سیده فاطمه هاشمی

 قاعده احسان و ائتمان به عنوان دو قاعده مهم در اسقاط ضمان شناخته می شوند. اهمیت پرداختن به این دو قاعده از آن روست که در بسیاری از ابواب فقهی برای نفی ضمان به آن ها استناد می شود. باوجوداین، در کلمات فقها مرزبندی دقیقی در ارتباط با حیطه شمول این دو قاعده به عمل نیامده است. نسبت سنجی این دو قاعده می تواند اثرات مهمی در بسیاری از مسائل فقهی و حقوقی به ارمغان آورد. از خلال مباحثی که امام خمینی در کتب فقهی خود بیان نموده اند این گونه به نظر می رسد که موضوع قاعده احسان اذن شرع و عقلا به اتلاف و عمل ملازم با آن است. پس هر جا که مصلحت تلف بیش از مفسده آن باشد، موضوعی برای اجرای قاعده احسان است. از آن سو موضوع قاعده ائتمان مطلق امانات شرعی و مالکی که اذن مالکی و شرعی به غیر از اتلاف و عمل ملازم با آن تعلق گرفته است. همچنین رویکرد امام خمینی در ارتباط با نسبت این دو قاعده با ادله عام ضمان آن است که خروج قاعده احسان از ادله ضمان، تخصصی و خروج قاعده ائتمان به تخصیص است. تبیین تفاوت ماهوی این دو قاعده آثاری دارد که در مقاله بدان پرداخته شده است. ازجمله این آثار عدم امکان اشتراط مسئولیت و ضمان در قاعده احسان و امکان اشتراط ضمان در قاعده ائتمان است.

اعتقاد به ظهور منجی در آخرالزمان از موضوعات مورد اتفاق فریقین می باشد و در منابع روایی عامه و خاصه بر این موضوع تاکید و تصریح شده است. نسخه خطی کتاب "منهاج اولی الألباب بنهج السداد وطرق الرشاد" تالیف احمد بن شریف (قرن هشتم ه.ق) پیرامون احتجاج بر حقانیت شیعه با استناد به روایات و احادیث مورد قبول و موجود در کتب روائی عامه، از جمله آثار ارزشمندی است که در آن به مهدویت و بشارت پیامبر$ به ظهور حضرت مهدی (عج) نیز پرداخته شده و چند روایت در این زمینه را از طرق اهل سنت و با ارجاع به کتب مورد قبول آنها تحت عنوان "بشاره الرسول بالمهدی" بیان داشته است. در این مقاله با توجه به شواهد و متابعات فریقین و اعتبارسنجی متنی، روایات این باب نسخه خطی به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و محرز گردید که اگر چه در خصوص اسناد احادیث و الفاظ آن حصول تواتر ممکن نیست، لیکن تواتر معنایی و وثاقت صدوری آنها ما را به حصول اطمینان و یقین در مورد اصل ظهور منجی، انتساب وی به پیامبر $، معیت و اقتدای حضرت عیسی(ع) به ایشان و هدف از ظهور منجی رهنمون می سازد.

عملکرد امام رضا% مانند دیگر معصومان' در الگوسازی گفتاری و رفتاری شیعیان دارای نقش اساسی می باشد. به نظر می رسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیث مرو، طبق نظریه های زبان شناسی، می توان به بینش های تازه ای دست یافت. این نوشتار براساس نظریه کنش گفتار جان سرل می باشد. این نظریه ابتدا توسط جان لی آستین مطرح و سپس توسط جان سرل گسترش پیدا کرد و نظریه کنش گفتاری یکی از نظریاتی است که در تکوین تحلیل گفتمان نقش بسزائی داشته است. تحلیل گفتمان واکنشی در برابر شکل سنتی تر زبان شناسی است که بر ساختار جمله تمرکز می کند و شکل تولید شده جمله در یک بافت معین پاره گفتار می باشد که اگر در مفهوم تولید گذاشته شود کنش گفتاری نامیده می شود. از نظر جان سرل کنش گفتاری به پنج گروه اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی تقسیم می شود. بررسی نشان می دهد که در احتجاجات امام رضا% کنش اظهاری بیش از دیگر کنش هاست و کنش های دیگر به مراتب خیلی کمتر به کار رفته است. به عبارتی در حدیث مرو ابتدا بیان واقعیت و سپس ترغیب حضرت برای برانگیخته شدن میل مردم برای گوش فرا دادن به سخنان ایشان جهت تعقل و تفکر در امر حجت الهی بیشترین کاربرد را داشته است. تطابق بافت موقعیتی حدیث مرو با انواع کنش های به کار رفته در متن، نشان از قدرت بالای مخاطب شناسی و درک عمیق آن حضرت از بافت موقعیتی است چرا که گفتار امام، در واقع واکنش و عکس العمل ایشان در انحراف جامعه اسلامی در نصب الهی امام معصوم است نسبت به سیاستهای نادرست و منفعت طلبانه حکومت وقت. روش استفاده در این بررسی توصیفی، تحلیلی به صورت تحلیل محتوا (گفتمان) است. واحد تحلیل، جمله قرار گرفته است و ابزار تحقیق کتابخانه ای است.

نظریه کنش کلامی یکی از نظریات مطرح در زمینه تحلیل گفتمان و متن شناسی است. این نظریه که شاخه ای از فلسفه زبان است به بررسی افعال و جملات در موقعیت های مختلف می پردازد. کاربست این نظریه جدید در تحلیل متون دینی، افق جدیدی را در برابر پژوهشگران این حوزه قرار می دهد. سوره آل عمران در رابطه با تعاملات اجتماعی اسلام با اهل کتاب موضوعات مختلفی را مطرح می کند. بسیاری از آیات این سوره به بررسی ویژگی های فکری و رفتاری نادرست اه ل کت اب در گذشته و حال می پردازد. رویکرد این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که از الگوی کنش کلامی جان سرل برای تحلیل جملات مربوط به این تعاملات استفاده می گردد. پیام اصلی آیات در قالب این کنش ها، نظام ارزشی جدیدی را بیان می کند. خداوند همه پیروان ادیان الهی را در تعامل با یکدیگر به سمت و سوی وحدت ادیان برای هرچه بهتر شدن جامعه، خواه به صورت توصیه، پیشنهاد یا حتی هشدار، ترغیب نماید. غالب این کنش ها به صورت غیرمستقیم است و به دلیل عمق معانی جملات، برای برخی آیات می توان چندین کنش را در نظر گرفت. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که از میان کنش های پنجگانه سرل، کنش ترغیبی و کنش عاطفی درآیات تعاملات اجتماعی اسلام با اهل کتاب به نسبت سایر کنش ها، وجه غالب است. دلیل این بسامد بالا، آن است که تعلیل توصیف آگاهی بخش از یک سو حاکی از آن است که اراده الهی منطبق بر گفتمان ارشاد و ارتقای فهم مخاطب است و از سوی دیگر نشان دهنده این است که گوینده قصد دارد تا مخاطب به بهترین نحو تعامل مسالمت آمیزی با سایر ادیان الهی داشته باشد. هدف این تحقیق، تحلیل آیات مرتبط با تعاملات اجتماعی مسلمانان با پیروان اهل کتاب در سوره آل عمران با تاکید بر الگوی کنش کلامی جان سرل می باشد.

روش و شیوه امام باقر؟ع؟ همانند دیگر حضرات معصوم؟عهم؟ در الگوسازی قولی و فعلی شیعیان نقش اساسی دارد. به نظر می رسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیثی از باب الحجه اصول کافی بر اساس نظریه های زبان شناسی، بتوان به بینش های جدیدی دست یافت. این نوشتار طبق نظریه کنش گفتار جان سرل می باشد. این نظریه در تکوین تحلیل گفتمان نقش ویژه ای داشته است. از دیدگاه جان سرل کنش گفتاری به بخش های اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی تقسیم می شود. بررسی نشان می دهد که در احتجاجات امام باقر؟ع؟ کنش اظهاری بیش از دیگر کنش هاست و کنش های دیگر به مراتب خیلی کمتر به کار رفته است. به عبارتی متن حدیث ابتدا در بیان واقعیت و سپس ترغیب حضرت برای تشویق مخاطب در امر حجت الهی و اعلام شرایط پذیرش یا عدم پذیرش امر امامت بیشترین کاربرد را داشته است. تطابق بافت موقعیتی حدیث با انواع کنش های به کار رفته در متن، قدرت بالای مخاطب شناسی و درک عمیق آن بزرگوار از بافت موقعیتی را نشان می دهد، چرا که گفتار امام، درحقیقت واکنش ایشان در برابر انحراف جامعه اسلامی در امر حجت الهی و سیاستهای غلط و سودجویانه حکومت اموی است. شیوه استفاده در این تحقیق توصیفی، تحلیلی به صورت تحلیل محتوا (گفتمان) است. واحد تحلیل، جمله قرار گرفته است و ابزار تحقیق کتابخانه ای می باشد.

امروزه بازی های رایانه ای یکی از پر تقاضا ترین کالاها در جهان تبدیل شده تا جایی که از نظر درآمد از صنعت سینما هم پیشی گرفته است و هر ساله در حال تکامل و پیشرفت می باشد، حال با گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها وسایل ارتباطی جدید سبک زندگی شهرنشینان را تغییر داده و حتی می توان گفت فرهنگ جدیدی را ایجاد کرده اند.پس سیاست گذاری شهری باید به سمت عادی سازی زندگی و خارج کردن شهر از بحران های مختلف باشد. در این بین تلفن های هوشمند نقش بسیار بالایی در تغییر رفتار برخی شهروندان داشته و آنها را از مسیر زندگی عادی خارج ساخته است تا جایی که خیلی از وقت افراد در همه رده سنی به خود اختصاص می دهند. بازی های اندرویدی که بر روی این دستگاه ها نصب می شود باعث روی آوردن بسیار نوجوانان و جوانان به این ابزار برای استفاده از بازی های اندروید شده است. چیزی که امروزه به ابزاری جهت رسیدن به اهداف برخی کشورها تبدیل شده تا  انها را برای گروه، قشر، یا کشور خاصی روانه بازار می کنند. اما در اواخر سال 2019 شروع اپیدمی کرونا باعث استفاده زیاد از این ابزار توسط جوانان و نوجوانان شده است. هدف مقاله این است که بازی های اندروید را در دوران کرونا و احتمالات پساکرونا در شهر اراک مورد بررسی قرار دهیم که علاوه بر مشکلات همه گیری کرونا چه مواردی در سیاست گذاری شهری باید در نظر گرفته شود. روش پژوهش به صورت میدانی و با تکمیل 190 پرسشنامه می باشد، برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد.که در نهایت اثرات بازی های اندرویدی در زندگی نوجوانان و جوانان توسط والدین مورد تایید قرار گرفت و والدین معتقد بودند کرونا باعث استفاده زیاد فرزندان از بازی های اندروید شده که با فاصله گرفتن از ورزش آمادگی جسمانی کاهش پیدا کرده و انزوای اجتماعی آنان افزایش پیدا کرده و بازی های اندرویدی عاملی برای لذت آنها شده است. این در حالی است که عنوان کرده اند میزان تعامل اجتماعی (با ضریب 07/2- )در حد متوسط (کمتر از حد مطلوب یعنی عدد 3) است. احتمال اینکه نوجوانان و جوانان در پساکرونا از نظر زمان بازی به حالت نرمال برگردند در حد متوسط است و امکان اینکه در پساکرونا عادی شدن تعامل اجتماعی،خارج شدن از انزوا، جایگزین شدن لذت های سالم، آمادگی جسمانی و کنترل خود در سطح بالا و بیشتر از میانگین قرار دارد.

روش تحقیق خاطرات روزانه یکی از انواع تحقیق کیفی است که به دلیل ظرفیت خود برای ثبت پدیده های موردعلاقه به طور منظم، در بافت و در طول زمان متمایز است. این روش همانند سایر روش های کیفی انعطاف پذیر بوده و می تواند متناسب با سؤال های مختلف تحقیق، باشد. گرایش تحقیقات معاصر به بررسی احساس و ادراک فرهنگ عامه و گفتمان علوم انسانی است که به صورت ظریفی با چشم اندازی که در بسیاری از مطالعات خاطرات روزانه ارائه شده، پوشش داده می شود. در حال حاضر با رشد رسانه های جدید و تکنولوژی دیجیتال و توجه آنلاین به زندگی افراد، این روش رو به گسترش است. در این گفتار به معرفی روش تحقیق خاطرات روزانه، پیشینه، انواع طرح ها، روش های جمع آوری اطلاعات، اهداف، تحلیل داده ها و ملاحظات اخلاقی در این روش می پردازیم تا زمینه ای جهت استفاده از این روش در تحقیقات کیفی کشورمان ایجاد نماید.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین دو سوره اذائیه «المنافقون و النصر» و با رویکرد تحلیل معنایی و روایی، به تطبیق ابعاد و مؤلفه های مؤثر در تحلیل معنایی و مضمونی این دو سوره پرداخته است. علی رغم شروع هر دو سوره با «اذا»ی ظرفیّه شرطیّه، به نظر می رسد که به دلیل تفاوت در ساختار شکلی و محتوایی آیات این دو سوره، ارتباط معناداری بین آ ن ها مطرح نباشد. در حالی که با تطبیق مهمترین ابعاد تحلیل معنایی و مضمونی و نیز با استناد به قرینه سیاق آیات این دو سوره نسبت به یکدیگر و نهایتاً با تمسک به پشتوانه روایی معصومین (ع) به عنوان مؤلفه های مهم ارتباط سنجی، می توان به وجوه اشتراک و ارتباط معنادار مضمونی بین این دو سوره دست یافت. بر این اساس، محوریت مشترک در ارتباط معناییِ مضمونی و روایی این دو سوره، قطعیت تحقق وعده الهی در نصرت و فتح نهایی و ثبوت عزت الهی برای مؤمنان (در سوره النصر) و زوال منافقان و مخالفان دین (در سوره المنافقون) است که در اعتقاد به ولایت پذیری متجلّی می گردد.

دانش کاربردشناسی از شاخه های زبان شناسی است که می تواند در حوزه تفسیر قرآن وارد شود و ابعاد معنایی این آیات را در سطح مراد جدی آشکار سازد و به تفسیر و تبیین معانی پاره گفت ها در هنگام کاربرد و بر اساس شرایط و موقعیت زمانی و مکانی تولید پاره گفت بپردازد.قرآن کریم بارها به موضوع طعام و حلّیت و حرمت آن توجه کرده است. این موضوع همواره با یکی از وجوه مربوط به امر نبوت و رسالت، به ویژه لزوم تبعیت از فرستاده و شخص برگزیده الهی برای جلوگیری از گمراه شدن در پیوند است. بر اساس آیه ۹۳ سوره آل عمران می توان گفت که در میان امتهای موحد قبل از نزول تورات نیز امر حلیت و حرمت به مقتدا و پیشوای دینی باز می گشته است. رویکرد کاربردشناسی در فهم این آیه نشان می دهد که موضوع خوراکیها و خوردن، موضوعی ذو ابعاد است که طرح آن در قرآن کریم با موضوعات و مفاهیم مختلف درآمیخته است و البته در این میان، مفهوم توحید و نبوت پیامبر اسلام و نیز برگزیدن و تبعیت از امام و مقتدا، از اصلی ترین مفاهیمی است که با این موضوع پیوند خورده است.

سابقه و هدف: طلاق عاطفی مهم ترین عامل ازهم گسیختگی ساختار بنیادی ترین بخش جامعه، یعنی خانواده است. این پژوهش باهدف تبیین نقش پیش بینی کنندگی سواد عاطفی باواسطه گری حل تعارض در طلاق عاطفی انجام شد. مواد و روش ها: روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. این مطالعه در سال 94-1393 بر روی 178 نفر از زنان و مردان متأهل شهر مشهد انجام شد که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی کارکردهای روان شناختی خانواده ایرانی کیمیایی (IFPFS، 1390) و طلاق عاطفی گاتمن (1999) استفاده شد. داده ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون به شیوه ی همزمان مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج بیانگر آن است که سواد عاطفی و حل تعارض پیش بینی کننده ی طلاق عاطفی هستند. سواد عاطفی نیز حل تعارض را پیش بینی می کند. متغیر حل تعارض در رابطه ی بین سواد عاطفی و طلاق عاطفی نقش واسطه ای دارد. نتیجه گیری: بنابراین می توان گفت که زوجین در اثر ضعف سواد عاطفی و ناتوانی در حل تعارض، طلاق عاطفی را تجربه می کنند. بنابراین بررسی میزان سواد عاطفی زوجین و همچنین شناسایی سبک های حل تعارض زوجین درک بهتری از سبب شناسی پدیده ی طلاق عاطفی در زوجین فراهم می آورد.

در چند دهه گذشته بحران ها و مشکلات زیست محیطی تشدید شده و به مسائلی بدل شده اند که ابعاد جهانی دارند و آثارشان تمام نقاط جهان را دربر می گیرد. در این چارچوب تلاش های جهانی در قالب تدبیر جهانی امور زیست محیطی برای مواجه با این مسائل رشد پیدا کرده است و کنشگران گوناگونی همچون دولت ها، سازمان ملل، اتحادیه اروپا، سازمان های غیرحکومتی، جنبش های اجتماعی و شرکت های فراملی در آن دخیل هستند. در این نوشتار چگونگی نقش آفرینی   جنبش های اجتماعی فراملی (به رغم محدودیت منابع قدرت آنها) در تدبیر جهانی امور در ابعاد مختلف آن بررسی می شود.