فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴۱ تا ۱۶۰ مورد از کل ۷۱۱ مورد.
۱۴۱.

جایگاه و نقش دانشمندان کوفه در بنیان گذاری و شکوفایی علمی در تمدن اسلامی (از ورود امام علی ع تا تأسیس حوزه علمی نجف /448 ـ 36 ق)

کلید واژه ها: امام علی (ع) کوفه تمدن اسلامی حوزه نجف شکوفایی علمی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ بنی عباس
تعداد بازدید : ۲۳۰۵ تعداد دانلود : ۱۱۷۰
در شکوفایی علمی در تمدن اسلامی، ملل، مکاتب و شخصیت های گوناگونی تأثیرگذار بودند. ازجمله مکتب علمی کوفه و اندیشمندان آن در رشد و بالندگی تمدن اسلامی مؤثر بودند که با توجه به ساختار جمعیتی عربی (یمنی و نزاری) و ایرانی آن و حضور امام علی(ع) و شاگردان امام صادق(ع) موجبات تحرک علمی و پیدایش و شکوفایی علوم در این شهر گردید. در مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به کمک منابع اصلی کتابخانه ای به پیدایش مکتب علمی کوفه و تأثیر آن در تمدن اسلامی از ورود امام علی(ع) تا تأسیس حوزه علمی نجف (448 ـ 36 ق) پرداخته شده است. نتیجه حاصله اینکه آغاز تدوین علومی همچون تفسیر، کلام و فقه مربوط به کوفه و حوزه علمی آن است. علاوه بر اینکه در تدوین سایر علوم و انتشار و شکوفایی آن نیز نقش بسزایی داشت. میراث کوفه بعدها به سایر حوزه های علمی ازجمله بغداد و نجف اشرف انتقال یافت.
۱۴۲.

قانونمندی تاریخ و ویژگیهای آن در قرآن

کلید واژه ها: فلسفه مضاف اراده خدا اراده انسان قانونمندی تاریخ فلسفه نظری تاریخ سنت تاریخی قانون تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹۴ تعداد دانلود : ۱۱۷۴
قانونمندی تاریخ، ماهیت و چیستی قانون تاریخی، روش بررسی قانونمندی تاریخ ذیل آیات قرآن و نوع و عامل قانون تاریخی از دیدگاه قرآن، از سنخ پژوهش های مربوط به مطالعات فلسفه نظری تاریخ با رویکرد قرآنی است. فراگیر بودن قانون تاریخی، خدایی بودن قانون تاریخی، اراده انسان در قانون تاریخی، تحویل و تبدیل ناپذیری قانون تاریخی، پیوند قانون تاریخی با زندگی اجتماعی انسان، اختصاص قانون تاریخی به زندگی دنیوی انسان و عملیاتی بودن قانون تاریخی، ازجمله ویژگی های قانون تاریخی از دیدگاه قرآن است. قانونمندی تاریخ از دیدگاه قرآن در سه عامل اساسی «اراده خدا»، «اراده انسان» و «آنچه مفید به حال انسان هاست»، از آیات قرآنی دریافتنی است. تبیین رابطه میان اراده انسان با قانون علیت در تاریخ، دامنه اراده انسانی در تاریخ، رابطه اراده انسان با جهت داری پدیده های تاریخی و نیز اراده انسان و ارتباط آن با تکامل تاریخی، از مباحث اصلی فلسفه نظری تاریخ از دیدگاه قرآن است.
۱۴۳.

کبیر مورخی العالم الاسلامی این جریر الطبری (224-310 هـ-ق)

نویسنده:

کلید واژه ها: التاریخ ابن جریر الطبری الامبراطوریة الاسلامیة العلم و المعرفة مذاهب الفقه الإسلامی ابناء الشعب الایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۸ تعداد دانلود : ۵۰۸
لیس بإنسانٍ ولا عاقلٍ مَنْ لا یعی التاریخَ فی صَدْرِهِ وَ منْ دری أخبارَ مَنْ قَبْلهِ أضــافَ أعمـاراً إلــی عـُمْــرِه لا یخفی علیک أیها القاری العزیز أنَّ بعض الشعوب ذوات التاریخ الأثیل قد تشرفت بدخول الاسلام و قدّمت لأُمة الاسلام فحولاً من الشُعراء و الأُدباء و العلماء و علی رأس هذه الأَمم شعب ایران النبیل الذی قدّم آلافاً مؤلفة من خیرة الأعلام، و من هؤلاء عالمنا المؤرخ الکبیر ابن جریر الطبری، حیث حفظ القرآن صغیراً و طاف بلاد الإسلام طلباً للعلم، فزار بغداد و البصرة و الکوفة و الشام و مصر. و کان کتابه تاریخ الرُسل و الملوک من أهم کتب التاریخ إلی یومنا هذا حیث أخذ عنه من جاء بعده من المؤرخین، و لا یزال هذا التاریخ أوثق مصدر و مرجع لکافة الباحثین و المحققین و طلبة الجامعات إلی یومنا هذا.
۱۴۴.

قیام عاشورا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا
تعداد بازدید : ۱۱۹۱ تعداد دانلود : ۳۳۸۷
عاشورا یک اتفاق ساده و جنگ معمولی نیست. تاریخ آکنده از جنگ های بسیار است. میلیون ها نفر در آن جنگ ها کشته شده اند. خانه ها و شهرها ویران شده، حتی گاه شهری را با همه ساکنانش سوزانده اند. اما کم تر اتفاق افتاده که حادثه ای مثل عاشورا به یک حماسه و فرهنگ تبدیل شود.
۱۴۷.

طرح عدالت در سیرالملوک و مقایسه ی آن با مبانی کلام ابوالحسن اشعری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: خواجه نظام الملک طوسی سیرالملوک چرخه ی عدالت کلام ابوالحسن اشعری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مفهوم شناسی
تعداد بازدید : ۷۷۷ تعداد دانلود : ۵۱۱
خواجه نظام الملک در سیرالملوک سعی دارد با گزینش طرحی از عدالت که به دایره ی قدرت یا چرخه ی عدالت معروف است، با جلوگیری از ظلم بر رعیت قدرت حاکمیت را تحکیم بخشد. در این پژوهش تلاش شده است با طرح این برداشت رایج از عدالت، مقایسه ای تحلیلی از متن سیرالملوک با نظرات کلامی ابوالحسن اشعری در این باب مطرح شود. از این رو، با تجزیه و تحلیل حکایات سیرالملوک و استناداتی از اشعری، نظرات این دو درباره ی عدالت، مسئولیت و حساب رسی حاکمان و صحابه ی پیامبر اسلام مورد بررسی و پژوهش قرار می گیرد. یافته های این پژوهش مشخص می کند که خواجه نظام الملک در مقام وزیر در باب عدالت نظریاتی متفاوت از اشعری ارائه کرده است و اساساً گفتمان عدالت در سیرالملوک با مبانی کلامی ابوالحسن اشعری از یک سنخ نیست، و با نوع استدلالات اشعری، بنا به کارکرد متفاوت آن، نمی تواند هم آهنگ باشد.
۱۴۸.

غَلابی و روایات بازمانده از او(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شیعه تاریخ نگاری اهل سنت روایات تقریبی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
تعداد بازدید : ۱۰۵۲ تعداد دانلود : ۴۷۷
غلابی در شمار نویسندگان شیعی مذهب قرن سوم است که روایات تاریخی بسیاری از طریق او در منابع شیعی و سنی نقل شده است. این نوشتار ضمن بررسی جایگاه روایات وی در منابع فریقین، در صدد است سبب نفوذ روایات او در منابع اهل سنت را –که در زمینه استفاده از روایات نویسندگان شیعی بسیار محتاطانه رفتار می کنند- بیابد. کثرت شاگردان این دانشمند که به لحاظ مذهبی دارای گرایشهای متفاوت و به لحاظ خاستگاه جغرافیایی از مناطق مختلفی همچون شام و عراق بوده اند و همچنین محتوای برخی روایات نقل شده از وی که همگرایی میان شیعیان و اهل سنت را تقویت می کند در رواج اقوال غلابی تأثیر بسزا داشته است. بررسی دلایل راه یابی روایات وی به منابع اهل سنت و میزان روایات راه یافته بدان منابع در این مقاله مورد کند و کاو قرار گرفته است.
۱۴۹.

بازشناسی ردّیه های اندیشه گران جهان اسلام بر ادّعاهای ارنست رنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سید جمال الدین اسدآبادی ارنست رنان اندیشه گران جهان اسلام اسلام و علم ردّیه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مکاتب، رویکردها و روش ها
تعداد بازدید : ۱۴۸۶ تعداد دانلود : ۶۲۵
ارنست رنان، دانشمند و خاورشناس فرانسوی، با ایراد یکی از بحث برانگیزترین خطابه های خود با عنوان «اسلام و علم» در دانشگاه سوربن (23 مارس 1883م)، و سپس انتشار آن در ژورنال د دبا (Journal des Debats)آغازگر یک رشته مباحثات فکری و مجادلات قلمی در جهان اسلام و غرب شد. خطابه ی رنان، در مدت کوتاهی به زبان های آلمانی، انگلیسی، و بعد عربی، ترکی، اردو و فارسی ترجمه شد. اندیشه گران جهان اسلام، از سید جمال الدین اسدآبادی که در پاریس اقامت داشت، تا اندیشه گران دیگری نظیر نامق کمال، رشید رضا، عبدالرزاق، عطاءالله بایزید اوف، محمد حمیدالله، جلال نوری و دیگران، در پاریس، مصر، عثمانی، قازان، هند و پاکستان اقدام به نوشتن ردّیه های متعددی بر ادّعاهای ارنست رنان کردند. خود این ردّیه ها بعدها به یکی از موضوعات مهم پژوهشی پیرامون شخصیت فکری سید جمال الدین اسدآبادی تبدیل شد. با این حال، در ایران، این مسئله، هنوز ناشناخته است. در هیچ منبع فارسی، بجز ردیه ی سید جمال، نمی توان سراغی از ردّیه های دیگر گرفت. در حالی که بیشتر ردّیه های مذکور، از دوره ی عثمانی، به زبان ترکی ترجمه و یا تألیف شده است. در این مقاله، برای نخستین بار مهم ترین ردّیه های متفکران جهان اسلام، مورد بررسی و بازشناسی قرار گرفته است. مقاله، عمدتاً با استفاده از منابع ترکی عثمانی و ترکی استانبولی، به رشتة تحریر درآمده است.
۱۵۱.

نقد و بررسی کتاب: فلسفه تاریخ ابن خلدون؛ مؤلف : محسن مهدی با ترجمه مجید مسعودی

۱۵۲.

نقد و بررسی مباحث تاریخی نامه 36 در ترجمه ها و شرح های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: غارات ضحاک بن قیس فهری نامه 36 بسر بن ارطاه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات رابطه تاریخ با علوم دیگر
تعداد بازدید : ۱۱۵۳ تعداد دانلود : ۵۲۰
غارتگری های سرداران معاویه در قلمرو حکومتی حضرت علی (ع) با تهاجم ضحاک بن قیس آغاز شد و با کشتارهای بسر بن ارطاه پایان یافت. شواهد و قرائن و تحلیل مباحث نامه 36 نهج البلاغه حاکی از آن است که این نامه نمی تواند مربوط به ماجرای غارت بسر بن ارطاه در یمن در سال 40 هجری باشد. با تجزیه و تحلیل سخنان امیر مؤمنان (ع) در این نامه و مراجعه به منابع متقدم می توان دریافت که این نامه در جواب نامه عقیل و درباره غارتگری ضحاک بن قیس فهری به قلمرو حکومتی امام در سال 38 هجری نوشته شده است.
۱۵۳.

محمد بن ابی بکر

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام
تعداد بازدید : ۱۱۸۵ تعداد دانلود : ۵۸۴
الگوهای ایمان، جهاد و شهادت، «راه خدا» را به مردم نشان می دهند و سرمشق یک زندگی برتر و حیات طیبه اند. ازاین رو، شناخت اسوه های کمال ضروری است و زندگی-نامه آنان، خط سیر حیات جامعه را در مسیر تعالی قرار می دهد. «محمد بن ابی بکر»، از یاران فداکار حضرت علی(ع) و از شهیدان راه ولایت و حقیقت، یکی از این الگوهاست که با زندگی او آشنا می شویم
۱۵۶.

بررسی شهادت قاسم بن حسن (ع) در منابع تاریخی و متون تعزیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عاشورا تعزیه کربلا قاسم بن حسن (ع)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
تعداد بازدید : ۱۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۷۱۴
یکی از مهم ترین و ملموس ترین ابعاد واقعه عاشورا بعد سوگوارانه این حادثه از جمله، تکیه بر حضور و نقش برخی نوجوانان حاضر در کربلا مانند قاسم بن حسن (ع) است. حضور پررنگ عنصر عاطفه در گزارش واقعه کربلا مخصوصاُ در بخشی که مربوط به کودکان و نوجوانان است، جلوه های متفاوتی از این رویداد را باعث شده است. این تفاوت در مواردی به حدی است که گاه شکاف عمیقی میان واقعیت تاریخی و فهم مردمی ایجاد می کند. در این مقاله، ضمن تحلیل متون تعزیه و با رویکردی تطبیقی، شهادت قاسم بن حسن (ع) در منابع تاریخی تا ( قرن پنجم) با متون تعزیه پس از انقلاب اسلامی، مطابقت داده شده است. نتایج این مطالعه مشخص کرد که میان گزارش تاریخی و متون تعزیه تفاوت های عمده ای وجود دارد که می تواند بر شناخت و درک عمومی نسبت به وقایع، اثری در خور تأمل داشته باشد.
۱۵۸.

قرائتی تاریخی از تفسیر به رأی و مقایسه ی آن با دیدگاه مفسر المیزان

کلید واژه ها: علامه طباطبایی تفسیر به رأی خوانش تاریخی اثر سلف صالح سده های نخست هجری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات رابطه تاریخ با علوم دیگر
تعداد بازدید : ۱۱۵۵ تعداد دانلود : ۵۷۱
یکی از راه های درک گزاره های تاریخی شناخت دقیق گفتمانی است که این گزاره ها در آن تولید شده اند؛ به تعبیر بهتر، فهم گزاره ها در افق تاریخی آن ها.از مشهورترین گزاره های تاریخی ای که همواره معنای آن ها محل مناقشه بوده است، حدیث ها درباره ی تفسیر به رأی است. این مقاله، در ابتداف دیدگاه علامه طباطبایی را درباره ی تفسیر به رأی بررسی می کند، سپس با خوانشی تاریخی از مفهوم تفسیر به رأی، که با واکاوی گفتمان مسلمانان سده های نخست هجری انجام شده است، برای فهم معنای رأی تفسیری در افق تاریخی آن تلاش می کند.پس از آن، نویسنده این خوانش تاریخی را با دیدگاه علامه طباطبایی درباره ی تفسیر به رأی مقایسه می کند و نشان می دهد که دیدگاه ایشان با خوانش تاریخی از تفسیر به رأی چندان سنخیت ندارد.به نظر می رسد دیدگاه ایشان درباره ی مقوله ی رأی تفسیری بیشتر از اندیشه ی محوری ایشان درباره ی تفسیر قرآن به قرآن متأثر است. برای دستیابی به هدف مقاله گزارش ها درباره ی تفسیر به رأی در منابع اسلامی، اعم از شیعه و سنی، و همچنین دیدگاه علامه طباطبایی بر اساس آثار وی بررسی شده است.
۱۵۹.

تکامل انسان درنگرش تاریخی اسماعیلیه (دردعوت قدیم)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسماعیلیه مشیت الهی تکامل انسان فلسفه ی تاریخ دعوت قدیم

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۹۹۳ تعداد دانلود : ۶۷۲
در طی تاریخ پر فراز و نشیب اسماعیلیه، اندیشمندان و متفکرانی ظهور کردند که مسائل فکری، کلامی و فلسفی این جریان سیاسی- مذهبی را تدوین و تبیین نمودند. یکی از مباحث مهم در نگرش تاریخی اسماعیلیان، دیدگاه ایشان راجع به تکامل انسان بود. در نگرش اسماعیلیان ، تاریخ مسیری تکاملی دارد و همواره از یک دوره به سوی دوره ی نوین گذر می کند. در این سیر تکاملی، انسان نیز به صورت تدریجی رو به سوی کمال دارد. هدف مقاله ی حاضر بررسی نگرش تاریخی اسماعیلیه (دعوت قدیم) به خلقت انسان و رسیدن او به سعادت است و در پی پاسخ گویی به این سؤال است که در فلسفه ی تاریخ اسماعیلیان، ابعاد وجودی انسان و نهایت کمال او چیست و آیا با این ابعاد وجودی به تکامل خواهد رسید؟ نتیجه ی حاصل از پژوهش این است که در نگرش ایشان، انسان واجد وجوه متفاوتی است. نخست، او حیوانی است که در زندگی مادی و نفسانی خود غرق است و دورترین مخلوقات به خداست که بر اثر هدایت انبیاء و اوصیاء می تواند به نهایت تکامل دینی خویش در روی زمین نایل شود؛ لیکن تکامل معنوی انسان رسیدن به نهایت عقل و عرفان، یا به عبارتی، رسیدن به عقل کل است که عملاً دست نیافتنی است.
۱۶۰.

توکل در نهج البلاغه

نویسنده:

کلید واژه ها: نهج البلاغه امام علی(ع)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
تعداد بازدید : ۵۸۱۶ تعداد دانلود : ۱۸۷۲
توکل از مفاهیم اخلاقی و عرفانی فرهنگ اسلامی است. علمای اخلاق با تاسی به قرآن، مسلمانان را به تحقق عینی این مفهوم در زندگی فردی و اجتماعی خود توصیه کرده اند و عارفان از آن، به عنوان یکی از مقامات عرفانی یاد کرده، ضرورت پشت سرگذاشتن آن را بر هر سالکی ضروری دانسته اند. منابع اخلاقی و عرفانی ما، مشحون از ضرورت رویکرد به توکل است. توکل در نهج البلاغه هم در معنای اخلاقی و هم در معنای عرفانی به کار رفته است. علی(ع) در نهج البلاغه از جهات مختلف بر اهمیت توکل تاکید کرده، آن را پایه ایمان، عامل متانت اخلاقی، راهی برای دستیابی به فقر عرفانی و عامل تفکر دانسته است. توکل در این کتاب هرگز جانشین کوشش آدمی نشده، بلکه در جایی کاربرد دارد که دست آدمی از اقدام کوتاه است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان