یعقوب زنگنه

یعقوب زنگنه

مدرک تحصیلی: دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۶ مورد.
۱.

بررسی توزیع فضایی خدمات عمومی و سنجش رضایتمندی ساکنان از کیفیت دسترسی به آن ها (مورد مطالعه: شهر تربت حیدریه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۵ 42 - 27

کلید واژه ها: توزیع فضایی دسترسی به خدمات عمومی رضایتمندی تربت حیدریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۵۹
هدف: این تحقیق با هدف بررسی توزیع فضایی خدمات عمومی و سنجش میزان رضایتمندی ساکنان از کیفیت دسترسی به آن ها در شهر تربت حیدریه انجام شده است. روش و داده ها: این تحقیق با روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته است. جامعه آماری محدوده قانونی شهر تربت حیدریه و نمونه ها به روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده انتخاب شده اند. داده های مورد نیاز به دو روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. داده های جمع آوری شده به روش های آمار توصیفی و استنباطی از جمله آزمون مقایسه میانگین ها، آزمون، آنالیز واریانس و آزمون همبستگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تحلیل توزیع فضایی خدمات بر اساس مدل نزدیک ترین همسایه در فضای نرم افزار Arc Gis انجام شده است. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل فضایی توزیع خدمات عمومی نشان داد که خدمات آموزشی و فضای سبز به صورت نامنظم و خوشه ای، خدمات بهداشتی و درمانی به صورت منظم و کاربری های اداری و تجاری به صورت الگوی پراکنده توزیع شده اند. نتایج حاصل از آزمون مقایسه میانگین ها نشان داد که میزان رضایتمندی کلی ساکنان از کیفیت خدمات عمومی با میانگین (۳/۳۲۵)، بزرگ تر از حد متوسط است. نتایج حاصل از سنجش سطح رضایتمندی ساکنان مناطق مختلف از کیفیت دسترسی به خدمات عمومی بر اساس سطح درآمد ساکنان، به ترتیب بالاترین سطح رضایتمندی در بین ساکنان پُردرآمد با میانگین (۴/۰۵۹)، متوسط درآمد با میانگین (۳/۵۲۵) و کمترین میزان در بین گروه کم درآمد با میانگین (۲/۱۸) مشاهده شد. نتیجه گیری: با توجه به این که دسترسی به خدمات عمومی نقش مهمی در کیفیت زندگی ساکنان و در نتیجه رضایتمندی سکونتی آن ها دارد، برنامه ریزی در توزیع عادلانه و متناسب با تعداد و تراکم جمعیت در محلات مختلف شهر، با نگاه ویژه به محلات فقیرنشین از اهمیت خاصی برخوردار است. نوآوری، کاربرد نتایج: جنبه نوآوری این پژوهش نسبت به تحقیقات مشابه این است که علاوه بر سنجش سطح رضایتمندی ساکنان به تفکیک محلات مختلف و نیز نوع خدمات، سنجش رضایتمندی بر اساس گروه های درآمدی نیز مورد اندازه گیری و تحلیل قرار گرفته است.
۲.

تحلیل عدالت اجتماعی و پراکنش شهری در توزیع خدمات عمومی شهری، مطالعۀ موردی: شهر تربت حیدریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه پاییز ۱۴۰۲ شماره ۷۲ 117 - 141

کلید واژه ها: عدالت اجتماعی عدالت فضایی پراکنش جمعیت توزیع خدمات شهری تربت حیدریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۱
 امروزه گسترش شهرها و افزایش جمعیت در نواحی مختلف شهر، سبب پراکنش جمعیت شهری شده است؛ ازاین رو، رسالت عدالت فضایی در شهرها در راستای توزیع عادلانه امکانات و خدمات شهری با توجه به رفع نیاز شهروندان امری ضروری است؛ بنابراین، اگر مدیران شهری نتوانند امکانات و خدمات عمومی را به صورت عادلانه و مطلوب در مناطق مختلف شهر توزیع کنند، زمینه ایجاد نارضایتی شهروندان از دسترسی به خدمات رسانی را فراهم خواهند کرد؛ بنابراین، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با هدف تحلیل عدالت اجتماعی و پراکنش شهری در توزیع خدمات عمومی شهری، ازطریق نرم افزار ARC GIS در شهر تربت حیدریه انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را 13 ناحیه شهر تربت حیدریه تشکیل داده است. این پژوهش ابتدا با استفاده از مدل جینی و مدل آنتروپی شانون به محاسبه توزیع و پراکندگی جمعیت در نواحی مختلف شهر پرداخته است. درنهایت ازطریق محیط ArcMap به ترسیم نقشه های الگوی توزیع و پراکندگی فضایی نزدیک ترین فاصله همسایگی کاربری ها و خدمات عمومی شهری و رتبه بندی نواحی به 5 دسته (بسیار محروم، محروم، نسبتاً مطلوب، مطلوب و بسیار مطلوب) در 13 ناحیه این شهر پرداخته است. نتایج حاصل نشان داد: نواحی (2-7-8-4) به عنوان نواحی بسیار مطلوب، نواحی (1-5-10) مطلوب، نواحی (3-11-12) نسبتاً مطلوب، نواحی (5-6) محروم و ناحیه (13) به عنوان ناحیه بسیار محروم از خدمات عمومی شهری در این شهر رتبه بندی و شناسایی شده اند؛ بنابراین خدمات عمومی عادلانه و متناسب با جمعیت شهر توزیع نشده است؛ به طوری که نواحی مرکز و داخل شهر دارای خدمات عمومی مطلوب و نواحی حاشیه و پیرامون نظیر نواحی (5-6-13) با توجه به تعداد جمعیت آن ها، فاقد خدمات رسانی یا به صورت نامطلوب توزیع شده اند.
۳.

کاهش آسیب پذیری شریان های حیاتی در برابر سیل (مطالعه موردی: شهرستان سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۲ 1 - 16

کلید واژه ها: مدیریت بحران سیلاب آسیب پذیری سبزوار مدل ماشین بردار پشتیبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۰۹
سیل یکی از مخرب ترین بلایای طبیعی است که معمولا با خسارت های جانی و مالی فراوانی همراه است. سیل همه ساله در کشور ایران خسارات زیادی را به منابع اقتصادی وارد می آورد. وقوع سیل و خسارات ناشی از آن در ایران طی سال-های اخیر روند افزایشی داشته است. هدف از این پژوهش، بررسی میزان خطر پذیری سیلاب و ارزیابی خسارات وارده به شهر سبزوار می باشد. جهت بررسی سیلاب از مدل ماشین بردار پشتیبان برای مدل سازی سیلاب استفاده شد. پس از بررسی های صورت گرفته 56 نقطه سیل گیر ثبت شده و 10 عامل موثر در وقوع سیل شامل کاربری اراضی، تراکم جمعیت، مسیل ها، طبقات شیب، تراکم مسکونی، ضریب CN، ضزیب رواناب، تراکم جمعیت، فضای باز و قدمت ابنیه در نظر گرفته شد. سپس جهت برآورد میزان رواناب در منطقه مورد مطالعه از روش جاستین و I.C.A.R استفاده گریده است و طبق منحنی پوش و دیکن براورد سیلاب منطقه در دوره بازگشت 25 ساله و دوره بازگشت 50 ساله جهت دوره-های بازگشت برآورد گردید و نتایج نشان داد که مقدار بارندگی در سطح منطقه توسط مدل به سرعت قابل تبدیل به رواناب و پس از روندیابی، به بده و تراز آب در مقاطع مورد نظر می باشد. ارزیابی مدل توسط معیارهای مختلف سنجش دقت از جمله ضریب کاپا، ریشه میانگین مربعات خطا، منحنی مشخصه عملکرد سیستم ROC و منحنی میزان پیش-بینی صورت گرفت. هدف اصلی پژوهش بررسی سیلاب و عومل موثر در وقوع آن ها و در نهایت شناسایی مناطق مستعد سیلاب با استفاده از مدل ماشین بردار پشتیبان جهت کاهش بحران و آسیب پذیری سیلاب شهری می باشد. با توجه به مطالعات انجام شده مشخص گردید سیل بندهای ضلع شمال شهر با مسیل های موجود در شهر سبزوار منطبق نمی باشد به طوری که شبکه معابر شهری بیش از شبکه مسیل ها سبزوار در هدایت سیلاب شهری نقش دارند، پس نیاز است مسیل های مناسب جهت هدایت آبهای جاری و سیلاب ها در شهرستان سبزوار ایجاد شود تا نقش مسیل ها در هدایت سیل بیشتر از معابر شهری گردد. نتایج به دست آمده از این پژوهش می تواند برای مدیریت مناطق آسیب پذیر سیل و کاهش بحران استفاده شود.
۴.

امکان سنجی ایجاد پیاده راه شهری در محله طلاب با تأکید بر مؤلفه های کالبدی و اجتماعی (نمونه موردی خیابان وحید و مفتح منطقه چهار شهرداری مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 124 - 139

کلید واژه ها: امکان سنجی پیاده راه مؤلفه های اجتماعی و کالبدی منطقه چهار مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۱۱
امروزه با توجه به حل معضلات و مشکلات شهری، ایجاد پیاده راه های شهری مورد تأکید قرار می گیرد. هدف از انجام این پژوهش، امکان سنجی ایجاد پیاده راه شهری با تأکید بر مؤلفه های کالبدی و اجتماعی محدوده مورد مطالعه خیابان وحید و مفتح منطقه چهار شهرداری مشهد می باشد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و نوع مقاله پژوهشی- مطالعه موردی است. شاخص های مورد بررسی شامل 4 شاخص اصلی در ابعاد دو گانه اجتماعی و کالبدی است. روش نمونه تصادفی ساده می باشد که با استفاده از فرمول کوکران 174 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون T تک نمونه ای در نرم افزار spss و جهت تبیین و مدل سازی اثرات نیز از مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS استفاده گردید .یافته های پژوهش نشان می دهد که میانگین سطح هر چهار شاخص کیفیت روشنایی، سر زندگی اجتماعی، فعالیت های شبانه روزی و تسهیلات خدماتی در خیابان وحید به طور معنی داری بالاتر از حد متوسط است و نشان از آن دارد که این خیابان با دارا بودن فعالیت های تجاری زیاد می تواند با احداث پیاده راه باعث بهبود رونق اقتصادی، نشاط مردم و کاهش ترافیک در این خیابان شود. ولی خیابان مفتح در سه شاخص اول میانگین بالاتر از حد متوسط و در شاخص تسهیلات خدماتی در حد متوسط است. به طور کلی با توجه به شاخص های ذکر شده خیابان وحید نسبت به خیابان مفتح قابلیت بیشتری برای احداث پیاده راه دارا می باشد.
۵.

تحلیلی بر چگونگی و دلایل اقامت مهاجرین روستایی وارد شده به شهر در بدو ورود و تحرک سکونتی آنها در مراحل بعد از سکونت اولیه (مطالعه موردی: شهر بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۴ 109 - 122

کلید واژه ها: اقامت روستایی مهاجرت روستا شهر بجنورد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۲۰۴
امروزه موضوع مهاجرت و تحرک سکونتی در نواحی مختلف شهر به دلیل رابطه ی اجتناب ناپذیر علت و معلولی بین مهاجرت های درون شهری و ساختار اجتماعی فضایی شهر ، به ویژه در تحلیل اکولوژی اجتماعی شهرها مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل چگونگی و دلایل اقامت مهاجرین روستایی در بدو ورود به شهر بجنورد و تحرک سکونتی آنها در مراحل بعد از سکونت اولیه انجام شده است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و داده های مورد نیاز از طریق پیمایشی( پرسشنامه ) گردآوری شده است. نمونه ها به روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده انتخاب شده اند.حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 384 نفر تعیین شده است. واحد تحقیق خانوار می باشد، از این رو نمونه ها از بین سرپرستان خانوارها انتخاب شده اند. داده های گردآوری شده با استفاده از روشهای آماری توصیفی و آزمون های آمار استنباطی از جمله آزمون کای اسکوئر و با کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که از نظر سکونت اولیه، 67.5 درصد از این افراد در بدو ورود در بافت بیرونی و از لحاظ جهات جغرافیایی 37.8 درصد در شمال شرق و 29.6 درصد در قسمت جنوب غرب شهرسکونت اختیار کرده اند. در رابطه با علت سکونت در بدو ورود ، اکثر مهاجران وارد شده یعنی 43.8 درصد پاسخگویان ارزان بودن قیمت یا اجاره مسکن را بعنوان علت اصلی انتخاب این مناطق برای سکونت خود ذکر کرده اند. تحرک سکونتی مهاجرین در مراحل بعد از سکونت اولیه عمدتا در داخل مناطق درآمدی مشابه انجام شده است. یعنی بهبود وضعیت مالی اکثر مهاجرین روستایی در حدی نبوده است که باعث تحرک سکونتی آنها از محله سکونت اولیه به مناطق با درآمد بالاتر صورت گرفته باشد.
۶.

تحلیل مقایسه ای کیفیت محیط مسکونی در روستاهای الحاقی و سکونتگاههای غیر رسمی مورد مطالعه سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۸ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 139 - 162

کلید واژه ها: سکونتگاه غیررسمی شاخص های کیفیت محیط مسکونی روستاهای الحاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۶۹
هدف اصلی تحقیق مقایسه شاخص های کیفیت محیط مسکونی در سکونتگاه های غیررسمی و روستاهای الحاقی شهر سبزوار می-باشد. این پژوهش از نوع توسعه ای- کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. اطلاعات به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده و برای تجزیه وتحلیل داده ها از تی تست تک نمونه، تی تست مستقل، اسپیرمن، کای اسکوار، پیرسون، رگرسیون و برای انجام راهبردها از SOAR استفاده شده است. حجم نمونه برای دو بافت 380 پرسشنامه بوده که برای بافت سکونتگاه غیررسمی 252 و روستاهای الحاقی 128 پرسشنامه به روش خوشه ای چند مرحله ای تکمیل شده است. مقدار آلفا برای کل شاخص ها برابر با 78/0 به دست آمده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که از 8 شاخص مورد بررسی در هیچ یک از بافت های مورد مطالعه در دو بافت فقط شاخص اعتماد و تعامل در سطح مطلوبی است و سایر شاخص ها اعم از تعلق مکانی، کیفیت مسکن، احساس امیدواری به آینده، محیطی_ کالبدی، دسترسی به خدمات، امنیت، اقتصادی مطلوب نمی باشند. همچنین نتایج رگرسیون چند متغیره نشان می دهد که شاخص کیفیت مسکن ، بیشترین تأثیر را در ارتقاء کیفیت محیط مسکونی دو بافت مورد مطالعه شهر سبزوار دارد و در مراتب بعدی شاخص تعلق مکانی و احساس امیدواری به آینده قرار می گیرند.
۷.

تحلیل مقایسه ای پایداری اجتماعی در بافت های مسکونی قدیم و جدید شهرها مطالعه موردی: بافت قدیم و جدید شهر سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۴ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 55 - 68

کلید واژه ها: محیط مسکونی پایداری اجتماعی بافت قدیم بافت جدید شهر سبزوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۴۳
پایداری اجتماعی امروزه به عنوان مهم ترین بعد توسعه پایدار، جایگاه مهمی در برنامه ریزی های شهری و به خصوص برنامه ریزی مسکن دارد و پیوسته با افزایش مشکلات زیست محیطی و مشکلات مسکن، بر اهمیت آن در برنامه ریزی های شهری و مسکن افزوده می شود. در پی چنین ضرورتی تحقیق حاضر  باهدف بررسی شاخص های پایداری اجتماعی محیط مسکونی در دو بافت قدیم و جدید شهر سبزوار انجام شده است. پژوهش از نوع توسعه ای - کاربردی و روش تحقیق توصیفی -  تحلیلی می باشد. اطلاعات موردنیاز به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده و برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون تی تست تک نمونه، پیرسون، کای اسکوئر، مقایسه میانگین ها و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. حجم نمونه برای دو بافت 750 پرسشنامه بوده که برای بافت قدیم 374 و بافت جدید 376 پرسشنامه تکمیل شده است. مقدار آلفا برای کل شاخص ها برابر 74/0 به دست آمده است.  نتایج این پژوهش نشان می دهد که هیچ یک از بافت های مسکونی به طور کامل از شاخص های پایداری اجتماعی برخوردار نمی باشند. شاخص های تعلق مکانی و هویت در بافت مرکزی مطلوب تر از  بافت جدید بوده، سلامت شهروندی و نشاط در بافت جدید مطلوب تر بوده است و درمجموع میانگین نمره پایداری اجتماعی در بافت جدید بیشتر از بافت قدیم می باشد. 
۸.

بررسی الگوی فضایی مصرف آب خانگی در اصفهان و تحلیل عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۲ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۲) 515 - 531

کلید واژه ها: اصفهان مصرف آب خانگی مصرف آب شهری مدیریت مصرف آب شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۵۹۵
این تحقیق با هدف بررسی الگوی فضایی مصرف آب خانگی در مناطق مختلف اصفهان و تحلیل عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن انجام گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی است. داده ها به دو روش اسنادی و پیمایشی گردآوری شده و با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی از قبیل همبستگی و رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر و با به کارگیری نرم افزار Spssتجزیه و تحلیل شده است. همچنین، برای نشان دادن توزیع گروه های مختلف مقدار مصرف آب خانواده روی نقشه از مدل تحلیل خوشه ای به روش آنالیز مکانی نقاط داغ در نرم افزار GISاستفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که میانگین مصرف آب خانوارها در منطقه 2 آبفا به طور معناداری بیشتر از سایر مناطق است. نتایج تحلیل حاکی از آن است که پنج متغیر درآمد ماهیانه خانوار، تعداد واحد مسکونی، عمر ساختمان، تعداد اعضای خانوار، و احساس وظیفه در صرفه جویی در مصرف به طور مستقیم در مصرف آب خانوار تأثیر داشته است. علاوه بر این،شش متغیر نوع مالکیت مسکونی، تحصیلات سرپرست خانوار، سن سرپرست خانوار، نوع واحد مسکونی، مدت سکونت در واحد مسکونی، و مساحت زیربنای واحد مسکونی به طور غیرمستقیم در میزان مصرف آب خانوار تأثیرگذار بوده اند. بر همین اساس،برای مدیریت تقاضای مصرف آب خانگی بر توجه به اقدامات فرهنگی در رابطه با ارتقای سطح آگاهی مصرف کنندگان درمورد درک اهمیت مسئله کمبود آب و آموزش و اجرای روش های بهینه مصرف آب خانگی توصیه شده است.
۹.

تحلیلی بر رابطه آگاهی از حقوق شهری بر شهروندی فعال (مطالعه موردی: مناطق 1 و 5 شهرداری مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۲ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۲) 165-190

کلید واژه ها: مشهد حقوق شهری حقوق شهروندی شهروندی فعال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۵۴۸
پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش آگاهی از حقوق شهری بر شهروندی فعال بین ساکنان دو منطقه 1 و 5 شهرداری مشهد انجام شده است. این تحقیق از نظر ماهیت جز تحقیقات همبستگی محسوب می شود. داده های مورد نیاز از دو روش اسنادی و پیمایشی گردآوری شده است. واحد پژوهش در این تحقیق فرد و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 برآورد گردیده است. داده های گردآوری شده از طریق پرسش نامه با استفاده از آزمون های آمار توصیفی و استنباطی از جمله آزمون همبستگی، مقایسه میانگین ها و کای اسکوار و با به کارگیری نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که سطح آگاهی ساکنان منطقه 1 شهرداری از حقوق شهری با میانگین 124/3 در حد متوسط و در منطقه 5 با میانگین 517/2 پایین تر از حد متوسط بوده و تفاوت میانگین در دو منطقه در حد معنی دار است. از دیگر نتایج تحقیق وجود یک رابطه معنی دار مثبت بین میزان آگاهی از حقوق شهری و مشارکت فعال آن ها با نهادهای مدیریت شهری است. به این معنی که هر چه میزان آگاهی ساکنان از حقوق شهری بیشتر بوده است، مشارکت فعال تری با مدیریت شهری داشته اند، همچنین نتایج تحقیق بیانگر وجود رابطه مثبت معنی دار بین میزان آگاهی ساکنان از حقوق شهری و متغیرهای جنسیت، میزان درآمد و سطح تحصیلات و عدم وجود رابطه معنی دار بین دو متغیر سن و مدت اقامت ساکنان با متغیر وابسته است.
۱۰.

تحلیلی بر نقش رشد هوشمند شهری در تقویت هویت محله ای (مورد شناسی: محلات ناحیه 5 و 6 منطقه 2 شهرداری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۹ 201 - 214

کلید واژه ها: هویت محله ای رشد هوشمند مدل وایکور منطقه 2 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۶ تعداد دانلود : ۶۴۹
در گذشته های نه چندان دور، واحدهای محله ای در شهرها، هویت بخش و القاءکننده حس تعلق مکانی به ساکنان خود بودند؛ اما به موازات توسعه کالبدی لجام گسیخته و مبتنی بر اهداف صرف کالبدی و اقتصادی، به تدریج مرزهای کالبدی محله از بین رفته و آن را از عنصر هویت بخشی تهی کرده است. یکی از اهداف اجتماعی رشد هوشمند شهری، تقویت تعاملات اجتماعی و افزایش حس تعلق و وابستگی به مکان در واحدهای محله ای است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر رشد هوشمند شهری در تقویت هویت محله ای انجام شده است. محدوده مورد مطالعه، چهار محله تیموری، دریان نو، توحید و طرشت در منطقه 2 شهر تهران است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و داده های موردنیاز به دو طریق پیمایشی (پرسشنامه) و اسنادی گردآوری شده اند. بدین ترتیب ابتدا نمونه ای با حجم 383 نفر از بین ساکنان چهار محله به صورت تصادفی انتخاب شده، سپس داده های پرسشنامه ای با استفاده از آزمون های آماری و با به کارگیری نرم افزار SPSS  مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. همچنین 32 شاخص مرتبط با رشد هوشمند که ازطریق آمارهای رسمی جمع آوری شده، با استفاده از مدلVICORE محاسبه و تحلیل شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که درمجموع میانگین نمره هویت محله ای در حد متوسط و نمره کیفیت محیطی (رشد هوشمند) در سطحی کمتر از حد متوسط قرار دارد. از بین محلات مورد پژوهش، فقط محله تیموری با میانگین 3.26 بیش از حد متوسط و سه محله دیگر کمتر از حد متوسط قرار می گیرند. نتایج به دست آمده از مدل وایکور نیز حاکی از برتری محله تیموری در شاخص های رشد هوشمند است. از دیگر نتایج این تحقیق، وجود رابطه معنی دار مثبت بین میانگین نمره رشد هوشمند و هویت محله ای است.
۱۱.

امکان سنجی قابلیت پیاده مداری شبکه معابر شهری بخش مرکزی شهر قم با استفاده از مدل ویکور و تئوری چیدمان فضا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۶ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 427 - 449

کلید واژه ها: پیاده مداری پیکره بندی فضایی تئوری چیدمان فضا شهر قم مدل ویکور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۲ تعداد دانلود : ۳۸۸
بخش مرکزی شهر قم به دلیل وجود حرم حضرت معصومه (س)، علاوه بر محل سکونت جمعیت زیاد و متراکم، روزانه پذیرای زائران زیادی است؛ از این رو تبدیل برخی خیابان های منتهی به حرم به خیابان های پیاده مدار می تواند احساس امنیت، ایمنی و تعامل اجتماعی را افزایش دهد و سبب تقویت حس معنوی عابران شود. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی قابلیت پیاده مداری خیابان های بخش مرکزی (منطقه 7) شهر قم مبنی بر روش چیدمان فضا صورت گرفت.پس از مطالعه مبانی نظری و ادبیات پژوهش، از چهار شاخص مهم و تأثیرگذار بر پیاده مداری و حرکت پیاده، یعنی «پیکره بندی فضایی»، «نفوذپذیری»، «دید و منظر» و «کاربری زمین شهری» استفاده شد. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و کاربری است که داده ها و اطلاعات مورد نیاز آن با روش میدانی و اسنادی گردآوری شده است. برای تهیه، ترسیم و تجزیه و تحلیل این داده ها و اطلاعات، از مدل ها، روش ها و نرم افزارهای مختلفی استفاده شده است. از جمله نرم افزار UCL Depthmap10، AutoCAD، ArcGIS، Excel، مدل آنتروپی شانون برای وزن دهی به شاخص ها، و مدل VIKOR برای رتبه بندی شاخص ها. براساس نتایج پژوهش حاضر، مؤلفه های پیکره بندی فضایی از جمله هم پیوندی کلان، هم پیوندی محلی، میزان عمق، تعداد اتصال، خوانایی خیابان ها، میزان کنترل، میزان انتخاب و قابلیت دسترسی فضایی از عوامل مهم و تعیین کننده پیاده مداری فضاهای شهری و حرکت پیاده است و تأثیر بسزایی بر قابلیت پیاده مداری خیابان ها در بخش مرکزی (منطقه 7) شهر قم دارد. همچنین نتایج و یافته های مدل ویکور به منظور اولویت بندی خیابان ها براساس شاخص های انتخابی نشان می دهد خیابان انقلاب از نظر قابلیت پیاده مداری در اولویت اول قرار دارد. از این نظر خیابان ارم در اولویت دوم، خیابان های 19 دی (باجک) و طالقانی به ترتیب در اولویت سوم و چهارم و خیابان امام خمینی در اولویت آخر قرار دارند.
۱۲.

تأثیر آگاهی از حقوق شهری بر شهروندی فعال (مورد مطالعه: شهر سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه فضای شهری سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۷
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۲ تعداد دانلود : ۲۷۸
حقوق شهری به طور خاص تنظیم کنندة رابطة بین شهروندان و مدیریت شهری است. آگاهی از این حقوق سبب می شود که فرد نظارت بهتری بر مدیریت شهری داشته باشد، بهتر بتواند حقوق خود را مطالبه کند و وظایفی که طبق قانون در مقابل دیگران و مدیریت شهری دارد را بشناسد و در جهت انجام آن ها اقدام کند. ازاین رو، آگاهی از حقوق شهری می تواند منجر به شهروندی فعال شود. هدف این تحقیق بررسی و تحلیل تأثیر آگاهی از حقوق شهری بر شهروندی فعال در شهر سبزوار است. رویکرد کلی تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی است. داده های میدانی از طریق پرسش نامه جمع آوری شده است. جامعة آماری شهروندان شهر سبزوار و حجم نمونه براساس روش کوکران 384 نفر است. روش نمونه گیری، تصادفی ساده و روش تحلیل شامل آزمون t تک نمونه ای و هم بستگی پیرسون است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که سطح آگاهی شهروندان سبزواری از حقوق شهری در سطح پایینی است و شهروندان نسبت به حقوق و تکالیف مابین خود و مدیریت شهری (شهرداری و شورای شهر) آگاهی نسبتاً کمی دارند.همچنین طبق آزمون همبستگی پیرسون، بین میزان آگاهی شهروندان از حقوق شهری و شهروندی فعال رابطه معنادار وجود دارد و افراد دارای آگاهی بیشتر، شهروندانی فعال تر می باشند.
۱۳.

تحلیلی بر نقش سیاست های زمین شهری بر رشد پراکنده شهری(مطالعه موردی: سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۸ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰ 45 - 60

کلید واژه ها: سبزوار سیاست زمین شهری رشد پراکنده شهری مدل هلدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۳۳
   پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل نقش سیاست های زمین شهری بر گسترش پراکنده شهر سبزوار در نیم قرن اخیر انجام شده است.روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و داده های مورد نیاز از طریق اسنادی گردآوری شده است. داده های گردآوری شده با استفاده از مدل های کمی از جمله روش هلدرن و آنتروپی شانون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.همچنین برای تهیه نقشه های مراحل رشد فیزیکی شهر نرم افزار ARC GIS به کار گرفته شده است.نتایج این پژوهش نشان می دهد که گسترش فیزیکی سبزوار تحت تاثیر افزایش جمعیت و سیاست های واگذاری زمین ،در دوره های مختلف با روندهای متفاوتی صورت گرفته است؛ به طوری که حدود 31 درصد از مساحت اضافه شده به شهر در نیم قرن اخیر، ناشی از سیاست های واگذاری اراضی دولتی بوده است. نتایج حاصل از مدل هلدرن نشان می دهد که میانگین سهم جمعیت در افزایش مساحت شهر در سه دوره 1335 تا 1365 در مجموع معادل 89 درصد و سهم افزایش سرانه زمین تنها 11 درصد بوده است، در حالی که این روند در دوره 75-65 بر عکس شده و به ترتیب به 39 درصد برای جمعیت و 61 درصد برای سرانه و در مقطع زمانی 95-75 به 26/50 درصد سهم جمعیت و 73/49 درصد برای سرانه تغییر کرده است. همچنین نتایج تحقیق حاکی از این است که پیش بینی های طرح های جامع شهری علیرغم عدم تحقق رقم مربوط به برآورد جمعیت، نقش تعیین کننده ای در میزان و جهات رشد فیزیکی شهر داشته است. همچنین الحاق روستاهای پیرامونی(کلاته سیفر، قلعه نو ده راز و صالح آباد)و سکونتگاه های غیررسمی(شرق کال عیدگاه و غرب نیروگاه)، تاثیر قابل توجهی در رشد افقی پراکنده شهر بر جای گذاشته است.  
۱۴.

سنجش شاخص های کیفیت محیط شهری (مطالعه ی موردی: مسکن مهر شهر سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۷ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۶ 72 - 54

کلید واژه ها: سبزوار کیفیت محیط شهری کیفیت محیط مسکونی مسکن مهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۲۹
کیفیت محیط شهری به عنوان بخشی از کیفیت زندگی، از مباحث کلیدی در حوزه ی مطالعات شهری است که با رشد سریع شهرها و تمرکز جمعیت و فعالیت دست خوش تغییر قرارگرفته است. به دلیل این که کیفیت محیط شهری دارای دو بعد عینی و ذهنی است، سنجش آن نیز به دو صورت محیط عینی و بر اساس ادراک افراد از محیط شهری انجام می پذیرد. در همین زمینه، مقاله ی حاضر باهدف سنجش کیفیت محیط شهری مسکن مهر شهر سبزوار اقدام به شناخت و ارزیابی شاخص های مؤثر بر کیفیت محیط شهری نموده است. این پژوهش، ازنظر هدف دارای رویکردی کاربردی- توسعه ای و ازنظر روش، توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری داده ها ابتدا به صورت کتابخانه ای و اسنادی بوده و سپس بعد از طراحی پرسش نامه و محاسبه ی جامعه ی آماری که ساکنین مسکن مهر شهر سبزوار هستند، از طریق فرمول کوکران تعداد 340 پرسش نامه پیش بینی شده و از طریق پیمایش میدانی به صورت تصادفی تکمیل گردیدند. شیوه ی تحلیل این تحقیق، آزمون T تک نمونه و رگرسیون چندمتغیره است که به صورت سلسله مراتبی مورد تحلیل قرارگرفته است. نتایج مطالعه، نشان دهنده ی رضایت ساکنین ویژگی های سکونتی و عدم رضایت از ویژگی های محیط شهری است. کیفیت محیط شهری برآیند ویژگی های محیط سکونتی و ویژگی های محیط شهری است که با میانگین 2.62 کم تر از میانگین نظری (3) است که نشان سطح پایین کیفیت محیط شهری و عدم رضایت شهروندان است. هم چنین در بین شاخص های سه گانه ی محیط شهری، ویژگی های کالبدی- فضایی با ضریب بتای 735/0 اهمیت بیش تری از ویژگی های اجتماعی با ضریب بتای 732/0 و ویژگی های محتوایی با ضریب بتای 603/0 دارد. در تحلیل سطح نهایی مدل نیز محیط شهری با ضریب بتای 014/1 اهمیت بیش تری نسبت به محیط مسکونی با ضریب بتای 513/0 در سنجش کیفیت محیط شهری محدوده ی موردمطالعه دارد.
۱۵.

ارزیابی رضایت شهروندان از عملکرد شهرداری و نقش آن در تامین منابع مالی مدیریت شهری: نمونه موردی شهر سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۰ 51 - 62

کلید واژه ها: رضایت از عملکرد شهرداری تامین منابع مالی مشارکت مالی سبزوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۹۷
شهرداری وظیفه تامین محیطی مناسب برای زندگی شهروندان را برعهده دارد. شهروندان همواره عملکرد شهرداری را با خواسته ها و نیازهای خود مقایسه می کنند، این مقایسه بیانگر مفهوم رضایتمندی است. اگر شهروندان از عملکرد شهرداری راضی باشند انگیزه بیشتری جهت مشارکت با آن را دارند. از این رو می توان رضایت از عملکرد شهرداری را فاکتور مهمی در توسعه شهری دانست. با توجه به اهمیت موضوع در این مقاله سعی شده است که میزان رضایت شهروندان از عملکرد شهرداری سبزوار و تاثیر آن بر تامین منابع مالی شهرداری(از طریق مشارکت مالی شهروندان) مورد بررسی قرار گیرد. رویکرد کلی تحقیق، توصیفی – تحلیلی و نوع تحقیق پیمایشی، می باشد. ابزار گردآوری داده های میدانی، پرسشنامه است که در سه منطقه منتخب کم درآمد، پردرآمد و متوسط درآمد شهر سبزوار با توجه به حجم نمونه هر منطقه به صورت تصادفی توزیع شده است. این تحقیق نشان می دهد که سطح رضایت در مناطق پر درآمد بیشتر از مناطق کم درآمد و متوسط درآمد است و این تفاوت از نظر آمار استنباطی معنادار می باشد. یافته بعدی تحقیق این است که رضایت افراد از عملکرد شهرداری تاثیر معناداری بر میزان مشارکت مالی آنان دارد. به این معنی که میزان تمایل به مشارکت مالی شهروندانی که رضایت بالاتری از عملکرد شهرداری دارند به طور معنی داری بیشتر است. بنابراین شهرداری می تواند با بهبود عملکرد خود، سطح رضایتمندی شهروندان را افزایش دهد که این در نهایت به ارتقاء وضعیت منابع مالی شهرداری از طریق مشارکت شهروندان کمک کند.
۱۶.

تاثیر تعلق مکانی و سرمایه اجتماعی بر بهسازی مشارکتی محلات قدیمی، نمونه موردی محله سرده سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال پنجم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۹

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی سبزوار تعلق مکانی بهسازی مشارکتی محله سرده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۹ تعداد دانلود : ۵۶۹
در رویکرد داریی مبنا به توسعه شهری، سعی می شود که همه دارایی های اجتماع محلی(اعم از مادی و غیر مادی) اساس توسعه واقع شود. در بین دارایی های یک اجتماع، سرمایه اجتماعی و تعلق مکانی از اهمیت خاصی برخوردار است و می تواند محرک توسعه محله یا شهر باشد زیرا این دو دارایی باعث می شود افراد، سایر سرمایه ها از جمله سرمایه های فکری و مالی خود را جهت ترقی محیط زندگی شان وارد عرصه کنند. از این رو در این تحقیق سعی شده است سطح تعلق مکانی و سرمایه اجتماعی در محله قدیمی سرده سبزوار مورد سنجش قرار گیرد و نقش این متغیرها بر میزان مشارکت ساکنان در توسعه محله مورد تحلیل قرار گیرد. رویکرد کلی در تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی است و ترکیبی از روش های کتابخانه ای و میدانی برای گردآوری داده ها مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه آماری، حدود 600 خانوار، حجم نمونه 100 نفر و واحد تحلیل سرپرست خانوار است. برای تحلیل داده ها نیز از روشهای آماری شامل آزمون t تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که سطح سرمایه اجتماعی و تعلق مکانی در محله مورد مطالعه بالاتر از حد متوسط است.همچنین این دو متغیر تاثیر معنادار بر سطح مشارکت ساکنان در برنامه های بهسازی محله دارد. بنابراین ضروری است که در برنامه ریزی های مرتبط با این محله سرمایه اجتماعی و تعلق مکانی مورد توجه مسئولین شهری و برنامه ریزان واقع شود و در جهت حفظ اعتماد اجتماعی- مخصوصا اعتماد مردم نسبت به مدیریت شهری که یکی از مهمترین جنبه های سرمایه اجتماعی است- و نیز حس تعلق و دلبستگی افراد به محل سکونتشان تلاش شود.
۱۷.

تحلیلی بر امنیت ادراکی تصرف و نقش آن در توانمندسازی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی ( نمونه موردی قلعه نو دهراز سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال چهارم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: توانمندسازی سکونتگاههای غیر رسمی امنیت ادراکی تصرف کیفیت مسکن محله قلعه نو دهراز سبزوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۴ تعداد دانلود : ۵۹۳
چکیده: امنیت تصرف ، یکی از مهمترین مسائلی است که سکونتگاههای غیررسمی با آن مواجه هستند. طرفداران بهسازی و توانمندسازی این سکونتگاهها یکی از سیاستهای لازم برای اینگونه مناطق را تامین امنیت تصرف می دانند. توجیه آنان این است که تامین امنیت تصرف(مخصوصا امنیت ادراکی تصرف) و حمایت از ساکنان این سکونتگاهها در مقابل تخریب و تخلیه غیرداوطلبانه مسکن، نقش عمده ای در ارتقاء کیفیت مسکن ، بهسازی سکونتگاه و توانمندسازی افراد دارد. با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق سعی شده است که وضعیت امنیت ادراکی تصرف ساکنان محله قلعه نو دهراز سبزوار مورد سنجش قرار گیرد و تاثیر آن بر متغیرهای کیفیت مسکن و توانمندسازی ساکنان مورد بحث قرار گیرد. رویکرد کلی در تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی است و ترکیبی از روش های کتابخانه ای و میدانی برای گردآوری داده ها مورد استفاده قرار گرفته است. حجم نمونه 93 نفر و واحد تحلیل سرپرست خانوار می باشد. برای تحلیل داده ها نیز از روشهای آماری شامل آزمون t تک نمونه ای و همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که مولفه امنیت در مقابل تخلیه اجباری در این محله بالاست ،اما مولفه عدم نگرانی از عملکرد نهادهای مسئول در خدمات رسانی به محله در حد پایینی است. در مجموع امنیت تصرف در محدوده مورد مطالعه بالاتر از حد متوسط است. علاوه بر این نتایج بیانگر تاثیر معنادار امنیت ادراکی تصرف بر کیفیت مسکن و دو مولفه از مولفه های پنج گانه توانمندسازی ( خود تعیینی و اعتماد ) است.
۱۸.

تحلیلی بر جغرافیای ادیان و مذاهب در ایران باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۵ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۸ 113 - 132

کلید واژه ها: ایران باستان جغرافیای مذاهب ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۳۷
با وجود جایگاه خاص ایدئولوژی و اعتقادات دینی در خلق فضاهای انسانی، تحقیقات اندکی در رابطه با تحلیل پراکندگی ادیان و مذاهب و نقش مهم آن در شکل گیری فضاهای انسان ساخت در مباحث جغرافیای انسانی انجام گرفته است.در واقع در ساخت قلمروهای انسانی بیش از هر چیزی این نظام ارزشی،تفکربشری ،اخلاقیات و ایدئولوژی حاکم بر جوامع است که مؤثر واقع می شود، اما مقدم بر آن توجه به تأثیر محیط طبیعی در شکل گیری ، تکامل و گسترش این نظامات نظر برخی جغرافیایی را به خود جلب کرده است؛ به گونه ای که برخی تنها ریشه مذاهب را در شرایط محیطی جستجو می کنند. از جمله ضعف های جغرافیای انسانی در کشور ما ، نبود دیدگاه فلسفی تبیین کننده رابطه متقابل فضادر شکل گیری ایدئولوژی و تاثیر انکارناپذیر مذهب در ساخت و بازساخت فضاهای جغرافیایی می باشد.کشور ایران با توجه به قدمت تاریخی و ویژگی های خاص جغرافیایی خود، زادگاه بسیاری از افکار و ایدئولوژی ها و محل تصادم آنها می باشد.در نتیجه برای شناخت بهتر فضاهای زیست در این سرزمین به ناچار باید بادیدی وسیع و به دور از تعصب، رابطه محیط طبیعی را با مجموعه ارزش هایی که تحت عنوان ادیان و مذاهب از آن یاد می شود، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.بر این مبنا تحقیق حاضر با هدف بررسی و تحلیل شکل گیری و گسترش مذاهب ایران باستان با رویکردی جغرافیایی انجام گرفته است .و از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات اسنادی است.آنچه به عنوان نتیجه گیری از این تحقیق می توان استنباط کرد این است که در شکل گیری ، تکامل و گسترش مذاهب ، نه تنها عوامل مکانی وجغرافیایی ، بلکه شرایط و تحولات اقتصادی، اجتماعی، روابط ملل و مناسبات قدرت مؤثر بوده و این عوامل نیز خود از نقش آفرینی گرایشات مذهبی تاثیر پذیرفته اند.
۲۰.

تبدیل روستا به شهر و نقش آن در توسعه منطقه ای و تحولات نظام شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۴ پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۳ 17 - 36

کلید واژه ها: خراسان رضوی تبدیل روستا به شهر توسعه منطقه ای نظام شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۵
یکی از راهبردهای مهمی که در نیم قرن اخیر برای مقابله با عدم تعادل منطقه ای ناشی از رشد فزاینده ی شهرهای بزرگ مورد توجه قرار گرفته است، تقویت شهرهای کوچک و میانی در نظام شبکه شهری است. در ایران نیز در سالهای اخیر بررسی و تحلیل نقش و عملکرد شهرهای کوچک و میانی در توسعه منطقه ای مورد توجه جغرافیدان قرار گرفته و مطالعات متعددی در رابطه با این موضوع انجام گرفته است. اما در تحقیقات اندکی موضوع تبدیل روستا به شهر و بازتاب های فضایی آن در نظام شبکه شهری و توسعه منطقه ای مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل اثرات تبدیل روستا به شهر و نقش آن در توسعه منطقه ای و نظام شبکه ی شهری در استان خراسان رضوی در طی نیم قرن اخیر(دوره 1335 تا 1390) است. پژوهش حاضر براساس ماهیت و روش انجام تحقیق جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شیوه ی تجزیه و تحلیل کمی با تکیه بر مدل ها و تکنیک های برنامه ریزی منطقه ای استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سهم فرآیند تبدیل روستا به شهر در افزایش خالص جمعیت شهری استان خراسان رضوی؛ رقمی کمتر از20 درصد میزان افزایش کل بوده است. با وجود این روستاهای تبدیل شده به شهر توانسته اند در جذب و نگهداشت جمعیت موفق عمل نموده و در کل تاثیر مثبتی در بسامان سازی فضایی جمعیت و تعدیل نظام سکونتگاهی منطقه داشته باشند.در رابطه با تحلیل نظام شهری منطقه مورد مطالعه، شاخص های تمرکز شهری و نخست شهری نشان می دهند که در تمامی دوره های مورد مطالعه، با اضافه شدن شهرهای نوپا، نظام شهری منطقه به سمت تعادل نسبی حرکت نموده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان