اخلاق اسلامی

نمایش ۲۰۱ تا ۲۲۰ مورد از کل ۲٬۸۹۳ مورد.

۲۰۱.

مبانی عدل (حسن و قبح عقلی و توحید افعالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حسن افتخارزاده محمدرضا نوروزی

منبع: سفینه سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۵۴ «ویژه عدل الهی»

کلید واژه ها: متکلمان امامیه معتزله اشاعره حسن و قبح عقلی بحث عدل الاهی اقوال و آراء دانشمندان عدل الاهی و توحید افعالی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۹۹ تعداد دانلود : ۱۵۷۴

نگارنده پس از اشاره ای مختصر به تاریخچه حسن و قبح به این موضوع در بین مسلمانان پرداخته و با تأکید بر حسن و قبح عقلی، آرا و اقوال اندیشمندان مسلمان را در حسن و قبح آورده است. در ادامه به موضوع عدل الاهی و توحید افعالی در منظر متکلمان پرداخته و آراء اشاعره، معتزله و امامیه را آورده است. ایشان به بیان سه دیدگاه اشاعره و اعتقاد به جبر و اعتقاد معتزله به تفویض و همچنین عقیده و دیدگاه امامیه به «امر بین الامرین» پرداخته است.

۲۰۲.

رابطة حمایتی خانواده و سرمایة اجتماعی و تأثیر آن ها بر کنترل اجتماعی از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یوسف فتحی

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۸

کلید واژه ها: خانواده قرآن سرمایه اجتماعی روابط و کنترل اجتماعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۲۴ تعداد دانلود : ۲۴۰۷

روابط خانوادگی به عنوان یک سرمایة اجتماعی، عامل مهمی در کنترل و سلامتی اجتماعی است. تحولات صنعتی و فردگرایی، بر این عنصر حیاتی تأثیر گذاشته اند و روابط درون و برون خانوادگی را تضعیف کرده اند و با افزایش گسسته ای اجتماعی و نسلی، هویت خانواده را تهدید و آن را در معرض آسیب قرار داده است. مقالة پیش رو، با پذیرش تحول در کارکردها و روابط خانوادگی در جهان کنونی، با استناد به نظر بسیاری از متفکران و آیات قرآن کریم، بر این باور است که اهمیت خانواده به عنوان یک نهاد اصلی حیات اجتماعی، از طریق روابط اجتماعی حمایتی و نقش اساسی آن در تولید نسل مشروع و اجتماعی شدن آن، هرگز از بین نمی رود. این مقاله، روابط حمایتی خانواده را در سه سطح معنوی، اجتماعی و اقتصادی بررسی کرده است. قرآن کریمدر آیات متعدد به کارکردهای حمایتی خانواده که ارتباط مستقیم با اجتماعی شدن وکنترل اجتماعی دارد، اشاره می کند. از نظر قرآن کریم، همة اعضای خانواده در قبال تک تک اعضای خود، مسئولیت مدنی و اجتماعی دارند. هستة اصلی مباحث قرآن کریم، «روابط» در میان اعضای خانواده است که عنصر اساسی سرمایة اجتماعی است. سرمایة اجتماعی، بیشترین نقش را با کمترین هزینه در کنترل اجتماعی دارد.

۲۰۳.

بررسی تطبیقی ابعاد انگیزش اخلاقی در اندیشة علامه طباطبایی و فینیس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رحیم دهقان

منبع: اخلاق وحیانی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی فینیس انگیزش اخلاقی دلیل عمل درون گروی برون گروی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۱۱ تعداد دانلود : ۳۲۴۲

ماهیت عامل انگیزش اخلاقی، درونی یا برونی بودن و خودمحور یا غیرخودمحور بودنِ آن، ازجمله ابعاد بحث انگیزش اخلاقی در حوزه روان شناسی اخلاق هستند. جان فینیس، اندیشمند مسیحی معاصر، با تکیه بر ظرفیت ها و قوای طبیعی انسان و با رهیافتی درون گرایانه، ریشه انگیزه اخلاقی را در داشته های طبیعیِ فاعل اخلاقی جست وجو می کند و آن را غیرخودمحور جلوه می دهد. علامه طباطبایی نیز با رهیافتی غیرخودمحورانه بر ظرفیت های طبیعی انسان تأکید و تحقق انگیزه اخلاقی را در بستر ترکیبی از امیال طبیعی و عقلانیت انسان تبیین کرده است. بررسی اندیشه این دو در بُعد روان شناسی اخلاق نشان می دهد این دو دیدگاه در رهیافت درون گرایانه و برون گرایانه و تبیین فرایند ایجاد انگیزه اخلاقی با یکدیگر متفاوت هستند؛ علاوه براین، در تبیین عامل اصلیِ انگیزش نیز با یکدیگر متفاوت اند؛ زیرا در نگرش فینیس انگیزه تنها درصورتی اخلاقی خواهد بود که در راستای خیرهای پایه باشد؛ اما علامه عنصر اصلی را در تبدیل شدن انگیزه به انگیزه اخلاقی، رضایت الهی می داند. این مقاله تلاش می کند با روش تحلیلی، اندیشه این دو را درباره ابعاد انگیزش اخلاقی بازسنجی و مقایسه کند.

۲۰۴.

تبیین سیره تربیتی امام صادق جهت ارائه الگویی برای سبک زندگی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سوسن کشاورز سینا ترکاشوند

منبع: تربیت اسلامی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴

کلید واژه ها: امام صادق سبک زندگی اسلامی سیره تربیتی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۹۹۸

هدف کلی پژوهش حاضر تبیین سیره تربیتی امام صادقj جهت ارائه الگویی برای سبک زندگی اسلامی می باشد. چراکه یکی از الزامات تحقق جامعه دینی، شکل گیری سبک زندگی اسلامی از طریق ارائه و تبلیغ انواع سبک های زندگی مقبول و منطبق با آموزه های اسلامی است. سبک زندگی، نشان دهنده مجموعه جهت گیری های ارزشی، هنجا رها، خواسته ها، تمایلات و شیوه های رفتا ری جامعه است. روش مورد استفاده تحلیل محتوای کیفی است. این پژوهش حاکی از آن است که سیره تربیتی امام صادقj، نشانگر توجه ایشان به تمامی ابعاد و ساحت های تربیتی (اعتقادی، عبادی و اخلاقی؛ ساحت اجتماعی، سیاسی؛ ساحت زیستی و بدنی؛ ساحت اقتصادی و حرفه ای؛ ساحت زیبایی شناختی و هنری؛ ساحت علمی و فناورانه) بوده و به همین دلیل به عنوان اسوه حسنه، قول و فعل و تقریر ایشان می تواند الگوی مطلوبی برای شکل بخشی به سبک زندگی آحاد جامعه باشد. متناظر با پیشنهاد کاویانی و بهره گیری ایشان از دیدگاه آدلر برای ارائه الگویی تجویزی برای سبک زندگی اسلامی و متناظر با محور تنه درخت سبک زندگی، می توان با نظر به ابعاد مختلف ساحت های تربیتی مطرح گردیده، نوع نگرش به هستی، نگرش به خود و نگرش به دیگران را برای شکل گیری سبک زندگی متربیان مبتنی بر سیره تربیتی امام تصویر نمود.

۲۰۵.

تأثیر متقابل باورها و کردارها از دیدگاه علم سلوک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی فضلی

منبع: فلسفه دین سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: اعمال بدنی اعمال قلبی علوم قلبی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۵۷ تعداد دانلود : ۶۱۳

از مسائل کلیدی که باید در عرصه بسیاری از علوم انسانی به گونه عام و در عرصه دانش سلوک به گونه خاص، به آن پرداخت و از بعد انسان شناسی سلوکی آن را بررسی کرد، تأثیر متقابل باورها و کردارها بر یکدیگر است که در گستره حقیقت انسانیه رخ می دهد و در چهار ساحت امکان بررسی دارد: تأثیر علوم قلبی بر اعمال بدنی، تأثیر اعمال قلبی بر اعمال بدنی، تأثیر اعمال بدنی بر اعمال قلبی و تأثیر اعمال بدنی و قلبی بر علوم قلبی. چون تصدیقات پایه اعمال هستند، پس بر اعمال مؤثرند و از آن رو که اعمال بدنی از آثار ملکات قلبی هستند و ملکات قلبی از اعمال قلبی به شمار می آیند، بر اعمال قلبی مؤثرند و چون تکرار اعمال بدنی موجب ایجاد هیأت راسخ و صورت جوهری در حقیقت انسانی می شوند و ملکات قلبی را به وجود می آورند، بر اعمال قلبی مؤثرند و اعمال، چه قلبی و چه بدنی نیز به تناسب، موجب فعلیت خصایص کرداری هر یک از دو قوه عقل و جهل هستند و فعلیت هر یک از آن خصایص، به ضعف و قوّت هر یک از دو قوه عقل و جهل منجر می شود که این ضعف و قوّت تصدیق و تکذیب معارف و علوم قلبی را در پی دارد، لذا بر این علوم تأثیرگذارند. .

۲۰۶.

نقد و بررسی کتاب «جبر و اختیار» اثر استاد محمدتقی جعفری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: آزاده عباسی

منبع: سفینه سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۵۴ «ویژه عدل الهی»

کلید واژه ها: اختیار جبر محمدتقی جعفری کتاب جبر و اختیار

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۱۸۱ تعداد دانلود : ۲۷۶۶

کتاب «جبر و اختیار» از جمله آثار نوشته شده در مورد بحث جبر و اختیار به قلم مرحوم استاد محمدتقی جعفری می باشد. از آنجا که این بحث در علوم گوناگونی از جمله فلسفه، کلام و مباحث انسان شناسی مورد دقت و بررسی قرار می گیرد، کتابهای زیادی در این زمینه نوشته شده اند و هریک از زوایای مختلف به موضوع نگاه کرده اند. استاد محمد تقی جعفری خواسته نگاه جامعی به موضوع جبر و اختیار داشته باشد. همین ویژگی آن را از سایر کتب نوشته شده در این زمینه متمایز ساخته است. این نوشتار درصدد بررسی و نقد این اثر می باشد.

۲۰۷.

روش مفهوم شناسی موضوعات اخلاقی و کاربست آن در مفهوم حیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس پسندیده

منبع: اخلاق وحیانی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: روش شناسی اخلاق دین پژوهی مفهوم شناسی حیاشناسی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۸۳ تعداد دانلود : ۹۵۸

مفهوم شناسی موضوعات اخلاقی از مهم ترین مراحل دین پژوهیِ متن محور است. هدف این پژوهش، بررسی روش مفهوم شناسیِ موضوعات اخلاقی و تطبیق آن بر موضوع حیا است. یافته های پژوهش آن است که مراحل مفهوم شناسی عبارت است از: 1. واژه پژوهی به معنی جمع آوری، بررسی و تحلیل دیدگاه لغت شناسان و متخصصان؛ 2. مفهوم پژوهیِ دینی به معنی بررسی متون دینی و استخراج ویژگی های مؤثر در تعریف؛ 3. استخراج تعریف به معنی مشخص کردن مؤلفه های اساسی تعریف و مناسبات آن ها؛ 4. تحلیل و تبیین تعریف با بررسی ابعاد موضوع شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی. براین اساس، حیا ترکیبی است از حرمت تمدیدشده، نظارت ادراک شده و خودمهارگری. نتیجه اینکه 1 مفهوم شناسی به لغت شناسی منحصر نمی شود و 2 حرکت روشمند در مفهوم شناسیِ موضوعات دینی، نیازمند ترویج روش و آموزش آن به پژوهشگران و دانش پژوهان حوزه دین است.

۲۰۸.

تغافل؛ شیوه مغفول در تربیت(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: فاطمه السادات موسوی ندوشن سید ابراهیم میرشاه جعفری

منبع: معرفت اخلاقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: تغافل روش تربیتی تربیت انواع تغافل

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی

تعداد بازدید : ۱۲۱۱ تعداد دانلود : ۵۴۹

تغافل، یکى از روش هاى قابل توجه در تربیت و یکى از اصول مهم زندگى آرام و خالى از دغدغه است که در عرصه های گوناگون حیات بشری از اهمیت بالایى برخوردار می باشد. چشم پوشی از اشتباه دیگران، رفتاری آگاهانه برای حفظ شخصیت فرد خطاکار و متوجه ساختن او به کار نادرست خویش است. هدف این پژوهش، مفهوم شناسی تغافل، تبیین انواع و آثار تربیتی آن می باشد. بدین منظور، این نوشتار با رویکرد توصیفی – تحلیلی به مطالعه و بررسی آیات قرآن کریم، روایات، و آثار مرتبط و استنباط از آنها پرداخته است. یافته ها حاکی از این است که تغافل با هدف اصلاح رفتار به کار می رود. اگر خطا ناچیز باشد و متربی بر خطا اصرار نورزد و عزت نفس وی حفظ گردد. آثار تربیتی ارزشمندی مانند تداوم ارتباط با مربی، حفظ کرامت متربی، زمینه سازی اصلاح رفتار متربی، اعتبار مربی و آرامش خاطر مربی را در پی خواهد داشت.

۲۰۹.

راهکارهای کشف سور حقیقی قضایای اخلاقی در قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد عالم زاده نوری

منبع: اخلاق وحیانی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: اخلاق اسلامی قضیه اخلاقی قضایای عام و مطلق سور قضیه مراتب تشکیکی استنباط اخلاقی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۶۸ تعداد دانلود : ۹۷۲

برخی قضایای عام یا مطلق اخلاقی در منابع دین، علی رغم ظاهر کلی، ازحیث سور اجمال دارند؛ حتی در مواردی یقین داریم گزاره ای کلی نیست؛ درحالی که ظاهراً به صورت مطلق یا کلی آمده است. این موضوع ما را به سایر گزاره ها هم مشکوک می کند. در این پژوهش برای کشف سور حقیقی این گزاره ها علاوه بر مراجعه به تفاسیر قرآن کریم و شروح روایی، از تحلیل عقلی و منطقی و کشف دلالت های عرفی بهره گرفته و چند احتمال را کشف کرده ایم: 1) جزئی دانستن این قضایا. این احتمال علاوه براینکه خلاف ظاهر است، فقط مربوط به جایی است که سور قضیه ذکر نشده و قضیه مهمله باشد و در جاهایی که سور کلی صریح دارد، جاری نیست؛ 2) انصراف به فرد اکمل. این احتمال نیز منوط به پذیرش قاعده انصراف است؛ 3) بیان اقتضا نه علیت تامه؛ یعنی در نگاه نخست، این گزاره ها را از مقوله تکالیف بدانیم و کلیت آن ها به اقتضای طبعشان باشد، نه در همه موارد؛ 4) ابتلا به تخصیص پس از قبول ظهور عرفی این متون در عموم یا اطلاق؛ 5) حمل بر مراتب تشکیکی معنا. احتمال های سوم، چهارم و پنجم را می توان با یکدیگر جمع کرد.

۲۱۰.

فلسفه عمل با نگاهی به دیدگاه علامه طباطبایی در رساله «المنامات و النبوات»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالفضل کیاشمشکی

منبع: قبسات سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۸۳

کلید واژه ها: علامه طباطبایی فلسفه عمل اصل توجه ضرورت اعتباری وحدت انگاری تقلیل گرا دوگانه انگاری تباینی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۵ تعداد دانلود : ۹۹۲

در این مقاله مسئله تحلیل فلسفی عمل و کنش انسان از دیدگاه علامه طباطبایی در رساله «المنامات و النبوات» مورد بحث قرار گرفته است. جناب علامه با طرح چند اصل فلسفی مهم می کوشد فرایند شکل گیری فعل اختیاری انسان را از منظر فلسفه عمل تبیین کند. اهم اصول مورد نظر ایشان عبارت اند از اصل نیاز، میل و گرایش، اصل توجه، اصل گزینش، اصل ضرورت اعتباری و اصل تشکیک وجودی. دیدگاه علامه با استفاده از این اصول و نحوه تعامل آنها درنهایت ما را به مُدلی از فلسفه عمل می رساند که در عین تشابه با کنش های فروانسانی و طبیعی- در سطح جمادات، گیاهان و حیوان ها- در مرتبه و سطحی بالاتر از مراتب و سطوح وجود و به نحو تشکیکی رخ داده، ویژگی های متفاوتی را بروز می دهد که منشأ انتزاع صفت های آگاهی و اراده و اختیار می شوند. درنتیجه و بر این اساس هیچ یک از نظریه وحدت انگاری تقلیل گرا و نظریه دوگانه انگاری تباینی، تفسیر درستی از کنش انسانی به دست نمی دهند، بلکه باید نظریه دوگانه انگاری تشکیکی- و مراتبی- را مبنای تحلیل و تبین کنش انسان قرار داد.

۲۱۱.

طبقه بندی شاخص های دانشی و مهارتی انس با قرآن کریم (از منظر کارشناسان حوزه آموزش و مدیریت امور قرآنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجتبی شکوری محمدحسین فریدونی

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۳۳)

کلید واژه ها: شاخص تلاوت قرآن انس با قرآن شاخص سازی انس با قرآن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۱۴ تعداد دانلود : ۹۰۲

یکی از مشکلات علمی در حوزه فعالیت های آموزشی و تبلیغی ترویجی قرآنی، فقدان شاخص های دقیق، مدون و طبقه بندی شده برای سنجش میزان و سطح انس افراد با قرآن کریم است. نبود این شاخص ها به عدم ارزیابی دقیق نتایج بسیاری از فعالیت ها مخصوصاً در حوزه آموزش منجر می شود. نویسندگان در این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با تکنیک بحث گروهی با حضور برخی از اساتید و فعالان این حوزه، شاخص هایی طبقه بندی شده به عنوان پیامد دانشی و مهارتی انس با قرآن کریم مطرح ساخته اند تا به کمک آنها بتوان ارزیابی دقیق تری در خصوص میزان و سطح انس با قرآن کریم در افراد مختلف نمود. دو شاخص «آشنایی با متن قرآن» و «آشنایی با مفاهیم قرآن» به عنوان دو شاخص کلان و شاخص های «تشخیص متن قرآن از سایر متون«، «تشخیص کاربرد یا عدم کاربرد کلمات در قرآن»، «تشخیص جایگاه کلمات در آیات، آیات در سوره ها و سوره ها در قرآن»، «خواندن درست و روان آیات قرآن از روی انواع خطوط و مصاحف»، «آشنایی با ضبط کلمات قرآن» و «آشنایی با نگارش کلمات قرآن» ذیل شاخص کلان «آشنایی با متن قرآن» و شاخص های «درک معنای آیات قرآن» ، «توانایی یافتن مفاهیم در قرآن»، «توانایی استشهاد به قرآن در گفتار و نوشتار»، «توانایی تدبر و دریافت معارف از آیات»، «تشخیص مضامین آیات قرآن در سایر متون» و «توانایی قضاوت ارزشی نسبت به مفاهیم مختلف بر اساس قرآن» ذیل شاخص کلان آشنایی با مفاهیم قرآن، به عنوان شاخص های اصلی مشخص و در سه سطح شاخص های مقدماتی، پیشرفته و عالی طبقه بندی شده اند.

۲۱۲.

شناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: حسن نجفی محسن غنی

منبع: معرفت اخلاقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: خانواده فرزندان تربیت اخلاقی موانع اثربخشی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی

تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۳۱۴

هدف این پژوهش، شناسایی موانع و عوامل آسیب زای تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و برای گردآوری داده ها، منابع موجود و مرتبط، با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع، جمع آوری و با شیوه های کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر این است که از مواردی مانند موانع وراثتی و موانع محیطی (تغذیه حرام، رفتار نادرست والدین، تربیت دیرهنگام و عادت ندادن فرزندان به کارهای نیک در کودکی، تزاحم بین گفتار و رفتار والدین، تعارض بین الگوها، تحقیر فرزندان، خشونت و سخت گیری والدین، نداشتن برنامه ریزی برای استفاده فرزندان از رسانه، عدم توجه والدین نسبت به گزینش دوستان و همسالان فرزند، عدم شناخت والدین نسبت به سطح درک اخلاقی فرزندان) می توان به عنوان موانع و عوامل آسیب زای تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده تعبیر نمود.

۲۱۳.

فلسفه مدیریت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی آقاپیروز

منبع: قبسات سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۸۳

کلید واژه ها: مدیریت اسلامی ضرورت مدیریت تهذیبی تأسیسی مبانی مدیریت

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق حرفه ای

تعداد بازدید : ۳۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۳۵۶

مراد از فلسفه مدیریت اسلامی بحث هایی مانند چیستی، ضرورت و چرایی، ثبوت و تحقق کامل و مبانی روشی و محتوایی مدیریت اسلامی است. هدف نوشتار پیش رو کاوش در مسائل چیستی، ضرورت و چرایی، ثبوت و اجرای کامل، مبانی روشی و محتوایی مدیریت اسلامی است. مدیریت اسلامی ترکیبی از رویکردهاست و عبارت است از: شیوه به کارگیری منابع، برگرفته از آموزه های اسلامی برای دستیابی به هدف ها در جهت ارزش های اسلامی. ضرورت مدیریت اسلامی بیشتر از راه فرهنگ اثبات می شود. این مقوله عینیت خارجی دارد؛ گرچه هنوز به صورت کامل، دانش آن تولید و مدوّن نشده است. رویکردهای تهذیبی، امضایی و تأسیسی مبنای تولید آن قرار می گیرد. این دانش متأثر از مبانی محتوایی مانند الزام شناختی، هستی شناختی، به ویژه انسان شناختی بر پایه کرامت انسانی است. اصل اولی در رهبری، نرمش و در مواردی از آن، به شدت عمل عدول می شود.کنترل و نظارت شدید غیرمنطقی است. مشارکت در برنامه ریزی و تصمیم گیری متناسب با توان کارکنان، لازمه حفظ کرامت آنهاست. نگاه ابزاری به کارکنان صحیح نیست. استفاده از شیوه های آمرانه و استبدادی محض معقول نیست. با توجه به ویژگی حقیقت جویی، اطاعت بی چون وچرا متوقّع نیست و با توجه به دوساحتی بودن او، نظریه های مادی در انگیزش کامل و پاسخ گوی همه نیازها نیست. لازم است محقق در تولید مدیریت اسلامی و برای پاسخ به مسائل میان راه حل ها (گزاره های اسلامی) و مبانی تردد و تأمل داشته باشد تا پاسخ هایی دقیق و منطبق بر مبانی را دریافت و ارائه کند. روش تحقیق، کتابخانه ای و بر توصیف و تحلیل داده ها استوار است.

۲۱۴.

انسجام اخلاقی و موازنه متأملانه گسترده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهروز محمدی منفرد

منبع: پژوهش های معرفت شناختی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۳

کلید واژه ها: راولز انسجام اخلاقی توجیه باور اخلاقی انسجام سطح گسترده موازنه متأملانه گسترده

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۸۰ تعداد دانلود : ۲۳۹۹

در دهه های اخیر، شاهد سطحی از انسجام اخلاقی با عنوان «موازنه متأملانه گسترده» هستیم که از درجه اعتماد بالاتری نسبت به سطح محدود انسجام اخلاقی برخوردار است؛ زیرا برای توجیه یک باور اخلاقی، علاوه بر انسجام آن با باورهای اخلاقی دیگر، ضروری است آن باور اخلاقی با باورهای غیراخلاقی مناسب و مرتبط از قبیل باورهای روان شناختی، زیست شناختی، جامعه شناختی و انسان شناختی نیز منسجم باشد. آنچه اهمیت دارد این است که چنین سطحی از انسجام نیز با چالش هایی مواجه بوده و نسبت به نظریه رقیب، یعنی مبناگرایی اخلاقی موفق نیست. این نوشتار می کوشد پس از تبیین سطح گسترده انسجام اخلاقی، یعنی موازنه متأملانه گسترده، این رویکرد کلی را نقد کند. درنهایت روشن خواهد شد که اگر تصور شود یک باور اخلاقی در موازنه متأملانه گسترده، موجه است، اما این باور تنها به طور مسامحه ای موجه است؛ یعنی تا این اندازه موجه است که فاعل دلیلی معرفتی برای پذیرش یا ردّ آن گزاره ندارد و لذا نمی توان آن را به طور معرفتی موجه دانست.

۲۱۵.

مبانی و اهداف تربیت زیست محیطی از دیدگاه آیت الله جوادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد داوودی فاطمه وجدانی

منبع: اخلاق وحیانی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: اسلام محیط زیست آیت الله جوادی آملی تربیت زیست محیطی مبانی تربیت زیست محیطی اهداف تربیت زیست محیطی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۲۲

محیط زیست و مشکلاتش زندگی انسان را تهدید می کند؛ ازاین رو تربیت زیست محیطی از موضوعات مهم دوران معاصر است. تربیت زیست محیطیْ رشد و پرورش دانش ها، گرایش ها و رفتارهای لازم برای حفظ و آبادانی محیط زیست است. هدف این تحقیق، بررسی مبانی و اهداف تربیت زیست محیطی با تأکید بر نظریات آیت الله جوادی آملی است. در این مقاله علاوه بر تدوین مبانی و هدف کلی تربیت زیست محیطی (تربیت انسان مؤمن صالحِ هماهنگ با محیط زیست)، شش هدف واسطه ای استخراج کرده ایم: پرورش نگرش توحیدی به جهان هستی و محیط زیست؛ آشنا کردن متربی با فلسفه آفرینش جهان هستی و نسبت خود و محیط زیست؛ آشنا کردن متربی با وظایف خود درقبال محیط زیست؛ پرورش احساس دوستی و مسئولیت الهی درقبال محیط زیست؛ پرورش احساس همدلی و تکلیف درقبال اعضای جامعه و نسل های آتی؛ پرورش مهارت های ضروری برای آبادانی محیط زیست و بهره گیری درست از آن. سپس مصادیق این اهداف را با جزئیات بیشتری بررسی کرده ایم.

۲۱۶.

تحلیل وجودشناختی فرآیند صدور فعل از منظر ابن سینا و صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسین وفاییان احد فرامرز قراملکی

منبع: پژوهش های هستی شناختی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۱

کلید واژه ها: صدرالمتألهین ابن سینا تشکیک وجود صدور فعل فلسفه عمل

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۶۶ تعداد دانلود : ۱۰۲۴

«شناخت فرآیند صدور فعل» از منظر هر یک از فیلسوفان مسلمان، یکی از ارکان کشف دیدگاه وی در حیطه مباحث فلسفه عمل است. فرآیند صدور فعل نزد متکلّمان و فیلسوفان سینوی، در چند مرحله خاصّ تبیین می گردد. فرآیندی که صدرالمتألهین در مقامی از آن تبعیّت کرده و در مواضعی دیگر، دیدگاه متفاوتی را اتّخاذ و ارائه می نماید. مسأله اساسی این جستار، کشف مواضع حقیقی اختلاف و اتّفاق ابن سینا و صدرالمتألهین در تحلیل وجودشناختی فرآیند صدور فعل است. ره آورد به دست آمده نشان گر آن است که اگرچه صدرالمتألهین در تحلیل مفهوم شناختی مبادی صدور فعل با ابن سینا همراهی کرده و چند مرحله متباین امّا مترتّب برهم را ترسیم می نماید، اما در تحلیل وجودشناختی، اتّحاد وجودی مبادی صدور فعل را مطرح نموده و با نگاه تشکیکی به قوای نفس که برخواسته از مبانی هستی شناختی حکمت متعالیه است، مراتب صدور فعل را نیز درضمن مراحلی تشکیکی تبیین می نماید. بر اساس دیدگاه وی، تمام معانی نفسانیِ متقدّم بر فعل (مبادی صدور فعل)، معانی ای در هم تنیده بوده و هر معنا از حیث وجودی، عین معنا و مبدأ دیگر است.

۲۱۷.

تحلیل مفهومی و گزاره ای قاعده زرّین اخلاق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمد کریمی لاسکی احد فرامرز قراملکی

منبع: ذهن بهار ۱۳۹۶ شماره ۶۹

کلید واژه ها: فلسفه اخلاق اخلاق دیگری خود قاعده زرین

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۷۱ تعداد دانلود : ۱۲۸۶

«آنچه را بر خود می پسندی، بر دیگران هم بپسند.» این گزاره در اخلاق به قاعده زرّین (طلایی) معروف است. به نظر می رسد دشواری های نظری و کارکردیِ احتمالیِ قاعده به عدم وضوح محتوای آن باز می گردد. بررسی و تحلیل مفهومی و گزاره ای این قاعده نشان می دهد مؤلفه های مهم این قاعده که عبارت اند از: «خود»، «دیگری»، «پسندیدن» و مشارالیه «آنچه» هر کدام حاوی دشواری هایی هستند که در آغاز، امکان فهم و عمل به قاعده را با تردید مواجه می کند. تحلیل گزاره ای قاعده و نقایص ناظر برآن نیز به گونه ای با مؤلفه های مذکور پیوند می خورد. نوشتار حاضر با تدقیق در محتوای قاعده نشان می دهد خودگروی، نسبی گرایی فرهنگی، سلایق متفاوت در پسندها و ناپسندها و بی شماری افعال در مواجهه عملی با دیگران، هیچ کدام زیانی به قاعده نمی زند؛ درنتیجه امکان تصور معقول و عمل به قاعده وجود دارد.

۲۱۸.

بررسی ارتباط بین رشد اعتقادی با خودپنداره و رفتار شهروندی و مقایسه آنها در دانش آموزان دختر و پسر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهناز مهاجران تقی اکبری محمد حسنی میر نجف موسوی مریم سامری مریم سامری

منبع: تربیت اسلامی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴

کلید واژه ها: خودپنداره رفتار شهروندی رشد اعتقادی گرایش به دین

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۷۴ تعداد دانلود : ۷۹۹

امروزه یکی از دغدغه های اندیشمندان علوم تربیتی موضوع گرایش به معنویت و اخلاق مداری دانش آموزان و به تبع آن رفتار مناسب شهروندی است، با توجه به اهمیت موضوع، هدف پژوهش حاضر، مقایسه و بررسی ارتباط بین رشد اعتقادی و خود پنداره و رفتار شهروندی در دانش آموزان دختر و پسر بود. این یک بررسی پیمایشی از نوع توصیفی –همبستگی و مقایسه ای بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان متوسطه دوم ناحیه یک اردبیل به تعداد 15824 در سال تحصیلی 94-95 بودند که به تعداد 380 نفر (190 دختر و 190 پسر) به روش نمونه گیری ساده انتخاب شدند. با حضور در محل تحصیل به پرسشنامه رشد اعتقادی وخود پنداره SCQ و پرسشنامه تربیت شهروندی پاسخ دادند. روایی و پایایی پرسشنامه ها در تحقیقات متعدد تأیید شده بود.برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره برای تجزیه و تحلیل آماری همبستگی بین متغییر ها و ارتباط آنها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد بین رشد اعتقادی و متغییر خودپنداره و همچنین رفتار شهروندی ارتباط معناداری وجود دارد و از سوی دیگر این متغییر ها در بین دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنادداری وجود دارند.تقویت رشد اعتقادی دانش آموزان مدرسه می تواند به تقویت خود پنداره و رفتار مناسب شهروندی دانش آموزان منجر شود.

۲۱۹.

تبیین دیدگاه معرفت شناسی علامه طباطبایی(ره) و دلالتهای آن در محتوا و روشهای تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شیرین رشیدی سوسن کشاورز سعید بهشتی اکبر صالحی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و پنجم دوره جدید بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۴

کلید واژه ها: علامه طباطبایی تعلیم و تربیت اسلامی علامه طباطبایی و معرفت شناسی دلالتهای تربیتی در نظر علامه طباطبایی محتوای تربیتی و نظریات روشهای تربیتی در نظر علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۵۸۴

هدف این پژوهش، تبیین دیدگاه معرفت شناختی علامه طباطبایی(ره) و دلالتهای آن در محتوا و روشهای تربیتی است. برای دستیابی به اهداف پژوهش، سه پرسش اصلی ذکر شده است: 1 دیدگاه علامه طباطبایی(ره) درباره معرفت شناسی چیست؟ 2 بر مبنای دیدگاه معرفت شناختی علامه طباطبایی(ره) چه دلالتهایی را می توان برای محتوای تربیتی استخراج کرد؟ 3 بر مبنای دیدگاه معرفت شناختی علامه طباطبایی(ره) چه دلالتهایی را می توان برای روشهای تربیتی ذکر کرد؟ نظر به اینکه هر یک از این پرسش ها به جنبه ای از جنبه های پژوهش می پردازد، روشهای تحلیل مفهومی، استنتاجی متناسب با سه پرسش در این مطالعه استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد علامه طباطبایی(ره) معرفت حقیقی را علم و یقین مطابق با واقع می داند. ایشان وحی، حس، عقل و شهود را جزء منابع معرفت قلمداد می کند. این مقاله پس از تبیین دیدگاه معرفت شناختی علامه طباطبایی (با تأکید بر امکان و انواع معرفت) دلالتهایی در محتوا در دو بعد چگونگی گزینش محتوای درسی از جمله، مطابق با واقع بودن، پرورش تعقل و مانند اینها و چگونگی سازماندهی محتوا هم چون تناسب با میزان آمادگی و ویژگیهای دانش آموزان، تعادل در ارائه محتوای نظری و عملی و نظایر اینها و روشهای تربیتی مانند روش به کارگیری حواس در کسب معرفت، روش جدال احسن و مانند اینها را ارائه می کند.

۲۲۰.

گستره رذیله رفتاری تقلب، و پیامدهای آن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمدتقی سبحانی نیا

منبع: معرفت اخلاقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلید واژه ها: تقلب دروغ رذایل اخلاقی آسیب های اجتماعی پیامدهای تقلب

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی

تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۳۰۷

«تقلب» یکی از رذایل رفتاری است که رواج آن در یک محیط انسانی، اعم از محیط کار، تحصیل یا در سطح کلان جامعه، تبعات بسیار سنگین و جبران ناپذیری به دنبال دارد. آگاهی از پیامدهای این رذیله رفتاری، یکی از راهکارهای منع رواج این رذیله در جامعه به شمار می رود؛ رذیله ای رفتاری که ممکن است در صورت استمرار آن، به رذیله اخلاقی تبدیل شود. مهم ترین انواع تقلب در تحصیل، امور اقتصادی، مالی و تقلب در امور حاکمیتی و پست و مقام متجلی می شود. پیامدهای ناگوار آن، در دو بخش فردی و اجتماعی آشکار می گردد، به گونه ای که فرد متقلب بیش از هر کسی متحمل آن خواهد شد. در این مقاله، با روشی کتابخانه ای تلاش شد تا پیامدهای فردی و اجتماعی آن به تفکیک شناسایی و تبیین شود. در مسیر دستیابی به این مهم، از منابع قرآنی و روایی در حد امکان بهره گیری شده است.

درخت حوزه‌های تخصصی