علیرضا خزایی

در حدود سال 233 میلادی، حاکم ایران ساسانی، یعنی اردشیر اول (242-224م.)، مبارزات نظامی خود را در سکستان، گرگان، ابرشهر (در نزدیکی نیشابور)، مرو، بلخ و خوارزم پی گرفت. تعداد زیاد سکه های برنزی ضرب شده از زمان اردشیر اول در مرو و سکستان، فتح آن مناطق در دوران او را تأیید می کنند، و تاریخ های مربوط به این فتوحات، با توجه به لیست پادشاهان خراج گذار اردشیر اول، به صورت ضمنی قابل تعیین است. اسامی آن ها در کتیبه سه زبانِ پسرش شاپور اول (272-240 م.) در برج مربع مانند کعبه زرتشت در نقش رستم که به قرن پنجم ق.م تعلق دارد ثبت گردیده است. با این حال، ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا این فتوحات، منافع واقعی برای دولت ساسانی به همراه داشته است؟ آیا مالیات و عوارض ناشی از هزینه های سنگین مربوط به انجام حملاتی دوره ای با هدف سرکوب نیروهایی که به مثابه تهدیدی برای عبور از جیحون و حمله به مناطق مرکزی سرزمین ایران بودند، بیش از این فتوحات بود؟ آیا یک قلمرو حائل پایدار ایجاد شده است که امنیت جمعیت یکجانشین (غیرمهاجر) ایرانی را تامین کند؟ آیا اتحادهایی که ایجاد شدند، به شکست دشمن مشترک کمک کردند؟ این ها تنها برخی از سوالاتی است که در رابطه با روابط ایران ساسانی با همسایگان شمال شرقی این کشور به وجود می آید.

به دنبال لشکرکشی داریوش یکم علیه اسکیت ها (سکاها) میان سال های ۵۱۳–۵۱۲ پ. م، منطقه قفقاز جنوبی به تصرف هخامنشیان درآمد. به گفته هرودوت این منطقه به ساتراپی های سیزدهم و هجدهم مبدل شده و تا زمان سقوط شاهنشاهی هخامنشی در سال ۳۳۰ پ. م یکی از استان های آن بود. علاوه بر این، در کتیبه سنگی و سه زبان داریوش یکم در بیستون نیز از ارمنستان تحت عنوان اورارتو یاد شده است. هم چنین گذشته از دیگر کتیبه هایی که به ارمنستان اشاره می کنند، شواهد دیگری نیز از دوران هخامنشیان در دست است. برای مثال، شواهدی از استفاده مجدد از سکونت گاه هایی که سابقاً متعلق به اورارتو بوده است در داخل خاک ارمنستان امروزی دیده می شود و علاوه بر آن شواهدی نیز از وجود قصرهای گسترده و عظیم نیز در دست است. با این همه، مقبره های متعلق به آن دوره نیز بیش از سایر نقاط در خاک کشورهای ارمنستان و گرجستان امروزی کشف شده اند.

هدف مطالعه حاضر استفاده از روش همبستگی شرطی پویا (DCC-GARCH) برای بررسی ساختار همبستگی در داده های فصلی بازدهی های نرخ ارز، شاخص قیمت بازار سهام، قیمت طلا، قیمت نفت و قیمت مسکن (شاخص اجاره بها) طی دوره زمانی 1371 تا 1395 است. نتایج حاصل که با استفاده از نرم افزار OXMetrix به دست آمده اند، دلالت بر وجود همبستگی شرطی بالا میان بازدهی ارز و طلا دارد و کمترین همبستگی شرطی میان بازدهی مسکن و ارز مشاهده می شود. علاوه بر آن، با بررسی نمودار همبستگی شرطی میان بازدهی دارایی ها، تغییر در روند همبستگی شرطی ناشی از تحولات جهانی به چشم می خورد، که نشان از تأثیرپذیری اقتصاد ایران از تحولات جهان دارد.

مقاله حاضر جریان تجارت صنایع منتخب کشور را بر اساس شاخص بالاسا منطبق بر طبقه بندی SITC در دوره 1359-1394 ارزیابی می کند. بر اساس نتایج مشاهده می شود که شاخص مزیت نسبی آشکار شده برای صنایع سوخت و مواد معدنی در همه دوره حاکی از برقراری مزیت نسبی است؛ اما روند این شاخص نزولی می باشد. بررسی توامان شاخص های مزیت نسبی آشکار شده صادرات، مزیت نسبی آشکار شده واردات، شاخص مزیت نسبی آشکار شده تجاری و خالص جریان صادرات برای صنایع نشان می دهد که صنایع مبتنی بر نفت و گاز و مواد معدنی در کشور از ظرفیت لازم برای محوریت توسعه شدن برخوردار می-باشند، ولی برای صنایع بر اساس دانش و تکنولوژی خاص مثل صنایع IT این امکان بر اساس شاخص-های عملکرد تجارت به سادگی ممکن نیست. نتایج نشان می دهد وابستگی صنایع به واردات بر اساس مزیت نسبی آشکار شده واردات، غیر قابل انکار؛ نیست. همچنین نرخ ارز رابطه علّی با صنایع سوخت و مواد معدنی دارد. بر این اساس پیشنهاد می شود تا صنایعی که مزیت نسبی آشکار شده صادراتی مطلق دارند نظیر پتروشیمی ها به عنوان صنایع کلیدی محور توسعه انتخاب گردند.

هدف اصلی این مطالعه، پاسخ به این سوال اساسی است که آیا سیاست های مدیریت تقاضای انرژی می توانند مصرف انرژی را در اقتصاد ایران کنترل کنند یا خیر؟ مشکلی که در آزمون های ریشه واحد معمولی وجود دارد این است که مسائلی مانند شکست ساختاری و تعدیل غیرخطی می توانند سبب نتیجه گیری اشتباه توسط این آزمون ها در خصوص مانایی متغیرها شوند. از این رو در این مطالعه، به جای آزمون های ریشه واحد رایج مانند دیکی فولر تعمیم یافته از سه آزمون زیوت اندروز، لی استرازیکیچ و کاپتانیوس و همکاران استفاده شده است. دو آزمون اول امکان لحاظ شکست ساختاری را در آزمون ریشه واحد فراهم می کنند و آزمون سوم تعدیل غیرخطی و نامتقارن (از نوع ESTAR) را در مدل می گنجاند. این تحقیق با استفاده از داده های مصرف انرژی سرانه در بخش های خانگی، صنعت، حمل و نقل و کشاورزی و همچنین داده های مصرف سرانه کل کشور در بازه 1346 تا 1395 انجام شده است. نتایج آزمون ریشه واحد لی استرازیکیچ که دو شکست ساختاری را در آزمون ریشه واحد لحاظ می کند، نشان می دهد که مصرف سرانه انرژی در بخش خانگی مانا (بی اثر بودن سیاست مدیریت تقاضا در بلندمدت) است. این در حالی است که بر اساس نتایج هر سه آزمون ZA، LS و ESATR سری های مصرف انرژی در سایر بخش ها نامانا هستند و شوک های وارد شده به مصرف انرژی در این بخش ها دارای اثر بلندمدت و دائمی خواهد بود.

بانک ها به عنوان موسسات مالی و خدماتی در یک جامعه نقش تعیین کننده ای در گردش پول و ثروت دارند و از جایگاه ویژه ای در اقتصاد هر کشور برخوردارند. هرچه جامعه در حال توسعه و رشد باش د، تعداد متقاضیان دریافت وام و تسهیلات افزایش یافته و به تبع آن، مبالغ مورد درخواس ت بالاتر می رود و به موازات آن، بانک ها و موسسات اعتباری بیشتر در معرض خطر عدم وصول قرار می گیرند. ایجاد مطالبات غیرجاری در بانک ها و موسس ات اعتباری در تمامی کش ورها ام ری طبیعی و عادی می باش د ولی نکت ه قابل تامل، می زان مطالبات غیرجاری است. در نظام بانکی بین الملل نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات قاعدتاً بین 2 تا 5 درصد است ولی در کشور ما در مقایسه با عرف جهانی این نسبت در اسفندماه 96 به 3/10درصد رسیده است. از این رو، هدف از پژوهش حاضر بررسی و مقایسه تطبیقی پدیده معوقات نظام بانکی ایران با سایر کشورها و شناسایی راهکارهای برخی کشورهای دیگر در چگونگی حل این معضل می باشد. نتایج بررسی تطبیقی پدیده معوقات بانک ها نشان می دهد که علی رغم به کارگیری بانکداری غیرربوی در ایران، نظام بانکی کشور در مقایسه با سایر کشورهای دنیا در وضعیت مناسبی نبوده و نیازمند حل فوری معضل مطالبات غیرجاری می باشد.

جانشین پروری یکی از استراتژی های سرمایه انسانی برای بقاء و ارتقاء به سطوح بالاتر و بهره وری در سازمانها می باشد. هدف پژوهش یافتن راهکار افزایش تعهد سازمانی کارکنان از طریق جانشین پروری است.که در بازه زمانی تیر و مرداد ماه 1396 در شرکت آب منطقه ای اردبیل به انجام رسیده است. سوال پژوهش این است که آیا بین جانشین پروری و تعهد سازمانی کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد؟فرضیه پژوهش این است که بین جانشین پروری و تعهد سازمانی کارکنان رابطه معنی دار و مثبتی وجود دارد. روش تحقیق، توصیفی همبستگی می باشد و در تدوین چهارچوب نظری تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده گردید. جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران و کارکنان ستادی شاغل در شرکت آب منطقه ای اردبیل است که 171 نفر می باشد. تعداد 110 نفر مطابق با جدول مورگان بعنوان نمونه پژوهش انتخاب گردید. در این پژوهش از دو پرسشنامه ی استاندارد تعهد نامه آلن و ما یر(1990) استفاده شده که سنجش اعتبار این پرسشنامه از روش های مختلفی مانند محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضرایب اعتبار به دست آمده بالای 70% و در سطح قابل قبولی می باشد. و پرسشنامه استاندارد جانشین پروری کیم (2006) با 43 سوال که پس از اعمال نظر، پرسشنامه نهایی متناسب باجامعه مورد مطالعه(بصورت بومی شده)به 30 سوال تعدیل و انتخاب گردید. و پایائی پرسشنامه با بهره گیری از ضریب آلفای کرونباخ بالای 70/0 محاسبه گردید و بدین طریق مورد تایید قرار گرفت. از سوی دیگر پس از جمع آوری داده ها واطلاعات از طریق پرسش نامه برای بررسی رابطه بین متغیر ها وآزمون فرضیه ها از نرم افزار"SPSS" وPLS استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین مولفه های جانشین پروری(سازمانی، فردی، فرایندی) و تعهد سازمانی کارکنان(عاطفی،مستمر، هنجاری) رابطه معناداری وجود دارد. این پژوهش در شرکت آب منطقه ای اردبیل انجام گرفته ولی می تواند با رعایت موارد استاندارد در شرکتهای مشابه مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین پیشنهاد می گردد جهت اسقرار جانشین پروری، عواملی نظیر شفافیت و انعطاف در استراتژی کلان شرکت، روش های ارزیابی و انتخاب، تشکیل کمیته استعداد یابی و انتصاب بر اساس ارزشیابی، ضمانتهای اجرایی، انگیزش مشارکت کارکنان در اجرای برنامه استراتژی جانشین پروری؛ به اجراء در آمده و مورد توجه قرار گیرد.

از مهم ترین ارکان امنیت ملی هر کشور، امنیت اقتصادی و پایداری عوامل اثرگذار بر آن است. اعتراضات و آسیب های ناشی از عدم رضایت معیشتی دامن گیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه بوده است اما بررسی شرایط اقتصاد ایران باید متفاوت از سایر کشورها در نظر گرفته شود، چرا که وجود فشارهای خارجی بر عوامل اقتصادی کشور اثر بسزایی داشته است. همان طور که در مقاله تبیین شده است آمارها گویای وضعیت مطلوبی در دهه گذشته برای اقتصاد ایران نیستند. وجود جنگ اقتصادی که بخش مهمی از آن، تحریم های ظالمانه است باعث بروز مشکلاتی در فضای کلی اقتصاد کشور و متعاقباً وضعیت معیشتی مردم شده است. ارز به عنوان یکی از مهم ترین دارایی ها برای معاملات خارجی ابزاری برای جنگ اقتصادی در شرایط تحریمی به شمار می رود. در این مقاله به این مهم اشاره شده است که دارایی ارزی نه تنها برای کنشگری بین المللی یک لازمه است، بلکه عوامل درونی اقتصاد مثل سرمایه گذاری، تولید و تورم نیز از آن تأثیر می پذیرند. ارز به عنوان یکی از مهم ترین اهداف دشمنان در جنگ اقتصادی مطرح می باشد که می تواند توسط دشمنان یک کشور در جریان جنگ اقتصادی و برقراری نظام تحریم ها مورد هدف قرار بگیرد. در این مقاله به جهت شناخت بهتر شرایط اقتصاد ایران جهت ایجاد امنیت پایدار اقتصادی با رویکرد تحلیلی جنگ ارزی ایران را طی سال های 1390 تا 1398 بررسی شده است.

این پژوهش در پی آن است که با بهره گیری از روش پدیدارشناسی، به بررسی تجربه ی زیسته ی گروهی از افراد بپردازد که پیگیری تحصیلات تکمیلی از سوی آنان باعثِ به تأخیر افتادن استقلال اقتصادی آن ها شده است و به بیانی دیگر، آن ها را در وضعیت «تعلیق استقلال» قرار داده است. علاوه براین، تمرکز پژوهش بر بررسی و ارزیابیِ استراتژی های مختلف آن ها برای مواجهه با این وضعیت است و در نهایت پاسخ گفتن به این پرسش که کدام یک از این استراتژی ها از همه بیشتر در برابر این وضعیت آسیب پذیر است. نتایج چنین نشان داد که ایده ی تحصیلات عالی به عنوان راه مطمئنِ تحرک اجتماعی، عمیقاً با چالش مواجه شده است و ادامه ی تحصیلات برای اکثر دانشجویان تحصیلات تکمیلی با دشواری های گوناگون روبرو شده است. متغیرهایی هم چون سرمایه ی اجتماعی فرد، دسترسی به مهارت ها و تحصیلاتی که تقاضای بیشتری در بازار کار دارند و ... در پیگیری استراتژی های مختلف در مواجهه با این وضعیت مؤثراند. در این میان، استراتژی «تسلیم و بازگشت به خانه»، هم رایج ترین استراتژی در بین این گروه است و هم بیشترین طیف آسیب پذیران را در خود جای داده است.

این مقاله به بررسی مواجهه ابتدایی اقتصاد ایران با مناسباتِ نوظهور بازار جهانی سرمایه داری در سده نوزدهم می پردازد. در گام نخست طرحی توصیفی از تحولات اقتصادی ایران در این دوره و مقدمات اصلی برای تحلیل این تحولات ارائه شده است. در گام بعدی نیز به بررسی پیامدهای مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی این تحولات پرداخته می شود. یافته های مقاله نشان می دهند که فرایند بازجهت یابیِ اقتصاد ایران در پاسخ به تقاضای نوظهور جهانی برای کالاهای کشاورزی تجاری، به تحولاتی دامن زد که تأثیرات چشم گیری بر سیر آتی وقایع در سده بیستم داشتند: پدید آمدن طبقه ای از تجار بزرگ که در حوزه زمین داری و املاک سرمایه گذاری کردند، پیدایش شکل های اولیه مالکیت شخصی از رهگذر واگذاری زمین های خالصه، اختلال در توازنِ شکننده اقتصاد معیشتیِ پیشاسرمایه داری از رهگذر بحران های زیست محیطی ای نظیر قحطی بزرگ سده نوزدهم و ... همگی پیامدهای این تحولات در سطوح مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی بودند. بااین همه، هیچ یک از این موارد، به رغم تأثیرات چشم گیری که به دنبال داشتند، هرگز به گسست تمام عیار از مناسبات اجتماعی تولید پیشاسرمایه داری منجر نشد و راهبردهای استخراج مازاد مطلق (راهبردهای پیشاسرمایه دارانه) کماکان اصلی ترین راهبردهای کسب مازاد در اقتصاد ایران باقی ماند.

مقصود این فصل بازکاویدن مجموعه آرای سنتی است که توسط دیوید نیل مکنزی، درباره تغییرات آوایی که به مثابه مختصه اساسی تمایزبخش گویش های گونه گون کُردی تعریف گشته اند، با در نظر آوردن این فرض که پیوستگی و ارتباط [زنجیره های گویشی] لکی در گویش شناسی ایرانی، کماکان بر ما پوشیده مانده است. مرسوم آن باشد که لکی را گویشی از [خانواده گویش های] کُردی، بعضاً گویشی انتقالی میان کُردی و لری و در مواردی منحصراً آن را یک زبان مجزا می پندارند.

در فعالیت های تولید و عرضه محصولات صنایع دستی توجهی به مبحث انتخاب و طراحی مدل کسب و کار نشده است. در این تحقیق به روش آمیخته تبیینی متوالی، ابتدا در بخش کمّی، مجموعه روش های استفاده شده در کسب و کار سفالگری لالجین در استان همدان، به روش ارزیابی استروالدر، با انجام تحلیل توصیفی بررسی شد. 152 مجموعه فعال سفالگری در شهر جهانی صنایع دستی لالجین به عنوان نمونه به صورت غیراحتمالی مدنظر قرار گرفتند. مشخص شد الگوی استروالدر، در تعدادی از عناصر و روش های پیشنهادی خود، کسب و کارهای حوزه سفالگری را پوشش نمی دهد. در بخش کیفی به شیوه داده بنیاد جمعی ساختی، براساس نظریه امکان گرایی سارازواتی، فعالیت های حوزه صنایع دستی با هدف دستیابی به الگوی کسب و کار مناسب کدگذاری شدند. با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و با روش نمونه گیری نظری، گردآوری اطلاعات از 24 نفر فعال تخصصی، اجرایی و دانشگاهی صورت گرفت و الگوی کسب و کار جدیدی طراحی شد. در این الگوی جدید که مدل کسب وکار ماهی نام گذاری شد، نظریه امکان گرایی سارازواتی به مدل عملیاتی کسب و کارهای حوزه صنایع دستی، تبدیل و در عین حال از تجربیات الگوی کسب و کار استروالدر بهره گرفته شد.

مدخل لک از دانشنامه ایرانیکا، مدخلی است مهم و طرف رجوع در مطالعات و تتبعات اخیر درباره مردم لک. لیکن این مدخل، علیرغم دقت نظر نویسندگان و ویراستاران دانشنامه ایرانیکا، متضمن خطایا و خبایایی است که می بایست در وقت رجوع، ملاحظات مربوط به آن نکات را در نظر آورد و تصحیحشان داشت. در برگردان حاضر، سعی شده است تا این نکات حتی المقدور تصحیح گردند و ترجمه ای پیراسته و پالوده از این مدخل عرضه گردد که محققان و متتبعان آینده را بیش از پیش به کار آید.

کتاب «اعراب و ایرانیان؛ براساس روایت فتوحات اسلامی» اثری است تخصصی در واکاوی رخدادهای موسوم به فتوحات اعراب در ایران که مترجمی ناآشنا با قواعد ابتدایی تاریخ، نسبت به ترجمه آن اهتمام ورزیده و ماحصل کار او، چیزی جز سیاهه ای از اغلاط فاحش نیست. در این فصل، سعی بر آن شده است تا اشکالات و نقایص عدیده ترجمه کتاب معین گردد، تا بلکه خوانندگان و علاقه مندان نامتخصص دریابند که داخل شدن در امور تخصصی علوم دیگر، بی آنکه اندک آشنایی با ابتداییات آن علوم در اندوخته دانشی ایشان باشد، به چه فجایع علمی خواهد انجامید. امید راقم این سطور آن است که این مَثَل، عبارت آموز ایشان باشد.