درخت حوزه‌های تخصصی

مقاله حاضر درصدد تخمین تابع تقاضا برای نیروی کار در صنایع استان خوزستان در دوره 135-1381 است . در این تخمین پس از برآورد موجودی سرمایه به روش روند نمایی، از روش همجمعی یوهانسن- جوسیلیوس و مدل تصحیح خطا برای تخمین تابع تقاضا برای نیروی کار استفاده شده است . نتایج بدست آمده نشان داد که در بلند مدست موجودی سرمایه و بهره وری سرمایه اثر مثبت و متوسط سرمایه اثر منفی بر روی تقاضا برای نیروی کار دارند . بین تغییرات کوتاه مدت تقاضا برای نیروی کار و تعادل بلند مدت آن رابطه معنی داری وجود دارد و سرعت بازگشت به تعادل در مدل تصحیح خطا بسیار بالا(-95/0) است.

برآورد الگوهای تقاضا برای نیروی کار در اقتصاد ایران، برای شناسایی عوامل موثر بر تقاضا برای نیروی کار و پیش بینی تقاضا برای نیروی کار در آینده از اهمیت به سزایی برخوردار است. به منظور ایجاد اشتغال برای نیروی کار که هر ساله بر تعداد آن ها افزوده می شود، باید عوامل موثر بر تقاضا را برای نیروی کار در کشور شناسایی کرد تا بتوان با برنامه ریزی درست تقاضا را برای نیروی کار در حد مطلوب افزایش داد. این مقاله در صدد شناسایی عوامل موثر بر تقاضا برای نیروی کار و تخمین تابع تقاضا برای نیروی کار استان خوزستان است. دوره مورد بررسی 1381-1345 است. در این برآورد از روش های اقتصادسنجی استفاده شده است. نتایج برآوردها نشان می دهد که تقاضا برای نیروی کار تحت تاثیر تولید، موجودی سرمایه و شاخص کاربردی با وقفه قرار دارد

نتایج ارزیابی عملکرد اشتغال ایجاد شده در سال‌های اخیر بیانگر عدم تحقق اهداف برنامه سوم توسعه درخصوص سیاست‌های اشتغال‌زایی است و این امر در شرایطی رخ داده که نرخ‌های رشد تولید و سرمایه‌گذاری طبق هدف برنامه تحقق یافته است. نقد مدل‌های تقاضای نیروی کار در برنامه سوم توسعه به منظور شناسایی نقاط ضعف آنها در پیش‌بینی سطح اشتغال و ارائه مدل‌های مناسب گام مؤثری در جهت بهبود پیش‌بینی اشتغال در برنامه چهارم توسعه خواهد بود. مدل‌های توابع تقاضای نیروی کار از جنبه داده‌های آماری مورد استفاده، مدل‌سازی و شیوه برآورد دچار اشکالات قابل توجهی بوده که در این مطالعه موارد مذکور شناسایی و تحلیل شده است. در ادامه بحث پس از رفع اشکالات مدل برنامه سوم توسعه، مدل مناسب برای برآورد توابع تقاضای نیروی کار بخشی ارائه شده که این مدل از نوع پویا بوده، و متغیرهای ارزش افزوده، دستمزد واقعی و اشتغال با وقفه را در مدل وارد نموده است. در پایان، با استفاده از مدل مذکور برآوردی از درصد تحقق سیاست‌های اشتغال‌زایی در چهار سال اول برنامه سوم توسعه ارائه شده است. براساس نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر، حدود 70 درصد هدف برنامه از نظر سیاست‌های اشتغال‌زایی تحقق یافته است.

این مطالعه به بررس عوامل مؤثر بر تقاضای نیروی کار در کارگاه های بزرگ صنعتی کشور در سال های 1350-1378 اختصاص دارد. توابع تقاضای نیروی کار با استفاده از الگوهای ایستا و پویا تخمین زده شده است. در این مدل تقاضای نیروی کار تابعی از ارزش افزوده، هزینه واقعی استفاده از نیروی کار و هزینه واقعی استفاده از سرمایه است. برای آزمون آثار تغییر قانون کار بر اشتغال، از متغیرهای مجازی استفاده شده است.

مطالعه حاضر به تحلیل عوامل مؤثر بر تقاضای نیروی کار در سطح 14 بخش اقتصادی پرداخته است. الگوی استفاده شده، از نوع پویا بوده که با شرایط رقابت ناقص هماهنگی دارد. براساس نتایج به دست آمده، به ترتیب تولید، هزینه‌های واقعی استفاده از نیروی کار و سرمایه، بیشترین تأثیر را بر تقاضای نیروی کار دارند. متغیر تولید در همه بخشهای اقتصادی، بجز بخش بازرگانی، رستوران و هتل‌داری، اثر مثبت و معنی‌داری بر اشتغال دارد. هزینه‌های واقعی استفاده از نیروی کار در همه بخش‌های اقتصادی، اثر منفی و معنی‌داری بر اشتغال دارد. هزینه‌های واقعی استفاده از سرمایه در سه بخش، اثر معنی‌داری بر تقاضای نیروی کار نداشته و در سه بخش دیگر، این تأثیر مثبت و معنی‌دار و در هشت بخش باقی مانده، این تأثیر منفی و معنی‌دار می‌باشد. بنابراین، کار و سرمایه در سه بخش، جانشین و در هشت بخش، مکمل هستند. ولی میزان این جانشینی و مکمل بودن چندان قابل ملاحظه نیست. در مجموع، سیاست کاهش هزینه‌های واقعی استفاده از سرمایه در مقایسه با سیاست کاهش هزینه‌های واقعی استفاده از نیروی کار، تأثیر مثبت بسیار کمتری بر تقاضای نیروی کار دارد. براساس نتایج به دست آمده، اهداف برنامه سوم توسعه در زمینه اشتغال محقق نخواهد شد مگر این که نرخ‌های رشد تولید و سرمایه‌گذاری، بیشتر از اهداف تعیین شده در برنامه سوم توسعه تحقق یابد، یا هزینه‌های واقعی استفاده از نیروی کار، کاهش چشم‌گیری یابد.

برآورد الگوهای‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار در اقتصاد ایران‌، به‌ منظور شناسایی‌ عوامل‌ مؤثر برتقاضای‌ نیروی‌ کار و پیش‌بینی‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار در آینده‌، اهمیت‌ فراوانی‌ دارد. هر سال‌،شماری‌ نیروی‌ کار جدید وارد بازار کار می‌شود که‌ باید برای‌ آنها مشاغل‌ جدید ایجاد شود.بنابراین‌، به‌ منظور برنامه‌ریزی‌ بازار کار و جلوگیری‌ از افزایش‌ نرخ‌ بیکاری‌ از سطح‌ معینی‌ (یا ازحد مطلوب‌ آن‌)، باید عوامل‌ مؤثر بر تقاصای‌ نیروی‌ کار را شناسایی‌ کنیم‌ تا بتوانیم‌ آنها را به‌میزان‌ لازم‌ و در جهت‌ مناسب‌ تغییر دهیم‌. در این‌ مقاله‌، ضمن‌ شناسایی‌ عوامل‌ مؤثر بر تقاضای‌نیروی‌ کار، به‌ پیش‌بینی‌ آن‌ تا سال‌ 1378 می‌پردازیم‌. در این‌ مطالعه‌، تقاضای‌ نیروی‌ کار به‌تفکیک‌ زن‌ و مرد و دارای‌ آموزش‌ عالی‌ و فاقد آموزش‌ عالی‌ را بررسی‌ کرده‌ایم‌. نرخ‌ بیکاری‌زنان‌، مردان‌، فارغ‌التحصیلان‌ دانشگاهها و افراد فاقد آموزش‌ عالی‌ تا سال‌ 1378 را نیز پیش‌بینی‌می‌نماییم‌. به‌ منظور تهیه‌ و تدوین‌ برنامه‌ سوم‌ توسعه‌، به‌ پیش‌بینی‌ اشتغال‌ در سال‌ 1378 نیازاست‌ تا بتوان‌ سیاستهای‌ مناسب‌ برای‌ مهار نرخ‌ بیکاری‌ اتخاذ نمود.

بخش‌ صنعت‌ و معدن‌، در ایجاد اشتغال‌ نقش‌ شایانی‌ دارد. تقاضای‌ نیروی‌ کار در هربخش‌ تولیدی‌ را می‌توان‌ با استفاده‌ از تابع‌ هزینه‌ تولیدکننده‌ و لم‌شپارد به‌ دست‌ آورد. براین‌اساس‌، تقاضای‌ نیروی‌ کار تابعی‌ از سطح‌ تولید و قیمتهای‌ نیروی‌ کار و سرمایه‌ خواهد بود. بااستفاده‌ از خاصیت‌ همگنی‌ درجه‌ صفر، تابع‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار برحسب‌ سطح‌ تولید و قیمت‌نسبی‌ نیروی‌ کار تعریف‌ شده‌ است‌. در این‌ مطالعه‌، با توجه‌ به‌ واقعیتهای‌ موجود در اقتصادایران‌، از یک‌ مدل‌ تجربی‌ نیز که‌ در آن‌ موجودی‌ سرمایه‌ و بهره‌وری‌ سرمایه‌ به‌ عنوان‌شاخصهای‌ ظرفیت‌ تولیدی‌ و میزان‌ به‌کارگیری‌ آن‌ جایگزین‌ متغیر تولید شده‌، سود جسته‌ایم‌.در سالهای‌ اخیر، به‌ دلیل‌ وجود ظرفیت‌ بیکار واحدهای‌ تولیدی‌ و افزایش‌ سریع‌ قیمت‌ نسبی‌نیروی‌ کار، تقاضای‌ نیروی‌ کار رشد چندانی‌ نداشته‌ است‌. بنابراین‌، بر رفع‌ ظرفیت‌ بیکارواحدهای‌ تولیدی‌ و به‌ کارگیری‌ سیاستهای‌ مناسب‌ برای‌ کاهش‌ رشد سریع‌ قیمت‌ نسبی‌ نیروی‌کار، تأکید ورزیده‌ایم‌. بدین‌ ترتیب‌، افزایش‌ سرمایه‌گذاری‌ و ارتقای‌ ظرفیت‌ تولیدی‌، به‌ تنهایی‌،افزایش‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار را در پی‌ نخواهد داشت‌ و باید اقدامات‌ اساسی‌ برای‌ رفع‌ این‌ مشکل‌انجام‌ شود. سیاستها و اقدامات‌ مناسب‌ در این‌ زمینه‌ را در پایان‌ مقاله‌ می‌خوانید.

در هر اقتصادی‌، در بلندمدت‌، تقاضای‌ نیروی‌ کار، عامل‌ بسیار مهمی‌ درسیاستگذاریهای‌ کلان‌ به‌ شمار می‌رود. یکی‌ از دلایل‌ مهم‌ آن‌، این‌ است‌ که‌ عرضه‌ نیروی‌ کار دربلندمدت‌ با کشش‌ نبوده‌، و بنابراین‌، دستمزدها در بازار کار، از تعادل‌ بین‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار وشکل‌ تابع‌ عرضه‌ به‌ دست‌ می‌آید. بدین‌ ترتیب‌، در بازار کار نیز مانند هر بازار دیگری‌، تقاضا،عامل‌ اصلی‌ تعیین‌کننده‌ قیمت‌ به‌ شمار می‌آید. در این‌ مقاله‌، ضمن‌ تشریح‌ اصول‌ کلی‌ حاکم‌ بر بازار کار، و به‌ ویژه‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار درایران‌، روند تغییرات‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار در بخشهای‌ مختلف‌ اقتصادی‌ را بررسی‌ می‌کنیم‌. به‌منظور برآورد تقاضای‌ نیروی‌ کار در ایران‌، مدلی‌ متناسب‌ با اوضاع‌ اقتصادی‌ ایران‌، تحلیل‌می‌نماییم‌ و سپس‌ با استفاده‌ از اطلاعات‌ و آمار موجود، کل‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار و همچنین‌تقاضای‌ بخشی‌ نیروی‌ کار را برآورد کرده‌ایم‌ و برای‌ دوره‌ دهساله‌ 1385-1375 پیش‌بینی‌نموده‌ایم‌. طبق‌ این‌ برآورد، میزان‌ تقاضای‌ نیروی‌ کار در سال‌ 1385، معادل‌ 20،658،000 نفراست‌. همچنین‌ از بین‌ بخشهای‌ مختلف‌ اقتصادی‌ در کشور، بخش‌ خدمات‌ بالاترین‌ میزان‌ تقاضابرای‌ نیروی‌ کار را در سال‌ 1385 خواهد داشت‌.

آموزش‌ عالی‌ در ایران‌ در سالهای‌ اخیر به‌ دلیل‌ تأکید بر گسترش‌ کمی‌ آن‌، رشد شتابانی‌داشته‌ است‌. بدیهی‌ است‌ که‌ تداوم‌ این‌ رشد در آینده‌ می‌تواند موجب‌ بروز مسائلی‌ گردد که‌توجه‌ به‌ آنها ضروری‌ است‌. هدف‌ این‌ مقاله‌ آن‌ است‌ که‌ نتایج‌ حاصل‌ از رشد سریع‌ آموزش‌ عالی‌را به‌ لحاظ تأثیری‌ که‌ بر تعادل‌ میان‌ عرضه‌ و تقاضای‌ نیروی‌ انسانی‌ متخصص‌ دارد، ارزشیابی‌نماییم‌.