عبدالحمید ابراهیمی

با توجه به حضور جدی رقبای خارجی در بازار لوازم خانگی ایران و استفاده آنان از فناوری اطلاعات و ارتباطات در این بازار، موقعیت رقابتی شرکت‌های داخلی در شرایط نامطلوبی قرار دارد و لازم است با نگاهی علمی و دقیق، استراتژی‌ مناسب رقابت در بازارهای داخلی طراحی شود تا بنگاه‌ها بتوانند بر اساس آن از استراتژی‌های مناسبی استفاده نمایند. از این‌رو، در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش تئوری سازی داده بنیاد و با بررسی رفتار مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان لوازم خانگی ایران، الگوی رفتار مصرف‌کنندگان طراحی و تبیین شود. نتایج این مطالعه نشان می‌دهدکه مصرف‌کنندگان لوازم خانگی ایران دارای سه الگوی رفتاری عقلایی، احساسی و هوشمند هستند و به طبع آن بنگاه‌ها نیازمند استفاده از استراتژی‌های بازاریابی مبادله‌ای، تعاملی و هوشمند می‌باشند.

"بخش تجاری کشور به دلیل عقب‌ماندگی علمی و فنی و بهره‌وری پایین عوامل تولید، آمادگی لازم برای رقابت با سایر رقبا را ندارد. واقعیت آن است که در محیط فعلی، ایران فرصت اندکی برای کسب مزیت رقابتی در بخش تجارت دارد. شکافهای عمیق در تکنولوژی، ناآشنایی با شرایط عرضه و تقاضا، درک نداشتن دقیق از رویکردهای محصول و بازار، ناآگاهی از رفتار مصرف کنندگان، ناموزونی در اتخاذ استراتژی و ساختار، اطلاع نداشتن از تلاطم‌های اجتماعی و سیاسی، افزایش سطوح تجارت جهانی و... مجموعه عواملی می‌باشند که آن واقعیت را تشدید کرده است. به‌همین منظور ضرورت دارد تا برای پیشگیری از آثار منفی اینگونه عوامل یک برنامه فراگیر، منسجم و انعطاف‌پذیر جهت پوشش آن شکافها طرح‌ریزی شود. مقاله حاضر با عنوان"" بررسی آثار به‌کارگیری استراتژیهای رقابتی مناسب بر کارایی شرکتهای تجاری ایران"" به‌دنبال ارائه آن برنامه از طریق اتخاذ سیاستهای هم‌راستا برای کسب مزیتهای تجاری است. نتایج مقاله، شواهدی را با توجه به شدت تأثیرگذاری استراتژیهای رقابتی در خصوص امکان عملی استفاده و اولویت‌بندی آن استراتژیها برای شرکتهای تجاری فراهم کرده است. با مشاهده آن نتایج می‌توان اذعان کرد که اولویت‌بندی و درجه اهمیت هر یک از چهار استراتژی رقابتی با یکدیگر متفاوت و دارای اختلاف معنا‌دار می‌باشد. به عبارتی دیگر کارایی شرکتهای تجاری تحت تأثیر هریک از این ابعاد، از خود واکنشی ویژه و متفاوت ارائه می‌کند. این به‌نحوی است که استراتژی رهبری قیمت تمام شده با اولویت اول بیشترین تأثیر را در کارایی شرکتهای تجاری دارد و در گام بعد استراتژیهای بهترین شیوه هزینه‌کردن، تمایز و تمرکز دیگر اولویتهای مهم در ارتقای کارایی شرکتهای تجاری به‌شمار می‌آیند."

مفهوم قدیم مدیریت بازاریابی با کالاهای موجود شرکت آغاز شده و بازاریابی را عمل فروش و تشویق و ترغیب خریداران برای به دست آوردن سواد از طریق افزایش فروش می داند. مفهوم جدید با خریداران فعلی و بالقوه شرکت آغاز شده و سود را از طریق ایجاد رضایت خریدار جست و جو می کند و این کار را با تنظیم برنامه بازاریابی کامل و وسیعی که در سطح شرکت صورت می گیرد به انجام می رساند. مفهوم راهبردی بازاریابی تمرکز مدیریت بازاریابی را به مشارکتهای راهبردی و تثبیت موقعیت شرکت از طریق ارتباط بین فروشندگان و خریداران در زنجیره ارزش با هدف ایجاد ارزش برای مشتریان تغییر داده است.

بازاریابی مؤثر بر اطلاعات بازار استوار است که با استفاده از تحقیقات بازاریابی عینی حاصل می گردد. بازارها پویا هستند و لذا اطلاعات باید به صورت به هنگام تهیه گردد. انواع مختلف سازمان ها می توانند با استفاده از تحقیقات بازاریابی منتفع شوند. انجام این فعالیت موجب می شود تا عدم اطمینان یا ریسک مرتبط با تصمیم گیری های مدیریتی کاهش یابد. پنج مرحله متوالی در تحقیقات بازاریابی شناسایی شده است که عبارتند از: بررسی مقدماتی تحقیق، طرح پیشنادی تحقیق، جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل و ارزشیابی داده ها و آماده نمودن و عرضه گزارش نهایی تحقیق که در کلیه مراحل عینیت گرایی حرفه ای باید حفظ شود. در تحقیقات بازاریابی دو نوع داده، اولیه و ثانویه معمولاً مورد استفاده قرار می گیرد. قبل از اجرای تحقیقات میدانی پرهزینه(جمع آوری داده های اولیه)، منابع داده های ثانویه باید شناسایی و مورد استفاده قرار گیرد. طبقه بندی های صنعتی و تجاری در تجزیه و تحلیل رفتار بازار کمک می نماید. فنون تکنیک های تحقیق شامل تحقیقات شخصی، پستی، تلفنی، گروهی و پانل می باشد. طرح تحقیقی که با دقت و به صورت یکپارچه برنامه ریزی شده باشد از اهمیت زیادی برخوردار است.

بازاریابی مؤثر بر اطلاعات بازار استوار است که با استفاده از تحقیقات بازاریابی عینی حاصل می گردد.بازارها پویا هستند و لذا اطلاعات باید به صورت به هنگام تهیه گردد.انواع مختلف سازمان ها می توانند با استفاده از تحقیقات بازاریابی منتفع شوند. انجام این فعالیت موجب می شود تا عدم اطمینان یا ریسک مرتبط با تصمیم گیری های مدیریتی کاهش یابد. پنج مرحله متوالی در تحقیقات بازاریابی شناسایی شده است که عبارت اند از : بررسی مقدماتی تحقیق،طرح پیشنهادی تحقیق، جمع آوری داده ها ، تجزیه و تحلیل و ارزشیابی داده ها و آماده نمودن و عرضه گزارش نهایی تحقیق که در کلیه مراحل عینیت گرایی حرفه ای باید حفظ شود. در تحقیقات بازاریابی دو نوع داده،اولیه و ثانویه معمولاً مورد استفاده قرار می گیرد.قبل از اجرای تحقیقات میدانی پر هزینه(جمع آوری داده های اولیه) ، منابع داده های ثانویه باید شناسایی و مورد استفاده قرار گیرد. طبقه بندی های صنعتی و تجاری در تجزیه و تحلیل رفتار بازار کمک می نماید.فنون تکنیک های تحقیق شامل تحقیقات شخصی، پستی،تلفنی،گروهی و پانل می باشد.طرح تحقیقی که با دقت و به صورت یکپارچه برنامه ریزی شده باشد از اهمیت زیادی برخوردار است.

فرهنگ اثر نفوذ کننده و تغییر دهنده ای در هر یک از محیط های بازار ملی دارد. مدیران بازاریابی جهانی باید تأثیر فرهنگ را تشخیص دهند و آماده باشند تا به آن پاسخ ، و یا اینکه آن را تغییر دهند. مدیران بازاریابی جهانی نقش مهم و حتی رهبری کننده را در تأثیرگذاری بر تغییرات فرهنگی در سرتا سر جهان به عهده دارند. این نقش در مواد غذایی آشکارتر است اما شامل تمام صنایع مخصوصاً محصلات صنعتی نیز می شود. تولیدکنندگان صابون و پاک کننده ها ، عادت شستشو ، صنایع الکترونیکی ، الگوهای تفریح و مدیران بازاریابی البسه ، مدها را تغییر داده اند. در مورد محصولات صنعتی ، فرهنگ بر خصوصیات کالا و تقاضا اثر می گذارد اما تأثیر آن بر فرایند بازاریابی مخصوصاً در مورد شیوه های بازرگانی بیشتر است. مدیران بازاریابی جهانی یاد گرفته اند از افرادی که عادت و گرایش های محلی را از نظر بازاریابی درک می کنند، استفاده نمایند. ما در عصری زندگی می کنیم که جریان ملی گرایی در دو جهت در حال حرکت است. در میان کشورهای مختلف تمایل شدید برای ایجاد جامعه جهانی از یک طرف و وابستگی متقابل بین ملت ها از طرف دیگر وجود دارد؛ اما هدف کلی آنها تقویت احساسات ملی در جامعه است. روابط بازرگانی بین کشورها ی مختلف ، که فرهنگ های متفاوتی دارند، چالش های زیادی را به وجود آورده است. به علاوه ، کشورهای مختلف به علت اختلاف در قوانین و اجرای آن با مشکلات متعددی روبرو هستند. هدف هر برنامه آموزشی برای درک فرهنگ کشورهای مختلف ، آشنایی با شیوه تفکر ، احساس و فعالیت های آنهاست. مدیران بازاریابی جهانی برای درک فرهنگ کشورهای دیگر باید بر « معیار ارجاع به خود » فائق آیند. یکی از شیوه ها برای کسب آگاهی در مورد فرهنگ های مختلف ، استفاده از ترکیبی از مطالعات موردی و ایفای نقش است. در قسمت اول این مقاله مباحث ذیل مورد بحث قرار گرفت: 1- جنبه های زیربنایی فرهنگ 2- شیوه های تحلیل عوامل فرهنگی در بازاریابی جهانی در این قسمت نیز در ادامه مطالب قبلی به طرح مسایل مطروحه ذیل خواهیم پرداخت: 3- مذاکرات بازرگانی 4- محصولات صنعتی در بازاریابی جهانی 5- کالاهای مصرفی در بازاریابی جهانی 6- ملی گرایی در بازاریابی جهانی 7- پیچیدگی های فرهنگی بین کشورهای مختلف و راه حل های پیشنهادی در بازاریابی جهانی.

فرهنگ اثر نفوذ کننده و تغییر دهنده ای در هر یک از محیط های بازار ملی دارد. مدیران بازاریابی جهانی باید تأثیر فرهنگ را تشخیص دهند و آماده باشند تا به آن پاسخ ، و یا اینکه آن را تغییر آن را تغییر دهند. مدیران بازاریابی جهانی نقش مهم و حتی رهبری کننده را در تأثیر گذاری بر تغییرات فرهنگی در در سرتا سر جهان به عهده دارند. این نقش در مواد غذایی آشکارتر است اما شامل تمام صنایع مخصوصاً مصولات صنعتی نیز می شود. تولیدکنندگان صابون و پاک کننده ها، عادت شستشو ، صنایع الکترونیکی ، الگوهای تفریح و مدیران بازاریابی البسه ، مدها را تغییر داده اند. در مورد محصولات صنعتی ، فرهنگ بر خصوصیات کالا و تقاضا اثر می گذارد اما تأثیر آن فرآیند بازاریابی مخصوصاً در مورد شیوه های بازرگانی بیشتر است. مدیران بازاریابی جهانی یادگرفته اند از افرادی که عادت و گرایش های محلی را از نظر بازاریابی درک می کنند ، استفاده نمایند. ما در عصری زندگی می کنیم که جریان ملی گرایی در دو جهت در حال حرکت است. در میان کشورهای مختلف تمایل شدید برای ایجاد جامعه جهانی از یک طرف و وابستگی متقابل بین ملت ها از طرف دیگر وجود دارد؛ اما هدف کلی آنها تقویت احساسات ملی در جامعه است. روابط بازرگانی بین کشورهای مختلف ، که فرهنگ های متفاوتی دارند، چالش های زیادی را به وجود آورده است. به علاوه ، کشورهای مختلف به دلیل اختلاف در قوانین و اجرای آن با مشکلات متعددی روبرو هستند. هدف هر برنامه آموزشی برای درک فرهنگ کشورهای مختلف ، آشنایی با شیوه تفکر ، احساس و فعالیت های آنهاست. مدیران بازاریابی جهانی برای درک فرهنگ کشورهای دیگر باید بر«معیار ارجاع به خود» فائق آیند. یکی از شیوه ها برای کسب آگاهی در مورد فرهنگ های مختلف ، استفاده از ترکیبی از مطالعات موردی و ایفای نقش است. در این مقاله ، مطالب زیر مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت: 1-جنبه های زیر بنایی فرهنگ 2-شیوه های تحلیل عوامل فرهنگی در بازاریابی جهانی 3-مذاکرات بازرگانی 4-محصولات صنعتی در بازاریابی جهانی 5-کالاهای مصرفی در بازاریابی جهانی 6-ملی گرایی در بازاریابی جهانی 7-پیچیدگی فرهنگی بین کشورهای مختلف و راه حل های پیشنهادی در بازاریابی جهانی.

در دهه 1990 تمام شرکتها باید جهانی بیندیشند ، در غیر این صورت در بازار به هم پیوسته امروزی موفق نخواهند شد. شرکتها باید یاد بگیرند که چگونه وارد بازارهای خارجی شوند و توانایی رقابتی جهانی خود را افزایش دهند . آنها مجبور هستند قبل از ورود به بازار جهانی استراتژی های خود را تبیین نمایند و مقدار فعالیت خود را در کشور ،قاره و سطح جهانی معیین کنند. شرکتها باید رقیبان خود را بشناسند و استراتژی ها و منابع آنها را تجزیه و تحلیل نمایند . آنها همچنین باید محلهای جغرافیایی تولید ، منابع ، مواد و تجهیزات خود را مشخص کنند . در این مقاله درباره شش تصمیم عمده ای که مدیران بازاریابی بین المللی باید قبل از ورود به بازارهای جهانی ، با توجه به نظریان متخصصان تا سال 1994 آنها مورد توجه قرار دهند ، بحث و بررسی می گردد. اولا عوامل محیطی که شرکتها قبل از تصمیم به فعالیت در سطح جهان باید بررسی کنند ، تجزیه و تحلیل می شوند . ثانیا در مورد اینکه آیا شرکت در بازارهای بین المللی فعالیت کند یا خیر بحث می شود . رابعا شیوه های مختلف ورود به بازارهای جهانی تجزیه و تحلیل می گردد . خامسا نکاتی را که شرکت باید با توجه به آن آمیخته بازاریابی جهانی خود را با هر یک از بازارها هماهنگ نماید ارزیابی می گردد . سادسا چگونگی اداره و سازماندهی فعالیتهای بین المللی مورد توجه قرار می گیرد و سرانجام شش توضیح تکمیلی از بازاریابی جهانی برای شناخت بیشتر بازارهای بین المللی عرضه می گردد .

در قسمت اول این مقاله درباره شش تصمیم عمده ای که مدیران بازاریابی بین الملل باید قبل از ورود به بازار جهانی مورد توجه قرار دهند بحث و بررسی به عمل آمد. این شش تصمیم عمده عبارت بودند از : 1- ارزیابی اوضاع محیط بازاریابی بین الملل 2- تصمیم به فعالیت در سطح بین الملل 3- تصمیم در مورد انتخاب بازارها درسطح بین الملل 4- تصمیم در مورد چگونگی وارد شدن به بازار بین الملل 5- تصمیم در مورد برنامه هایبازاریابی بین الملل 6- تصمیم در مورد نوع سازمان بازاریابی بین الملل . اینک در ادامه به شش توضیح تکمیلی از بازاریابی جهانی و مطالب مرتبط با آن می پردازیم.