محمدعلی مجد فقیهی

محمدعلی مجد فقیهی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۰ مورد از کل ۱۰ مورد.
۱.

تحلیل زیبا شناختی هندسی سورۀ «فجر» و نقش آن در تفسیر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سوره فجر زیبایی شناسی هدف سوره زیبایی هندسی چهره پیوسته قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۳۶
مفروض آن است که مجموعه آیات هر سوره، هدفی مشخص و در عین حال قابل تشخیص را دنبال می کند. این نکته نیز غیرقابل انکار است که بسیاری از آیات یک سوره ارتباطی روشن و قابل درک با آیات مجاور خود دارند؛ اما با وجود این، انسجام برخی از آیات به راحتی قابل درک نیست و در نگاه اول، گسسته به نظر می رسد. حال این سؤال مطرح می شود که بین آیات یک سوره چه نسبتی برقرار است؟ فرضیه تحقیق حاضر آن است که بین آیات گسسته نمای قرآن، ارتباط دیر یاب، اما جذابی وجود دارد که توجه به آن ازیک سو موجب ادراک زیبایی سوره و از سوی دیگر، صورت بندی محتوای سوره در قالب یک چندضلعی منسجم و هدفمند شکل می دهد. این تحقیق در قالب بررسی زیبایی های هندسی بین چهار بخش سوره «فجر» و شناخت زیبایی های داخلی هریک از بخش ها در چارچوب علوم ادبی، به ویژه علم بلاغت و با روش تحلیلی درصدد بازخوانی سوره «فجر» و اثبات زیبایی شناسی هندسی آن است.
۲.

بررسی زیبایی شناختی نظریه ارتقای سلامت روانی با قرائت آیات قرآنی؛ مطالعه موردی: ساختار هندسی سوره مبارکه انسان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: دین زیبایی شناختی سوره انسان قرآن هنر هنردرمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۲۲۰
سابقه و هدف: تا به حال پژوهش مستقلی درباره جمال و زیبایی های قرآن انجام نشده است. با عنایت به حلقه های مفقوده در مبادی نظری پژوهش های پژوهشگران تجربی درباره قرائت و استماع آیات قرآنی، هدف این پژوهش پیشنهاد و معرفی روش شناسی خاص در پژوهش ها و آزمایش های میان رشته ای با موضوعیت هنر و زیبایی های قرآن کریم بود.
۳.

تبیین میدان معنا شناسی مفهوم «تاریخ» در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امیرالمومنین (ع) تاریخ از منظر امام علی (ع) نهج البلاغه معناشناسی مفهوم تاریخ موضوع تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۲۴۸
امیرالمومنین(ع) تاریخ را برای هدایت بشر و جامعه بشری بسیار حیاتی می دانند، چراکه با تلفیق مشاهدات شخصی و تجارب تاریخی پیشینیان مجموعه ای از دانستنی ها و سرمایه های فکری را پیش روی انسان قرار می دهد. کشف و استخراج میدان معنایی واژه تاریخ در نظام فکری امام(ع)، پیشینه هر مطالعه ای درباره مسائل و معرفت های تاریخ از نظرگاه ایشان است. این مقاله با روش تحلیل معناشناختی در صدد شناسایی الفاظ هم معنا با تاریخ در بیانات امام علی(ع) با تاکید بر نهج البلاغه است. برای این کار ضروری است ابتدا مفهوم و موضوع تاریخ مشخص شده و در گام بعد الفاظی که در مظان هم نشینی معنایی با تاریخ هستند، شناسایی شود و سپس با جانشینی معنا و موضوع تاریخ صحت ترادف معنایی الفاظ انتخابی، محک زده شود. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که واژه هایی چون؛ قصص، ماضین، امم و اسامی تاریخی دارای معنی و مفهوم تاریخی می باشند و در برخی از ساختار ها و عبارات با معنا و موضوع «تاریخ» در یک میدان معنایی مشترک قرار می گیرند و همان تعاملی که با واژه تاریخ می شود را می توان با این واژه ها انجام داد.
۴.

تفسیر مفهومی أولی الامر در نظام هندسی سوره نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 59 نساء تفسیر کلامی أولی الامر نظام هندسی سوره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۱۵۴
خدای متعال در آیه 59 نساء می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الأَمْرِ مِنْکُمْ» ابهام موجود در این آیه پیرامون واژه «أولی الامر» است که اینان چه کسانی اند که اطاعت آنان در ردیف اطاعت خدا و رسول قرار گرفته و به طور مطلق واجب گردیده است. در مقاله حاضر با تحلیل مفهومی أولی الامر در نظام هندسی سوره نساء، کوشش شده تا مسئله فوق مورد تبیین قرآنی قرار گیرد. روش تحقیق تحلیلی استدلالی و استنباطی با استفاده از منابع کتابخانه ای و نرم افزاری است. نظام هندسی سوره نساء ترسیم کننده نظام خانواده و نظام جامعه و روابط اجتماعی مسلمانان می باشد. بر پایه آموزه های این سوره، عدل و امانت؛ ریشه حکومت اسلامی و اطاعت از خدا و رسول و أولی الامر، اساس جامعه اسلامی است. از نگاه قرآن کریم هر صاحب فرمان یا هر صاحب شأنی، أولی الامر نیست. مهم ترین شاخصه های أولی الامر در نظام هندسی سوره نساء عبارتند از: ضدّیت با طاغوت، حق حاکمیت، برگزیدگان الهی از میان مردم، برخورداری از علم آسمانی و الهی، صاحب مُلک عظیم، عدل و امانت و عصمت. معیار قرار گرفتن چنین شاخصه هایی برای شناخت أولی الامر، تشخیص مصداق آن را آسان می نماید.
۵.

بررسی حجیت روایات با سند ضعیف و متن قوی با تأکید بر روایات «حجه الله»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حجه الله بررسی متنی بررسی مضمونی بررسی سندی قوت متن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹۴ تعداد دانلود : ۹۷۳
بسیاری از روایات، به ویژه روایات غیرفقهی و از جمله روایاتی که درباره «حجه الله» هستند، دارای سند مقبول نیستند، اما بسیاری از این روایات به دلیل قراین صحت از جمله قراین متنی، قابل قبول هستند. نمی توان روایتی را که دارای متن صحیح هماهنگ با سایر روایات است یا به دلیل علوّ متن قابل جعل نیست، به دلیل ضعف سند کنار گذاشت و خود را از معارف آن بی بهره کرد. از جمله دلایل این نظریه می توان به سیره عقلا در حجیت چنین خبری و نیز روایاتی که دربر دارنده دستور امام معصوم R به بررسی متنی است اشاره کرد. واقعیت های تاریخی تدوین حدیث شیعه و عدم راهیابی جعل های گسترده و سازمان یافته به آن نیز، اهمیت بررسی متنی را نسبت به بررسی سندی افزایش می دهند. در روایات درباره «حجه الله» که منظور تمام روایاتی است که درباره رسول و امام معصوم است، هماهنگی با کلیات و هندسه معارف دینی، روایت مشابه با سند معتبر و نیز سندهای متفاوت در کتب مختلف از جمله قراین پرکاربرد برای اثبات صدور روایت از معصوم R هستند.
۶.

معناشناسی تصریف آیات و رابطه آن با تکرار در قرآن با محوریت آیه 89 اسراء و آیه 113 طه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 89 اسراء آیه 113 طه تکرار در قرآن تصریف آیات اعجاز قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۳ تعداد دانلود : ۳۹۰
در قرآن کریم بسیاری از الفاظ و مفاهیم تکرار شده است. برخی از خاورشناسان و مخالفان، تکرارهای قرآنی را مورد طعن قرار داده و آن را عیبی برای قرآن تصور کرده اند و تکرار در قرآن را لغو و در تعارض و ناسازگاری با فصاحت و بلاغت و اعجاز دانسته اند، اما با توجه به آیات «تصریف در قرآن» مانند آیه 89 سوره اسراء: « وَ لَقَدْ صَرَّفْنا لِلنَّاسِ فِی هذَا الْقُرْآنِ مِنْ کُلِّ مَثَلٍ فَأَبی أَکْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ کُفُوراً » و آیه 113 سوره طه « وَ کَذلِکَ أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا وَ صَرَّفْنا فِیهِ مِنَ الْوَعِیدِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ أَوْ یُحْدِثُ لَهُمْ ذِکْراً » و بررسی دیدگاه های ادیبان و مفسران و معناشناسی تصریف قرآن، روشن می گردد که مقصود از تصریف در قرآن، تکرار مفاهیم و معانی در اسلوب ها و بیان های گوناگون و تبیین یک موضوع با گرداندن آن از حالی به حال دیگر است که برای هدایت، پندپذیری، تدبر و تعقل انسان ها و انگیزه های دیگر انجام پذیرفته است. تصریف و تکرار در مفاهیم و معانی قرآنی یکی از فنون بلاغی و وجهی از وجوه اعجاز قرآن است.
۷.

خودفراموشی و زمینه های آن با تأکید بر آیه 19 حشر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الیناسیون آیه 19 حشر خودفراموشی زمینه های خودفراموشی خدافراموشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۷۴۶
خودفراموشی یکی از مسائل مهم انسان شناختی و از مفاهیم مهم علوم انسانی است. در قرآن کریم از آن به عنوان «نسیان نفس» یاد شده و اصطلاح امروزی آن «ازخودبیگانگی» یا به دیگر سخن «الیناسیون» است که در عصر کنونی طرح شده و مورد توجه فیلسوفان و عالمان علوم انسانی قرار گرفته است. در بینش قرآنی، خودفراموشی حالتی روانی و فکری است که برخلاف حیوان، در انسان پیدا می شود؛ زیرا فقط انسان است که می تواند هویت واقعی خویش را با علم آگاهانه حضوری بیابد یا از آن غافل شود و یا آن را بفروشد و از آن بیگانه شود. پژوهش پیش رو، از جمله پژوهش های کاربردی در حوزه قرآن پژوهی است که ماهیت خودفراموشی را بررسی و عوامل و زمینه های این بحران را در ابعاد سه گانه؛ اعتقادی، اخلاقی و رفتاری تحلیل و تبیین کرده است.
۸.

مصداق شناسی آیه دابه الارض باتوجه به روایات فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) تفسیر تطبیقی آخرالزمان رجعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۸ تعداد دانلود : ۶۷۷
به دلالت آیه 82 سوره نمل، یکی از وقایعی که در آخرالزمان روی خواهد داد، اخراج «دابه» از زمین خواهد بود. بنای قرآن در بیان خصوصیات دابه، اجمال بوده است، لذا با استفاده از آیات قرآن نمی توان مصداق دابه را تشخیص داد. به همین دلیل، تنها منبعی که می تواند مصداق دابه را روشن کند، روایات حضرات معصومینk است. روایات شیعه و اهل سنت در این زمینه تفاوت زیادی دارند. عموم روایات شیعه، امیرالمؤمنینR را مصداق دابه معرفی کرده اند و عموم مفسران شیعه نیز با قبول این روایات، تطبیق دابه بر حضرت ایشان را قبول کرده اند، درحالی که در اکثر روایات اهل سنت، دابه یک موجود عجیب و غریب و خارق العاده و با خصوصیات غیرقابل باور معرفی شده است. باتوجه به تواتر معنوی روایات شیعه و قراین دال بر صحت این روایات، تردیدی در تطبیق دابه بر امیرالمؤمنینR وجود ندارد و برخلاف تصور معدودی از معاصران در اهانت بودن چنین تطبیقی، این آیه در صدد بیان یکی از فضایل امیرالمؤمنینR است.
۹.

بررسی تفسیری تکرار قصّه حضرت موسی(ع) در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قصص قرآن بنی اسرائیل آیات بنی اسرائیل حضرت موسی (ع) تکرار قصه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱۴ تعداد دانلود : ۹۴۳
در قرآن کریم فرازهایی از سرگذشت و عملکرد اقوام پیشین بیان شده است که یکی از آنها، داستان حضرت موسی(ع) و بنی اسرائیل است. این داستان از جهاتی مانند تکرار آن در آیات قرآن از اهمیت بیشتری برخوردار است. تکرار در قصّه حضرت موسی چنان برجسته است که هر خواننده آشنای به متن قرآن را به خود متوجه می سازد. در مقاله حاضر پس از مفهوم شناسی قصّه و تکرار آن، سعی شده است با تأمل تفسیری در آیات مربوط به داستان حضرت موسی(ع) و با عنایت به موارد مشابه داستان در سوره های مختلف قرآن و ارتباط آیات با یکدیگر، اسرار و حکمت های تکرار داستان حضرت موسی(ع)، در دو بخش عمده با عناوین «حکمت درونی فراوانی داستان حضرت موسی (ع) در قرآن» و «حکمت بیرونی فراوانی داستان حضرت موسی (ع) در قرآن» بیان شود.
۱۰.

مصداق شناسی نورالله با تأکید بر آیه 8 صف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امامت ولایت آیه 8 صف نور الله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴۹ تعداد دانلود : ۷۶۱
ترکیب «نور الله» در آیات قرآن کریم، تنها در آیه 32 سوره توبه و 8 سوره صف به کار رفته است. این مقاله در صدد بررسی مفهوم نور الله با محوریت آیه 8 سوره صف است. تعبیر نور الله، نشان دهنده امر مهمی است که خداوند فرموده با وجود عناد و کراهت دشمنان، آن را تمام می کند. نور الله در زمان های مختلف مورد استناد ائمه قرار گرفته است. اضافه نور به الله از باب تخصیص است و نور الله مفهوم کلی و قابل صدق بر کثیرین دارد، ازاین رو مفسران در معنا و تفسیر آن، مفاهیمی مانند: ایمان، اسلام، دین، قرآن، معجزات، نفس و شأن رسول الله، ولایت و امامت ائمه را بیان داشته اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان