل جهان با استفاده از ابزارهای مناسب باعث شده زمینه برای سوء استفادة بسیاری از رسانه های توجیه شدة کشورها و سازمان های جهانی فراهم شود که به هر شکلی که مایل باشند در ساختن افکارعمومی جهان علیه ما وارد عمل گردند. از این رو در مقالة پیش رو که حاصل گفتگوهای عمقی با جمعی از کارشناسان رسانه و دیپلماسی است، سعی شد ساختار دیپلماسی رسانه ای ایران مورد بررسی و موشکافی قرار گرفته، عملکرد آن آسیب شناسی شده و ظرفیت های مورد نیاز شناسایی شوند.

توسعه بازی های رایانه ای و آنلاین، با درک اثرگذاری بالای این بازی ها بر کاربران، نه تنها دولت ها و سازمان های غیرخبری را در قالب «بازی سازی»، بلکه سازمان های خبری را نیز با عنوان «بازی خبری» به بهره گیری از این نوع بازی ها سوق داده است. بازی های خبری که امروزه نوع جدیدی از روایت در حوزه روزنامه نگاری محسوب می شوند، همچون دیگر بازی های رایانه ای و آنلاین، به ابرازی در خدمت «جنگ نرم» تبدیل شده اند. پیش بینی شده که بین سال های 2010 تا 2014 این نوع بازی ها 10 درصد رشد داشته باشند. با درک تأثیر بازی های مذکور، به ویژه از منظر ایدئولوژیکی که گاه شباهت هایی به «بازی های ممنوعه» می یابند، شناخت دقیق بازی خبری، مفهوم، انواع، نحوه طراحی، چالش ها و خطوط قرمز در این نوع بازی را به ویژه از دریچه «جنگ نرم» ضروری می سازد که تمرکز اصلی این مقاله نیز بر آن است.

اهمیت نقش ارزش های توده در گذار به دموکراسی در سال های اخیر برجستگی خاصی یافته است. اگرچه دیرینه شناسی مفهومی حکایت از تأکید اندیشمندانی مانند ارسطو و افلاطون بر اهمیت نقش ارزش های شهروندان در سیاست دارد، اما در دهه های اخیر و به طور خاص با مطالعة «فرهنگ مدنی« آلموند و وربا بود که توجهات بیش از پیش به این سو رهنمون شد. مطالعة حاضر نیز در همان راستا، البته با طرح نظریات و تجربیات نو، دربارة ارزش ها انجام گرفته است. داده های مورد استفاده برای آزمون فرضیة اصلی تحقیق از مجموعه داده های پیمایش جهانی ارزش ها (WVS)، موج پیمایش سال های 2005 تا 2008 اخذ شده است. این پیمایش در ایران در سال 2007 با 2667 نمونة آماری به انجام رسیده است. در این مجموعه داده ها استان محل سکونت پاسخگو در یکی از متغیرهای آن ثبت شده است. لذا امکان مقایسة میزان ارزش هایرهایی بخش پاسخگویان به تفکیک استانی مهیا شده است. در این پژوهش استان هایی که تعداد نمونة آن ها در مجموعه داده ها زیر 40 نفر بود حذف شدند. در جریان این امر استان های ایلام، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، سمنان، کهکیلویه و بویراحمد و یزد از مجموع 30 استان موجود در مجموعه داده ها حذف شدند و استان های خراسان جنوبی و شمالی نیز به لحاظ آنکه داده های توسعة انسانی آن ها در سال 1384 (سال نزدیک به پیمایش WVS) به تفکیک در دسترس نبود، با استان خراسان رضوی ادغام شد و در کل با نام استان خراسان در تحلیل ها آمده است. همچنین داده های مربوط به استان های کردستان، کرمانشاه و زنجان در مجموعه داده های پیمایش جهانی ارزش ها WVS نیز دارای نواقصی بود که از تحلیل های ما حذف گردید. لذا تحلیل نوشتار حاضر مبتنی بر 21 استان از مجموع استان های ایران بوده و با در نظر گرفتن استان های خراسان جنوبی و شمالی که داده های آن ها در استان خراسان رضوی ادغام شده اند در مجموع تحلیل ها مبتنی بر 19 استان باقی مانده خواهد بود. نتایج حاکی از ارتباط معنی دار میان وضعیت شاخص توسعة انسانی (HDI) و زیرمجموعه های آن یعنی درآمد سرانه، امید به زندگی و سطح آموزش با ارزش های رهایی بخش یعنی نوع دموکراتیک فرهنگ سیاسی است. یافته ها همچنین نشان از آن دارند که شاخص توسعة انسانی به تنهایی بیش از 2/28 درصد از واریانس گونة دموکراتیک فرهنگ سیاسی در استان های ایران را تبیین می کند.

پیامک خبری پدیده ای نوظهور در عرصة اطلاع رسانی به شمار می رود. این پدیده که در طیفی وسیع در سازمان های رسانه ای و عمومی در کشور به کار گرفته شده ، دارای مسائل عمده ای است که وجهی از آن، مربوط به فرآیندهای انتشار اطلاعات و بخشی دیگر به پیامدهای آن در سطح جامعه مربوط می شود. این مقالة حاضر می کوشد با مروری بر تاریخچة این فناوری در جهان و ایران و شناسایی فهرستی از مسائل عمده، راهکار و سیاست هایی کاربردی بر رفع آنها را پیشنهاد کند. بخش عمدة این مباحث، مرتبط با سازوکارهای ارسال پیامک از سوی یک واحد رسانه ای است.

یکی از چالش های فعلی یگان های نظامی، حفظ و تقویت روحیة نیروی انسانی، برای انجام رسالت و مأموریت های سازمانی خود است، لذا در این میان عوامل و مؤلفه های بسیاری بر روحیه افراد، تأثیرگذار است که از جمله آنها می توان به مواردی؛ نظیر سلامتی، بهداشت، غذای خوب، استراحت مناسب، خواب کافی، آرمان بالا، اعتماد به نفس، ایمان و اعتقاد اشاره نمود. روحیه در فرآیند روابط انسانی اهمیت خاصی دارد که می تواند نمایانگر وضع کلی روابط انسانی در یک سازمان باشد. روحیه مجموعه ای از احساسات، عواطف و طرز فکر آدمی است و در مواردی آن را با رضایت مندی شغلی مترادف، ذکر کرده اند. از دیدگاه روان شناسان، روحیه عبارت است از عکس العمل عاطفی و ذهنی که شخص در باب محیط و کار خود دارد. نگاهی اجمالی به موارد بالا، این نکته را به ذهن می رساند که آیا آرم و علایم، نشان و درفش نظامی می تواند به عنوان منبعی برای ایجاد اعتماد به نفس بین کارکنان نظامی و در راستای حفظ و تقویت روحیه عمل نماید؟ سؤال اصلی تحقیق بدین گونه بیان می گردد که چه رابطه ای بین آرم، علایم، نشان و درفش نظامی و روحیه نظامیان وجود دارد؟ به سخن دیگر، هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان تأثیرگذاری آرم، علایم، نشان و درفش نظامی بر روحیه نظامیان است. جامعة این پژوهش، کلیه فرماندهان، کارکنان و دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) در سال 1389 می باشند. با توجه به جامعه آماری، نمونه ای به حجم 385 نفر از بین فرماندهان، کارکنان و دانشجویان به روش تصادفی- خوشه ای انتخاب گردید. به منظور جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه محقق ساخته و برای تحلیل داده ها از بسته نرم افزاری SPSS استفاده گردید. یافته ها نشان داد که ابعاد آرم، علایم، نشان و درفش نظامی بر روحیه و اعتماد به نفس نظامیان تأثیر بسزایی دارد؛ به عبارت دیگر چگونگی و کیفیت ساختار ظاهری، میزان ارزش و جایگاه، کارکرد، مفاهیم و فلسفه های وجودی آرم و علایم، نشان، درفش نظامی، با میزان روحیه و اعتماد به نفس رابطة مستقیمی دارد.

این مقاله ظهور یک سیاست عمومی فراملی را مطالعه می‌کند که بر مدیریت اسلام و جوامع مسلمان در غرب متمرکز شده­است و نگاهی می‌اندازد به موقعیت متناقض جوامع مهاجر ترک در استرالیا و اروپا و رویه های‌  گوناگونی که در گفتمان بین­المللی یکپارچه سازی، سازگاری فرهنگی و ریسک سیاسی جای گرفته‌اند.  در حالی که در اروپا، مهاجران ترک، سیاست اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با هدف عضویت ترکیه در اتحادیه‌ی اروپا را مورد توجه دارند، در استرالیا روابط آنها با جامعه‌ی غالب و مسلط به جای تعیینِ هویت و تفاوت مذهبی اسلامی شان، بیشتر با افسانه­های تاریخی آنزاک ملی گرایی سکولار تعریف و تعیین شده­است.  این امر از یک جهت محصول دیالوگ ملی گرایی استرالیایی حول آنزاک و گالیپولی و از طرف دیگر پیامد سازمان بوروکراتیک اسلام توسط دولت سکولار ترکیه و مدیریت آن بر سازمان­های مذهبی خارج از کشور است.  همچنین، این مقاله بر روی تجانس سیاست عمومی فراملی در مدیریت اسلام و مسلمانان تأمل کرده و آشکار می­سازد که اتحادیه ی اروپا اغلب  ماهیت اسلام و جوامع مسلمان در کشورهای دیگر را به­درستی نشناخته است.