داریوش آشوری

احمد فردید (1289ــ1373) استاد فلسفه دانشگاه تهران بود و به رغم آنکه چندان اثر مکتوبی نداشت، ولی با تأثیرگزاری بر شاگردانش، یکی از جریانات فکری چند دهه اخیر ایران را شکل داده است. در این مقاله، نویسنده با نگاهی به دو مجموعه گفتار از او که به تازگی انتشار یافته است، به نقد نظریاتش می‏پردازد. مهم‏ترین انتقاد نویسنده این است که فردید با ترکیب اندیشه‏های هایدگر، محی‏الدین عربی و هگل، فلسفه‏ای ساخته است که نه از سازگاری و هماهنگی درونی برخوردار است، نه بر مبنای فکری مشخصی بنا شده است و نه حاصل روشنی دارد.

نویسنده در این نوشتار، انگیزه‏هاى نقدش بر اندیشه‏هاى دکتر فردید را برمى‏شمارد از نظر وى روشن‏فکرانى مانند فردید، آل احمد و شریعتى در فضاى عقب افتاده جهان سوم در حس تفاوت در برابر غرب به راه‏هایى مانند ایدئولوژى‏هاى تند روى چپ و ایده بازگشت به خویشتن رو آوردند. آشورى با نقد این جریان روشن‏فکرى، پروژه خروج از جهان سوم و آزاد شدن از گره‏هاى ذهنیت و روان را به عنوان راه حل ارایه مى‏دهد.