انسان و جامعه در قرآن

نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۶۷۹ مورد.

۱۰۱.

تحول وجودی انسان در قرآن و عهد جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسماعیل علیخانی

منبع: ادیان و عرفان سال چهل و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱

کلید واژه ها: تقدس تقرب تشبه به مسیح اتحاد با خدا تحول وجودی حیات جدید فرزند خدا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 358 تعداد دانلود : 382

از موضوعات مهم در ادیان توحیدی، سعادت و کمال انسان است. این سعادت در اسلام و مسیحیت، تحول کمالی انسان به سوی خدای متعال و نزدیک شدن به اوست. حقیقت این تحول از منظر قرآن کریم و عهد جدید، تحولی وجودی و حقیقی و البته تشکیکی و به بیان این دو متن مقدس «حیات و تولد جدید»، «هجرت به جانب خداوند» و «نورانی شدن» است. اما به رغم این اشتراکات، با توجه به تفاوت بنیادین الهیات و انسان شناسی اسلام و مسیحیتِ مبتنی بر نوشته های پولس، این موضوع در این دو سنت نقاط افتراق نیز، دارد. در اسلام، همة بحث پیرامون نزدیک شدن به خدای متعال است، اما در مسیحیت، مقصود از نزدیک شدن، همانندی با مسیح، یکی شدن با خدا، حضور در خانواده الهی و فرزند خدا شدن است. در اسلام، قرب بیشتر مبتنی بر ایمان و عمل صالح است، اما در مسیحیت، قرب، همچون ایمان، اعطایی است.

۱۰۲.

بررسی تفسیری آیه «فَانْکِحُوا مَا طَابَ لَکُمْ مِنَ النِّسَاءِ»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدجواد اسکندرلو

منبع: مطالعات تفسیری سال پنجم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۰

کلید واژه ها: تناسب آیه 3 نساء آیه نکاح مصونیت از تحریف

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 695 تعداد دانلود : 757

یکی از مهم ترین مباحث قرآنی، کشف تناسب حقیقی و معنوی میان عبارات هر آیه از قرآن کریم است. برخی چنین تناسبی را میان صدر و ذیل آیه سوم سوره نساء «... فَانْکِحُوا مَا طَابَ لَکُمْ مِنَ النِّسَاءِ ...» انکار نموده اند و از این رهگذر شبهه تحریف به کاستی را مطرح ساخته اند. به سخن دیگر از آنجا که نتوانسته اند میان عبارات این آیه، نظم و پیوند معنوی برقرار کنند چاره ای جز ادعای وقوع تحریف در اینجا نیافته اند. در این مقاله، به این شبهه بر اساس تفاسیر قرآنی و منابع اسلامی پاسخ داده شده و در نتیجه حکمت الهی و تناسب و انسجام معنوی و منطقی در آیه مربوطه به اثبات رسیده است.

۱۰۳.

بررسی جایگاه تاریخ و قصص در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا رضایی

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۸

کلید واژه ها: قرآن تاریخ الگوبرداری قصص عبرت آموزی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 209 تعداد دانلود : 786

قرآن کریم سرشار از قصص و گزارش های تاریخی مربوط به امّت های پیشین و پیامبران آنان با هدف انتقال معارف وحیانی و هدایت انسان است. با این حال، در قرآن مستقیماً اشاره ای به تاریخ و تاریخ نگاری نشده است و خود این کتاب مبتنی بر تاریخ نگاری نیست. پرسش های اصلی این جستار عبارتند از: 1 چه ارتباطی میان قرآن و تاریخ وجود دارد؟ 2 هدف از استفاده از قصص و گزارش های تاریخی چیست؟ از این رو، هدف این جستار آشکار نمودن ارتباط میان قرآن به عنوان منبعی قدسی با تاریخ به عنوان یکی از شاخه های علوم انسانی است. در پژوهش پیش رو، فرض بر این است که استفاده از قصص برای عبرت آموزی و الگوبرداری از اولیای خداست. بنابراین، قرآن را به متنی متفاوت از تاریخ وقایع و سرگذشت صرف ملّت ها تبدیل می کند. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که برجسته نمودن شخصیّت های قرآنی با رویکرد الگوسازی، دعوت به نگرش خردگرایانه به این گزارش ها، همچنین توجّه به کیفیّت وقایع، فراخواندن مخاطبان به حضور و شهود برای پرهیز از گرایش به افسانه با بهره جستن از واژه های «نبأ»، «قصص» و «عبرت» که موجب روی آوردن به واقع گرایی شده، از شاخصه های نقل داستان ها در قرآن کریم است. ویژگی های نقل قصص در قرآن و مؤلّفه های آنها به دلیل بُعد وحیانی و حقّانیّت این گزاره ها و حضور اشخاص حقیقی در آنها، موجب تفوّق قرآن بر سایر کتب دینی و تاریخی شده است و از قرآن متنی فراتاریخی ساخته است.

۱۰۴.

بکاء ممدوح از منظر قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس اشرفی محدثه عباس پور وازیک

منبع: سراج منیر سال پنجم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۷

کلید واژه ها: قرآن روایات بکاء ممدوح تباکی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 108 تعداد دانلود : 469

بکاء از جمله احوال انسانی است که ظاهر و باطنی دارد. ظاهر آن، امری فیزیولوژیک است و باطن آن همان عوامل درونی و عاطفی مربوط به روح آدمی است. گریه همانند خنده یکی از نعمت های بزرگ الهی به انسان است و در زندگی و رشد افراد عملکردهای متفاوت دارد. مقالة حاضر با هدف شناسایی و بیان جایگاه بکاء ممدوح در قرآن و روایات تدوین شده است. اسلام برای بکاء ممدوح اهمیّت خاصّی قائل شده است و برای آن جایگاه ویژه ای در نظر گرفتهاست. این پژوهش نشان می دهد که بکاء ممدوح سه قِسم اصلی است: بکاء از خوف عذاب، بکاء به شوق ثواب و بکاء در مقابل عظمت و کبریایی الهی و نیز حقارت و صغارت خود.

۱۰۵.

واکاوی نقش مردم در تحقق عدالت اجتماعی در قرآن کریم

نویسنده: سهراب مروتی مجتبی زینی وند

منبع: مهندسی فرهنگی سال هشتم بهار ۱۳۹۳ شماره ۷۹

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن جامعه در قرآن

تعداد بازدید : 77 تعداد دانلود : 314

۱۰۶.

مفهوم شناسی و حقیقت یابی حیات طیبه از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالله حاجی صادقی ابوالقاسم بخشیان

منبع: انسان پژوهی دینی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۳۱

کلید واژه ها: حیات طیبه حی متأله روح القدس روح الایمان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 716 تعداد دانلود : 588

حیات طیبه، حیات حقیقی انسانی است که حیات دنیوی با همه گسترده گی اش بستر آن، و حیات اخروی با جاودانگی و اهمیتش تبلور این حیات حقیقی است. این حیات اصیل و حقیقی، واقعیتی ورای حیات ظاهری است که در همین دنیا حاصل می شود. حیات طیبه برخاسته از مرتبه بالای روح انسانی است. انسان مؤمن در سیر متعالی و تعالی معنوی خویش که تولدی بعد از تولد می یابد، به افاضه الهی از دل ایمانش مؤید به روحی می شود که حیات طیبه ثمره آن است. اگر حیات طیبه حیاتی جدید و برتر از حیات معمولی و منشأ آثاری بس ارزشمند برای انسان مؤمن است، در حقیقت مؤمن حائز مرتبه جدیدی از روح شده که از پرتو آن روح، این حیات و آثارش پدیدار شده است. البته این مرتبه فائقه روح که استعداد ویژه ای بوده و اکنون فعلیت یافته است، ظهور و شکوفایی اش را از ایمان و عمل صالح می گیرد.

۱۰۷.

بررسی تطبیقی خلیفة اللهی انسان در اهم تفاسیر فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: زینب صفری پور رضا رستمی زاده

منبع: حدیث اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۸

کلید واژه ها: تفسیر انسان شیعه سنی خلیفة الله

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 51 تعداد دانلود : 778

این پژوهش عهده دار بررسی تطبیقی اهم نظرات برخی مفسران شیعه و اهل سنت درباره خلیفة اللهی انسان است. شفاف ترین آیه در این زمینه، آیه سی ام سوره مبارکه بقره است. خلیفة اللهی انسان همان جانشینی آدمی در زمین است که نشانه برترین موجودات و واسطه فیض میان خالق و مخلوق است. این مقام شایسته افرادی است که با اختیار عاشقانه خود بتوانند مُظهر اسمای الهی شوند که خداوند آنان را به مقام خلیفة اللهی منصوب می نماید. مفسران فریقین به خلافت الهی انسان کامل، هم از جهت تشریعی و هم از جهت تکوینی اذعان دارند. مفسران در بیان مصادیق خلیفة الله با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اهل سنت پیامبران الهی را جانشینان خداوند می دانند اما شیعه علاوه بر پیامبران الهی ائمه معصوم: را نیز جانشینان و خلفای الهی ذکر می نمایند.

۱۰۸.

تفسیر اجتماعی قرآن؛ چالش تعریف و ویژگی ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شادی نفیسی

منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلید واژه ها: تفسیر عقلی روش های تفسیری تفسیر اجتماعی تفسیر تربیتی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 398 تعداد دانلود : 996

تفسیر اجتماعی از رویکردهای بسیار مهم تفسیری است که در دوره معاصر پدیدار گشته و بسیاری از اثار تفسیری مطرح، با این رویکرد نگاشته شده است. با این همه، بحث از تفسیر اجتماعی با چالشهای جدی ای در عنوان، تعریف و ویژگی ها روبروست. از این جریان تفسیری در هر یک از تفسیرپژوهی ها با عنوانی متفاوت یاد شده است. تمدنی، اجتماعی، عقلانی، تربیتی و حرکتی عناوین مختلفی هستند که برای آن به کاررفته اند، درعین حال این عناوین در برخی از نگاشته های جریان شناسانه، به عنوان جریان های موازی قلمداد شده اند. در مقام تعریف نیز معمولا تفسیر پژوهان توضیحاتی اجمالی در مورد آن ارائه داده اند که عامترین آنها مناسب-ترین تعریف انتخاب شده است. در بحث از ویژگی های تفسیر اجتماعی، محققان بیش از همه متاثر از دیدگاه ذهبی در این موضوع بوده اند. در تحقیق حاضر، با توجه به تعریف برگزیده از تفسیر اجتماعی کوشیده ایم ویژگی های تفسیر اجتماعی را در دو محور پیراستن چهره اسلام از نقائص و اثبات توانمندی آن ساماندهی کنیم؛ همچنان که به مشکلاتی که در بررسی این ویژگی ها مطرح است پرداخته ایم و استفاده از ویژگی های مکمل را پیشنهاد کرده ایم. تفسیر اجتماعی از رویکردهای بسیار مهم تفسیری است که در دوره معاصر پدیدار گشته و بسیاری از اثار تفسیری مطرح، با این رویکرد نگاشته شده است. با این همه، بحث از تفسیر اجتماعی با چالشهای جدی ای در عنوان، تعریف و ویژگی ها روبروست. از این جریان تفسیری در هر یک از تفسیرپژوهی ها با عنوانی متفاوت یاد شده است. تمدنی، اجتماعی، عقلانی، تربیتی و حرکتی عناوین مختلفی هستند که برای آن به کاررفته اند، درعین حال این عناوین در برخی از نگاشته های جریان شناسانه، به عنوان جریان های موازی قلمداد شده اند. در مقام تعریف نیز معمولا تفسیر پژوهان توضیحاتی اجمالی در مورد آن ارائه داده اند که عامترین آنها مناسب ترین تعریف انتخاب شده است. در بحث از ویژگی های تفسیر اجتماعی، محققان بیش از همه متاثر از دیدگاه ذهبی در این موضوع بوده اند. در تحقیق حاضر، با توجه به تعریف برگزیده از تفسیر اجتماعی کوشیده ایم ویژگی های تفسیر اجتماعی را در دو محور پیراستن چهره اسلام از نقائص و اثبات توانمندی آن ساماندهی کنیم؛ همچنان که به مشکلاتی که در بررسی این ویژگی ها مطرح است پرداخته ایم و استفاده از ویژگی های مکمل را پیشنهاد کرده ایم.

۱۰۹.

درآمدی بر مصادیق و شاخص های گروه های مرجع در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محسن میرسندسی سید مصطفی احمدزاده

منبع: علوم قرآن و حدیث سال چهل و ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۹۲

کلید واژه ها: گروه مرجع، گروه های مرجع حق و باطل روانشناسی اجتماعی در قرآن کریم شاخص های گروه مرجع در قرآن کریم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن

تعداد بازدید : 968 تعداد دانلود : 280

قرآن کریم در کنار توجه دادن به مسئولیت های فردی و اجتماعی، از اهمیت گروه های اجتماعی نیز سخن گفته و بر تأثیر گذاری گروه ها بر افراد و سایر گروه ها و تأثیرپذیری آن ها از افراد و گروه های دیگر تأکید کرده است. در این میان، گروه های مرجع در رشد و انحطاط افراد و جوامع نقش به سزایی دارند. گروه مرجع، گروهی است که شخص آن را معیار مقایسه، داوری و تصمیم گیری دربارة عقاید و رفتار خود قرار می دهد چه در آن گروه عضو باشد و چه نباشد. در قرآن کریم نیز درباره گروه های مرجع، سخن رفته است. قرآن کریم، گروه های مرجع را به دو دستة کلی تقسیم می کند: گروه های مرجع حق و گروه های مرجع باطل و برای هر دسته ای، شاخص ها و مصادیقی را معرفی می کند تا انسان ها را در فضایی واقع بینانه قرار دهد تا بر محور عقلانیت و معنویت، نسبت به عضوشدن در هر گروهی از گروه های مرجع، تصمیم درستی بگیرند. بر این اساس، مهم ترین شاخص های گروه های مرجع حق و باطل که ماهیتی دو وجهی دارند، مورد بررسی قرار گرفت که عبارتند از: هدایت/ گمراهی، دانایی/ نادانی، بندگی خدا/ بندگی خود، عدالت/ ظلم. قرآن کریم در آیات گوناگون، این شاخص ها را در کنار یکدیگر مطرح کرده تا ضمن توجه به ارتباط میان آنان، بر انسجام و تأثیر و تأثرات آن ها بر یکدیگر به عنوان خرده سیستم های یک سامانه، در راستای تغییرات اجتماعی و فرهنگی جامعه تأکید کند. بر پایة این شاخص ها، می توان مصادیقِ «صادقین»، «صالحین» و... را در زمرة گروه های مرجع حق و مصادیقِ «مترفین»، «ملأ» و... را در دستة گروه های مرجع باطل قرار داد .

۱۱۰.

قرآن و امام زمان (ع): موعود در قرآن

نویسنده: احمد صادقی اردستانی

منبع: بینات سال بیست و یکم تابستان و پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲ و ۳ (پیاپی ۸۳) ویژه ی قرآن و امام زمان (ع)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 77 تعداد دانلود : 129

۱۱۱.

ناامیدی و پیامدهای آن در قرآن و حدیث

نویسنده: سارا ساکی سهراب مروتی

منبع: بینات سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۸۴)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 334 تعداد دانلود : 980

۱۱۲.

زشتی گرایی نفس در حیات انسان از منظر قرآن و مکتب تحلیل روانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی بنائیان اصفهانی محمدجواد نجفی حمیدطاهر نشاط دوست

منبع: الهیات تطبیقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۲

کلید واژه ها: قرآن شیطان خود نفس اماره زشتی گرائی مکتب تحلیل روانی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 20 تعداد دانلود : 289

انسان در طول حیات دنیوی خویش از سویی به نیکی و زیبایی و از سوی دیگر به زشتی ها می گراید. از این رو، خداوند در قرآن خطرات و خطورات پلید نفسانی را به انسان یادآور شده است و نفس امّاره را به مثابه خاستگاه زشتی گرایی روان، فریبنده توصیف و شناخت مهالک نفسانی را مقدمه وصول به حیات طیبه قرآنی معرفی کرده است. یکی از وظایف دانش روان شناسی کشف و تبیین خاستگاه زشتی گرایی نفس و عوامل مؤثر بر انحراف حیات بشری است. از میان مکاتبی که در روان شناسی با نگاهی ژرف به این مسأله پرداخته، باید به مکتب تحلیل روانی اشاره نمود. از میان روان شناسان این مکتب، دیدگاه های زیگموند فروید (مؤسس مکتب) و کارل گوستاو یونگ نیازمند بررسی تطبیقی با دیدگاه قرآنی، اسلامی است. این نوشتار نخست به تبیین مفهوم نفس و ویژگی های آن پرداخته، سپس فرایند تأثیرگذاری نفس امّاره را بیان نموده است. همچنین خاستگاه زشتی گرایی نفس از منظر فروید و تأثیر نیروهای شیطانی از منظر یونگ را توصیف کرده و به بررسی تطبیقی این دیدگاه ها با نگرش قرآنی پرداخته است. خاستگاه زشتی گرایی نفس در لسان قرآن، نفس امّاره و در نظریه فروید نهاد خوانده شده است. از منظر قرآن، نفس امّاره متأثر از گرایش های منفی درونی (هوای نفس) و محرک نامرئی بیرونی (شیطان) آدمی را به ارتکاب زشتی فرامی خواند. از این رو، قرآن شیطان را به عنوان دشمن و موجب سقوط انسان معرفی نموده و حاوی برنامه عملی مبارزه با شیطان است. روان شناسی تحلیلی یونگ نیز بر نقش تأثیرات شیطانی در زشتی گرایی انسان تأکید نموده و راه رهایی و تعالی انسان را مبارزه با شیطان می داند.

۱۱۳.

تفسیر آیات انسان شناسی و نقش آن در شناخت درمانی افسردگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدجواد نجفی محمدکاظم رحمان ستایش فاطمه موسوی

منبع: مطالعات تفسیری سال چهارم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶

کلید واژه ها: افسردگی شناخت درمانی انسان شناسی آیات انسان شناسی آموزه های شناختی قرآن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 919 تعداد دانلود : 397

در این پژوهش به تفسیر و تحلیل آیات انسان شناسی قرآن برای استنباط آموزه هایی پرداخته شده که می تواند جایگزین مناسبی برای انحراف های شناختی افسرده ساز شود. این آموزه ها فرد را به جایگاه واقعی و ارزشمند خود در جهان آفرینش آگاه نموده تا به افکار منفی ناشی از خودکم بینی دچار نگردد. همچنین با معرفی ویژگی های نوعی و فردی انسان، به او شناخت دامنه تاثیر اختیارات خود در رخدادها را می آموزد تا بر اساس آن از پنداره های شخصی سازی رخدادها بپرهیزد. افزون بر این آگاهی و باور به این آموزه ها، انتظارات فرد را با توانمندی های خود و دیگران هماهنگ ساخته، او را از انگاره بایدها و نبایدها می رهاند. رویکرد شناخت درمانی افسردگی در تفسیر آیات انسان شناسی، رهاورد ویژه این پژوهش در حوزه تفسیر و قرآن محور بودن آموزه ها در درمان این اختلال شخصیتی، رهیافتی نو در حوزه علم روان شناسی بالینی و مشاوره است.

۱۱۴.

بررسی معیارهای شایستگی در قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: اسدالله گنجعلی مرتضی تیموریان محمد عبدالحسین زاده

منبع: اسلام و پژوهش های مدیریتی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلید واژه ها: توحید قرآن عدالت تعهد شایستگی شایسته سالاری تخصص

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن

تعداد بازدید : 693 تعداد دانلود : 370

یکی از امور ضروری در حکومت ها و سازمان ها، انتخاب افراد شایسته برای مسئولیت هاست. شایسته سالاری، یعنی قرار دادن افراد در پست ها و مسئولیت ها براساس مهارت ها و توانایی های آنان، به گونه ای که بهره وری را در سازمان افزایش دهد. نهادینه شدن شایسته سالاری در سازمان ها موجب کاهش فساد اداری و گسترش عدالت اجتماعی می شود. امروزه در مدیریت معیارهایی برای شایسته سالاری وجود دارد که تکیه اصلی آنها بر مهارت و تخصص است. این مهارت ها می تواند مهارت های فنی، انسانی، مدیریتی و... باشد. از منظر قرآن، تخصص و مهارت به تنهایی شرط کافی برای قرار گرفتن در پست ها و مسئولیت های سازمانی و حکومتی نیست، بلکه عامل دیگری که باید این تخصص ها و مهارت ها را جهت دهی کند تعهد می با شد. تعهد و تخصص در کنار هم، دو معیار اساسی برای شایسته سالاری هستند. شایسته سالاری در اسلام، ریشه در عدالت و جهان بینی توحیدی دارد.

۱۱۵.

عوامل ظهور طبقات اجتماعی در قرآن وحدیث

نویسنده: جمال فرزندوحی عبادالله جولایی

منبع: حسنا سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۸

کلید واژه ها: طبقات اجتماعی اختلاف طبقاتی امت واحد قشربندی طبقات

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 209 تعداد دانلود : 196

مردم ابتدا امتی واحد بوده اند و بدون اختلاف می زیسته اند؛ ولی این امر دیری نپایید و به دلیل طبع مدنی و اجتماعی انسانها و وجود تفاوتهایی که مستند به خلقت انسان و قریحه استخدام در تصرف طبیعت و ویژگیهای اوست، اختلاف در امت واحد شکل گرفت و طبقات اجتماعی به وجود آمد. ازدیدگاه قرآن، بودن در طبقه ای و یا نبودن در طبقه دیگر فی نفسه دارای ارزش نیست؛ بلکه ارزش فرد یا طبقه، در گرو نحوه رفتار، بینش، آگاهی و ایمانی است که وی در آن قرار دارد. ما دراین مقاله درصدد بررسی آیات قرآن و احادیث و ارائه دیدگاه ها وعوامل موثر در ایجاد طبقات اجتماعی ازجمله عامل اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نگرشی درجامعه هستیم. برای دست یابی به این مهم ضمن بازشناسی واژگان، دیدگاه اسلام را درحد وسع خود ارائه کرده ایم. روش تحقیق مورد استفاده اسنادی وکتابخانه ای است.

۱۱۶.

«امکانِ ازخودبیگانگی» از منظر قرآن و اندیشمندان مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید عابدین بزرگی

منبع: معرفت سال بیست و دوم مرداد ۱۳۹۲ شماره ۱۸۸ «ویژه فلسفه»

کلید واژه ها: نفس مراتب نفس خود ازخودبیگانگی حلول خسران فراموشی خدا

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن

تعداد بازدید : 267 تعداد دانلود : 980

اندیشمندان مسلمان که درباره انسان شناسی پژوهش نموده اند، بر این باورند که انسان ها حقیقت و واقعیتی دارند که با کلماتی مانند «من» و «خود» به آن اشاره می نمایند. «من» و «خود»، با اینکه ارزشمندترین شی ء، نزد آنان است، در بسیاری از اوقات مورد غفلت و فراموشی واقع شده، درنتیجه، انسان ها از خود بیگانه می شوند. تحقیق حاضر با مدنظر قرار دادن آیات قرآن کریم و بررسی دیدگاه اندیشمندان مسلمان، درصدد تبیینِ «امکانِ ازخودبیگانگی» بوده، به این نتیجه رهنمون گردیده است که حقیقت و واقعیت انسان، نفس اوست که ذومراتب می باشد. رشد و تعالی این حقیقت، وابسته به ارتباط داشتن با خدا و توجه به مرتبه عالی آن است؛ به گونه ای که اگر انسان، خدا و یا مرتبه عالی آن را فراموش نماید و با آنها بیگانه شود، از خود بیگانه خواهد بود. از این جهت بسیاری از انسان ها نسبت به خدا و مرتبه عالی نفس بی توجه هستند، نه تنها «امکانِ ازخودبیگانگی»، بلکه وقوع آن نیز ثابت می شود.

۱۱۷.

نقش وراثت در سرنوشت انسان از منظر قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

سایر: حمیدرضا بصیری نویسنده: مریم گوهری

منبع: سراج منیر سال چهارم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۳

کلید واژه ها: قرآن وراثت حدیث سرنوشت دانش ژنتیک

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 934 تعداد دانلود : 241

یکی از عوامل غیرقابل انکار در سرنوشت انسان، قانون وراثت است. خصوصیّات روحی و اخلاقی همچون ویژگی های جسمانی از طریق عوامل وراثتی (ژن ها) از والدین به فرزندان منتقل می شود. برخی قایل به نقش انحصاری وراثت در تعیین سرنوشت انسانمی باشند، ولی از منظر برخی دیگر، قانون وراثت تنها به منزلة یک بستر است و به نحو اقتضا در اعمال فرد اثر دارد نه به نحو علّیّت تامّه. از این رو، تحت تأثیر عوامل محیطی به خصوص شیوه های تربیتی قابل تقویت یا تضعیف است، مضاف بر آنکه ارادة انسان نیز تأثیر بسزایی در سعید یا شقی شدن او دارد. در این تحقیق تلاش شده تا جایگاه وراثت در سرنوشت انسان از دیدگاه دانش ژنتیک، قرآن و روایات بررسی شود و این نتیجه حاصل شده که عامل وراثت حاکم بر سرنوشت انسان نیست و نقش انحصاری در تعیین آن ندارد و در نتیجه، افراد با هر نوع وراثتی قابل تربیت و مکلّف است و یکی از اهداف بعثت انبیاء نیز تقویت سرمایه های موروثی پسندیده و اصلاح زمینه های موروثی ناپسند می باشد.

۱۱۸.

بررسی مفهومی و مصداقی اوتوالعلم در آیه 49 سوره عنکبوت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدمهدی مسعودی

منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۸

کلید واژه ها: جری و تطبیق اوتوالعلم بررسی مفهومی و مصداقی الذین اوتوالعلم آیه 49 عنکبوت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 394 تعداد دانلود : 568

فضیلت علم و دانش از منظر اسلام پوشیده نیست؛ به گونه ای که قرآن کریم هدف از بعثت پیامبر گرامی اسلام(ص) را تعلیم کتاب و حکمت معرفی نموده است. در این راستا قرآن کریم از کسانی یاد نموده است که خداوند آنان را به زینت دانش آراسته و از آنها با عنوان اوتوالعلم تعبیر نموده است. در اینکه مصداق اوتوالعلم یا همان صاحبان دانش و معرفت چه کسانی هستند؛ مفسران اقوالی مختلف دارند. صرف نظر از اختلافی که در تفسیر برخی آیات از سوی مفسران دیده شده اقوال در حصر و یا تعمیم مصادیق اوتوالعلم نیز متفاوت است. در این تحقیق ضمن بررسی مفهومی اوتوالعلم در آیه 49 سوره عنکبوت، مصادیق اوتوالعلم و مقوله جری و تطبیق مورد بررسی قرار گرفته و با استناد تحلیلی به روایات، قول به حصر تثیبت شده است.

۱۱۹.

بازخوانی مفاهیم «زوج» و «زوجیت» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: پروین بهارزاده

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلید واژه ها: همسر آدم زوج نفس واحده إمرأه همراه خلقت نخست

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 616 تعداد دانلود : 240

«زوج» و «زوجیت» از مفاهیم مهم قرآنی اند که فهم دقیق و صحیح آن ها در جهان بینی و نوع نگرش انسان به هستی و درک جایگاه خویش در طرح هوشمندانه خلقت بسیار مؤثر است.شناخت عوامل تأثیرگذار در نظام آفرینش، درک فلسفه ازدواج، داشتن دیدگاهی جنسیتی یا غیرجنسیتی درباره آغاز خلقت (آدم و زوجش) و سنجش میزان ضرورت وجود عنصر جنسیت در سرای واپسین (بهشتیان و دوزخیان) به چگونگی فهم این مفهوم بستگی تام دارد. واژه «زوج» به معنای جفت در مقابل طاق و تک، در وضع اولیه اش، به معنای قرین، همراه و همنشین است.در تعریف لغوی به دو موجودی که در کنار یکدیگر قرار گیرند و بر اساس برنامه ای معین، هدفی مخصوص داشته باشند، زوج گفته می شود.به این معنا«زوجیت» نوعی رابطه میان دو چیز است، به گونه ای که وجود یکی بدون دیگری موجب اختلال در کارکرد اصلی و مورد انتظار است.بررسی موارد کاربرد «زوج» در قرآن، حاکی از این است که این واژه تنها با وجود قرینه لفظی یا مقامی می تواند بر جنسیت مذکر یا مؤنث دلالت کند. این مقاله بر آن است که ضمن استقصای وجوه و مصداق های زوج از قرآن، روابط میان واژه های «زوج»، «إمرأه» و «بعل» را واکاود و سپس مشخصه های «زوجیت» را از منظر قرآن استخراج کند.در پایان، ضرورت وجود عنصر جنسیت در بهشت نخست و نیز در بهشت آخرت کاوش شده است.

۱۲۰.

بایسته های انسان شناختی دینی پیشرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقی سهرابی فر

منبع: قبسات سال هجدهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۷۰

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 732 تعداد دانلود : 894

درخت حوزه‌های تخصصی