فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷۲۱ تا ۷۴۰ مورد از کل ۵٬۵۲۶ مورد.
منبع:
ادبیات پایداری سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
149-172
حوزه های تخصصی:
ادبیات مقاومت فلسطین از اواسط دهه ی شصت قرن بیستم تا زمان حاضر، بانگ بازگشت به خویشتن را سر می دهد. از این رو آزادسازی قدس و فلسطین و جریان مقاومت برضد اشغالگری، یکی از آرمان ها و ارکان جنبش بیداری اسلامی به شمار می رود. تمیم برغوثی(1977م.) شاعر روشنفکر و سیاستمدار تحصیل کرده و آگاهی است که به دلیل سرودن قصاید بی نظیری چون «فی القدس» و دیگر قصاید، جایگاه ویژه ای را در شعر مقاومت فلسطین به خود اختصاص داده؛ به گونه ای که شاعر «قدس» نامیده شده است. در مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی تلاش گردیده ضمن معرفی این شخصیت و بررسی پایداری ادبی وی در مقابله با رژیم اشغالگر، چگونگی ظهور مؤلفه های مقاومت و بیداری در اشعار او بررسی شود تا جایگاه این شاعر توانمند، در شعر مقاومت فلسطین و القای پایداری و بیداری به جوامع مبارز اسلامی تبیین گردد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که برغوثی با توصیف دقیق جزئیات، به کارگیری خیال های جزئی و استفاده از بینامتنی قرآنی و روایی و نیز با مطرح ساختن مواردی چون قدس و گذشته ی آن، معراج رسول اکرم، حدیث شریف کسا و غیره به عنوان عوامل وحدت ساز، مؤلفه های پایداری و بیداری را در شعر خویش ترسیم می نماید، و راه حل مقابله با اشغالگران را اصرار بر تداوم مبارزه و پایداری برمی شمارد تا بدین وسیله بیداری و بصیرت را برای مخاطبان و بویژه مسلمانان مبارز به ارمغان آورد.
بررسی شاعرانه های فارسیِ دربار عثمانی با تکیه بر بهجه التواریخ شکرالله رومی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۹
97 - 108
حوزه های تخصصی:
با توجّه به نفوذ زبان فارسی در آسیای صغیر(آناتولی)، بررسی و تحلیل تألیفات در این حوزه در تدوین تاریخ زبان فارسی و سبک شناسی آن اهمیت ویژه ای دارد. دوره عثمانی دورانی بوده که زبان فارسی پس از چندین قرن تداول در آسیای صغیر، به صورت زبان رسمی درآمده و حتی در متصرفات آن دولت از جمله در ممالک جنوب شرقی اروپا رواج یافته است. بهجهالتواریخ یکی از مهم ترین آثار تاریخی این دوره است که به دست شکرالله رومی و با استناد به کتب مختلف و معتبر تاریخی همچون تواریخ طبری، ابن جوزی، ابن خلکان، قاضی بیضاوی و... تألیف شده است. وی از مردم آناتولی بوده که از بیست و دو سالگی در دربار پادشاهان عثمانی که انس و علاقه ویژه ای به شعر و زبان فارسی داشته اند، به خدمت مشغول بوده و در اواخر عمر تصمیم می گیرد اثری تاریخی تألیف و به قول خود توشه ای برای عالم عقبی فراهم کند. کتاب، اگرچه از لحاظ تاریخی با اهمیت است، اما از منظر ادبی هم مضامین درخور توجه و ارزشمندی دارد. رومی که در دربار شعردوست عثمانی رشد کرده و خود نیز در سرودن شعر دستی بر آتش دارد، در طول کتاب و در جای جای متن به تقلید و تضمین اشعار فارسی پرداخته و نثر خود را به نظم، مزیّن کرده است و همین، نگارندگان را برآن داشت تا در پژوهش حاضر، با تکیه بر این اثر که باب سیزدهم آن را به تواریخ سلاطین عثمانی اختصاص داده است، به بررسی اجمالی تجلی شعر فارسی در دربار عثمانی بپردازند.
بررسی و تحلیل مضامین تعلیمی در منظومه عاشقانه هشت بهشت امیرخسرو دهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اکثر مضامین و درون مایه داستان های ادبیات فارسی را اندرزهای اخلاقی تشکیل می دهد. شاعران عارف و اخلاق گرا کوشیده اند تا مباحث تعلیمی را در لفافه داستان بیان کنند؛ که این امر به سبب جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر داستان بوده است. امیرخسرو دهلوی از عارفان نامدار پارسی گوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. هشت بهشت داستانی غنایی و عاشقانه است که با رویکرد تعلیمی و زبان ساده سروده شده و در مقابل هفت پیکر نظامی گنجه ای است. امیرخسرو در سرودن منظومه عاشقانه هشت بهشت هدفی والاتر و بالاتر از بیان قصه ای عاشقانه داشته است و هر جا که موقعیت را مناسب می دید، مبانی تعلیمی و اخلاقی را ذکر می کرد. تأکید و ترغیب امیرخسرو در منظومه هشت بهشت به اخلاق اجتماعی بوده و او در اشعارش رفتار و اخلاق خوب را توصیه می کند. در این ابیات اندرزی با بیانی حکمت آمیز و خردمندانه، حال و کار آدمی در عرصه گیتی به سنجش درمی آید و بی وفایی، عهدشکنی، فزون خواهی ها و دیگر صفات اهریمنی سرزنش می شود. هدف از تدوین این مقاله آن است که مضامین تعلیمی و انگیزه کاربرد آن در هشت بهشت بررسی شود. از آنجایی که این منظومه از تنوع مضامین اندرزی بسیاری برخوردار است، مقاله حاضر می کوشد تا این محتوای آموزشی را تبیین و تفسیر نماید. به همین دلیل محور کلی این تحقیق، بررسی امکانات معانی نهفته تعلیمی در این منظومه غنایی و علل به کارگیری آن است.
بررسی مضامین مقاومت و پایداری در رجزهای عاشورا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادبیات پایداری سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹
203 - 227
حوزه های تخصصی:
حادثه عاشورا از جنبه های گوناگون می تواند مورد بحث و بررسی قرار گیرد. یکی از این جنبه ها رجز هایی است که یاران امام حسین (ع) به هنگام نبرد بر زبان جاری کردند. رجز شعری است که در میدان جنگ برای مفاخره و تحقیر دشمن بر زبان می آید. مسئله مورد نظر در این پژوهش این است که مضامین مقاومت و پایداری به کار گرفته شده در رجزهای یاران امام حسین (ع) در روز عاشورا چگونه است؟ بررسی ها نشان می دهد مؤلفه های پایداری و مقاومت همچون صبر و استقامت، شجاعت، وفای به عهد، ولایت پذیری و افتخار به نسب در رجزهای اصحاب وفادار امام حسین (ع) مانند عمرو بن خالد الأزدی، جناده بن حارث انصاری، نافع بن هلال، قاسم بن الحسن (ع)، علی بن الحسین (ع)، عباس بن علی (ع) و ... در روز عاشورا تجلی یافته است. با توجه به اینکه قیام امام حسین (ع) و اصحاب باوفایشان به عنوان مهم ترین قیام علیه حکومت جور در طول تاریخ مطرح است، پرداختن به ابعاد مختلف این قیام و به خصوص شناسایی مضامین پایداری و مقاومت در بطن این قیام، موضوعی ضروری است. این پژوهش درصدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، مضامین مقاومت و پایداری را در اشعار حماسی و رجزهای اصحاب امام حسین (ع) در روز عاشورا به تصویر بکشد.
مروری بر تئاتر دفاع مقدس و تئاترمقاومت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادبیات پایداری سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹
277 - 304
حوزه های تخصصی:
پدیده جنگ یکی از منفورترین و خانمان براندازترین پدیده ها در تمامی تاریخ بشریت است؛ اما گریز از آن از دشوارترین آرمان های بشری است. جنگ جز ویرانی، خرابی، آوارگی، فقر و. . . دستاوردی ندارد؛ ولی بر تمامی ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری کشورِ درگیر جنگ تأثیر می گذارد. در ایران معاصر، انقلاب اسلامی و بلافاصله جنگ، تأثیر مشخص و مهمی بر هنر نهادند. یکی از مهم ترین و در عین حال ضعیف ترین اقسام هنر که تحت تأثیر انقلاب و جنگ تحمیلی، شکل تازه ای به خود گرفت، هنر درام یا تئاتر است که بعدها با نام «تئاتر دفاع مقدّس» شناخته شد. ادبیات نمایشی دفاع مقدّس، گونه ای از ادبیات نمایشی مستند است که هویت خود را از خاطرت، یادداشت ها، گزارش ها، زندگی نامه ها، داستان ها و تاریخ های رسمی اتفاقات به دست می آورد که رویارویی و تضاد میان دو نیرو و دو جبهه را به تصویر می کشد و موضوعاتی مانند دفاع از ارزش ها، پاسداری از کشور، فداکاری، ایثار و. . . را نشان می دهد. تئاتر دفاع مقدّس به دلیل ماهیت خاص جنگ ایران و عراق، شکل ویژه و مختص به خود را دارد و با تئاترهای موجود در جهان تفاوت هایی اساسی دارد. این جستار که با روش تحلیلی و توصیفی انجام گرفته است، بر آن است که ضمن بیان جایگاه و اهمّیت تئاتر در دوره جنگ تحمیلی، تئاتر دفاع مقدّس و تاریخچه آن را بررسی کرده و فرق آن را با تئاتر جنگ و تئاتر مقاومت بازگوید و آسیب های این نوع تئاتر را برشمرد.
سیمای اخلاقی و رفتاری شهید حسن باقری در آیینه «هفت بند التهاب» مشفق کاشانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادبیات پایداری سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹
305 - 330
حوزه های تخصصی:
معرفی شهدا به عنوان الگوهای عینی و تأثیرگذار با ابزار هنر و ادبیات و با نگاه شاعرانه، اما به دور از اغراق برای رشد و ارتقای فکر و فرهنگ جامعه، تحسین برانگیز و بلکه تأثیرگذارتر خواهد بود تا همه افراد، به خصوص نوجوانان و جوانان، آگاهانه آنان را به عنوان الگویی دینی، حماسی و ملی سرمشق زندگی خویش قرار دهند و از اقبال به نمادهای غیربومی یا ضدفرهنگی بپرهیزند. در پژوهش حاضر بر آنیم تا با روش تحلیلی- توصیفی و با تکیه بر منظومه «هفت بند التهاب» مشفق کاشانی (1304- 1393ش)، به چگونگی و تبیین سیره اخلاقی، عملی و رفتاری شهید حسن باقری (1361-1334ش) از منظر شاعر دست یابیم. با این حال، توجه شاعر به بیان تاریخی و واقع گرایانه زندگی رزمنده به دلیل پیوند این دو مقوله در بافت کلام و نیز، عینیّت بخشی و تحقق اهداف معرفتی در فراز و نشیب زندگی دور از نظر نمانده است. برآیند تحقیق آن است که مشفق کاشانی در عین التزام به گزارش وقایع مستند بر مبنای روایت خطی به سخن خود رنگ معنویت و عرفان نیز می بخشد و بدین گونه کلام وی از بیان یکنواخت گونه تاریخی برحذر می ماند؛ با وجود این، آنچه از سیمای شهید باقری در شعر مشفق کاشانی بازتاب بیشتری دارد، رویکرد شاعر به جنبه های اخلاقی و معرفتی شهید است؛ به طوری که مخاطب جذب شخصیت رزمنده می شود و او را به عنوان اسوه ای خداجوی در جهت بخشی به زندگانی خویش برمی گزیند.
تحلیل تطبیقی آیین کشورداری در شاهنامه و تِلِماک(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شاهنامه حکیم فردوسی از آثار حماسی طراز اول در ادب فارسی است و با آثار برجسته ادب جهانی می تواند برابری کند. این کتاب حاوی اطلاعات مهمی از آغاز آفرینش تا زمان مؤلف است و می توان موضوعات فراوانی از آن را با آثار مشهور و برتر ادب جهانی مقایسه و بررسی کرد. یکی از آثار معروف جهان، تلماک اثر فِنلون فرانسوی است که کتابی حماسی تعلیمی شمرده می شود. در شاهنامه نیز افزون بر حماسه، می توان تعالیم و آموزه های اخلاقی بسیاری را مشاهده کرد. ازاین رو، می توان موضوعات مشترکی را در تطبیق دو اثر شاهنامه و تلماک جست. یکی از موضوعات مشترک در دو بخش حماسی و تعلیمی، «آیین کشورداری» است که در هر دو اثر جلوه خاصی دارد. مهم ترین پرسش مطرح در این جستار این است که کدام یک از دو اثر، در بُعد اخلاقی و تعلیمی غنی تر است؟ بدین نتایج رسیده ایم که اولاً هرچند شاهنامه و تلماک در موضوع کشورداری، در هر دو زمینه حماسه و تعلیم سخنان مشترکی دارند، می توان برتری شاهنامه را در هر دو حوزه بر تلماک مشاهده کرد. ثانیاً آیین کشورداری در شاهنامه معمولاً بر اصول و مبانی دینی استوار است، درحالی که در تلماک دین در کشورداری مطرح نیست. ثالثاً آیین کشورداری در شاهنامه معمولاً در قالب سفارشی از شاهان پیشین برای شاهان پسین است و جنبه حماسی و حکم و اجبار در آن بیش از تلماک است که در قالب گفت وگوی دوسویه بین مانتور و تلماک با جنبه تعلیمی ارائه شده است.
سوگسروده ها و مصیبت خوانی ها در ادبیات استان بوشهر(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزه های تخصصی:
منطقه بوشهر از نظر تاریخی دارای سابقه ای بسیار درخشان است. این اقلیم، یکی از مراکز مهم و قدیمی تمدن و فرهنگ ایران زمین محسوب می شود که دارای قدمت و تمدنی کهن است. این درخشش به ویژه در آواها، نواها و اشعار نوحه ها در آیین های سوگواری جلوه بیشتری دارد. با توجه به شرایط اقلیمی و محیطی، فرهنگ عامه و بافت سنتی غالب براین استان، نوحه در آن از جایگاه بالایی برخوردار است. در این میان نقش و اهمیت شعر در ساخت نوحه، جایگاهی درخور و شایسته است. شیوه این پژوهش کتابخانه ای است؛ اما در برخی از موارد از شیوه میدانی نیز استفاده شده است. دستاورد این پژوهش و هدف اساسی از طرح این مساله شناخت اشعار مختلف نوحه در زمینه های خاص از جمله ذکر، نوحه پیش خوانی، نوحه پامنبری، نوحه سینه زنی دوره ای، لایی لایی، سرود یا سرور، اشعارروضه، شبیه خوانی ذوالجناح، صبحدم، شبیه خوانی شام غریبان و دیگر آواها و نواهای خاص آیین عزاداری در استان بوشهر است. بررسی زبان، بیان، اندیشه، موسیقی و قالب اشعار این نوحه ها منعکس کننده ویژگی تاریخ و فرهنگ غنی این استان است .
قصه شناسی فلک نازنامه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۸
39 - 54
حوزه های تخصصی:
فلک نازنامه، منظومه ای عامیانه و عاشقانه در عشق آفتاب، دختر شاه خاور به فلک ناز، پسر عزیز مصر، است که پس از دشواری های فراوان به هم می رسند. این مثنوی از چنان شهرتی در میان مردم برخوردار بوده که جزو کتاب های مکتب خانه به شمار می رفته است. علاوه بر این، درگذشته و هم اکنون نیز در میان ایلات و عشایر به عنوان شاهنامه فلک ناز خوانده می شود. سراینده این منظومه شاعری به نام ملا تسکین شیرازی است. ویژگی های سبکی بسیاری از منظومه های سنتی و عامیانه را در این منظومه می توان دید؛ ازجمله جنبه های شگفت آوری چون خرق عادت ها، انسان ها، جانوران، موجودات، مکان ها و اشیای شگفت انگیز، طرح مدور، گزاره های قالبی، استفاده از ضرب المثل ها، کنایات و اغراق ها. زبان و بیان این داستان نیمه ادبی است و اصطلاحات و عبارات عامیانه فراوانی در آن دیده می شود. روابط علی و معلولی داستان ضعیف است و زاویه دید داستان، سوم شخص و روای، دانای کل است. زمان وقوع داستان مبهم، نامعین و فرضی است. مکان ها برخی واقعی و برخی نیمه واقعی هستند. شخصیت های داستان به جز دو تن همگی ایستا هستند و شخصیت تیپ شده ای در داستان مشاهده نمی شود؛ همه آنها همچون قصه های سنتی تک بعدی اند. بلاغت داستان بیشتر در حوزه وصف ها و اغراق هاست و بن مایه های مهم منظومه های عامیانه و عاشقانه در داستان مشاهده می شود. ساختار روایی وریخت شناسی داستان براساس روش پراپ اما با کارکردهایی متفاوت انطباق دارد. بدین ترتیب، در این مقاله علاوه بر پرداختن به وجوه مختلف قصه شناسی فلک نازنامه، به کمک روش ساختارگرای پراپ به تجزیه و تحلیل ساختاری عناصر قصه می پردازیم.
آنیمای معشوق در غزل های عطار بر پایه نقد کهن الگویی یونگ(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کهنالگوی آنیما، یکی از اصطلاحات بنیادی در روانشناسی یونگ است که در ناخودآگاه فردی و جمعی نوع بشر جای گرفته و تجسم تمامی گرایشهای زنانه در روح مردبه شمار میرود. یکی از نمودگاههای اصلی ناخودآگاه بشری و به تبع آن، آنیما، هنر و ادبیات است. در شعر کهن فارسی، به ویژه غزلهای عطار، این کهننمونه بیشتر در قالب معشوق جلوهگر شده است که در تحقیق حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی بررسی میگردد. نقد کهنالگویی غزلهای عطار منجر به کشف ماهیت، ویژگی و نقش اسطورهها در جهانبینی شاعرانه او میشود. آنیما در غزلهای شاعر، روساختی جسمانی و ژرفساختی معنوی دارد و به نوعی ازلی و ابدی و متعلق به همه انسانهاست . معشوقی که عطار در نظر دارد، همسو با دیدگاه یونگ ،غالباً در خواب و رؤیا ظاهر میشود و بیداری مانع تداوم این دیدار است. آنیما در نگاه شاعر، دو وجه دارد: مثبت که عامل اصلی کمال آدمی و منفی که مایه نابودی اوست. عطار برای تبیین هرچه بهتر معشوق مورد نظر خود از تصاویر کهننمونهای متعددی همچون «درخت، پرنده، پری، ماه، خورشید و بت )صنم(» بهره گرفته است.
تحلیل تقابل واژگانی شعر رضوی شاعران دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
چکیده نشانه شناسی ساختارگرا چگونگی شکل گیری معنا و بازنمود واقعیت را بررسی می کند و معتقد است که دال و مدلول به شدت با یکدیگر پیوند دارند و ارتباطی پی آیند میان آن ها برقرار است، به گونه ای که هر دالی یادآور مدلولی خاص در ذهن است. این نوع نشانه شناسی تقابل های دوگانه را عناصری بنیادین در بررسی ساختاری و معنایی آثار ادبی و از اصلی ترین روش های دستیابی به ساختار متن می داند. این پژوهش با هدف تحلیل و تبیین گفتمان مؤثر بر ساختار زبان و اندیشه در سروده های رضوی شاعران دفاع مقدس بر اساس انواع زوج های متقابل در سطح واژگانی و معنایی با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و زوج های متضاد و تقابل معنایی واژگان را معطوف به مفاهیم و جلوه های ازلی- ابدی پایداری بررسی کرده است، چنان که جهان دوگانه هایی را که در ساختار این اشعار پنهان است، آشکار گردانیده و انواع تقابل های واژگانی مدرج، مکمل، دوسویه، ضمنی و صوری، جهتی، خطی و متقاطر و هم سنگ و تقابل معنایی مفاهیم و موضوعاتی نظیر: لطف/ قهر، فقر/ غنا، پاکی/ پلیدی، عشق/ عقل، ظلمت/ نور، کفر/ دین، بیماری/ شفابخشی، ظلم ستیزی/ ستمگری، شجاعت/ زبونی، غربت/ آشنایی و نیز تقابل دو رنگ سبز و سرخ را در شعر رضوی شاعران دفاع مقدس تحلیل کرده است تا شگردهای بهره گیری شاعران را از جفت های متقابل برای تبیین شخصیت متعالی امام رضا (ع) در یکسان نگری انسانی نشان دهد.
جلوه های پایداری در نهضت شیعی سربداران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادبیات پایداری سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
327-346
حوزه های تخصصی:
مغولان با هجوم به سرزمین ایران و تصرف کامل آن مردم این سرزمین را تحت سیطره سیاسی و نظامی خود قرار دادند و با هر پایداری(مقاومت) مردمی به شدت برخورد کردند. با مرگ ابوسعید ایلخانی آخرین فرمانروای این سلسله، سرزمین ایران را هرج و مرج و نا امنی فرا گرفت .در بحران ایجاد شده پس از مرگ ابوسعید ایلخانی ظلم و ستم بر مردم ایران افزایش یافت. تعالیم قرآن کریم و اهل بیت (ع) برای مردم خراسان زمینه ای را فراهم آورد تا در مقابل متجاوزان به پایداری بپردازند. به همین منظور در قسمت شرقی ایران نهضت شیعی سربداران بر علیه ظلم و ستم مغولان ایلخانی شکل گرفت. نهضت سربداران اولین پایداری موفقیت آمیز مردم ایران در قرن هشتم بود که با تاکید بر جلوه های پایداری چون: ظلم ستیزی، میهن پرستی ، عدالت طلبی روی کار آمد و پس از پیروزی به حمایت از دیگر جنبش های آزادی خواه پرداخت . با عنایت به مطالب فوق، این پژوهش می کوشد تا پاسخی به پرسش های ذیل بیابد: 1- نهضت شیعی سربداران چگونه شکل گرفت ؟ 2- کدام جلوه های پایداری باعث پیروزی این نهضت شد؟ . یافته ها در این پژوهش بیانگر آن است که هر چند جلوه های پایداری چون ظلم ستیزی،عدالت طلبی و میهن پرستی در تشکیل نهضت شیعی سربدارن بیشترین نقش را داشته است اما اصلی ترین عامل و تداوم پایداری نهضت سربداران، آموزه های قرآنی و فرهنگ اهل بیت (ع) بخصوص فرهنگ عاشورا بوده است.
استعاره های مفهومی در شعر دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادبیات پایداری سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
247-266
حوزه های تخصصی:
بررسی استعاره های مفهومی یا شناختی هر متن، می تواند ابزار مهمی درجهت کشف معنای متن باشد، به عبارت دیگر باعث آشکارشدن بعضی از امور و مفاهیم پوشیده گردد. از این رو در شناخت بیشترِ شعر دفاع مقدس، این ابزار را مورد استفاده قراردادیم تا به این سؤال پاسخ دهیم که کدام مفاهیم انتزاعی و عاطفی در این نوع شعر، مورد توجه شاعران قرارگرفته است و آنان از چه حوزه های منبعی برای عینی سازی و تجسم این امور انتزاعی بهره برده اند. برای نیل به این هدف، درمیان نمونه های متعددِ یافته شده از جُنگ ها و مجموعه های شعر جنگ، سه استعارة «شهادت»، «عشق» و «ایمان» بررسی گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که برای هریک از استعاره های یادشده سه الگوی انسان انگاری، جسم انگاری و گیاه انگاری، بسیار مورد توجه بوده است اما از الگوی جانور انگاری فقط در برخی از استعاره های فرعی مانند «شهید پرنده است» استفاده شده. اصل نظام مندی استعاره های مفهومی نیز سبب شده است که به جنبه های مثبت هر استعاره توجه گردد و جنبه هایی که با این استعاره ها ناسازگارند پنهان سازی شود.
مقایسه ی «عشق پدرانه» در شعر « احمد شاملو» و «نزار قبانی»؛ با تکیه بر آراء «اریک فروم»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
احمدشاملو طبق اشارات سرودههایش، از پدر خود دوری جستهاست .پدر شاملو به واسطهی نظامی بودن ارتباط عمیقی با رژیم سابق داشته و نمایندهی نسلی است که فرزندان خود را از هرگونه مبارزه و تلاش برای تغییر میترسانند و تسلیم وضع موجود هستند. از آنجا که شعر شاملو سمبلیک و اجتماعی است روی گرداندن شاملو از پدر نمایانگر عصیان نسلی است که از پیروی دستورات پدران محافظهکار رسته و به ایجاد تحولی اجتماعی و سیاسی از طریق انقلاب امیدوارند. برعکس احمد شاملو، نزار قبانی، شاعر معروف سوری، با اشاراتی صریح پدر خود را _ که فردی شجاع و مبارز علیه اشغالگران است_ستوده و شخصیت او را که جمع بین سیاست و عشق است ،الگوی خود در زندگی میداند. ازاینرو عشق پدرانه در اشعار نزار قبانی نمود قدرتمندی یافته است. نهایتا هردو شاعر ضمن بازتولید محتوای هویت خود و عکسالعملهای متفاوت در برابر جایگاه پدر، به کودکی و عشق مادرانه روی آوردهاند. از آنجا که احمد شاملو و نزار قبانی در نگاه اول بسیار شبیه به نظر میآیند، وجود تحقیقی به روش تحلیلی-توصیفی برای مقایسه تفاوتهای بنیادین این دو شاعر ضروری مینماید.
بررسی روش های واقع نمایی؛ راهکاری برای انتقال مفاهیم اخلاقی در گلستان سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸
85 - 110
حوزه های تخصصی:
نویسندگان و شاعران در ادبیات تعلیمی، از ابزارهای مختلفی استفاده می کنند تا مخاطب را برای پذیرش پیام و درون مایه های اخلاقی مورد نظر خود قانع کنند. واقع نمایی از جمله این شگردهاست. هرگاه مخاطب باور کند حادثه ای به واقع اتفاق افتاده است، آن را بهتر می پذیرد و در باور کردن آن حادثه، شک وتردید کمتری برایش ایجاد می شود. هدف این پژوهش نیز بررسی شگردهای ایجاد واقع نمایی، به منزله یکی از تمهیدات اقناع مخاطب برای پذیرش پیام های اخلاقی در گلستان سعدی است. سعدی از شگردهایی مانند اشاره به شخصیت های تاریخی و اسطوره ای، زمان و مکان واقعی، بازنمایی گفتار به شکل مستقیم، زاویه دید اول شخص، شروع داستان از میانه داستان، توصیف جزئیات، استناد به منابع دیگر در روایت حکایت ها و بیان واقعی بودن داستان از زبان نویسنده، استفاده کرده است تا توهم محاکات در حکایت های گلستان ایجاد کند. وی بدین طریق توانسته است احساسات خوانندگان را تحریک و تصور خاصی را در آنان ایجاد کند و بدین ترتیب با تزکیه رذایل اخلاقی، آنان را به سوی اهداف متعالی سوق دهد.
بررسی اثرپذیری کتاب لطایف الطوایف در مؤلفه های اخلاقی و تربیتی از کتاب اخلاق محسنی با نگاهی به نظریه دور هرمنوتیکی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۷
81-108
حوزه های تخصصی:
دور هرمنوتیکی همواره به عنوان یکی از اصول فهم و تأویل، گرچه نام نیافته و خاموش، در مواجهه انسان با متون و سنت و تاریخ حضور داشته است. در این دیدگاه پدیدارشناختی، فهم امری ابتدا به ساکن نیست، بلکه به گونه ارجاعی و ترددی، شبکه ای از تناظرات فکری به فهم خاصی از هر پدیده منجر می شود. علی صفی کتاب لطایف الطوایف را در موضوع مطایبه انشا کرده است، اما این اثر در عمق معناشناختی خود، سرشار از آموزه های اخلاقی و تربیتی است. مسیله اصلی این تحقیق اثبات این امر بوده است که بر اساس نظریه دور هرمنوتیکی، آموزه های آرمانی اخلاق محسنی به مثابه دوری از ادوار هرمنوتیک اخلاق، در لطایف الطوایف انعکاس یافته است. نتایج این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی انجام یافته، گویای آن است که لطایف الطوایف با زبان طنز، وجه آرمانی اخلاق محسنی را در افقی گسترده از تجربیات اجتماعی و روان شناختی، در قالب پدیده اخلاقی، میان طبقات اجتماعی آن دوران منعکس کرده است. زیست جهان هر دو اثر، اخلاق دوران تیموری است. برای درک چگونگی این تأثرات باید این واقعیت را در نظر بگیریم که در دوران حکومت سلطان حسین بایقرا دور اول هرمنوتیک آموزه های اخلاقی به صورتی آرمانی در کتاب ا خلاق محسنی انعکاس یافته است. این آموزه ها در امتداد نهادینه شدن خود در دور دوم، زمان تألیف کتاب لطایف الطوایف ، نه از دیدگاه آرمانی بلکه از دیدگاهی پدیدارشناسانه به طرح واقعیت های عینی اخلاق پرداخته است. علی صفی به زبان طنز و مطایبه نشان داده است که قواعد آرمانی اخلاق در بطن واقعیت های جامعه دچار دگرگونی می شوند.
تربیت تدریجی و تأثیرپذیری مولانا از امام محمد غزّالی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۹
29 - 55
حوزه های تخصصی:
مقوله تأثیرپذیری و تأثیرگذاری علما و دانشمندان در بیان افکار و عقاید آن ها، یکی از موضوعاتی همیشگیِ مدنظر و مطالعه پژوهشگران بوده است. در این مقاله نیز تأثیرپذیری مولانا جلال الدین محمد بلخی از امام محمد غزّالی در باب برخی مسائل تربیتی از قبیل «تربیت تدریجی و خودشناس» با تکیه بر کتاب های کیمیای سعادت و احیاء علوم الدین غزّالی، و مثنوی معنوی و دیوان کبیر مولانا، مورد نظر قرار گرفته است. از آنجایی که غزّالی و مولانا به لحاظ تاریخی وحوادث زندگی با یکدیگر قرابت دارند، در بحث تعلیم و تربیت و اصولی که این دو عارف بلندپایه به آن ها اشاره کرده اند، تأثیرپذیری مولانا از غزّالی در باب مسائل تربیتی و تعلیمی درخور بررسی است. این نوشتار با روش تحلیل محتوا می کوشد تا به این سؤال، یعنی اثرپذیری مولانا در اظهار اندیشه ها و افکار خود از ابوحامد غزّالی پاسخ دهد. این تحقیق نشان می دهد که مولوی در رعایت تشویق و تنبیه، ایجاد انگیزه، نظرداشت تفاوت های شخصیتی، غور در بُعد باطنی، مهیا کردن شرایط توبه و توکل و دوری از گناه، از غزّالی تأثیر فراوان پذیرفته است تا جایی که می توان برخی آراء مولانا را ترجمان افکار غزّالی دانست.
حماسه ایرانی و کتاب غولان مانوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این جستار به بررسیِ پیوند میانِ سنّتِ حماسیِ کهنِ ایرانی و کتاب ِ غولانِ مانی پرداخته ام: روایتِ حماسی اسطوره ای و داستان هایِ پُرآوازه گذشته درباره سرچشمه جهان و انسان، تا اندازه ای در اسطوره مانی و مبلّغانِ مانوی گنجانده شده و با سنّت هایِ اسطوره ای و در پیوند با کتابِ مقدّس درباره غولان و طوفان برآمیخته است. مانیْ اسطوره هایِ ایرانی را دگرگون کرده است تا با روایتِ خویش از پیدایشِ گیتی هم آهنگی یابد. همه قطعه هایِ ادبیِ بازمانده از مانی که دربردارنده اشاره هایی به سنّتِ حماسیِ ایران است، برایِ آسانیِ کار در این جا گرد آمده است.
بازتاب روحی و روانی بلایای طبیعی در متون ادبی قرن چهارم تا هشتم هجری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۶
17 - 34
حوزه های تخصصی:
از دیرباز، سرزمین ایران در معرض بلایای طبیعی مختلفی از جمله خشک سالی و قحطی، سرمای شدید، سیل، زلزله و نیز انواع بیماری های خطرناک و مختلف قرارداشته وهر کدام از این وقایع باعث مرگ و میر تعداد زیادی از مردم و نامساعد شدن اوضاع جامعه شده است.در بیشتر موارد شدت این بلایا به حدی بوده است که حتی شاعران و نویسندگان نیز آن را در متون ادبی گزارش کرده اند. در پژوهش حاضر ضمن مطالعه تعدادی از متون نظم و نثر ادبی و تاریخیِ قرن چهارم تا هشتم ه. ق بازتاب این وقایع را تا حد امکان نشان داده و از حیث سیاسی و اجتماعی بررسی و تحلیل نموده است . نتایج نشان می دهد شیوه شاعران و نویسندگان در بازتاب این وقایع یکسان نبوده است؛ بیان متون نظم با عواطف بیشتر و متون نظم با تفصیل و جزئیات بیشتری همراه است . آثار روحی و روانی مردم، مرگ و میر و ویرانی شهرها و روستاها، شیوه حاکمیت در برخورد با این بلایا ، مباحثی ست که در مطالب پیشِ رو به آن ها پرداخته-شده است.
نقدی بر غزل پست مدرن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۸
27 - 38
حوزه های تخصصی:
نفوذ جریان پست مدرنیسم به عرصه شعر کلاسیک و به طور خاص غزل، در فرم و محتوای آن تحولی قابل اعتنا ایجاد کرده است. این تغییرات از منظر گسست شعر کلاسیک از سنت های تکراری و کهنه، ارائه فرصت نگاهی تازه به منتقدان و کمک به شاعران برای خلق اثر در فضاهای جدید بسیار مفید بوده اما ورود ترجمه وار پست مدرنیسم به شعر کلاسیک و بهره گیری از تفسیر سطحی این مکتب اغلب به اصطکاک با اصول و قواعد شعر انجامیده و محتوا و شیوه بیان آن در شعر معاصر را با چالش رو به رو ساخته است. در این مقاله به روش تحقیق کتابخانه ای پس از مطالعه و تحلیل بسیاری از این اشعار، به سوء برداشت های جریان شعر کلاسیک دو دهه اخیر از پست مدرنیسم و آثار منفی آن بر سه ساحت معنایی و محتوایی، بلاغی و دستوری پرداخته، با ذکر شواهدی نشان دادیم که این دست از اشعار هم در محتوا و هم در زبان ارائه آن دچار آسیب هایی جدی گشته اند.