مهدی دهقانی

مهدی دهقانی

مدرک تحصیلی: استادیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۱ مورد.
۱.

جایگاه مراقد امامزادگان در عصر صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۱ ۱۵۰-۱۳۱

کلید واژه ها: جایگاه سیاسی مراقد جایگاه فرهنگی مراقد جایگاه اقتصادی مراقد جایگاه اجتماعی مراقد مراقد دوره صفوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۱۴۵
با آغاز دوره حکومت صفویه، اهتمام ویژه ای برای ترویج شعایر گوناگون مذهب تشیع صورت پذیرفت. از نمودهای بارز آن، توجه به مقابر بزرگان دین ازجمله مراقد امامزادگانی بود که در نواحی مختلف کشور پراکنده بودند؛ چنانکه، فرمانروایان صفوی، اقدامات متعددی برای رونق زیارت آستانه های مذکور انجام دادند. بر این مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است که مراقد امامزادگان در عصر صفویه چه جایگاهی داشتند؟ برای پاسخگویی، به این برآورد می رسیم که مقابر امامزادگان به تدریج در زمینه های مختلف ازجمله اقدامات عمرانی از قبیل ساخت و تعمیر بنا و تشکیلات منسجمی همچون مدرسه و قبرستان، زیارت و منزلت اجتماعی بهبود چشمگیری یافتند. به نحوی که پس از مقابر امامان معصوم (ع)، مهم ترین مراقد زیارتی محسوب می شدند. به سبب اهمیت چشمگیر مراقد امامزادگان در زندگی مذهبی و روزمره جامعه، شناخت دقیق زمینه ها و عوامل شکل گیری شان به ویژه در دوره صفویه ضرورت مضاعفی می یابد. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی جنبه های گوناگون جایگاه مراقد امامزادگان به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرات مختلف آن می پردازد.
۲.

پیشینه تاریخی آستان قدس رضوی در دوره افشاریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ۱۱ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۲ 149 - 175

کلید واژه ها: آستان قدس رضوی زیارت نظام اداری اقدامات عمرانی دوره افشاریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۵
از عصر صفویه، جایگاه مذهبی- عمرانی ممتاز آستان قدس رضوی عملکرد سیاسی تاثیرگزار آن را به دنبال داشت. با فروپاشی حکومت صفویه، حاکمان کرسی ایالاتی همچون خراسان تضعیف و برکنار شدند و مقدمات خودمختاری بزرگان شهری ازجمله متولی سرکار فیض آثار مهیا شد. بر این مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: آستان قدس رضوی چه جایگاهی در دوره افشاریه داشت؟ برای پاسخگویی، به این برآورد می رسیم که در دوره افشاریه، آشوب و ناامنی اجتماعی فراگیر از یک سو موجب مصادره اموال سرکار فیض آثار توسط مدعیان سلطنت و از سوی دیگر سبب طلب استغاثه طبقات مختلف جامعه حتی فرمانروایان در قالب زیارت، سکونت، تدفین و اقدامات عمرانی را فراهم آورد. پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی جنبه های گوناگون جایگاه آستان قدس رضوی به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرات مختلف سیاسی- اجتماعی آن می پردازد.
۳.

مناسبات عمرانی-مالی نادرشاه افشار با شهرنشینان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال ۲۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۳ 277 - 307
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۶۸
با استقرار فرمانروایی نادرشاه و برقراری امنیّت نسبی در کشور، بسیاری از شهرنشینان که به سبب هرج و مرج ناشی از فقدان حکومت مرکزی نیرومند، به روستاها و نواحی دوردست کوهستانی گریخته بودند، مجدّداً به شهرهای خویش بازگشتند. براین مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: نادرشاه افشار چه مناسبات عمرانی-مالی ای با شهرنشینان داشت؟ برای پاسخ گویی، این برآورد استنباط می شود که روابط فرمانروای افشار با شهرنشینان دو رویه کاملاً متفاوت داشت. نادر در تکاپوی دستیابی به مشروعیّت و قدرت مطلق، حتی الامکان با پیروی از سنّت دیوانی پادشاهان صفوی، به عمران و معافیت مالیاتی شهرها و ساخت شهرهای دائمی و موقت بنا بر ضروریات سیاسی-نظامی اقدام ورزید. با این همه، در دوره پادشاهی، وفاداری بسیاری از اعضای طبقات شهری به خاندان صفویه و تأکید فرمانروای افشار برای تأمین سیورسات اردوی جنگی به اخذ مالیات های مضاعف، شکنجه و توبیخ شهرنشینان و حتی اعضای برجسته دیوانسالاری نظامی انجامید. روند مذکور ضمن اعلام برائت و شورش اهالی و حکّام شهرها، موجب تضعیف پایه های اقتدار و مشروعیت حکومت افشاریه و در نهایت، مرگ فرمانروای افشار شد. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول، پس از توصیف و طبقه بندی جنبه های گوناگون مناسبات نادرشاه افشار با شهرنشینان، به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرات مختلف آن می پردازد.
۴.

شناسایی خصوصیات اجتماعی عالمان در دوره صفویه (907 ق-1135 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۰ 183 - 206

کلید واژه ها: عالمان آموزش شخصیت منصب دوره صفویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۹۴
 عالمان در ساختار آموزشی، اجتماعی و حکومتی ایران عصر صفوی نقش و تأثیر گسترده ای داشتند. به همین جهت، برای شناخت مناسب وضعیت اجتماعی عالمان لازم است روندهای کلی آموزشی و پیوندهای متنوع اجتماعی آنان بررسی و مشخص شوند. ازاین رو، در پژوهش حاضر با توجه به جهت گیری منابع تاریخی، به این سؤال پاسخ داده شده است که چه روندهای آموزشی، شخصیتی و شغلی در ایران عصر صفویه، خصوصیات اجتماعی عالمان را مشخص می کرد؟ به منظور پاسخ گویی بدین سؤال، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و طبقه بندی روندهای مؤثر اجتماعی در دوره صفویه به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرات آن بر وضعیت عالمان پرداخته شده است. با توجه به فقدان پژوهش منسجمی پیرامون خصوصیات اجتماعی عالمان در دوره صفویه، یافته های پژوهش نشان می دهد که عنایت طبقات مختلف جامعه و حکومت صفویه به امور آموزشی- فرهنگی، رونق سوادآموزی طالبان علم را به دنبال داشت که به تبع، موجبات جایگاه برجسته و نقش آفرینی مؤثر عالمان مختلف در حوزه های مختلف حیات اجتماعی عصر صفویه بود. افزون بر آن، اقبال جامعه به ملاحظات شخصیتی و رفتاری هم چون حسن شهرت علمی و اخلاقی عالمان نیز وابستگی داشت و درنهایت، تمامی این عوامل موجبات ارتقای مشروعیت حکومت صفویه شد.
۵.

عملکرد واحد توپخانه نادرشاه افشار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال پنجم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 29 - 51

کلید واژه ها: توپخانه توپچی توپ ریزی قلعه نادرشاه افشار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۹ تعداد دانلود : ۹۸۰
بی توجهی به واحد توپخانه در اواخر حکومت صفویه موجب ضعف کارآیی عملیاتی آن شد. به نحوی که توپچیان ایرانی مهارت و تجربه چندانی در فرایند توپ ریزی و نشانه گیری نداشتند. گسترش و پیچیدگی دامنه درگیری نادرشاه با دشمنان داخلی و خارجی موجب اهتمام روزافزون وی برای تشکیل و تقویت واحد توپخانه شد. بر این مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: واحد توپخانه نادرشاه افشار چه کارکردی داشت؟ برای پاسخگویی، به این برآورد می رسیم که توپخانه فرمانروای افشار به تدریج در زمینه های مختلف همچون تجهیزات، استخدام و آموزش توپچیان و ارتقای مناصب و جایگاه فرماندهان بهبود چشمگیری یافت. به نحوی که مهم ترین واحد عملیاتی قشون در میادین جنگی به ویژه در جریان نبردهای دریایی و یا محاصره قلاع سوق الجیشی محسوب می شد. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی جنبه های گوناگون توپخانه نادرشاه افشار به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرات مختلف آن می پردازد.
۶.

پیوند معنوی پادشاهان صفوی با شیخ صفی الدین (از تاسیس سلسله صفوی تا پیمان صلح قصر شیرین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال بیستم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۹ 107 - 130

کلید واژه ها: پیوند معنوی شیخ صفی الدین پادشاهان صفوی مشروعیت قزلباشان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۲۰۲
جایگاه صوفیان برجسته صاحب طریقت، به واسطه شهرت کراماتشان در دوره های زمانی مختلف تداوم می یافت که از جنبه های مهم آن حلقه مریدان فراوان و اهمیت مرقدشان برای زیارت و تحصن بود. در دوره صفوی، وراثت عنوان مرشد کامل طریقت توسط شاهان و کارویژه ها و کرامات منبعث از آن، مهم ترین دلیل تداوم جایگاه مشروعیت بخش صوفیان برجسته به ویژه شیخ صفی الدین اردبیلی موسس طریقت صفویه بود. بر این منوال، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: چه پیوند معنوی میان پادشاهان صفوی با شیخ صفی الدین اردبیلی وجود داشت؟ برای پاسخگویی، این فرضیه را به آزمون می گذاریم که از یک سو، جایگاه کشوری و لشکری مهم صوفیان و قزلباشان و از سوی دیگر، جنگ های ممتد با حکومت عثمانی سبب شد تا پادشاهان مذکور با بهره گیری از عنوان مرشد کامل طریقت و ویژگی های منبعث از آن که میراث شیخ صفی الدین بود، بتوانند مریدان را منسجم و به اطاعت از خود جلب نمایند. پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی ویژگی های شخصیتی شیخ صفی الدین ازجمله رویاهای صادقه به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرات آن بر شرایط سیاسی- نظامی دوره موردنظر می پردازد.
۷.

تأثیر رهبری تحول گرا بر تعالی سازمانی با نقش میانجی رضایت شغلی، عدالت سازمانی و تعهد سازمانی (مطالعه موردی: شرکت ذوب آهن اصفهان)

نویسنده:
منبع: منابع و سرمایه انسانی دوره اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 55 - 33

کلید واژه ها: رهبری تحول گرا عدالت سازمانی رضایت شغلی تعهد سازمانی تعالی سازمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۳۱۳
علیرغم اینکه رهبری تحول گرا و تعالی از مهم ترین متغیرها در ادبیات سازمان ها می باشند، هنوز اطلاعات کمی در مورد این دو متغیر و عوامل تاثیرگذار بر آن و تاثیرپذیر از آن وجود دارد. هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر رهبری تحول گرا بر تعهد، رضایت و عدالت سازمانی و هم چنین تاثیر عوامل مذکور بر تعالی می باشد که بکارگیری سه متغیر مذکور به عنوان متغیر میانجی در رابطه رهبری تحول گرا و تعالی سازمانی، جنبه نوآورانه پژوهش حاضر می باشد. پژوهش حاضر، در بازه زمانی 6 ماهه اول سال 1400، با جمع آوری داده ها از 141 نفر از کارکنان شرکت ذوب آهن اصفهان، اجرا گردید. روایی محتوای پرسشنامه ها با استفاده از نظر خبرگان و روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تائید شده است. فرضیه های پژوهش با مدل سازی معادلات ساختاری مدلسازی گردید و با بکارگیری نرم افزار AMOS آزمون شد. مطابق با یافته های پژوهش، رهبری تحول گرا بر رضایت شغلی (86/0= β)، عدالت سازمانی (81/0= β) و تعهد سازمانی (98/0= β) تأثیر معنادار دارد. همچنین رضایت شغلی (23/0= β)، عدالت سازمانی (52/0= β) و تعهد سازمانی (17/0= β) بر تعالی سازمانی تأثیر معنادار دارد. پژوهش حاضر به مدیران سازمانها و بالاخص شرکت ذوب آهن پیشنهاد می کند به منظور ارتقاء تعالی سازمانی بر افزایش رضایت شغلی کارکنان، ایجاد عدالت سازمانی و ارتقاء تعهد کارکنان متمرکز شوند.
۸.

L'étude du phénomène de la reproduction sociale par la sociologie de Pierre Bourdieu sur les œuvres d'Olivier Adam(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Recherches en Langue et Littérature Françaises Année ۱۴, No ۲۶, L’hiver Et Le printemps ۲۰۲۰ 1 - 21

کلید واژه ها: Adam Bourdieu é cole mobilité sociale Reproduction

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۲۶۳
Fortement influencé par les théories sociologiques de Pierre Bourdieu, le jeune auteur, Olivier Adam a consacré une grande part de son œuvre à dépeindre la société actuelle française qui souffre des plaies telles que l’écart de classes, le désespoir vis-à-vis du futur, le conflit du centre et de la marge, une mobilité sociale de plus en plus difficile à concrétiser et la continuité du phénomène de la reproduction sociale.Dans ses romans, l’écrivain traite quelques-unes des stratégies employées par les agents sociaux ayant des positions variées dans la hiérarchie sociale. La plus importante et la plus pratiquée de nos jours est celle d’investissement culturel que l’auteur a longuement développée dans la majorité de ses livres.La relation entre le lieu de vie, le statut social des parents et le niveau de scolarité d’un individu qui contribuent à la formation de son destin professionnelle et conséquemment social, est au centre de l’analyse sociologique qu’effectue le romancier socialiste.L’attitude doxique des dominés, les mécanismes adoptés par les dominants et la serviabilité de l’État à l’égard de ces derniers vont à l’encontre du rêve de la mobilité sociale et le mythe d’égalité des chances, si abondamment promises par l’État au cours des dernières décennies.
۹.

رابطه نوین فرودگاه و خطوط هوایی در صنعت گردشگری

نویسنده:
منبع: پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار سال سوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیای ۱۱) 37-42

کلید واژه ها: فرودگاه خطوط هوایی ائتلاف استراتژیک تجربه سفر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۲۲۸
رابطه سنتی بین فرودگاه و خطوط هوایی شبیه به ارتباط بین مشتری و عرضه کننده است. در راستای این نوع هم کاری سست و نا مرتبط، نه شرکت هواپیمایی و نه فرودگاه نمی توانند به تنهایی به عملکرد مثبتی دست یابند. برای کسب و حفظ مزیت رقابتی، برخی از فرودگاه ها و خطوط هوایی اقدام به تشکیل ائتلافی استراتژیک نموده اند. این همکاری می تواند به خطوط هوایی در افزایش کیفیت خدمات مسافر و توسعه بهتر شبکه های ارتباطی کمک کند. برای فرودگاه نیز ریسک عملیاتی می تواند تا حد زیادی کاهش یابد، چون این نوع اتحاد معمولا ً بلند مدت است و به فرودگاه اجازه می دهد تا درآمد ثابتی از خطوط هوایی و مسافران آن کسب نماید. از آنجا که شرکت هواپیمایی در مدیریت فرودگاه دخیل است، هزینه های عملیاتی فرودگاه نیز می توانند کاهش یابند.
۱۰.

نقش و جایگاه علماء در دوره فترت افغان و پادشاهی افشاریه (1135ق-1163ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 419 - 435

کلید واژه ها: علماء سیاست مذهبی نادرشاه صفویه افاغنه افشاریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۳۵۳
در عصر آشوب های سیاسی پس از سقوط حکومت صفویه، به سبب ضدیت افغان ها و نادرشاه افشار با نقش آفرینی مؤثر علماء، بسیاری از آنان به قتل آمدند یا به سرزمین های دیگر تبعید شدند، ولی آنان همچنان پیوندهای آموزشی و اجتماعی خود را حفظ کردند. بر این مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: علماء در دوره فترت افغان و پادشاهی افشاریه چه نقش و جایگاهی داشتند؟ چنین به نظر می رسد که آشوب های جامعه ایران تأثیر دوگانه ای بر قشر علماء داشت: از یکسو به ضعف وجهه آموزشی و بنیه مالی آنان انجامید و از سوی دیگر به سبب مشارکت علماء در مذاکرات سیاسی مذهبی، موجب نقش آفرینی فعال ایشان گردید. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی جنبه های گوناگون وضعیت اجتماعی علماء، این ویژگی ها و تأثیرات مختلف آن بررسی می شود.
۱۱.

نقش منصب وکیل الدوله در حکومت های افشاریه و زندیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 243 - 255

کلید واژه ها: وکیل الدوله دیوان سالاری دوره افشاریه دوره زندیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۳ تعداد دانلود : ۳۶۸
مقام وکالت در ساختار حکومتی و اجتماعی ایران عصر صفوی جایگاه خاصی داشت. با فروپاشی حکومت صفویه، مدعیان مختلف سلطنت، مقام منسوخ شده وکالت دولت را احیا کردند و این مقام به تدریج با کسب اختیارات گسترده در سایر مشاغل دیوانی، حکومتی و نظامی رواج یافت. در پژوهش کنونی به این سوال پاسخ داده می شود که کدام مناسبات سیاسی نظامی در دوره های افشاریه و زندیه، موجب افزایش نقش منصب وکیل الدوله شد؟ در این پژوهش، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و طبقه بندی تحولات سیاسی نظامی حکومت های افشاریه و زندیه، این ویژگی ها و آثار آن بر منصب وکیل الدوله را تحلیل و بررسی می کنیم. یافته های پژوهش نشان می دهد که مقام وکالت دولت نقش مهمی در تضعیف فرمانروایی شاهزادگان و همچنین نظام دیوان سالاری صفویه داشت و در مقابل، به اقتدار روزافزون مدعیان مختلف سلطنت یاری رسانید.
۱۲.

Étude du Roman d'Olivier Adam, Les Lisières, au travers de la théorie de Pierre Bourdieu relative à l’espace social, la domination et la distinction(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Revue des Études de la Langue Française, Volume ۱۱, Issue ۲, ۲۰۱۹ 27 - 44

کلید واژه ها: Adam Bourdieu champ Distinction domination espace social Habitus

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۳۰۵
L’œuvre romanesque d’Olivier Adam en général et Les Lisières en particulier reflètent les crises, écarts, conflits, et rancœurs de la société contemporaine française. Par l’intermédiaire de maintes descriptions spatiales et d’innombrables personnages dont il nous relate la vie privée et le parcours professionnel, le romancier s’évertue à traiter l’instauration du système qui a entraîné de telles conséquences de même que les mécanismes qui ont favorisé sa durabilité. Au cours de ce travail, par le biais de la sociologie bourdieusienne et ayant recours aux termes propres au sociologue français tels que « l’espace social », « l’habitus », « la champ » et « la domination », on étudie la façon dont le jeune auteur a analysé la hiérarchie sociale en  concrétisant le concept de « l’espace social » à l’aide des figures qui représentent de multiples « positions sociales ». On démontre également les stratégies de « domination » qui ont été retracées par le romancier en premier lieu dans les champs limités et à une plus grande échelle par l’État. Enfin, la théorie de « la distinction », si méticuleusement concrétée par le romancier, est traitée pour montrer les obsessions d’un écrivain qui se veut engagé au XXI e siècle.
۱۳.

پیوند معنوی پادشاهان صفوی با امام رضا (علیه السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۸ 135 - 155

کلید واژه ها: پادشاهان صفوی امام رضا (ع) کرامات سرکار فیض آثار نذورات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۴۸۲
توسل و طلب امداد فرمانروایان، عالمان، صوفیان و سایر اقشار جامعه به امامان شیعه (علیهم السلام) و سایر بزرگان دین، سنتی تاریخی و متداول بود که در دوره سلطنت فرمانروایان صفوی که دارای تباری صوفیانه و مدعی انتساب به ائمه معصومین (علیهم السلام) بودند، به نحو برجسته تری جریان یافت زیرا مریدان و لشکریان قزلباش نیز با توجه به سنت صوفیانه مرشد کاملِ طریقت صفویه اعتقاد راسخی به کرامات بزرگان دین داشتند. به همین جهت، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: پادشاهان صفوی چه پیوند معنوی با امام رضا (علیه السلام) داشتند؟ برای پاسخگویی، با بررسی مقوله هایی مانند سنّت توسل شاهان صفوی به کرامات روحانی بزرگان دین از جمله امام هشتم شیعیان، به ویژه به هنگام رویارویی های نظامی، به این برآورد می رسیم که شرایط متنوعی چون موقعیت ویژه مزار امام رضا (علیه السلام) در مسیر راه های منتهی به کشورهای غالبا متخاصم ازبکان و گورکانیان هند و همچنین عدم دسترسی دائمی و مستقیم حکومت صفوی به مرقدهای ائمه شیعه (علیهم السلام) در عتبات موجب شده بود تا به فرمان پادشاه صفوی، نذورات و صدقات فراوانی برای اقدام های مذهبی و عمرانی متعدد در قالب سرکار فیض آثار انجام شود که کارویژه های مذهبی مختلفی برای فرمانروایان صفویه ازجمله برگزاری دعای ولی نعمت با حضور عالمان برجسته و شخصیت های سیاسی نظامیِ تبعیدشده و همچنین مناقشات مذهبی با عالمان ازبک داشت. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی، پس از توصیف و طبقه بندی تحولات مرتبط با طلب کرامات روحانی و اقدام های مذهبی فرمانروایان صفوی در مرقد امام هشتم شیعیان، به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرهای آن بر شرایط سیاسی نظامی حکومت صفوی می پردازد.
۱۴.

تحلیل نگاشت های استعاری و طرحواره ای در مفهوم اجل در آثار مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی سال شانزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۶۳ 89-118

کلید واژه ها: استعاره مفهومی نگاشت الگوی شناختی کووچش مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۹ تعداد دانلود : ۶۸۷
هدف از این پژوهش استخراج، بررسی و تحلیل نگاشت های استعاری و طرحواره ای در مفهوم اجل در آثار مولوی است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و با مطالعه و استخراج اشعار مرتبط با مفهوم اجل در آثار مولوی استعاره ها براساس نظر کووچش (2010) تحلیل شده و دسته بندی طرحواره ها نیز براساس ایوانز و گرین (2006) صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان داد که این مفهوم انتزاعی در تجسم ذهنی مولانا به صورت مفاهیم عینی بازنمایی و در شعر متجلی می شود. بررسی طرحواره های تصویری در استعاره اجل در آثار مولانا نشان داد که بیشترین نوع طرحواره یافت شده در اشعار طرحواره وجودی است. یافته ها از به کارگیری طرحواره های مختلف نوعی شی ء و جاندارنمایی مفهوم مرگ را نشان می دهد و در موارد دیگر اجل به صورت حرکت، مسیر، هدف، جهت و ظرف بازنمایی شده است. همچنین نگاشت حوزه های مبدأ معرفی شده توسط کووچش با آنچه در اشعار مولوی به کار رفته حکایت از این دارد که بجز دو حوزه «ساختمان و بنا» و «سرما و گرما» سایر حوزه های مبدأ با هم هم خوانی دارند و از این میان حوزه ها «حرکت و جهت»، «نیرو» و «اعضای بدن» از بیشترین بسامد برخوردار است. علاوه بر سیزده حوزه مبدأ معرفی شده توسط کووچش، در اشعار مولوی «خواب» نیز به عنوان حوزه مبدأ دیگری برای استعاره مرگ یافت شد.
۱۵.

ارزیابی مناسبات درونی ساختار اتحادیه نظامی کریم خان زند در شکل گیری حکومت زندیه (1160-1176 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۶) 95 - 112

کلید واژه ها: اتحادیه نظامی ایلات وند پیوندهای قومی دستجات تفنگچی کریم خان زند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۳ تعداد دانلود : ۳۷۷
اتحادیه های نظامی مدعیان مختلف سلطنت همواره ترکیبی از دستجات ایلی و تفنگ چی نواحی مختلف شهری و روستایی کشور بود. دستجات مذکور بر پایه ویژگی هایی همچون خویشاوندی یا هم جواری با خاندان حاکم و همچنین تعداد نفرات جنگجو، دارای نقش محوری یا فرعی در اتحادیه های نظامی بودند. ازاین رو، در پژوهش کنونی به این سؤال پاسخ داده می شود که کدام مناسبات سیاسی نظامی میان دستجات مختلف اتحادیه نظامی زند در تقابل با اتحادیه های نظامی قاجار و افغان به قدرت گیری کریم خان زند انجامید؟ به منظور پاسخ گویی به سؤال مذکور، پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و طبقه بندی تحولات مرتبط با مناسبات درونی اتحادیه نظامی زند به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرات آن بر قدرت گیری کریم خان (1160-1176 ق) می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که ایلات وندی همچون (زند، مافی، نانکلی، جلالوند، بهنوی، سالاروند و جاف) ساکن نواحی پری، کمازان، گیلان، کاوردان، بر پایه پیوندهای قومی همچون گویش زبانی لکی و سنت فرماندهی شورایی نقش محوری در ائتلاف کریم خان ایفا می کردند. به سبب فقدان نسبی منافع شخصی و گروهی، کریم خان در صورت لزوم می توانست بدون حذف دستجات اتحادیه، با سایر دستجات ایلی و تفنگچی متحد شود و به پیروزی نهایی دست یابد.
۱۶.

جایگاه شهرها در مناسبات سیاسی- نظامی با مدعیان جانشینی کریم خان زند (1209-1193ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۴ 89 - 108

کلید واژه ها: شهر اهالی بزرگان عملکرد سیاسی- نظامی جانشینان کریم خان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۴۲۴
با مرگ کریم خان زند و در فقدان جانشینی نیرومند، تعداد بی شماری از بستگان وی به ویژه برادران و عموزادگانش برای دستیابی به حکومت به نبردهای ویران گری مشغول شدند که شرح آن رویدادها حجم وسیعی از منابع تاریخی اواخر سده دوازده هجری را به خود اختصاص داده است. در این میان، با غور و بررسی دقیق متون تاریخی می توان نقش فعال قشرهای مختلف جامعه شهری را برای صیانت از جان و مال شهرنشینان و یا به منظور دستیابی به منافع مالی - سیاسی شخصی و گروهی پیگیری نمود. در این پژوهش از رهگذر این مسئله، درصدد پاسخ به این پرسش هستیم: اقشار جامعه شهری در مناسبات سیاسی- نظامی با مدعیان جانشینی کریم خان زند چگونه عمل می کردند و در کدام زمینه ها موجب فروپاشی حکومت زند و برآمدن حکومت قاجار شدند؟ برای شناسایی جایگاه شهرها در دوره موردنظر با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی ابتدا به توصیف و طبقه بندی ویژگی های سیاسی- نظامی اقشار مختلف جامعه شهری و سپس به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرات آن بر مناسبات شهرها با مدعیان گوناگون جانشینی می پردازیم. در این راستا، اشتراک منافع اهالی و بزرگان برای تأمین امنیت شهرها، به تدریج موجب همکاری متقابل سیاسی- نظامی بزرگان با اغامحمدخان قاجار برای واگذاری حاکمیت شهرها و شکست نهایی جانشینان کریم خان زند را فراهم آورد.
۱۷.

تداوم سنت آموزشی نهاد دینی ایران در عصر زندیه (1209 1160ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 7-24

کلید واژه ها: آموزش عالمان منزلت اجتماعی دوره زندیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۳۹۷
در دوره زندیه، بسیاری از خصایص سنت آموزش نهاد دینی دوره صفویه تداوم یافت. بااین همه، مورخین دوره زندیه به رخدادهای سیاسی نظامی توجه ویژه ای داشتند. عنایت به مولفه مذکور، توجه اندک و پراکنده آنان به امور فرهنگی آموزشی را به دنبال داشت که نتیجه آن، ضرورت تحقیق پژوهشگران در این حوزه است. بر این مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: در قالب کدام خصیصه ها، سنت آموزشی نهاد دینی ایران در عصر زندیه تداوم یافت؟ برای پاسخگویی، با بررسی مقولاتی مانند شیوه آموزش خویشاوندی و نقش خاندان های علم پرور، به این برآورد می رسیم که سنت آموزشی نهاد دینی، نقش مهمی در تداوم سنت فرهنگی آموزشی کشور علی رغم تحولات اجتماعی سیاسی جامعه ایفا می کرد. پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی سنت آموزشی به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرات آن بر اوضاع آموزشی دوره زندیه می پردازد.
۱۸.

ساختار و عملکرد سیاسی-نظامی شهرها در دوره قدرت گیری کریم خان زند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۵ (پیاپی ۱۱۵)

کلید واژه ها: ساختار قدرت شهرها عملکرد سیاسی - نظامی شهرها امنیت و عمران شهری تاسیس دولت زندیه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی زندیه سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی زندیه اجتماعی
تعداد بازدید : ۱۶۹۹ تعداد دانلود : ۱۲۸۶
ساختار و عملکرد سیاسی-نظامی شهرها نقش برجسته ای در درگیری ها و رقابت های سیاسی-نظامی کشور در دوره بعد از مرگ نادرشاه افشار داشت؛ با توجه به این مسئله، این مقاله درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: ساختار قدرت شهرها چگونه و به چه سان عمل می کرد و در چه زمینه هایی منجر به قدرت گیری و حاکمیت کریم خان زند گردید؟ پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی ویژگی های ساختاری و کارکردی شهرهای دوره مورد نظر به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرات آن بر قدرت گیری کریم خان زند می پردازد. برخی از عواملی که می توانند در تحلیل این پرسش مورد بررسی قرارگیرند، عبارتند از: ساختار قدرت شهرها، بزرگان شهری، پایگاه های اجتماعی متفاوت بزرگان، رقابت ها و توطئه های مختلف برپایه منافع فردی و جمعی و در نهایت منافع مشترک اهالی و بزرگان که منجر به حمایت از کریم خان زند و طرد حاکمان چپاول گر گردید. این عوامل پیش گفته، به نوبه خود زمینه قدرت گیری و حاکمیت کریم خان را مهیا نمودند.
۱۹.

نقش کانونهای قدرت محلی در تأمین امنیت سواحل خلیج فارس، در دوره قدرت گیری کریمخان زند ( 1172 - 1160 ه.ق.)

نویسنده:
منبع: مطالعات خلیج فارس سال اول پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ 94-102
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۴۹
با فروپاشی دولت متمرکز نادرشاه افشار در جامعه آشفته ایران در نیمه دوم قرن دوازدهم ه .ق.، تأمین امنیت مناطق مختلف، اغلب بوسیله قدرتهای محلی از قبیل رهبران ایلات، حاکمان شهرها و رؤسای کانونهای قدرت محلی که معمولاً شالوده عشیر هیی و خاندانی داشتند، تأمین میشد؛ از اینرو، مقاله حاضر به این پرسش که: «کانونهای قدرت محلی در مواجه با مدعیان سلطنت، چگونه و با توسل به کدام راهکارها امنیت منطقه را تأمین میکردند؟ » پاسخ میدهد. پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه یی از منابع دست اول تاریخی، به تحلیل و تفسیر ویژگیها و تأثیرات کانونهای قدرت محلی بر تأمین امنیت مناطق مختلف سواحل خلیج فارس، در دوره کریم خان زند میپردازد. برخی از عواملی که میتوانند در تحلیل این پرسش مورد بررسی قرار گیرند، عبارتنداز: ساختار قدرت کانونهای محلی، رقابتها و توطئه های مختلف برپایه منافع فردی و جمعی درون خاندانی- محلی و یورش مداوم مدعیان سلطنت؛ (این عامل بنوبه خود، منجر به بروز بحرانهای محلی و عجز رؤسای منطقه در مقابله با مدعیان مختلف سلطنت شد). این عوامل زمینه همکاری و اتحاد کانونهای قدرت محلی را، بویژه در سواحل خلیج فارس، با کریم خان زند مهیا کرد.
۲۰.

تشکیلات حکومتی و سقوط زندیه

نویسنده:
منبع: خردنامه سال سوم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۷

کلید واژه ها: دولت زندیه کریمخان زند ابراهیم خان اعتمادالدوله تشکیلات حکومتی سقوط زندیه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی زندیه سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ فرهنگی-اجتماعی-اداری ایران
تعداد بازدید : ۲۴۱۶ تعداد دانلود : ۱۵۷۱۷
فاصله سال های 1163- 1209 ه. ق، مقارن است با دوران حکومت زندیه که با ظهور کریم خان و تشکیل حکومت زندیه پایه گذاری شد. این پژوهش بر آن است تا با شناسایی ویژگی های اصلی سازمان تشکیلات حکومتی زندیه، تاثیرات آن را بر روند سقوط دولت زند بررسی کند. نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی متمرکزی که کریم خان بنا نهاده بود با مرگ او از هم فرو پاشید و زمینه برای ظهور مدعیان جدید در عرصه سیاسی– نظامی کشور فراهم آمد. اما خیلی زود مشخص شد که آنان نه تنها توان اداره کشور را ندارند، بلکه خود نیز در برابر رقیبان قدرتمند توان ایستادگی نداشتند. لذا در دوره پس از کریم خان، هیأت حاکمه نه تنها توان حل این مشکلات را نداشت، بلکه با اقدامات خودسرانه و فشار مالیاتی، مردم را از خود راندند. چرا که برای مقابله با رقیبان و جمع آوری سربازان به پول بیشتری احتیاج داشتند و این وضع برای مردم و بازاریان قابل تحمل نبود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان