محمد مهرآیین (لگزیان)

در سال های اخیر تعداد مقاله هایی که فناوری اینترنت اشیا در مدیریت زنجیره تأمین را مورد مطالعه قرار داده اند، به سرعت رشد کرده است. در پژوهش حاضر تلاش می شود با مرور نظام مند ادبیات مرتبط، مطالعه هایی که در این حوزه انجام شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و ضمن شناسایی شکاف های نظری موجود، مسیرهای پژوهشی آینده در این زمینه معرفی شود. در این مقاله با استفاده از روش مرور نظام مند و رویکرد قیف پارادایمی به جمع آوری و تحلیل اطلاعات پرداخته می شود. روش مرور نظام مند شیوه ای معتبر برای پژوهش است که بسیاری از مقالات علمی استفاده از آن را توصیه می کنند. با وجود این، باید توجه داشت که انتخاب معیارهای مشخص برای شمول و عدم شمول مقالات شناسایی شده می تواند باعث سوگیری شود که باید به عنوان محدودیت ذاتی روش مرور نظام مند در نظر گرفته شود. تاکنون مطالعه های متعددی در زمینه اینترنت اشیا و مدیریت زنجیره تأمین انجام شده است، اما هیچ دانش تلفیقی از ماهیت تکامل پژوهش ها در این حوزه وجود ندارد تا با بررسی روند تحقیقات انجام شده زمینه گسترش نظریه های مطرح شده در این حوزه را فراهم آورد. در این مقاله تلاش می شود با استفاده از رویکرد قیف پارادایمی، این شکاف پژوهشی پوشش داده شود. برای این منظور، پایگاه های استنادی «اسکوپوس» و پایگاه های اطلاعاتی «ساینس دایرکت»، «امرالد» و «فرانسیس اند تیلور» جست وجو و از این طریق تعداد ۲۰۹ مقاله پژوهشی شناسایی شد. پس از انجام غربالگری اولیه، تعداد ۱۰۵ مقاله به دلیل عدم تطابق با معیارهای شمول کنار گذاشته شد و سرانجام، پس از غربالگری کیفی تعداد ۳۶ مقاله جهت تحلیل و بررسی گزینش شد. نتایج حاصل از تحلیل ۳۶ مقاله منتخب نشان می دهد که بیشتر پژوهش ها روی سطح ۲ و ۳ قیف پارادایمی تمرکز دارند و تنها دو مقاله در سطح اول قیف پارادایمی قرار می گیرند و هیچ مطالعه ای در حوزه فرضیه های عمیق (سطح چهارم) مشاهده نشد. بیشتر مطالعه ها از روش های کیفی برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده کرده بودند. همچنین، یافته ها نشان می دهد که در پژوهش های آینده می توان با استفاده از مشاهدات تجربی و تولید داده، کاوش های بیشتر در زمینه اینترنت اشیا در مدیریت زنجیره تأمین را مورد توجه قرار داد.

اندازه گیری میزان موفقیت اجرای مدیریت دانش به دلیل مزایای بلندمدت و غیرمستقیم آن در سازمان های عمومی دشوار است. ازاین رو، اندازه گیری میزان بلوغ مدیریت دانش به عنوان راهکاری برای ارزیابی موفقیت اجرای مدیریت دانش در این سازمان ها مطرح می شود. پژوهش حاضر بر آن است تا چارچوبی برای سنجش میزان بلوغ مدیریت دانش در سازمان های عمومی ارائه دهد. بدین منظور، طی یک فرآیند چهار مرحله ای پس از شناسایی ابعاد هفت گانه بلوغ مدیریت دانش و تأیید آنها به کمک تحلیل عاملی تأییدی از شبکه های عصبی مصنوعی برای بررسی میزان اهمیت هر یک از ابعاد استفاده شده است. در ادامه، بر اساس موقعیت هر یک از ابعاد در ماتریس تحلیل اهمیت- عملکرد و بررسی میزان شکاف میان وضعیت موجود و مطلوب هر یک از آنها، سطح بلوغ مدیریت دانش برای هر یک از ابعاد مشخص گردیده است. مطابق با نتایج پژوهش، ابعاد رهبری، فرهنگ سازمانی و فرآیندهای مدیریت دانش در وضعیت مناسبی قرار داشته اند، درحالی که ابعاد منابع انسانی، ساختار سازمانی و استراتژی مدیریت دانش مستلزم بهبود بوده اند. بعد فناوری اطلاعات و ارتباطات تنها بعدی است که انجام تعدیل فعالیت ها در آن ضروری بوده است. همچنین، نتایج نشان داده است که بعد رهبری در سطح بهینه شده، ابعاد فرهنگ سازمانی و فرآیندهای مدیریت دانش هر دو در سطح بهبودیافته و مدیریت شده، بعد منابع انسانی در سطح تعهد، دو بعد ساختار سازمانی و استراتژی مدیریت دانش در سطح استقرار و تمرکز، و در پایان بعد فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح ابتدایی و تک نگری از بلوغ مدیریت دانش قرار داشته اند.

مطالعات نشان می دهد که در زمینه بکارگیری اینترنت اشیاء در زنجیره تامین محصولات کشاورزی به ویژه در حوزه کنترل کیفیت و در بخش لجستیک، کمبودهایی وجود دارد و پژوهشگران می توانند از طریق مدل سازی و بهینه سازی، شکاف های نظری موجود در این زمینه را پوشش دهند. لذا، هدف این پژوهش شناسایی مهمترین مقوله های موثر بر بکارگیری اینترنت اشیاء در بخش ذخیره سازی زنجیره تامین گندم و تبیین نحوه ارتباط بین این مقوله ها و در قالب نقشه مضمون است. برای این منظور، مقاله حاضر با استفاده از روش شناسی مرور نظام مند و روش فراترکیب و با جستجوی پایگاه های استنادی وب آو ساینس و اسکوپوس، به جمع آوری اطلاعات و کدگذاری آنها می پردازد و برای این هدف از رویه کدگذاری نظریه داده بنیاد بهره می برد. در نهایت، نتایج حاصل از فراترکیب منجر به شناسایی و استخراج 3 مقوله کلان؛ فناوری اینترنت اشیاء، مقوله اصلی (ذخیره سازی مبتنی بر اینترنت اشیاء)، و نتایج و پیامدهای بکارگیری اینترنت اشیاء گردید.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ویژگی های شخصیتی کارکنان دانشی  موثر بر موفقیت مدیریت دانش در ایران انجام شده است. روش تحقیق بکاررفته از نوع آمیخته و در مرحله کیفی با استفاده از استراتژی پدیدارشناسی به دنبال دستیابی به تجربه های زنده و مستقیم خبرگان حوزه مدیریت دانش بوده است. جامعه آماری مرحله کیفی خبرگان حوزه مدیریت دانش سراسر ایران بودند که دارای سابقه مدیریت یک سازمان و یا پروژه دانشی و تحصیلات مرتبط با این حوزه بودند.  برای جمع آوری داده های کیفی از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته با 21 نفر از خبرگان تا حد اشباع و با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد. سپس روش کلایزی برای تحلیل داده های کیفی  بر روی متن های حاصل از مصاحبه ها انجام شد و تعداد 270 کد باز (خام) رفتاری و 11 کد محوری استخراج گردید. ویژگی هایی مانند درون گرائی، وظیفه شناسی، داوری کننده، واقع گرایی و روان رنجوری از مهمترین ویژگی های شخصیتی احصاء شده از کارکنان دانشی هستند که برای موفقیت مدیریت دانشی و پروژه های دانشی باید مورد توجه قرار گیرند. سپس در بخش کمی با استفاده از روش تحلیل اهمیت – عملکرد نتایج به دست آمده در مرحله کیفی در بین مدیران منابع انسانی و مدیران واحدهای تحقیق و توسعه 23 شرکت شهر مشهد که دارای مجوز گواهی و پروانه تحقیق و توسعه بودند مورد بررسی کمی قرار گرفت و مشخص گردید که ویژگی های وظیفه شناسی، کنترل کنندگی، واقع گرایی، سازگاری و تفکری از اهمیت و عملکرد بالایی برخوردارند. بنابراین سازمان ها بایستی کارکنانی را برای تصدی مشاغل دانشی انتخاب نمایند که ویژگی های شخصیتی مذکور را دارا باشند.

پژوهش حاضر ضمن شناسایی مهمترین شاخص های کلیدی مؤثر بر صنعت بانکداری، به دنبال ترسیم وضعیت بانکداری ایران در آینده می باشد. در این پژوهش از برنامه ریزی مبتنی بر سناریو و ماتریس تاثیر متقاطع استفاده شده است. در میان تمامی عوامل شناسایی شده، 29 عامل کلیدی موثر بر آینده این صنعت از طریق تحلیل سلسه مراتبی فازی انتخاب و سپس با تحلیل ماتریس تاثیر متقاطع ماهیت و نحوه اثرگذاری هریک از این عوامل بر صنعت بانکداری مشخص و در ادامه از روش تحلیل بالانس اثرات متقابل برای سناریونویسی استفاده شد. براین اساس از میان کل سناریوی های ترکیبی، سناریوهای محتمل قوی با استفاده از خوشه بندی کی مودز در 5 دسته کلی خوشه بندی شدند. در پایان نیز 4 سناریو شامل خوشبینانه برای بانک، تحول صنعت بانکی، شرایط تورمی و تحریم شناسایی شدند. بر این اساس امکان برنامه ریزی راهبردی و عملیاتی برای بانک کشاورزی مبتنی بر تحلیل عدم قطعیت های پیش روی برای هریک از سناریوها مهیا شد.

هدف: در سال های اخیر، مدیریت تجربه مشتری به عنوان اولویت پژوهشی برای مدیران و محققان بازاریابی مطرح شده است. اهمیت این حوزه تحقیقاتی و توجه به آن در مطالعات بازاریابی، شناخت زیرحوزه ها و روند تحقیقاتی آن را ضروری کرده است. این مطالعه با هدف بررسی پژوهش های حوزه مدیریت تجربه مشتری، شناسایی مقالات هسته، شناخت زیرحوزه ها و روند تحقیقاتی آن صورت گرفته است. روش: این پژوهش با استفاده از تجزیه وتحلیل های کتاب سنجی، به بررسی حوزه مدیریت تجربه مشتری پرداخته است. داده های این پژوهش از 124 مقاله منتشر شده در پایگاه داده اسکوپوس جمع آوری شدند و روی آنها تحلیل زوج کتاب شناختی و تحلیل هم رخدادی کلمات کلیدی انجام گرفت و بدین ترتیب، مقالات هسته و زیرحوزه ها شناسایی شد. در ادامه با ایجاد نقشه پوششی و میانگین عمر کلمات، روند تحقیقاتی این حوزه مشخص شد. یافته ه ا: تحقیقات مدیریت تجربه مشتری در 9 خوشه دسته بندی و مقالات هسته این حوزه شناسایی شد. بر اساس یافته های این مطالعه مشخص شد که در سال های اخیر، موضوعاتی مانند کلان داده ها، سفر مشتری، کیفیت خدمات، مدیریت ارتباط با مشتری اجتماعی و فروش آنلاین، در تحقیقات حوزه مدیریت تجربه مشتری در کانون توجه قرار گرفته است. نتیجه گیری: این پژوهش با شناسایی مقالات هسته، زیرحوزه ها و روند تحقیقاتی مدیریت تجربه مشتری، از این حوزه دیدگاه منسجمی ارائه می دهد و در انتخاب مسیر تحقیقاتی به پژوهشگران کمک می کند.

در سازمان­های امروزی چگونگی استفاده کارکنان از اینترنت در سازمان و چگونگی مدیریت کردن کارکنان تحت این شرایط نیاز به مطالعه و بررسی دارد. این پژوهش بر آن است تا با شناخت الگوی استفاده مطلوب و نامطلوب از اینترنت در سازمان، عوامل علّی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها، پیامدهای میانجی و نتایج نهایی این پدیده را به صورت جامع تبیین نماید. پژوهش از نظر هدف در دسته مطالعات تبیینی- توصیفی و از نظر نوع رویکرد چند روشی است. برای تبیین این الگو ابتدا روش کمی شرایط موجود در سازمان‌های دولتی و نحوه استفاده از اینترنت بررسی گردید و سپس با استفاده از تئوری داده بنیاد و مصاحبه‌های عمیق با خبرگان، الگوی استفاده مطلوب و نامطلوب از اینترنت توسعه یافت. همچنین روایی و پایایی پژوهش با استفاده از چهار معیار اعتبارپذیری، انتقال‌پذیری، قابلیت اطمینان و تأیید پذیری بررسی شد. نتایج نشان داد مقولات شناسایی شده در خصوص پدیده محوری (استفاده مطلوب و نامطلوب از اینترنت) شامل عوامل علّی (شامل ویژگی‌های فردی، سازمانی، شغلی)، راهبردها (شامل سیاست‌های ایجاد محدودیت، سیاست‌های رصد کارکنان، سیاست‌های تحولی)، پیامدهای میانجی (شامل تغییرات در کارکنان و تغییرات در سازمان)، عوامل مداخله‌گر (شامل حضور ارباب‌رجوع در سازمان، عدم توانایی جداسازی زندگی شخصی کارکنان از زندگی سازمانی آن‌ها، استفاده از اینترنت شخصی در سازمان، سازمان‌های ناگزیر به استفاده از اینترنت، فرهنگ جامعه به سمت استفاده مطلوب از اینترنت در هر جایی)، بستر و زمینه (شامل زیرساخت‌ها و عوامل شغلی) و نتایج نهایی (شامل نتایج استفاده مطلوب و استفاده نامطلوب) است.

زنجیره تأمین گندم همواره یکی از با اهمیت ترین مباحث مدیریتی در زمان های مختلف بوده است. آنچه که زنجیره تأمین این محصول را متمایز می کند اهمیت عواملی همچون احتمال به مخاطره افتادن سلامت و کیفیت گندم و همچنین حجم بالای هدر رفت آن به ویژه در بخش ذخیره سازی است. برخی از پژوهشگران عقیده دارند که اینترنت اشیاء را می توان به عنوان یکی از بهترین راهکارهای موجود برای حل مسائل زنجیره تأمین کشاورزی در نظر گرفت. لذا، این پژوهش با هدف ارزیابی تأثیر بکارگیری اینترنت اشیاء در بخش ذخیره سازی زنجیره تامین گندم صورت گرفته است. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه از 54 شرکت خصوصی و دولتی فعال در حوزه ذخیره سازی گندم در استان خراسان رضوی در سال 1399 فراهم شده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از روش تحلیل عاملی تائیدی، آزمون ویلکاکسون تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد بکارگیری اینترنت اشیاء در بخش ذخیره سازی زنجیره تأمین گندم می تواند پیامدهای مثبت متعددی در حوزه های اقتصادی، عملکردی و بازاریابی به همراه داشته باشد و روی کاهش هزینه ها، افزایش درآمد، حفظ کیفیت، بهبود نظارت و افزایش رضایت مشتریان تاثیر مثبت دارد. همچنین، یافته های این مطالعه نشان داد که افزایش درآمد با میانگین 52/3 مهمترین تاثیر بکارگیری اینترنت اشیاء محسوب می شود و پس از آن به ترتیب حفظ کیفیت گندم و رضایت مشتریان (06/3)، بهبود نظارت (71/2) و کاهش هزینه ها (70/2) در رتبه های بعدی قرار می گیرند.

امروزه با توجه به رشد و توسعه پژوهش های آکادمیک در حوزه فناوری های برتر، شرکت های دانش بنیان نقش بسزایی در تحریک و تشویق کارآفرینی و رشد و شکوفایی اقتصاد کشورها ایفا می کنند؛ بنابراین پاسخ به این سؤال ضروری است که چه عواملی سبب رشد و موفقیت این شرکت ها خواهند شد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل کلیدی موفقیت شرکت های دانش بنیان با استفاده از یک مطالعه کیفی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش تحلیلی است. بدین منظور مصاحبه نیمه ساختاریافته با استفاده از روش کیفی تحلیل تم صورت گرفته است. خبرگان مورد مصاحبه در تحقیق حاضر 25 نفر از مدیران عامل شرکت های موفق و برتر دانشگاهی و دانش بنیان مستقر در شهر مشهد در 3 سال اخیر هستند. مرور ادبیات، پژوهش های انجام گرفته و نتایج مصاحبه ها نشان دهنده 5 تم اصلی است که عوامل کلیدی موفقیت شرکت های دانش بنیان را در 5 سطح ویژگی های فردی، عوامل سازمانی، عوامل محیطی، استراتژی شرکت و تأمین و تخصیص منابع طبقه بندی می کند، که برای تفسیر و مشخص کردن ارتباط بین عوامل و مشخص کردن نقش هریک از متغیرها، از مدل سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. بر اساس نتایج بررسی به نظر می رسد بعد از عوامل محیطی، تأمین و تخصیص منابع مالی مناسب (میزان و زمان تخصیص) و نیروی انسانی مناسب (تحصیل کرده، باتجربه، ماهر، خلاق و نوآور) از اهمیت بالاتری نسبت به سایر عوامل برخوردارند. همچنین مشخص گردید ویژگی های فردی و عوامل سازمانی دارای تأثیر متقابل دوطرفه بوده و استراتژی شرکت نیز بیشترین تأثیرپذیری را نسبت به سایر عوامل دارد. درنهایت بهترین روش اجرایی در بین ویژگی های پنجگانه تحقیق برای به کارگیری مدیران جهت دستیابی به موفقیت، رشد و توسعه شرکت های دانش بنیان تعیین گردید.