درخت حوزه‌های تخصصی

... سیر انحطاطی پرشتابی که متجاوز از یک قرن باز ایران را به سوی اضمحلال اجتناب ناپذیر قریب الوقوعی سوق می دهد برای ادبیات کمتر از شعب دیگر تمدن کهن سال آن کشور فلاکت بار نیست. به محض ورود به بوشهر این واقعیت ناگوار بر من مسلم گشت و هر آنچه بر سر راه خود دیدم موید سرخوردگی هایم شد. من با دلی سرشار از خیال های خام به خاک ایران پا نهاده بودم؛ با مشاهده این سرزمین به تعبیری بکر و ناآشنا باری اروپاییان، امید بسته بودم که بتوانم، با جستجوی مجدانه، اگر هم برای عصر پیش از اسلام نباشد، دست کم برای سلسله های متعدد اسلامی که بر سر انی کشور تیره بخت با یکدیگر نزاع داشتند، مدارک گران بهای چندی بیابم و در همان شهر اصفهان بود که به خطای خود پی بردم. عناوین چند اثر شرقی، که در اروپا توان گفت معروف عام بود، هیچ گاه به گوش ملایان پروزن و اعتباری که امیدوار بودم بار من باشند نخورده بود. کهنه پرستی با جهل آنان همدست گشته بود تا مرا از راهی که در پیش گرفته بودم منصرف سازند و من پایتخت قدیم ایران را با این بارو دردناک ترک گفتم که گنج های نهفته در مساجد و مدارس و اندرونی های میرزایانی بی خیال و بی علاقه، در اثر اهمال و غفلت، همچنان مدفون خواهندماند تا روزی که همسایه ای پرقدرت سررسد و از این غنایم کتابخانه های خود را که، زین پیش، با کشورگشایی پروار شده بود پرمایه تر سازد. تا آن روز، موریانه و آتش و افغان ها فرصت خواهند داشت که خسارات بسیاری به بار آورند. به لطف حاکم اصفهان، اطلاعاتی کسب کردم که، براساس آنها، از وجود متونی چند از کهن ترین آثار عصر اسلامی در فارس و یزد و حتی در بلوچستان اطمینان یافتم.

Religious themes and Texts of Pre-Islamic Iran and Central Asia, edited by C. G. Cereti, M. Maggi and E. Provasi, Dr. Ludwimg Reichert Verlag, Wiesbaden 2003, XXXV + 460 pages, 14 plates. بن مایه ها و متن های دینی ایران و آسیای مرکزی در دوران پیش از اسلام، در واقع، جشن نامه ای برای ایران شناس نامدار ایتالیائی، گراردو نیولی، و هدیه شصت و پنجمین سالگرد تولد اوست، که به همت گروهی از شاگردان و همکارانش فراهم آمده است. نسخه ای از این کتاب، پیش از چاپ، در 6 دسامبر 2002 در جشن تولد نیولی به وی اهدا شد و سرانجام در سال 2003 در مجموعه پژوهش های ایران شناسی که زیر نظر نیکلاس سیمز- ویلیامز، استاد برجسته ایران شناسی، به نفقه انتشارات دکتر لودویک رایشرت منتشر می شود به چاپ رسید. این کتاب در واقع بیست و چهارمین جلد از این مجموعه است. گراردو نیولی در ششم دسامبر سال 1937 در رم متولد شد. او از سال 1968 تا 1993 استاد کرسی ایران شناسی در دانشگاه شرق شناسی ناپل بود و سپس به دانشگاه لاساپینتزای رم منتقل و استاد کرسی «تاریخ دین در ایران و آسیای مرکزی» شد. نیولی در سال 1979 به ریاست موسسه ایتالیائی مطالعات خاورمیانه و خاوردور منصوب شد. این موسسه در سال 1995 با موسسه ایتالیائی- افریقایی ادغام شد و، از آن تاریخ تاکنون، موسسه ای که از ادغام آن دو به وجود آمده است موسسه ایتالیائی افریقا و شرق خوانده می شود و ریاست آن همچنان بر عهده نیولی است. نیولی تاکنون هشت کتاب و بیش از دویست مقاله ارزشمند تالیف کرده، که بیشتر آنها در باره دین زردشتی، مانویت، تاریخ ایران باستان و رابطه دین و دولت در ایران باستان است. در اینجا ذکر نام کتاب های او خالی از فایده نیست. کتیبه های فارسی- یهودی غور (افغانستان) (1964، به زبان ایتالیائی)؛ پژوهش های تاریخی در باره سیستان باستان (1967، به زبان ایتالیائی)؛ زمان و مکان زردشت (1980، به زبان انگلیسی)؛ از زردشت تا مانی (1985، به زبان فرانسه)؛ مفهوم ایران (1989، به زبان انگلیسی)؛ فهرست کتیبه های عربی جنوبی (1993، به زبان ایتالیایی)؛ ایران به عنوان مفهومی دینی در مزداپرستی (1993، به زبان آلمانی)؛ زردشت در تاریخ (2000، به زبان انگلیسی)...