درخت حوزه‌های تخصصی

شناخت امکانات بالقوه و تجهیز منابع مالی برای بهره برداری بهتر از امکانات می تواند راه دستیابی به توسعه را هموار سازد. از این رو تکیه بیشتر بر پس انداز روستاییان در بخش کشاورزی ضرورت یافته است. تحقیقات پیمایشی در زمینه پس اندازخانوارهای روستایی و به خصوص زنان بسیار نادر است. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن نقشهای گوناگون زنان روستایی و فتارهای اقتصادی آنها‘ به بررسی موضوع پس انداز و سپرده گذاری در میان زنان روستایی استانهای یزد و آذربایجان غربی می پردازد. بر اساس یافته های تحقیق بیش از 80% زنان روستایی حداقل در یک فعالیت اتقصادی مشارکت داشته و با ارائه نیروی کار بدون دستمزد در تأمین منابع مالی و غیرمالی خانوار نقش اساسی ایفا می کنند ولی سهم زنانی که دارای درآمد مستقل هستند در استان یزد یک دوم و در آذربایجان غربی حدود یک چهارم زنان فعال اقتصادی است. مقایسه دلایل نشان می دهد زنان روستایی یزد از استقلال فکر و عمل بیشتری برخوردار هستند. ارتقاء میزان مشارکت زنان در تصمیم گیریهای خانواده و جامعه‘ تجهیزمنابع برای خانوار و کشور و انتقال فرهنگ پس انداز به کودکان ضرورت اقدامات جدی تری را توجیه می نماید

در نظام قشربندیهای اجتماعی و انعطاف پذیر بودن یا انعطاف پذیر بودن یا انعطاف پذیری آن‘ فرصتهای متفاوتی است که جامعه برای گذر از یک قشر به قشر دیگر به افراد عرضه می کند. طی مطالعه ای موردی در زمینه ساختار طبقاتی و چگونگی تحرک اجتماعی در شهر تهران در سال 1374 به این نتیجه رسیدیم که 9/22 درصد از جامعه مردان شاغل 30 سال به بالای ساکن شهر تهران در مراتب بالای اجتماعی – اقتصادی قرار داشته‘ 7/38 درصد در طبقه متوسط و 4/38 درصد در طبقات پایین جامعه قرار داشته اند. مقایسه منزلت طبقه ای پاسخگویان با پایگاه اجتماعی پدرشان تحرک اجتماعی را نشان داد که در تحویل و تحول میان دو نسل 7/38 درصد نسل کنونی همان وضع طبقاتی نسل پیشین خود را حفظ کرده و 3/61 درصد آن را تغییر داده اند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که جامعه شهر تهران از نظر ساختار طبقاتی یک جامعه باز بوده ولی میزان جابه جایی و تحرک اجتماعی فقط در حد یک طبقه بوده است

روش نسبت P/F یکی از رایجترین روشهای غیرمستقیم برآورد باروری است که در شرایط تغییر با نقص روش شناختی مهمی مواجه است. نسبتهای P/F که در این روش‘ به عنوان ضرایب تعدیل میزانهای باروری به کار می رود بر مبنای مقایسه باروری طول عمر و باروری مقطعی محاسبه می شود. این دو نسخه در شرایط باروری در حال تغییر غیرقابل مقایسه اند و بدین ترتیب روش مورد بحث در برآورد باروری جمعیتهای با باروری روبه کاهش و یا روبه افزایش ناکام می ماند. در این مقاله سعی شده است‘ ضمن پرداختن به این موضوع راه حلی برای احیای این روش‘ در شرایط مذکور‘ ارائه شود. چون وضعیت چند سال اخیر باروری در کشور ما نمونه مناسبی برای این بررسی است‘ از تجربه ایران‘ به عنوان نمونه کاربرد این روش‘ استفاده شده است

بحث پیرامون تأثیرات فرهنگی اقوام مختلف بر یکدیگر از مهمترین بخشهای تحقیقات مردم شناسی در جهان امروز است. در این مقاله ‘ تحقیقات میدانی براساس تأثیر فرهنگ هندوییزم بر مسلمانان هند که بیش از هزار سال در کنار یکدیگر زندگی کرده اند و توانسته اند تأثیرات متقابلی بر یکدیگر بگذارند در شهر پتنا و رانچی در ایالت بیهار این کشور صورت گرفته است. این تأثیرات را می توان در کلیه بخشهای مختلف زندگی مسلمانان‘ نه تنها در این ایالت بلکه در کلیه ایالتهای مختلف این کشور‘ مشاهده کرد. در این تحقیق تنها بخش تأثیرات قابل مشاهده همانند ازدواج‘ لباس‘ غذا‘ نظام طبقاتی‘ زیورآلات‘ آداب و رسوم و غیره که توانسته است همنوایی و همانندی خاصی را با جامعه هندو به جود آورند‘ مورد مطالعه قرار گرفته‘ که در واقع شکل واقعی جامعه کنونی هند است.

در جهان دستخوش تغییر امروز‘ تغییر و تحول اراضی و نظامهای بهره برداری امری است اجتناب ناپذیر و بی توجهی سیاستگزاران‘ برنامه ریزان و مدیران اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی در این خصوص معضل آفرین است. به دلیل وابستگی کشور به درآمد نفت و کاهش قیمت آن و بیکاری فزاینده جوانان‘ شاید بتوان گفت در هیچ زمانی به اندازه امروز ضرورت ایجاد تحول در امور اراضی و نظامهای بهره برداری کارآمد نزد سیاستگزاران‘ برنامه ریزان و مدیران اقتصاد کشاورزی محسوس نبوده است. هم از این رو در سالهای اخیر پژوهشگران و کارشناسان اقتصادی و اجتماعی به تحقیقات ارزنده ای دست زده اند. تازه ترین تحقیق در زمینه نظامهای بهره برداری از دکتر محمد عبد اللهی وهمکاران است. این تحقیق از نوع تحقیقات تاریخی‘ ارزشیابی‘ تطبیقی و پیمایشی است. همه واحدهای بهره برداری کشاورزی در ایران با عناوین دهقانی‘ تعاونی مشاع‘ شرکت تعاونی تولید روستایی‘ شرکتهای سهامی زراعی‘ تجاری شخصی و کشت و صنعت ها‘ جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند. شیوه نمونه گیری محقق از نوع خوشه ای دو مرحله ای است و برای قراردادن نظامهای بهره برداری در شرایط اجتماعی و طبیعی همگن و ناهمگن به طبقه بندی 28 استان کشور دست زده و از بین آنها‘ براساس معیارهای طبیعی و توسعه ای (درصد باسوادان‘ امید زندگی و ...) هفت استان خراسان‘ گلستان‘ خوزستان‘ اصفهان‘ لرستان‘ سیستان و بلوچستان و همدان را انتخاب کرده است. در انتخاب این هفت استان علاوه بر توجه به موقعیت آنها از لحاظ کشاورزی‘ سعی شده است حالتهای ممکن از لحاظ شرایط طبیعی در مرتبه بالا و استان سیستان و بلوچستان که از دو جنبه طبیعی و توسعه در مرتبه بسیار پایین قرار دارد. یا استان لرستان که از لحاظ شرایط طبیعی در مرتبه بالا ولی از لحاظ سطح توسعه در مرتبه بالا ولی از لحاظ سطح توسعه در مرتبه پایین است و استانهایی که در وضعیت بینابینی قرار دارند. در انتخاب نهایی این هفت استان به وجود واحدهای بهره برداری کمیابتر‘ مثل شرکتهای سهامی زراعی‘ کشت و صنعت ها و تعاونیهای تولید هم توجه شده است. در مرحله بعدی شهرستانهای تابع هر یک از استانهای انتخاب شده نیز از لحاظ تعداد واحدهای بهره برداری و شرایط طبیعی و سطح توسعه‘ طبقه بندی و بر طبق ضوابط اعمال شده در انتخاب استانها‘ تعدادی از شهرستانهای هر استان نیز انتخاب شده اند.

در یک بحث مردم شناختی تداخل فرهنگی و زیستی گروههای انسانی از جمله مباحثی است که می تواند محققان علوم اجتماعی را به بسیاری از نهفته های فرهنگی انسان در ارتباط با مسائل زیستی اش رهنمون شود‘ مقاله حاضر خلاصه ای از بخش اول طرح تداخل فرهنگی و زیستی گروه های انسانی در ایران است که در روستاهای بخش چادگان اصفهان به انجام رسیده است. این بخش ازطرح مزبور به مطالعه مشخصه های فرهنگی و نتایج بررسی داده های و خانوارهای ساکن در روستاهای بخش چادگان و نیز به مشخصه های انسان سنجی (آنتروپومتری) اعضاء خانوارهای مورد بررسی در روستاهای فوق می پردازد. در جستجوی این مسأله که تحولات فرهنگی تا کجا به تحولات جسمانی ارتباط می یابد و آیا می توان میان گرایشهای فرهنگی و گرایشهای جسمانی رابطه ای قایل شد‘ با استفاده و با به کارگیری روشها و ابزار متداول در مردم شناسی و انسان سنجی در منطقه مورد مطالعه به این نتیجه می رسد که گرایشهای فرهنگی گروههای ترکیبی در ارتباط مستقیم با گرایشهای جسمانی است. به طوری که تغییرات و تحولات ناشی از آنها به طور همسو و هماهنگ صورت می پذیرد یا به عبارت دیگر گرایشهای فرهنگی نمی تواند جدا از گرایشهای جسمانی باشد.