عبدالرسول سلمان ماهینی

عبدالرسول سلمان ماهینی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۳۸ مورد از کل ۳۸ مورد.
۲۱.

تبیین معیارهای کیفیت بصری منظر خیابانی با روش طبقه بندی کیفیت بصری و ماتریس دست یابی به اقدامات، مطالعه موردی: مسیرهای پیاده مشهد و گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منظر شهری کیفیت بصری مسیرهای پیاده مشهد گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۴۴۰
مسیرهای پیاده، راهروهای شهری هستند که بیشتر فعالیت های اجتماعی در آن ها رخ می دهد. از این رو، توجه به معیارهای مؤثر بر زیبایی و بهینه سازی این مسیرها از اهمیت بسزایی در بررسی منظرهای خیابان ها برخوردار هستند. هدف از تحقیق حاضر شناسایی مهم ترین معیارهای زیبایی شناختی مسیرهای پیاده می باشد. در مجموع چهار مسیر پیاده از دو شهر مشهد و گرگان با کمک رویکرد های روش طبقه بندی کیفیت بصری و روش ماتریس دست یابی به اقدامات مورد بررسی قرار گرفته شده است. داده های حاصل از تکمیل 100 پرسش نامه مصور در طی دو مرحله توسط 50 کارشناس به کمک دستور تحلیل روش های طبقه بندی کیفیت بصری و ماتریس دست یابی به اقدامات تجزیه و تحلیل شدند و در نهایت مهم ترین معیارها شناسایی گردیدند. نتایج حاصل از پرسش نامه نشان داد از نظر کاربران دو معیار رنگ با 2/82/0 و فضای سبز با کسب امتیاز 7/77/0 به ترتیب نقش مؤثرتری نسبت به سایر معیارها در زیبایی مسیرهای پیاده روی داشتند. هم چنین، نتایج این امکان را برای پژوهشگران ایجاد می کند تا با بهره برداری از آن ها، امکان افزایش کیفیت بصری بیش تری از مناظر شهری فراهم شود و از طرف دیگر معیارهای دقیق تر و کاربردی تر به جای معیارهای انتزاعی مؤثر بر زیبایی مناظر خیابانی شناسایی شوند و روند بررسی زیبایی منظر خیابان ها برای طراحان و برنامه ریزان محیط شهری تدقیق و تسریع گردد.
۲۲.

بررسی آثار ناشی از توسعه شهر بر تناسب پهنه های دارای ارزش زیبایی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تناسب ارزش زیبایی شناختی توسه شهر SLEUTH شهر گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۹۴
منظر شهری از مباحثی است که در برنامه ریزی و آمایش شهری کمتر مورد توجه قرارگرفته است. به همراه رشد و توسعه شهرها، مناطق دارای ارزش بصری بیش از پیش در معرض آسیب قرار گرفته و در نتیجه کیفیت طبیعی شهرها کاهش یافته است. بنابراین ضروری است تا تلاش برای حفظ و حتی ارتقای کیفیت بصری منظر در دستور کار برنامه ریزان شهری قرار گیرد. هدف این پژوهش، بررسی روند توسعه شهری و تأثیر آن بر کیفیت بصری سیمای سرزمین محدوده شهر گرگان دراستان گلستان است. مدلسازی ارزش زیبایی شناختی منطقه به روش (MCE WLC) با نه معیار شامل باغات و کشاورزی، رودخانه، تنوع تیپ پوشش گیاهی، تنوع پستی بلندی ها، تراکم پوشش گیاهی، تراکم و ارتفاع ساختمان ها، فضای سبز شهری، میادین، رفوژها و بلوارها و آثارتاریخی انجام شد. پیش بینی رشد شهر نیز تا سال 2030 با استفاده از مدل SLEUTH و با تدوین سه سناریوی رشد تاریخی، مدیریت شده و رشد با محدودیت در پهنه های دارای ارزش زیبایی شناختی صورت گرفت. نسبت رشد شهری طی سال های 2010 تا 2030 در سناریو اول و دوم به ترتیب برابر با 17/2 و 04/2، و در زیر مدل اول و دوم سناریوی سوم نیز به ترتیب برابر با 91/1 و 18/1درصد است. بر این اساس در صورت اجرای صحیح سیاست های توسعه شهرسازی در سناریوهای دوم و سوم می توان تا 323 هکتار در سناریوی دوم و 2500 هکتار در زیر مدل اول سناریوی سوم و 650 هکتار در زیر مدل دوم سناریوی سوم نسبت به سناریوی اول در استفاده از زمین و هم چنین حفظ مواهب طبیعی و پهنه های دارای ارزش زیبایی شناختی صرفه جویی کرد. از آنجایی که در این مدل یکپارچه امکان اعمال تغییرات مختلف و همچنین جهت دهی به رشد آتی شهر وجود دارد استفاده از یک چنین رهیافتی، تحت عنوان رهیافت چندهدفه و پویا در آمایش سرزمین بسیار مفید خواهد بود.
۲۳.

مقایسه و اعتبار سنجی دو رویکرد بهینه سازی کاربری ها در آمایش سرزمین شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آمایش سرزمین بهینه سازی MOLA MDCHOICE اعتبارسنجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۱۰۶
یکی از مهم ترین مسئله ها در آمایش سرزمین، رفع تعارض میان کاربری های متضاد و یا رقیب در یک مکان است. این امر باید با توجه به میزان مطلوبیت و در نظر گرفتن پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی آنها انجام شود. بدین منظور رویکردهای مختلفی شکل گرفته است که هر کدام برای رفع این تعارضات به شکلی این کار را انجام می دهند. هدف این تحقیق مقایسه دو رویکرد بهینه سازی تخصیص کاربری چندهدفه زمین (MOLA) و انتخاب چندبُعدی (MDCHOICE) است. نخست نقشه های حاصل از دو رویکرد برای محدوده شهرستان گرگان تهیه شدند و سپس این نتایج با روش های آماری و بوم شناختی و سنجه های سیمای سرزمین مقایسه شدند. نتایج مقایسه مبتنی بر پارامترهای آماری و بوم شناختی حاکی از برتری رویکرد تخصیص کاربری چندهدفه زمین بود. به منظور اعتبارسنجی بنابر نتیجه مرحله قبل، نقشه حاصل از رویکرد MOLA به عنوان نقشه مرجع و رویکرد دیگر به عنوان نقشه مورد مقایسه، استفاده گردید. سپس، میزان شباهت و میزان توافق نقشه ها به کمک الگوریتم های مختلف موجود در نرم افزارهای ایدریسی و MCK، بررسی گردید. نتایج حاصل از بکارگیری هر یک از الگوریتم ها، شاخص های مفیدی مثل مقایسه طبقه به طبقه و سلول به سلول و انواع دیگری از ضرایب کاپا مانند کاپای هیستو، کاپای مکانی و کاپای فازی را ارائه کردند که به-نوع خود باب مباحث تکمیلی در روش های مقایسه را باز می کند. درنهایت، به عنوان یک نتیجه گیری فرعی پیشنهاد می شود برای مقایسه نقشه هایی که به روش های مختلف مدلسازی شده اند و یا در اعتبارسنجی ها، بجای ضریب کاپای معمول یا استاندارد، از انواع مختلف کاپا که میزان توافق در مکان و تعداد را نشان می دهند، استفاده شود.
۲۴.

تأثیر کاربرد تجارت الکترونیک در کاهش سفرهای درون شهری و انتشار آلاینده منواکسیدکربن در منطقه5 شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آلودگی هوا تجارت الکترونیک تقاضای سفر منطقه 5 شهر تهران منواکسیدکربن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۳۰۶
پایین بودن نرخ زمین و مهاجرت های بی رویه در دو دهه گذشته، سبب افزایش تراکم، افزایش حجم ترافیک و بالتبع آن افزایش آلودگی هوا و هزینه های اقتصادی در منطقه 5 شهر تهران گردیده است. در همین راستا، تلاش گردید تأثیر خرید الکترونیک از فروشگاه های زنجیره ای بر میزان سفرهای درون شهری و انتشار آلاینده منواکسیدکربن در این منطقه مورد بررسی قرار گیرد. در فرآیند پژوهش، از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. لذا پرسشنامه سنجش میزان تمایل به خرید الکترونیک در میان 384 نفر از شهروندان به صورت تصادفی توزیع گردید. در این پژوهش از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده ها استفاده گردید. سپس با استفاده از آزمون ناپارامتریک ویلکاکسون تک نمونه ای، اثرات استفاده از خرید الکترونیک در مسائل محیط زیستی و اقتصادی از دیدگاه شهروندان تحلیل شد. نتایج نشان داد که شهروندان نقش خود را در کاهش آلودگی هوا با میانگین 01/3 به طور نسبی می دانند و تأثیر تجارت الکترونیک در کاهش هزینه خانوار و حمل ونقل را به ترتیب با میانگین 75/2 و 66/2 در وضعیت پایین تر از متوسط می دانند. بررسی ها نشان داد که در صورت اعمال سیاست تجارت الکترونیک، به میزان 653 هزار لیتر صرفه جویی در مصرف بنزین و 62/39 تن در سال کاهش آلاینده منواکسیدکربن در منطقه 5 اتفاق می افتد که با توجه به قیمت بنزین فوب خلیج فارس و نرخ ارز معادل 365 هزار دلار صرفه جویی ارزی است. نتایج نشان می دهد که راهکار استفاده و تشویق مردم به استفاده از خرید الکترونیک، یک راهکار مناسب جهت مدیریت تقاضای سفر و کاهش آلودگی هوا محسوب می گردد.
۲۵.

ارزیابی تغییرهای اقلیمی در حوضه تالاب بین المللی هامون با استفاده از مدل LARS-WG6(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر اقلیم تالاب بین المللی هامون LARS-WG6

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۴۳
هدف این مطالعه ارزیابی وضعیت متغیرهای اقلیمی در حوضه ی تالاب بین المللی هامون با استفاده از مدل های مختلف گردش عمومی مدل ریزمقیاس گردان LARS-WG6 در دو سناریوی انتشار RCP4.5 و RCP8.5 در دوره های 2040-2021، 2060-2041 و 2080-2061 براساس داده های مشاهداتی ایستگاه سینوپتیک زابل در دوره ی پایه ی 2019-1983 است. ارزیابی دقت داده های شبیه سازی شده بیانگر تطابق بالای مقادیر شبیه سازی شده توسط مدل و مقادیر واقعی در دوره ی پایه است. نتایج ریزمقیاس گردانی نشان داد میانگین دمای کمینه و بیشینه در همه ی ماه ها در هر سه دوره، تحت دو سناریو ی در همه مدل ها افزایش خواهد یافت. روند افزایش در در دوره ی 2080-2061 نسبت به دوره های پیشین شدیدتر خواهد بود. بیشترین  و کمترین افزایش در میانگین دما ی کمینه و بیشینه ی ماهانه به ترتیب در مدل HadGEM2-EC ، سناریوی RCP8.5 و مدل MPI-ESM-MR ، سناریوی RCP4.5 پیش بینی شده است. طی دوره ی 2080-2021 دامنه ی تغییرات دمای بیشینه ماهانه در سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 به ترتیب 85/3-29/0 و 80/5-54/0 درجه ی سلسیوس و دامنه ی تغییرات دمای کمینه ماهانه به ترتیب 51/3-18/0 و 38/5-61/0 درجه ی سلسیوس خواهد بود. میانگین بارش ماهانه در مدل ها و سناریوهای مختلف به صورت نوسانی پیش بینی شده است. تغییرات میانگین بارش ماهانه تحت مدل ها و سناریوهای مختلف بین 68/3- الی 6/8 میلی مترخواهد بود. بیشترین میزان افزایش میانگین بارش ماهانه در ماه مارس توسط مدل HadGEM2-EC در سناریوی RCP4.5 به میزان ۶/۸ میلی متر در دوره 2060-2041 پیش بینی شده است. بیشترین میزان کاهش میانگین بارش ماهانه در ماه ژانویه توسط مدل MIROC5 در سناریوی RCP4.5 به میزان ۶۸/۳ میلی متر در دوره 2080-2061 پیش بینی شده است. نتایج این مطالعه می تواند در اتخاذ راهکارهای معیشتی و شیوه های کشاورزی سازگار با اقلیم برای مدیران عرصه های منابع طبیعی مفید باشد.
۲۶.

ارزیابی قابلیت استفاده از داده های پایگاه AgMERRA در شرایط کمبود داده در ایستگاه های سینوپتیک دشت سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقلیم AgMERRA مقیاس مکانی-زمانی سیستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۱۴
در مطالعات اقلیم شناسی و محیط زیستی گاهی با شرایط کمبود یا نقص داده مواجه هستیم، بنابراین تولید داده های هواشناسی قابل اطمینان در مقیاس های مختلف زمانی-مکانی اهمیت دارد. به همین دلیل گروه های مختلفی در سطح جهان اقدام به جمع آوری داده های هواشناسی از منابع مختلف زمینی و ماهواره ای و بازتولید داده ها کرده اند که ارزیابی این داده ها به منظور استفاده آنها در مطالعات مختلف ضروری است. در این مطالعه قابلیت پایگاه داده ی AgMERRA با منشا ماهواره-ایستگاهی برای پر کردن خلا داده و با هدف نهایی تولید داده های اقلیمی قابل استناد در مطالعه تالاب بین المللی هامون مورد ارزیابی قرار گرفت. در این پژوهش داده های روزانه ی پارامترهای دمای حداکثر، حداقل و میانگین و بارش سه ایستگاه سینوپتیک زابل، زهک و زاهدان واقع در دشت سیستان از سازمان هواشناسی ایران تهیه شد. داده های AgMERRA از سایت ناسا بارگیری و با نرم افزار Netcdf Extractor استخراج شد. سپس، پنج سنجه ی نکویی برازش برای تعیین میزان همبستگی بین داده های مشاهداتی و شبیه سازی شده در سه مقیاس روزانه، 14 روزه و ماهانه محاسبه شد. به طور کلی AgMERRA توانایی مناسبی برای پرکردن کمبود داده های دمایی در ایستگاه های مطالعاتی دارد. شاخص های نکویی برازش RMSE، NRMSE، MBE و d همبستگی بالایی را بین داده های مشاهداتی دما و مدل نشان دادند. همچنین، ضریب R2 در هر سه مقیاس زمانی برای داده های دما بالا  بود (9/0<). ضریب تبیین برای بارش روزانه  و 14 روزه پایین و به ترتیب <5/0 و< 6/0 محاسبه شد و برای بارش ماهانه در هر سه ایستگاه بالاتر از 7/0 بود که قابل قبول و قابل استفاده است.
۲۷.

مسیریابی بهینه خطوط لوله انتقال گاز طبیعی به کمک روش LCPA. منطقه مورد مطالعه: دهنه زاو استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خط لوله ی گاز کم هزینه ترین مسیر دهنه ی زاو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۷۴
در پروژه های مربوط به زیر ساخت های خطی مانند خطوط لوله ی انتقال گاز طبیعی، به منظور کاهش آسیب رسانی به منابع محیط زیستی و نیل به اهداف توسعه ی پایدار، ناگزیر باید مشخصه های محیط زیستی دخالت داده شوند. این در حالی است که در روش های سنتی، بیشتر به ملاحظات فنی و مهندسی پرداخته می شود و مشخصه های محیط زیستی محدودی لحاظ می گردد. امروزه، سامانه های اطلاعات جغرافیایی ابزارهای موثر و کارآمدی برای تصمیم گیری و مشاوره ی کارشناسان در طراحی زیرساخت های خطی به شمار می روند. یکی از سودمندترین کاربردهای سامانه ی اطلاعات جغرافیایی ، تعیین کم هزینه ترین و کم اثرترین مسیر به منظور اتصال دو مکان است. در پژوهش حاضر، این فرآیند توسط روش تحلیل کم هزینه ترین مسیر بر روی ترکیبی از معیارهای متعدد به کمک ارزیابی چند معیاره انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد از میان 20 معیار (فاکتور و محدودیت) مورد بررسی، مسیر پیشنهادی حاصل از روش تحلیل کم هزینه ترین مسیر در 12 معیار سنگ بستر، هدایت الکتریکی خاک، بافت خاک ، فاصله از چشمه، خطر سیل خیزی، خطر یخبندان، ارتفاع، شیب، فاصله از خط الراس، تیپ جنگلی، مطلوبیت زیستگاه، پوشش/ کاربری زمین از مسیر پیشنهادی شرکت گاز مناسب تر است و در چهار معیار اسیدیته ، عمق و فرسایش خاک و فاصله از چاه دو مسیر مطلوبیت یکسانی دارند. از آنجای که این روش با در نظر گرفتن تعداد معیارهای بیشتری توجه مضاعف به جوانب محیط زیستی این گونه توسعه دارد، بنابراین، می تواند اثرات احتمالی منفی محیط زیستی ناشی از این توسعه را کاهش دهد و هم زمان از هزینه ها بکاهد. نتایج حاصل از این روش می تواند به عنوان چارچوب اولیه در مسیریابی زیرساخت های خطی مورد استفاده طراحان و مدیران قرار گیرد
۲۸.

تعیین ضرایب مؤثر بر رشد شهری در مدل SLEUTH برای شهرستان های علی آباد، رامیان و آزاد شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدل سازی SLEUTH توسعه شهر کاربری زمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۷۴
رشد سریع شهرها معمولا با نابودی مناطق کشاورزی و طبیعی همراه است. بنابراین، تحلیل تناسب زمین برای گسترش شهرها فرآیندی است که به ارزیابی های همه جانبه نیاز دارد. از گذشته تا کنون، مدل های مختلفی توسط محققان توسعه یافته است تا بتوان پیچیدگی پویایی رشد شهر را شبیه سازی نمود. در این پژوهش از مدلSLEUTH برای مدل سازی رشد شهر استفاده شد. در این مدل به کمک لایه های شیب، کاربری اراضی، مناطق مستثنی از توسعه، مناطق شهری در چهار دوره زمانی و جاده ها حداقل در دوره زمانی ضرایب رشد شهر با عناوین ضریب انتشار، ضریب زایش، ضریب پخش، ضریب مقاومت به شیب و ضریب گرایش به جاده برای منطقه مطالعاتی تعیین شد. این ضرایب در سه مرحله ی درشت، ریز و نهایی کالیبراسیون و به کمک ترکیبی از زنجیره های مارکوف و شبکه های خودکار به دست می آیند. پس از تعیین ضرایب رشد شهری در منطقه مورد مطالعه شامل شهرستان های علی آباد، رامیان و آزاد شهر در استان گلستان مرحله ی پیش بینی مدل با توجه به داده های تاریخی منطقه اجرا شد. خروجی مدل میزان و جهت رشد شهر را برای سال پیش بینی در منطقه نشان می دهد. ضرایب به دست آمده برای منطقه مطالعاتی نشان داد که با توجه به داده های تاریخی، ضریب گرایش به جاده بیشترین تاثیر را در رشد شهری داشته است. هم چنین نتایج این پژوهش نشان داد که در طول دوره پیش بینی مساحت کاربری شهر به طور زیادی افزایش یافته است و با توجه به کاربری های موجود در منطقه مطالعاتی، کاربری عمده این اراضی که به شهر تبدیل شده، کاربری کشاورزی و جنگل است. از ضرایب به دست آمده می توان برای مطالعات آینده و پیش بینی رشد شهر با توجه معیارهای متفاوت در منطقه استفاده کرد. هم چنین، نتایج به دست آمده می-تواند در پیش بینی گسترش شهر و کنترل آن در جهاتی که باعث از بین رفتن اراضی مرغوب کشاورزی و جنگل و مرتع نشود مفید باشد.
۲۹.

مکان یابی چند معیاری محل دفن مواد زاید ساختمانی با استفاده از رویکرد ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی فازی. مطالعه موردی شهر گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نخاله های ساختمانی سامانه ی اطلاعات جغرافیایی (GIS) منطق فازی AHP ترکیب وزنی خطی (WLC)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۰۸
انتخاب محل دفن پسماندها یکی از مراحل مهم در مدیریت پسماندهای جامد شهری است و با توجه به اثرات مخرب محیط زیستی، اقتصادی و اکولوژیکی این محل ها، انتخاب محل دفن باید با دقت و طی یک فرایند علمی صورت گیرد. استفاده از داده های مکانی و تحلیل درست این داده ها برای بهره گیری در مکان یابی محل دفع نخاله های ساختمانی اهمیت فراوانی دارد. دفن بهداشتی پسماندهای شهری مانند هر پروژه مهندسی دیگر، به اطلاعات پایه و برنامه ریزی دقیق نیازمند است. انتخاب فاکتورهای متعدد سبب تعدد لایه های اطلاعاتی شده و کوشش ها برای یافتن راه حلی مناسب برای تحلیل بر تعداد زیادی لایه های اطلاعاتی و اخذ نتیجه ی صحیح، تصمیم گیران را به سمت استفاده از سیستمی سوق می دهد که علاوه بر دقت بالا از نظر سرعت عمل و سهولت انجام عملیات در حد بالایی قرار داشته باشد. از این رو طی تحقیق حاضر شهرستان گرگان با استفاده از روش ارزیابی چند متغیره و با تکیه بر معیارهای اکولوژیکی و برخی معیارهای شبه اقتصادی و اجتماعی پهنه بندی شد. معیارهای مورد استفاده در این تحقیق شامل خاک، سنگ بستر و زمین شناسی، فاصله از منابع آب های سطحی، شیب، ارتفاع، پوشش گیاهی، فاصله از جاده، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از آب های زیرزمینی، فاصله از فرودگاه و فاصله از مناطق حفاظت شده هستند. برای وزن دهی به معیارها از روش مقایسات زوجی در قالب تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد و سپس با تکیه بر دو روش فازی و بولین در رهیافت ترکیب خطی وزن داده شده (WLC) لایه ها باهم ترکیب شدند و نقشه قابلیت سرزمین برای مکان یابی محل دفع نخاله های ساختمانی به دست آمد. در نهایت بر اساس روش شایستگی ناحیه ایسرزمین، چهار منطقه ی مناسب برای احداث دفن نخاله های ساختمانی برای بررسی های دقیق تر مشخص شد که این چهار منطقه اکثراً در بخش شمال شرقی محدوده مورد مطالعه قرار گرفته اند و دارای 314، 150، 166و 284 هکتار مساحت هستند
۳۰.

مکان یابی مناطق مستعد توسعه پارک ها و فضای سبز شهری با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره (MCE)و رهیافت AHP(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکان یابی پارک های شهری ارزیﺎﺑی ﭼﻨﺪﻣﻌیﺎره WLC گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۱۱
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و مکان یابی مناطق مستعد توسعه پارک ها و فضای سبز شهری در شهر گرگان (مرکز استان گلستان) است، به گونه ای که افراد در نواحی مختلف شهر دسترسی مناسب و راحت به این مناطق داشته باشند. روش: در این پژوهش مکان یابی مناطق مستعد توسعه پارک ها و فضای سبز شهری در شهر گرگان (مرکز استان گلستان) با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره (MCE) به شیوه ترکیب خطی وزن دار (WLC) انجام شده است. به این منظور، ابتدا معیارهای موثر در مکان یابی پارک های شهری با مرور منابع و نظرات کارشناسان شناسایی و با استفاده از روش AHP وزن دهی گردیدند. در مرحله بعد، معیارها به شیوه WLC با هم ادغام و نقشه توان سرزمین برای توسعه و احداث پارک ها و فضای سبز شهری حاصل شد. سپس، با استفاده از دستور ZLS بر مبنای مساحت پهنه ها و ارزش ناحیه ای سرزمین، پهنه های مناسب توسعه پارک های شهری شناسایی گردید. در نهایت، از میان این پهنه های با تناسب بالا، با تدقیق زمینی و بررسی مالکیت، پهنه های نهایی انتخاب شد. یافته ها و نتایج: نتایج وزن دهی معیارها نشان داد از دیدگاه متخصصین معیارهای شیب، اراضی بایر و نزدیکی به مناطق مسکونی با کسب وزن های به ترتیب با کسب وزن های 2515/0، 1929/0 و 0757/0 بیش ترین وزن را به خود اختصاص دادند و بالاترین درجه اهمیت را در شناسایی مناطق جدید برای توسعه پارک های شهری دارند. نتایج اجرای ارزیابی چند معیاره نشان داد سطحی معادل 19/32 هکتار مستعد احداث پارک شهری در این منطقه است.
۳۱.

تعیین دمای سطح زمین با استفاده از دو الگوریتم پنجره مجزا و تک پنجره - مطالعه موردی: شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دمای سطح زمین تصاویر ماهواره ای لندست 8 الگوریتم پنجره مجزا الگوریتم تک پنجره شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۸۵
دمای سطح زمین یکی از مهم ترین عوامل در کنترل فرآیندهای بیولوژیکی، شیمی و فیزیکی زمین است. داده های دمای سطح زمین اطلاعاتی درباره تغییرات مکانی و زمانی سطح زمین در مقیاس جهانی ارائه می دهند. در بسیاری از مطالعات، از جمله تخمین موجودی انرژی، بررسی رطوبت و تبخیر و تعرق، تغییرات اقلیمی، جزایر گرمایی شهری و مطالعات محیط زیستی دمای سطح زمین به عنوان پارامتراصلی مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین، اندازه گیری دمای سطح زمین به منظور برنامه ریزی برای استفاده از آن امری ضروری است.الگوریتم های زیادی برای تخمین LST با استفاده از تصاویر ماهواره ای، به ویژه باندهای حرارتی، توسط محققان به کار رفته است. در این پژوهش از الگوریتم پنجره مجزا و تک پنجره از تصاویر ماهواره لندست 8 برای بدست آوردن دمای سطح زمین (LST)، در شهر مشهد استفاده شده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی توزیع فضایی دمای سطح زمین و همچنین تعیین روشی دقیق، برای تهیه نقشه دمای سطح زمین بوده است. نتایج نشان داد، دمای سطح زمین محاسبه شده به روش تک پنجره و پنجره مجزا در مقایسه با دمای هوای محاسبه شده در ایستگاه هواشناسی مورد نظر به طور میانگین به ترتیب 5.1 و 1.7 درجه سانتی گراد اختلاف داشته اند. بنابراین، می توان گفت که روش پنجره مجزا دارای دقت بالاتری است و دمای بدست آمده از آن با دمای واقعی تطابق بیشتری دارد. تجزیه و تحلیل رگرسیونی LST به دست آمده از این دو الگوریتم نشان می دهد که مقدار R2 آن ها 0.96 است.نتایج این تحقیق می تواند اطلاعات مفیدی را از وضعیت دمای مناطق مختلف در اختیار برنامه ریزان و کارشناسان برای مدیریت کارآمد سرزمین و حفاظت از منابع طبیعی قرار دهد.
۳۲.

استفاده از الگوریتم کوتاه ترین مسیر در مسیریابی شبکه جاده ای در شهرستان های کردکوی، بندرگز و گلوگاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسیر بهینه فرآیند نزدیکی به حد ایده آل نقشه هزینه الگوریتم کوتاه ترین مسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۳
همزمان با رشد و توسعه ی پایدار و تحولات اساسی در امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نقش حائز اهمیت شبکه راه ها به عنوان یکی از بخش های مهم و زیر بنایی در توسعه بیشتر نمایان می گردد، علاوه بر این که منابع و استعداد های با لقوه سرزمین را بارور و زمینه ی رشد و شکوفایی را فراهم می نماید. در این راستا برای نیل به اهداف توسعه پایدار از تکنیک های GIS در تعیین مسیر بهینه استفاده گردید. بدین نحو که ابتدا تمام پارامتر های موثر در تعیین مسیر شامل: شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، زمین شناسی، فرسایش، زمین لغزش، فاصله از گسل، فاصله از مناطق حفاظت شده، فاصله از سطح آب های زیر زمینی و سطحی، فاصله از مراکز شهری و روستایی و فاصله از جاده و راه آهن و زیر ساخت ها از تصاویر ماهواره ای و نقشه های پایه استخراج گردید و به شکل لایه های اطلاعاتی در محیط GIS به منظور تولید نقشه هزینه ارزش گذاری و ترکیب گردیدند. سپس با استفاده از الگوریتم کوتاه ترین مسیر اقدام به تعیین مسیر گردید و مسیر های طراحی شده با استفاده از روش نزدیکی به حد ایده آل مقایسه گردیدند و در نهایت مسیر بهینه با استفاده از این روش به علت قرارگیری در شیب مناسب و نزدیکی به مراکز اقتصادی و دوری از گسل انتخاب گردید. همچنین به منظور بررسی صحت مسیر تعیین شده با استفاده از روش تصادفی اقدام به طراحی ۳۰ مسیر گردید که در این روش به معیار ها هیچ گونه وزنی تعلق نمی گیرد و این نتیجه حاصل شد که در صورت استفاده نکردن از روش های ارزیابی چند معیاره٬ مسیر مورد نظر از مناطق ممنوعه می گذرد که این مسئله باعث افزایش هزینه های محیط زیستی و اقتصادی ناشی از استقرار ناموزون آن می گردد.
۳۳.

تحلیل و بررسی عوامل مؤثر در ارتقای پیاده مداری با رویکرد طراحی محیط در چهارچوب برنامه ریزی سبزراه ها (مطالعۀ موردی: کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبزراه پیاده راه انتظارات شهروندان ارتقای پیاده مداری مشهد شهر انسان محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۷
پیاده راه ابزاری مرتبط با سلامت اجتماعی، سبک زندگی شهری، اقتصاد شهری، کیفیت محیطی است. در دهه های اخیر این فضاهای شهری به دلایل مختلفی از جمله ایجاد مقیاس انسانی، افزایش پویایی و تعاملات اجتماعی، مسائل محیط زیستی، سلامت فردی و اجتماعی، ایجاد شادابی و جذب توریسم، بسیار مورد توجه صاحب نظران برنامه ریزی شهری قرار گرفته است. ا توجه به مسائلی چون گردشگر پذیری، 5/4 برابر شدن تعداد خودروها در دهه اخیر، افزایش میزان آلاینده های محیط زیستی ناشی از حمل و نقل، افزایش آمار کم تحرکی و اضافه وزن شهروندان و به طور کلی عدم مطلوبیت زیست پذیری این کلان شهر، نیاز به حمایت از حمل ونقل پاک و انسان محور احساس می شود. ایجاد یک محور پیاده مطلوب و سازگار با محیط زیست می تواند در ارتقای فضاهای باز پیاده محور  نقش بسزایی داشته باشد. آنچه در برنامه ریزی این فضاها می تواند نقش مؤثری بازی کند و اهداف ذکرشده برنامه ریزان شهری را جامع عمل بپوشاند، پیشنهاد راهکاریست که قابلیت تطبیق با نیازهای مادی و معنوی شهروندان را در خود جای دهد. در تحقیق پیشِ رو علاوه بر معرفی سبزراه ها به عنوان بستری برای تحقق بسیاری از انتظارات برنامه ریزان شهری برای ایجاد تحول در فضای عمومی پیاده راه ها، سعی شده است انتظارات شهروندان از چنین فضاهایی نیز به عنوان یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در ایجاد تحول در فضای عمومی شهری مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور با استفاده از پرسشنامه و روش های تجزیه وتحلیل و وزن دهی SAW  و AHP، به بررسی نظرات و انتظارات جامعه شهری از یک محور پیاده مطلوب و مؤثر در سبک نوین زندگی شهری پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که سبزراه ها می توانند بستری برای تحول در سبک زندگی شهری و گرایش به پیاده روی و فعالیت روزانه و افزایش ارزش اقتصادی زمین تا میزان 23 درصد باشند. همچنین، استفاده از پوشش گیاهی، اختصاص خط ویژه دوچرخه و درنظرگرفتن اماکن پرتردد در برنامه ریزی این فضاها می تواند در افزایش تمایل شهروندان به پیاده روی، نقش بسزایی داشته باشد.
۳۴.

شناسایی معابر گذر فعال پیاده به منظور بهسازی مسیرهای فعال پیاده روی کلان شهر مشهد با استفاده از ابزار تحلیل شبکه شهری (UNA)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدل تحلیل شبکه شهری پیاده راه فعال مشهد شهر انسان محور مطلوبیت عملکردی پیاده راه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۹۰
پیاده راه ابزاری مرتبط با سلامت اجتماعی، سبک زندگی شهری، اقتصاد شهری و کیفیت محیطی است. امروزه این فضاهای شهری با اهدافی نظیر ایجاد مقیاس انسانی، افزایش پویایی و تعاملات اجتماعی، مسائل محیط زیستی، سلامت فردی و اجتماعی، ایجاد شادابی و جذب توریسم، بسیار مدنظر صاحب نظران برنامه ریزی شهری قرار گرفته است. در دهه اخیر در کلان شهر مشهد با توجه به مسائلی چون افزایش جمعیت، توریسم، رشد شتابان تعداد خودروها، افزایش آلاینده های محیط زیستی ناشی از حمل و نقل و درنهایت، افزایش آمار کم تحرکی شهروندان، نیاز به حمایت از حمل و نقل پاک، انسان محور  و ایجاد محورهای پیاده مطلوب و سازگار با محیط زیست احساس می شود که می تواند در ارتقای فضاهای باز پیاده محور نقش بسزایی داشته باشد. در تحقیق پیش رو سعی شده است مناطق جاذب سفر از منظر شهروندان بررسی شود و درنهایت مسیرهای فعال پیاده محور برای بهسازی و بهبود کیفیت به منظور کمک به جنبش پیاده گستری و انسان محور کردن سیمای کلبدی شهر معرفی شود. به این منظور با استفاده از پرسشنامه و نظرات جامعه شهروندی و روش های تجزیه تحلیل و وزن دهی SAW وAHP و مدل تحلیل شبکه شهری UNA، به شناسایی محورهای پیاده روی فعال و جاذب سفر پرداخته شد. نتایج نشان می دهد، حدود 15 درصد از پیاده راه های محورهای اصلی شهری دارای قابلیت جذب سفرهای پیاده و جنبه عملکردی مطلوب هستند که در صورت ایجاد یک محور پیاده مطلوب می توان در جهت ارتقای سیمای کالبدی، معنایی و انسان محور  کردن این کلان شهر گام مؤثری برداشت. همچنین می توان از نحوه به کارگیری مدل UNA در مطالعه پیش رو در ارزش گذاری  و وزن دهی ساختمآن ها  و کاربری های شهری برای مدیریت، برنامه ریزی و سیاست گذاری طرح های کلان شهری بهره برد.    
۳۵.

تعیین طیف فرصت تفرجی در مناطق بالقوه گردشگری با استفاده از معادلات ساختاری (مورد مطالعه: استان گلستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی تفرجی طیف فرصت تفرجی مدل سازی معادلات ساختاری نشانزد محیط زیستی قابل قبول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۸
ارزیابی اثرات گردشگری به دلیل افزایش رو به تزاید جمعیت و حساسیت بالای منابع تفرجی طبیعی، اهمیت خاصی پیدا می کند. در این تحقیق، سعی بر آن است که با معرفی فرایند طیف فرصت تفرجی در زمینه مدیریت اثرات بازدیدکننده، توسعه گردشگری درحد ظرفیت برد امکان پذیر گردد. محدوده مورد مطالعه بخشی از استان گلستان (سه شهرستان گرگان، کردکوی، علی آباد) است. از مدل سازی معادلات ساختاری برای به دست آوردن ارتباطات بین عوامل استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که طیف فرصت تفرجی تحت تاثیر عامل تعدیل گر ویژگی های جمعیت شناختی نیست. بنابراین،97 درصد از تغییرات سازه طیف فرصت تفرجی با سازه های دسترسی، مدیریت، تعامل اجتماعی، چارچوب مقررات، پذیرش اثرات بازدیدی، استفاده های غیرتفرجی تبیین می شود. رابطه همه سازه ها به غیر از استفاده های غیرتفرجی با طیف فرصت تفرجی در سطح 1 درصد مثبت و معنی دار است. معادله رگرسیونی به دست آمده در این پژوهش می تواند در برنامه ریزی گردشگری خصوصا در مناطق مشابه بالقوه گردشگری مورد استفاده مدیران جهت توسعه گردشگری قرارگیرد. انتظار است که با کاربرد مدل های معادلات ساختاری در بخش گردشگری، اثرات منفی این فعالیت بر طبیعت به حداقل برسد.
۳۶.

تحلیل اهمیت شاخص های توسعه پایدار شهری در ایران و مقایسۀ آن با شاخص های جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران توسعه پایدار سامانه ارزیابی شاخص مناطق شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۷۰
امروزه گسترش شهرنشینی مسائل بسیاری را برای کشورهای جهان و به خصوص کشورهای در حال توسعه به وجود آورده است. ایران یکی از کشورهای در حال توسعه است که در سال های اخیر، به دلیل افزایش جمعیت، به خصوص در مناطق شهری، گرفتار آسیب های فراوان شده است. در سال های اخیر کشورهای جهان تلاش کرده اند با استفاده از توسعه پایدار شهری بر مشکلات ناشی از شهرنشینی ناپایدار چیره شوند. در این زمینه، محققان مطالعه پیش رو را با هدف تعیین تفاوت ها و شباهت های سیستم های ارزیابی پایداری موجود در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته و تبیین نیازهای کشورهای در حال توسعه، مانند ایران، برای بهبود مدیریت مناطق شهری انجام داده اند. بنابراین، در تحقیق حاضر شاخص های پایداری شهری جهانی نظیر BREEAM Community، CASBEE-UD، GBI Township، LEED-ND، IGBC Green Townships، GRIHA-LD، Green Star، و IUSAF بررسی و با سامانه مورد نظر در کشور ایران (IUSI) مقایسه شد. در این فرایند، تفاوت ها و شباهت های سامانه های ارزیابی منتخب از نظر نوع و میزان اهمیت شاخص با یک دیگر مقایسه شد. بر پایه نتایج تحقیق، چالش های شهرنشینی در کشورهای مختلف جهان بر اساس سطح توسعه یافتگی و وضعیت محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی، و ژئوپلیتیک با یک دیگر متفاوت است. به علاوه، مهم ترین شاخص های سنجش پایداری شهرها در کشورهای توسعه یافته شامل انرژی، منابع و رفاه اجتماعی، محیط مصنوعی، هوشمندسازی، و محیط زیست شناسایی شد؛ درحالی که شاخص های با ارجحیت بالا در کشورهای در حال توسعه شامل برنامه ریزی و توسعه جامعه، مدیریت منابع زیرساخت، حمل ونقل، امنیت و اقتصاد محلی، اشتغال، و مهم تر از همه دسترسی به آب سالم تعیین شد. همچنین، یافته های تحقیق حاضر حاکی از آن است که با بومی سازی سامانه ها و شاخص های مربوط به ارزیابی پایداری برای هر کشور یا منطقه یا استان می توان به ارزیابی دقیق تری دست یافت که کمک شایانی در جهت برنامه ریزی های آتی با هدف پیشبرد اهداف توسعه پایدار به شمار می رود.
۳۷.

مدل سازی تغییرات دمای بلوک های شهری در ارتباط با ساختار و پیکربندی سیمای سرزمین در استان گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جزایر گرمایی شهری دمای سطح زمین مدل سازی دما مدل GAM استان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۴۷
نواحی سکونتگاهی الگوهای متنوعی از چیدمان سطوح نفوذناپذیر هستند که به شدت تحت تأثیر خصوصیات منفی محیط زیستی - اکولوژیک مانند شکل گیری جزیره حرارتی قرار دارند. در این مطالعه، رابطه بین این چیدمان با خصوصیات دمایی نواحی سکونتگاهی در واحد بلوک های شهری در جلگه استان گیلان، مدل سازی شد. برای استخراج نواحی سکونتگاه هر واحد بلوک، از تحلیل شی گرای تصاویر ماهواره لندست در تابستان سه مقطع زمانی (1381، 1391 و 1401) استفاده و متوسط دمای هر بلوک در هر مقطع با استفاده از معادلات انتقال تشعشع تهیه شد. متغیرهای توصیفی دمای هر بلوک در دو دسته متغیرهای ذاتی و متغیرهای همسایگی تهیه و با استفاده از تحلیل مؤلفه های اصلی، چهار متغیرِ وسعت واحد، سنجه مرز مشترک، وسعت پلیگون مادر و نسبت محیط به مساحت واحد به عنوان مهم ترین پارامتر شناسایی و به مدل رگرسیون غیرخطی GAM وارد شدند. نتایج مدل سازی (619/0= R2) نشان داد که دو عامل وسعت بلوک شهری و وسعت پلیگون شهری که در آن قرار دارد، به صورت مستقیم منجر به افزایش دمای بلوک می شود. شکل خطی هر واحد، نسبت بالای محیط به مساحت و داشتن کمترین مرز مشترک با سایر واحدهای شهری نیز نقش کاهنده متوسط دمای واحدهای شهری در دوره های زمانی مورد مطالعه داشته اند. نتایج حاصل می تواند به درک بهتر عوامل مؤثر بر دمای سطح زمین در مناطق سکونتگاهی بخصوص پیکربندی و ساختار بلوک های شهری کمک کند.
۳۸.

اولویت بندی شاخص های توسعه فضای درون شهری با بکارگیری روش دلفی (منطقه مطالعاتی: گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پرسشنامه توسعه فضای درون شهری روش دلفی شاخص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۵۶
با رشد روزافزون جمعیت شهرها در جهان امروز، فضای فیزیکی شهرها نیز توسعه و گسترش یافته و زمین های اطراف را اشغال کرده است. در این شرایط، نگاه توسعه به فضای درون شهر می تواند از مبانی مهم برنامه ریزی توسعه شهرها بشمار آید. هدف این تحقیق تعیین و اولویت بندی عوامل مؤثر بر توسعه فضای درون شهری گرگان از نظر شاخص های اقتصادی، اجتماعی و بودم شناختی با استفاده از مدل دلفی و مطالعات کتابخانه ای بوده است. انتخاب کارشناسان گروه دلفی به عنوان اعتبار نتایج متکی بر قضاوت آن ها، یک جزء مهم در روش دلفی است، در این زمینه اعضای دلفی مشتمل بر پانزده کارشناس از سازمان های شهرداری و شورای شهر، استادان دانشگاهی و ارایه دهندگان خدمات فرهنگی، پزشکی و نیروی انتظامی، برنامه ریزان شهری و شهروندان معمولی بوده اند که با استفاده از پرسشنامه نظرات آنها گردآوری شد. پرسشنامه ها طی 4 مرحله برای رسیدن به اجماع تکرار گردید. شرکت کنندگان اهمیت هر شاخص را در مقیاس 5 طیفی لیکرت مشخص کردند (کم اهمیت= 1 تا اهمیت بسیار زیاد = 5). در مجموع 24 شاخص برای 3 گروه اقتصادی، اجتماعی و بوم شناختی شناسایی شدند و سپس درجه اهمیت و درصد اهمیت هریک تعیین گردید. برای گزینش شاخص های مورد نظر نمودار اهمیت شاخص طراحی و تنظیم شد. نتایج نشان داد که مهم ترین شاخص، احساس امنیت و سپس آلودگی صوتی و آلودگی محیطی است. نتایج می تواند در راستای برنامه ریزی برای بهبود فضای درون شهری جهت رفاه بیشتر و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین، به برنامه ریزان شهری و سازمان های مرتبط کمک نماید. اولویت بندی شاخص ها نقشه راهی برای اقدام های مسولان فراهم می کند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان