علینقی مشایخی

در این مقاله، نتایج بررسی عوامل کلیدی مؤثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی ایران با روش دلفی ارائه شده است. به این منظور ابتدا درباره فناوری اطلاعات توضیحی داده می‌شود و سپس با ارائه شواهدی از شکست و ناکامی در کاربرد این فناوری در سطح ایران و جهان، مسأله پژوهش تعریف خواهد شد. مرور پژوهشها و مطالعات پیشین در زمینه عوامل موفقیت و شکست کاربرد این فناوری در بخش دولتی و جمعبندی آنها، بخش بعدی مقاله را تشکیل می‌دهد. در ادامه، روش پژوهش بویژه روش دلفی تبیین و در پایان نیز یافته‌های این پژوهش، توصیف و تحلیل می‌شوند. براساس یافته‌های این پژوهش، اعضای پانل دلفی در مجموع 37 عامل را در موفقیت و شکست کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی ایران کلیدی تشخیص داده‌اند. لازم به ذکر است که به 20 عامل از این عوامل در پژوهشها و مطالعات پیشین در بخش دولتی اشاره شده است و 17 عامل دیگر را اعضای پانل ارائه کرده‌اند. این عوامل به شش دسته تقسیم شده‌اند. در پایان نیز محدودیتها و پیشنهادها ارائه می‌شوند.

با وجود اهمیت مفهوم همردیفی برای نظریه‌‌پردازی در حوزه مدیریت و سازمان، طراحی مدل‌ها و سازه‌های لازم برای اندازه‌گیری همردیفی میان عناصر سازمانی همواره با مشکل مواجه بوده است. این مقاله ضمن مرور مفهوم همردیفی به‌عنوان یک اصطلاح جامع در مطالعات اقتضایی، سه دسته‌بندی عمده از این مفهوم را معرفی می‌کند. در هر یک از این دسته‌بندی‌ها، نگرش‌های مختلف نسبت به همردیفی، روش صورت‌بندی مسئله و اندازه‌گیری همردیفی در هر نگرش، و نیز مسائل خاص در مطالعات مربوط به آن‌ها مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. در انتها چهارچوبی جامع از نگرش‌های مختلف نسبت به همردیفی با استفاده از سه نوع دسته‌بندی مورد بحث پیشنهاد شده است.

یکی از چالش های جدی شرکت های بیمه، افزایش متوسط زمان پرداخت خسارت به بیمه گزاران زیان دیده است. تاکنون مطالعات متعددی در زمینه علل و راه مقابله با این پدیده ارائه گردیده؛ اما کمتر به نتایج اثربخش منجر شده است. بنابراین در این مقاله، یک مدل شبیه سازی شده از زنجیره خدمات شرکت های بیمه بر اساس متدولوژی پویاشناسی سیستم ارائه می گردد. مدل زنجیره خدمات بیمه به منظور تجزیه و تحلیل و بهبود کیفیت خدمات بیمه ای از جمله متوسط زمان پرداخت خسارت شبیه سازی شده است. نتایج حاصل از ساخت مدل ریاضی غیر خطی، که با شبیه سازی روی کامپیوتر از طریق نرم افزار Vensim تحلیل گردید، نشان می دهد دو عامل اصلی افزاینده متوسط زمان پرداخت خسارت عبارتند از: افزایش بوروکراسی اداری و افزایش تعداد مشتریان شرکت بیمه. همچنین دو عامل اصلی کاهنده متوسط زمان پرداخت خسارت عبارتند از: بهبود عملکرد نیروی انسانی و بهبود استفاده کارا از فناوری اطلاعات.

بسیاری از شرکت ها برای پیشبرد اهداف خود نیازمند خرید خدمات حرفه ای (مثل خدمات مدیریتی، بازاریابی، حسابداری، حقوقی، و فناوری اطلاعات) از پیمانکاران ارائه دهنده این نوع از خدمات می باشند. قرارداد بین کارفرمایان و پیمانکاران خدمات حرفه ای باعث شکل گیری نوعی رابطه عاملیت می شود و لذا بکارگیری تئوری عاملیت برای تنظیم روابط بین آنها می تواند امکان پذیر باشد. اما از آنجاییکه موضوع مبادله در خرید خدمات حرفه ای دانش انتزاعی می باشد و عدم تقارن دانش بین کارفرما و پیمانکار وجود دارد، نمی توان تئوری عاملیت را به همان شکلی که رواج دارد، استفاده نمود. لذا مقاله حاضر سعی دارد از منظر نظری، تئوری عاملیت را توسعه دهد تا قابلیت بکارگیری در رابطه بین کارفرما و پیمانکار خدمات حرفه ای را داشته باشد. در این مقاله پیشنهاد می شود که در صورت امکان ترکیبی از قراردادهای مبتنی بر رفتار و مبتنی بر نتیجه برای خرید خدمات حرفه ای مورد استفاده قرار گیرد. همچنین در این مقاله دلایل دشواری یا غیر ممکن بودن کنترل مستقیم رفتار پیمانکار و اندازه گیری نتایج خدمات حرفه ای بیان می شود؛ و دو مکانیزم جایگزین (1) اعتماد و خود کنترلی و (2) کنترل غیر مستقیم (در قالب چهار گزاره نظری) برای کاهش فرصت طلبی و حل بخشی از مسائل عاملیت در رابطه بین کارفرما و پیمانکار خدمات حرفه ای ارائه می شود.

پارک های علم و فناوری نقش مهمی در شبکه اقتصاد دانش بنیان از طریق مدیریت منابع انسانی و در تعامل با نهادهای مختلف منطقه ایی بازی می کنند. لذا تحلیل و طراحی مدل مدیریت منابع انسانی در پارک های علم و فناوری هم از حیث اهمیت و هم ماهیت تعاملی آن ضروری است. به ویژه اینکه بررسی مدل های موجود در ادبیات مدیریت منابع انسانی در پارک های علم و فناوری نشان می دهد که این مدل ها عمدتاً در سطح یکی از نهادهای مؤثر در شبکه ارزش پارک های علم و فناوری به این موضوع پرداخته اند. پژوهش حاضر با توجه به ویژگی کل گرایی و تمرکز رویکرد پویایی های سیستمی بر تعامل بین اجزای سیستم به عنوان روش تحقیق، درصدد تبیین مدل تعاملی مذکور برآمده است. این مدل از طریق برگزاری 15 جلسه مدل سازی گروهی با ذینفعان مسئله به طراحی، آزمودن و درنهایت شناسایی و شبیه سازی راهکارهای مختلف ارائه شده است. نتایج حاصل از شبیه سازی نشان داد که تمرکز بر ایجاد انگیزه و ارتقاء کیفیت نیروی انسانی ستادی به شکل توأمان، میرایی حمایت های پارک از شرکت های فناوری مستقر و توسعه ارتباطات به ویژه از جهت توسعه جریان انتقال فناوری، ایجاد بازار، تبادل فکری و انسانی بیشترین نقش را در بهره وری الگوی مورد نظر دارد.

تعریف مسأله حیاتی ترین و مهم ترین گام رویکرد پویایی های سیستمی است که پایه و اساس سایر گام های مدل سازی دینامیکی و یکی از شروط اصلی اثربخشی مدل سازی و موفقیت آن است. با این وجود ادبیات کمی درباره فرایند تعریف مسأله، ویژگی ها و شاخص های یک مسأله دینامیکی وجود دارد. این مقاله با هدف تبیین فرایند تعریف مسأله به صورت سیستماتیک و ساختارمند با استخراج شاخص ها و عوامل تعیین کننده یک مسأله دینامیکی به ایجاد چارچوب مسأله دینامیکی پرداخته است. برای این منظور ابتدا از طریق مرور سیستماتیک ادبیات موضوع به استخراج شاخص ها و عوامل تعریف و تعیین کننده مسائل دینامیکی پرداختیم. در این مرحله تمام مقالات پذیرفته شده در دو دور اولیه کنفرانس تحقیقاتی پویایی های سیستمی در سال 1976 و 1981 و 33 دور کنفرانس پویایی های سیستمی از سال 1983-2015 و همچنین مقالات مجله سیستم داینامیک ریویو (SDR) و پایگاه های علمی الزویر، وایلی، اسپرینگر و امرالد مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت چارچوبی با 6 گروه شاخص شامل ساختار مسأله، ذی نفعان مسأله، مرز مسأله، پیچیدگی مسأله، پویایی مسأله و ماهیت مسأله طراحی شد که روی هم رفته دربرگیرنده 24 شاخص است. ارائه چهارچوب جامع در تشخیص مسأله پویا و مناسب برای رویکرد پویایی های سیستمی یافته اصلی این تحقیق محسوب می شود.

هدف این مقاله شناسایی عوامل مؤثر بر تولید صنعتی پوشاک در ایران و واکاوی پویای افول آن با استفاده از رویکرد سیستمی طی دوره (1394-1374) است. برای تحقق این امر از ابزارهای پویایی شناسی سیستم ها استفاده شده است و در سه گام (تعریف مسئله، ساختار مدل و ارزیابی برنامه های موجود) فرآیند تحقیق ساماندهی شده است. پس از بیان مسئله، با توجه به ادبیات موضوع و مصاحبه های عمیق صورت گرفته با خبرگان صنعت و سیاستگذاران 15 چالش مهم و اصلی صنعت شناسایی و براساس آن متغیرهای کلیدی و روابط علّی- معلولی آنها استخراج شد و سیستم بر اساس ساختار هفت بخش اصلی شبیه سازی گردید. در نهایت برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای توسعه تولید صنعتی پوشاک از حیث جامعیت و کارایی با ساختار ارائه شده مورد بررسی و تطبیق قرار گرفت و حلقه هایی که در برنامه راهبردی مغفول باقی مانده بود معرفی گردید. در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت عدم توجه به حلقه های محرک سمت تقاضای بازار، عدم توجه به حلقه های مؤثر بر ظرفیت های خالی موجود تولیدکنندگان صنعتی و عدم توجه به سازوکار اثرگذاری تعرفه های موجود در صنعت از جمله کاستی های این برنامه راهبردی مشخص گردید.

سازمان ها برای تداوم رشد و سودآوری خود نیازمند تغییر و نوسازی راهبردی هستند. با این وجود پژوهش های محدودی در رابطه با نحوه و چالش های اجرای نوسازی راهبردی و عوامل مؤثر بر تداوم موفقیت در اجرای نوسازی های متوالی وجود دارد. یکی از مباحث مهم در حوزه پیاده سازی نوسازی راهبردی راهبرد های مدیریت منابعی است که سازمان ها برای ورود موفق به بازارهای جدید به کار می گیرند. از سوی دیگر، تئوری های مدیریت غربی دارای ویژگی هایی هستند که لزوماً با مدیریت در مناطق دیگر یکسان نیستند. برای سازمان هایی که در محیط های نامطمئن با نوسانات دسترسی به منابع کار می کنند یافتن راهبرد های سفارشی برای مدیریت وابستگی منابع حیاتی است. از این رو در پژوهش حاضر تلاش شده است از طریق مطالعه عمیق یک سازمان موفق در نوسازی راهبردی و به صورت خاص ورود به بازارهای جدید، روش های خاصی که بنگاه ها در چنین محیطی به کار می گیرند تا وابستگی شان به منابع و تأمین کنندگان را تعدیل و یا مدیریت کنند بررسی شود.

رویکرد پویایی شناسی سیستم ها بر مشارکت افراد در مدل سازی و همچنین ارزیابی مدل و مدل سازی تاکید دارد. در سال های اخیر روش های مدل سازی مشارکتی چه بصورت فردی و چه گروهی و همچنین روش مدل سازی جمعی که مبتنی بر مشارکت انبوه مردم از طریق وب 2 و شبکه های اجتماعی است توسعه داده شده است. با این حال تاکنون مطالعه سیستماتیک زیادی برای ارزیابی اثربخشی و مقایسه این روش های مدل سازی صورت نگرفته است. از طرف دیگر در توسعه روش های مدل سازی بخصوص روش جدید مدل سازی جمعی، ویژگی ها و خصوصیات خاصی را برای هر یک برشمرده اند که نیاز است تا با بررسی دقیق آن ها مورد واکاوی قرار گیرد. لذا این مقاله بدنبال ارزیابی و مقایسه سیستماتیک روش مدل سازی جمعی و گروهی است. برای این منظور از طریق پرسشنامه آنلاین به بررسی این دو روش مدل سازی پرداخته شده است. نتایج بیانگر این بود که مشارکت کنندگان به تاثیر مثبت جلسات مدل سازی گروهی و جمعی در تامین اهداف و همچنین اهمیت و مفید بودن این جلسات اذعان کردند. با این حال نتایج نشان داد مدل سازی جمعی در شناخت ابعاد مختلف تامین مالی جمعی با نگاهی واگرا، انتشار مباحث و فرهنگ سازی در جامعه مفیدتر است در حالی که مدل سازی گروهی در عمق بخشیدن شناخت افراد نسبت به ابعاد تامین مالی جمعی با نگاهی همگرا، افزایش تعهد (احساس مسئولیت) افراد نسبت به توسعه تامین مالی جمعی مفیدتر بوده است. همچنین نتایج نشان داد تنوع افراد و ساختار غیررسمی جلسات در موفقیت مدل سازی جمعی و گروهی تاثیر معنی داری دارد.

هدف: این مطالعه به بررسی ارتباط ابعاد کاراکتر و توانمندی های احساسی اجتماعی می پردازد. توانمندی های احساسی اجتماعی تأثیر چشمگیری بر عملکرد افراد دارند. کاراکتر در توسعه توانمندی ها، نقش بنیادین دارد. با وجود این، تاکنون در راستای بررسی ارتباط ابعاد کاراکتر و توانمندی ها مطالعه دقیقی انجام نشده است. در این مطالعه به ارتباط بین این دو عامل می پردازیم. روش: این پژوهش کمی و با روش پرسش نامه ای است. جامعه نمونه 165 نفر از دانشجویان ارشد مدیریت در ایران است. نمونه گیری به صورت تصادفی و با ارسال ایمیل انجام شد. روایی تحقیق با مرور ادبیات، مصاحبه متخصصان، گزینش و بازگرداندن پرسش نامه ها به فارسی طی چندین مرحله صورت گرفت. پایایی متغیرهای تحقیق با روش آلفای کرونباخ پس از تکمیل پرسش نامه سنجیده شد. در انتها، متغیرهای تحقیق به شکل میانگین محاسبه و با روش رگرسیون خطی تحلیل شدند. یافته ها: ابعاد مختلف کاراکتر بر توانمندی های احساسی اجتماعی تأثیر مثبت و معناداری داشتند. به طور کلی در دسته توانمندی های احساسی خودآگاهی، ابعاد کاراکتر اعتدال، مسئولیت پذیری و تمامیت اخلاقی؛ در دسته توانمندی های احساسی خودمدیریتی ابعاد کاراکتر اعتدال، انگیزه، وراروی، مشارکت و شهامت؛ در دسته توانمندی های اجتماعی آگاهی اجتماعی، ابعاد فروتنی، انسانیت و شهامت و در دسته توانمندی های اجتماعی مدیریت ارتباطات بین فردی، ابعاد داوری، واوری، مشارکت، شهامت و تمامیت اخلاقی تأثیر مثبت و معناداری داشتند. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق اهمیت کاراکتر را در شکل گیری توانمندی های احساسی اجتماعی پررنگ تر می کند. با توجه به نتایج، ابعادی نظیر اعتدال، انسانیت، فروتنی و وراوی به عنوان ابعاد اثرگذار بر توسعه توانمندی ها شناخته شدند که در مطالعات قبلی به آنها کمتر توجه شده بود. رهبری فروتنانه، مکانیزم های انگیزشی مناسب و برنتابیدن رفتارهای غرورآمیز و غیرانسانی، راهکارهایی هستند که در راستای توسعه ابعاد کاراکتر به آنها اشاره شده است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختار پویای نظام حمایت در ساختار منابع انسانی پارک های علم و فناوری با استفاده از پویایی شناسی سیستم ها و مدل سازی گروهی است. تحقیق حاضر بر مبنای رویکرد پویایی های سیستمی و از روش مدل سازی گروهی انجام پذیرفته است. این پژوهش از نظر روش انجام، یک پژوهش آمیخته (کیفی و کمی) و از نظر هدف نیز، یک پژوهش کاربردی است. به منظور انجام پژوهش حاضر، با استفاده از نظر خبرگان در مصاحبه های عمیق مدل سازی گروهی، بازتعریف مسئله و همچنین تدوین فرضیه پویا و مدل های مختلف پویایی های سیستمی (شامل نمودار رفتار در طول زمان، تصویر غنی، نمودارهای علت و معلولی و جریان) طراحی گردید. برای این منظور طبق نظر وینز و گری از مشارکت گروه 8 نفره استفاده شد که اعضای آن به صورت هدف مند در دسترس انتخاب شدند که شامل دو مدیر از ستاد پارک، دو مدیر از شرکت های فناور، دو کارمند از شرکت های فناور و دو فارغ التحصیل دانشگاه بودند. یافته های این پژوهش در قالب گام های مدل سازی پویایی شناسی سیستم ها با استفاده از نرم افزار ونسیم تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از مدل سازی سبب شناسایی سه راهکار میرا شدن حمایت های پارک در کنار توسعه خدمات پارک، ایجاد کانون ارزیابی و توسعه نیروی انسانی و توسعه نهادها و فرآیندهای آموزشی پارک های علم و فناوری گردید.