شعبان شتایی جویباری

شناسایی نقاط مناسب دیده بانی و پایش عرصه های منابع طبیعی برای تهدیداتی نظیر آتش سوزی با میدان دید وسیع یکی از مراحل اصلی پایش یک حوزه آبخیز با استفاده از تحلیل رؤیت پذیری سامانه های اطلاعات مکانی است. تعبیه برج های دیده بانی علاوه بر تشخصی تخریب های صورت گرفته دارای کاربردهای دیگری با توجه به توسعه تکنولوژی می باشند. در این تحقیق 30 روستای قرار گرفته در حوزه آبخیز چهل چای همراه با 26 نقطه با چشم انداز مناسب و قابل دسترس به عنوان نقاط مشاهده گر انتخاب شدند. بدین منظور، تجزیه وتحلیل رؤیت پذیری منطقه موردمطالعه با استفاده از نرم افزار QGIS جهت تعیین درصد مناطق رؤیت پذیر انجام گرفت. رؤیت پذیری این نقاط در چهار سناریو (ارتفاع نقطه مشاهده گر برابر 6/1 متر و شعاع دید 1200 متر، ارتفاع نقطه مشاهده گر برابر 6/11 متر و شعاع دید 1200 متر، ارتفاع نقطه مشاهده گر برابر 6/1 متر و شعاع دید 10000 متر و ارتفاع نقطه مشاهده گر برابر 6/11 متر و شعاع دید 10000 متر) برای پایش غیرمستقیم حوزه آبخیز با استفاده از برنامه جانبی Viewshed در محیط نرم افزار QGIS موردبررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که برنامه جانبی Viewshed مکان یابی مناطق قابل رؤیت و غیرقابل رؤیت را از نقاط مشاهده گر با توجه به سناریوهای مختلف امکان پذیر می کند. به علاوه با ترکیب این نقاط با همدیگر می توان پوشش مناطق قابل دید برای پایش کل حوضه را افزایش داد. علاوه بر این، تجزیه وتحلیل رؤیت پذیری یک روش بسیار مفید و کاربردی برای ارزیابی برج های مراقبتی و تعیین موقعیت بالقوه این برج ها است. درنهایت، علاوه بر تعیین برج های دیدبانی، رویکردهای مبتنی بر GIS که شامل تجزیه وتحلیل رؤیت پذیری و فناوری های سنجش ازدور می شود، با هدف برنامه ریزی بهینه سیستم های نظارتی از نظر اقتصادی، فنی و کاربردی، پیشنهاد می شود.

پیاده راه ابزاری مرتبط با سلامت اجتماعی، سبک زندگی شهری، اقتصاد شهری و کیفیت محیطی است. امروزه این فضاهای شهری با اهدافی نظیر ایجاد مقیاس انسانی، افزایش پویایی و تعاملات اجتماعی، مسائل محیط زیستی، سلامت فردی و اجتماعی، ایجاد شادابی و جذب توریسم، بسیار مدنظر صاحب نظران برنامه ریزی شهری قرار گرفته است. در دهه اخیر در کلان شهر مشهد با توجه به مسائلی چون افزایش جمعیت، توریسم، رشد شتابان تعداد خودروها، افزایش آلاینده های محیط زیستی ناشی از حمل و نقل و درنهایت، افزایش آمار کم تحرکی شهروندان، نیاز به حمایت از حمل و نقل پاک، انسان محور  و ایجاد محورهای پیاده مطلوب و سازگار با محیط زیست احساس می شود که می تواند در ارتقای فضاهای باز پیاده محور نقش بسزایی داشته باشد. در تحقیق پیش رو سعی شده است مناطق جاذب سفر از منظر شهروندان بررسی شود و درنهایت مسیرهای فعال پیاده محور برای بهسازی و بهبود کیفیت به منظور کمک به جنبش پیاده گستری و انسان محور کردن سیمای کلبدی شهر معرفی شود. به این منظور با استفاده از پرسشنامه و نظرات جامعه شهروندی و روش های تجزیه تحلیل و وزن دهی SAW وAHP و مدل تحلیل شبکه شهری UNA، به شناسایی محورهای پیاده روی فعال و جاذب سفر پرداخته شد. نتایج نشان می دهد، حدود 15 درصد از پیاده راه های محورهای اصلی شهری دارای قابلیت جذب سفرهای پیاده و جنبه عملکردی مطلوب هستند که در صورت ایجاد یک محور پیاده مطلوب می توان در جهت ارتقای سیمای کالبدی، معنایی و انسان محور  کردن این کلان شهر گام مؤثری برداشت. همچنین می توان از نحوه به کارگیری مدل UNA در مطالعه پیش رو در ارزش گذاری  و وزن دهی ساختمآن ها  و کاربری های شهری برای مدیریت، برنامه ریزی و سیاست گذاری طرح های کلان شهری بهره برد.    

پیاده راه ابزاری مرتبط با سلامت اجتماعی، سبک زندگی شهری، اقتصاد شهری، کیفیت محیطی است. در دهه های اخیر این فضاهای شهری به دلایل مختلفی از جمله ایجاد مقیاس انسانی، افزایش پویایی و تعاملات اجتماعی، مسائل محیط زیستی، سلامت فردی و اجتماعی، ایجاد شادابی و جذب توریسم، بسیار مورد توجه صاحب نظران برنامه ریزی شهری قرار گرفته است. ا توجه به مسائلی چون گردشگر پذیری، 5/4 برابر شدن تعداد خودروها در دهه اخیر، افزایش میزان آلاینده های محیط زیستی ناشی از حمل و نقل، افزایش آمار کم تحرکی و اضافه وزن شهروندان و به طور کلی عدم مطلوبیت زیست پذیری این کلان شهر، نیاز به حمایت از حمل ونقل پاک و انسان محور احساس می شود. ایجاد یک محور پیاده مطلوب و سازگار با محیط زیست می تواند در ارتقای فضاهای باز پیاده محور  نقش بسزایی داشته باشد. آنچه در برنامه ریزی این فضاها می تواند نقش مؤثری بازی کند و اهداف ذکرشده برنامه ریزان شهری را جامع عمل بپوشاند، پیشنهاد راهکاریست که قابلیت تطبیق با نیازهای مادی و معنوی شهروندان را در خود جای دهد. در تحقیق پیشِ رو علاوه بر معرفی سبزراه ها به عنوان بستری برای تحقق بسیاری از انتظارات برنامه ریزان شهری برای ایجاد تحول در فضای عمومی پیاده راه ها، سعی شده است انتظارات شهروندان از چنین فضاهایی نیز به عنوان یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در ایجاد تحول در فضای عمومی شهری مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور با استفاده از پرسشنامه و روش های تجزیه وتحلیل و وزن دهی SAW  و AHP، به بررسی نظرات و انتظارات جامعه شهری از یک محور پیاده مطلوب و مؤثر در سبک نوین زندگی شهری پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که سبزراه ها می توانند بستری برای تحول در سبک زندگی شهری و گرایش به پیاده روی و فعالیت روزانه و افزایش ارزش اقتصادی زمین تا میزان 23 درصد باشند. همچنین، استفاده از پوشش گیاهی، اختصاص خط ویژه دوچرخه و درنظرگرفتن اماکن پرتردد در برنامه ریزی این فضاها می تواند در افزایش تمایل شهروندان به پیاده روی، نقش بسزایی داشته باشد.

پهنه بندی اراضی بر مبنای میزان خطر وقوع زمین لغزش با استفاده از الگوریتم های مناسب، یکی از راهکارهای مدیریت زمین لغزش است. تاکنون کارایی روش ها و الگوریتم های زیادی برای پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش مورد بررسی قرار گرفته است تا بهترین و کاراترین روش و الگوریتم مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش کارایی الگوریتم ترکیبی نوین کمترین مربعات ماشین بردار پشتیبان و کلونی زنبورعسل مصنوعی در پهنه بندی خطر زمین لغزش های محدوده کوهستانی استان گلستان مورد ارزیابی قرار گرفت. روش تحقیق بر پایه روش کمّی-تحلیلی و در محیط نرم افزارهای ARC GIS 10.5، SAGA GIS و MATLAB انجام شد و تعداد 12 پارامتر شامل زاویه شیب، جهت شیب، مدل رقومی ارتفاع، انحنای سطح زمین (انحنای شیب)، فاصله از گسل، کاربری اراضی، بافت خاک، عمق دره، شاخص توان آبراهه، شاخص سختی زمین، شاخص میزان رطوبت و لیتولوژی به منظور اجرای مدل انتخاب شدند. نتایج نشانگر آن است که معیار صحت کلی برای داده های تعلیمی و اعتباری به ترتیب 26/86 و 3/82 درصد می باشد که بیانگر این مطلب است که مدل ذکرشده از نظر صحت و اعتبار مدل سازی مورد تأئید است و درنهایت، منطقه مطالعاتی به پنج طبقه با حساسیت بسیار زیاد، زیاد، متوسط، خیلی کم و کم، طبقه بندی گردید که ارزیابی تمامی نتایج، نشان دهنده عملکرد بالا و ظرفیت پیش بینی خوب الگوریتم کمترین مربعات ماشین بردار پشتیبان- کلونی زنبورعسل مصنوعی در شناسایی پهنه های با پتانسیل بالای لغزشی است که می تواند برای مدیریت بهتر در استان گلستان مورد استفاده قرار گیرد. در نقشه نهایی پهنه بندی لغزش در استان، به ترتیب 69 /0، 11/28، 93/62 و 27/8 درصد از مساحت نواحی کوهستانی استان در در پهنه های لغزشی با حساسیت کم ، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار دارد.