محمدرضا جباری

محمدرضا جباری

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۷ مورد.
۱.

ارائه مدلی جهت ارتقاء کیفیت زندگی شهری با رویکردی آینده پژوهانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۰ 343 - 356

کلید واژه ها: زیست پذیری زیست پذیری شهر کیفیت زندگی شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 326 تعداد دانلود : 191
محیط طبیعی بستر توسعه پهنه های شهری محسوب می شوند و ارتباط تنگاتنگی میان نحوه حیات شهر و فعالیت های شهروندان با کیفیت های زیست محیطی وجود دارد. هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی جهت ارتقاء کیفیت زندگی شهری با رویکردی آینده پژوهانه بوده است. به منظور دستیابی به این هدف، علاوه بر سطح بندی زیست پذیری بافت، به گونه شناسی وضعیت زیست پذیری بافت پرداخته شد. همچنین به تشریح نقش عوامل فرامحلی(کلان) در ساختار بافت شهر زنجان پرداخته شد برای دستیازی به این هدف، مباحث نظری از طریق مطالعات کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات تحلیلی مورد نیاز به طرق مشاهده میدانی(مصاحبه با شهروندان ساکن بافت و خبرگان و متخصصین امر) جمع آوری گردید. همچنین به فراخور نیاز تحقیق از نرم افزارهای SPSS, Lisrel برای آماده سازی و پردازش داده های مورد نیاز استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد محلات شمالی واقع درشهر زنجان وضعیت بهتری از شاخصهای زیست پذیری نسبت به پهنه جنوبی بافت شهر دارند. همچنین در این پژوهش پنج گونه مختلف با توجه شرایط حاکم بر زیست پذیری محلات شناسایی گردید که هر از این گونه ها زمینه مناسبی برای ارائه راهبردهای زیست پذیری ارائه نمودند. در این پژوهش به تحلیل عوامل فرا محلی و نقش موثر آن بر زیست پذیری بافت در مقیاس کلان پرداخته شد و نتایج نشان داد که زیست پذیری و تحلیل آن؛ بالاخص درمحلات مساله دار و فرسوده ؛ علاوه بر مسائل اقتضایی و محلی بافت،در مقیاس فرا محلی نیز مورد تبیین قرار گیرد. در نهایت بر مبنای گونه شناسی صورت گرفته به ارائه راهکارهای متناسب با محلات، با راهبرد آینده پژوهی در جهت تعدیل شکاف زیست پذیری بافت اقدام گردد.واژگان کلیدی: زیست پذیری- زیست پذیری شهر - کیفیت زندگی شهری
۲.

بررسی نقش رویکرد حدیث محوری در گسترش تیغ زنی و قمه زنی در دوران صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 243 - 263

کلید واژه ها: تیغ زنی قمه زنی حدیث محوری دوران صفویه علمای شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 535 تعداد دانلود : 786
رویکردهای مختلف علمی در مطالعات اسلامی مؤثر است؛ یکی از این رویکردها حدیث محوری است. حدیث محوری هنگام تعارض ادله، محوریت و اولویت را به حدیث می دهد. علمای اخباری به صورت آگاهانه این رویکرد را داشتند، اما برخی علمای دیگر نیز در مواردی تحت تأثیر برخی روایات قرار گرفته و به صورت ناآگاهانه آن ها را بر ادله قرآنی و عقلی مقدم کرده اند. این تحقیق حول محور این پرسش بود که رویکرد حدیث محوری در گسترش تیغ زنی و قمه زنی در دوران صفویه (907-1135ق) چه نقشی را ایفا کرده است؟ به نظر می رسید رویکرد حدیث محوری برخی علمای شیعه از مهم ترین عوامل و زمینه های گسترش تیغ زنی و قمه زنی در عزاداری عاشورا در دوران صفویه بوده است. این تحقیق در پی آن بود که پشتوانه مذهبی گسترش تیغ زنی و قمه زنی در دوران صفویه را که عبارت از رویکرد حدیث محوری است، به دست آورده، توجه جوامع علمی را به آن جلب کند و ریشه فکری گسترش بدعت های عزاداری را ارائه نماید. این کار، پژوهش بنیادی، توصیفی تحلیلى بود و با توجه به میان رشته ای (تاریخی حدیثی) بودن آن، در برخی موارد از روش های نقلی، تحلیل رجالی و تحلیل متن نیز استفاده شد. درنتیجه تحقیق به دست آمد که برخی علمای عصر صفوی تحت تأثیر برخی روایات قرار گرفته، در مقابل تیغ زنی و قمه زنی در عزاداری عاشورا سکوت اختیار کردند، برخی نیز آن را تأیید نمودند و درنتیجه، هر دو گروه موجب گسترش آن در میان شیعیان شدند. با توجه به وجود ادله عقلی و قرآنی درباره حرمت این کار، موضع علمای یادشده چیزی جز حدیث محوری نیست.
۳.

تفکیک سازی روان درمانی های مبتنی بر نمایش: تئاتردرمانگری، روان نمایشی و نمایش درمانگری

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری سال سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۹ 93 - 75

کلید واژه ها: تئاتر نمایش آییین تئاتردرمانگری روان نمایشی نمایش درمانگری تئاتردرمانی نمایش درمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 917 تعداد دانلود : 847
هدف: هدف از پژوهش حاضر تبیین اصطلاحات تئاتردرمانگری، روان نمایشی و نمایش درمانگری بود. روش: پژوهش حاضر به روش کیفی و از نوع بنیادی بود. به منظور اجرای این پژوهش، منابع مربوط از بانک های اطلاعاتی داخلی و خارجی و کتاب های معتبر در این زمینه تحلیل و بررسی شدند. یافته ها: در این مطالعه، اصطلاحات تئاتردرمانگری، روان نمایشی و نمایش-درمانگری تعریف شدند و تاریخچه هریک از این مدل های درمانی به طور مختصر بیان گردید. همچنین شباهت ها و تفاوت های نمایش درمانگری و روان نمایشی از لحاظ پایه های نظری، ساختار، فن و اجرا تبیین شد. نتیجه گیری: تئاتردرمانگری، روان-نمایشی و نمایش درمانگری، مدل های درمانی مبتنی بر نمایش هستند که هر کدام از ساختاری منحصر به فرد برخوردارند. این در حالی است که در برخی از مطالعات داخلی، شاهد اختلاط این مدل های درمانی یا ابهام در مدل به کاررفته هستیم. طبق جست وجوهای انجام شده، مطالعه ای درباره تببیین این سه مدل درمانی صورت نیافته است. نظر به تفاوت های میان این مدل-های درمانی لازم است که به هنگام تدوین مطالعه مبتنی بر هر کدام از مد های تئاتردرمانگری، روان نمایشی و نمایش-درمانگری، به ساختار و فرایند خاص آن مدل دقت گردد و برنامه مداخلاتی متناسب با ساختار و فنون مدل انتخاب شده، پیاد سازی شود.
۴.

طراحی مدل جامع تفسیری/ساختاری مکانیزم اثربخش نقدشوندگی سهام شرکت های بورس اوراق بهادار تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بورس اوراق بهادار سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۴ 85 - 119

کلید واژه ها: نقدشوندگی سهام مکانیزم عملیاتی نقدشوندگی سهام مکانیزم ساختاری/راهبردی نقدشوندگی سهام مکانیزم معاملاتی سرمایه گذاری نقدشوندگی سهام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 601 تعداد دانلود : 430
با افزایش رقابتی تر شدن بازار سرمایه، یکی از موضوعاتی که در سال های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه مالی را به خود معطوف نموده است، نقدشوندگی سهام شرکت ها می باشد که به دلیل پویایی ای که در تامین مالی شرکت ها می تواند ایجاد نماید، دارای اهمیت استراتژیک می باشد. هدف این پژوهش طراحی مدل جامع تفسیری/ساختاری مکانیزم اثربخشِ نقدشوندگی سهام شرکت های بورس اوراق بهادار تهران می باشد. این پژوهش در بازه زمانی یکساله ۱۳۹۷-۱۳۹۸ در دو بخش تحلیل کیفی و تحلیل کمی با مشارکت دو گروه از اعضای پانل انجام شده است. در بخش تحلیل کیفی، این پژوهش از طریق فراترکیب و تحلیل دلفی سه مولفه مکانیزم عملیاتی (فنی)؛ مکانیزم ساختاری/راهبری و مکانیزم معاملاتی سرمایه گذاران/رفتار در قالب ۱۶ گزاره موثر بر نقدشوندگی سهام شناسایی شدند و در بخش تحلیل تفسیری/ساختاری فراگیر با مشارکت ۲۰ نفر از کارگزاران بورس اوراق بهادار به عنوان اعضای پانل مدلی مبتنی بر طیفی از تاثیرگذارترین گزاره ها تا کم اثرگذارترین گزاره های نقدشوندگی سهام ارائه شدند. نتایج در بخش تحلیل دلفی نشان داد از مجموع ۲۵ شاخص اولیه شناسایی شده در مرحله فراترکیب، ۷ شاخص حذف و ۲ شاخص باهم ادغام شدند که مجموعا ۱۶ گزاره مورد تایید قرار گرفتند. در بخش کمی براساس تحلیل تفسیری/ساختاری فراگیر مشخص شد افزایش تعداد دفعات انجام معاملات به عنوان گزاره مولفه مکانیزم های عملیاتی (فنی) به عنوان تاثیرگذارترین عامل نقدشوندگی سهام تعیین گردید.
۵.

جایگاه قرآن در استنادهای فقهی اهل بیت (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۵) 45-60

کلید واژه ها: قرآن و فقه قواعد فقهی استنباط از قرآن آرای فقهی استنادهای فقهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 411 تعداد دانلود : 239
روایات فراوانی از امامان معصوم علیهم السلام در بیان مسائل فقهی با استناد به آیات شریف قرآن در منابع حدیثی، فقهی و تاریخی بیان شده است. در این نوشته می کوشیم با روش توصیفی تحلیلی، به تبیین احادیث بیانگر استنادهای فقهی اهل بیت علیهم السلام به قرآن کریم بپردازیم و این واقعیت را بنمایانیم که آن بزرگواران با بیان برخی نکات فقهی مستند به قرآن، علاوه بر تبیین برخی احکام الهی در حوزه فقه قرآنی، کوشیدند به دیگران بیاموزند که استفاده از قواعد کلی و اصول اجتهادی متخذ از قرآن، و روش های استنباط از کلام وحی، برای کشف احکام شرعی ضروری است و راه های دیگر که متکی به مبانی قرآنی و سنت نبوی نیست، راه انحراف است.
۶.

تحلیل علائق شامیان به امویان؛ عوامل و پیامدها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۸) 47-68

کلید واژه ها: شامیان امویان علایق پیامدها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 201 تعداد دانلود : 174
بسیاری از اهالی شام به خاندان بنی امیه علاقه داشته اند. این علاقه از دوران معاویه آغاز شده بود. امویان با در پیش گرفتن تدابیری خاص، توانستند نظر شامیان را به سمت خود جلب کنند و آنان را مطیع و مشتاق خود نمایند. بنی امیه بیش از هر چیز مردم شام را در حصار تبلیغاتی قرار دادند که حاصل آن چیزی جز «جهل» نبود. در واقع، عنصر جهل در کنار استفاده از عوامل روانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، اصلی ترین عامل جذب شامیان به شمار می آمد. برایند این موضوع نیز در اطاعت پذیری مردم شام نمود یافت. تبعیت شامیان از امویان، بازخوردها و پیامدهایی نظیر اطاعت، جانفشانی برای بنی امیه، تلاش برای تثبیت و گسترش حاکمیت امویان، بغض و دشمنی نسبت به خاندان رسالت، و در نهایت حاکم شدن اسلام اموی را به همراه داشت.
۷.

شناسایی و تحلیل تاریخی عوامل مؤثر بر اعتلای نظام آموزشی امامیه در پنج قرن نخست هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 7-36

کلید واژه ها: نظام آموزشی امامیه پنج قرن نخست اعتلاء و شکوفایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 762 تعداد دانلود : 497
نظام آموزشی برای شکل گیری و تداوم نیازمند مبانی، منابع تولید علم، اهداف، نیازسنجی، برنامه ریزی، مدیریت، نیروی انسانی، متون و مراکز آموزشی است. البته، برای عبور از بحران ها و رسیدن به دست آوردهای نظام آموزشی، این امور به تنهایی کافی نیست، بلکه باید از یک دسته عوامل اصلی و فرعی، سلبی و ایجابی، زمینه ساز و تأثیرگذار بر روند پیشرفت کمی و کیفی نظام آموزشی کمک گرفت. براساس اهمیت موضوع در فهم تاریخ علمی امامیه، این پژوهش برای شناخت عوامل مهم، زمینه ساز و تأثیرگذار بر نظام آموزشی امامیه در پنج قرن نخست به دلیل فراز و نشیب فعالیت های علمی و آموزشی، صورت گرفت و روشن گردید، عوامل و پیش ران های اصلی بر شکل گیری و تداوم و عوامل فرعی بیشترین سهم را در توسعه کمی و کیفی نظام آموزشی داشته اند. در این میان عوامل سلبی اگرچه مشکلاتی را برای فرآیند آموزش ایجاد کرده اند، اما نقش اثرگذار بر خروج ار بحران ها را داشته اند.
۸.

تبیین سبک های رهبری و مهارت های ارتباطی مدیران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت بهبود و تحول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۹۴ 109 - 135

کلید واژه ها: سبک رهبری مهارتهای ارتباطی طرحواره های ناسازگار شناختی مدیران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 167 تعداد دانلود : 342
زمینه و هدف: جایگاه و نقش مدیران به علت تأثیری که بر افراد زیردست و همچنین بر عملکرد یک سیستم و به طور خاص یک سازمان می گذارند، از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این میان، ساختار های بنیادین شخصیتی، رفتار ها و سبک های ارتباطی افراد از جمله مدیران را تحت تأثیر قرار می دهند. یکی از این ساختارهای بنیادین، طرح واره های شناختی هستند. لذا هدف از مطالعه حاضر، بررسی رابطه بین طرح واره های شناختی مدیران با سبک رهبری و مهارت های ارتباطی آنها است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی – پیمایشی است. جامعه آماری شامل مدیران ارشد شرکت ها و سازمان های خصوصی شهر تهران بودند که در دوره های اجباری سازمان برای ارتقای مهارت های مدیریتی که توسط دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار می شد شرکت نموده بودند (از جمله مدیران هلدینگ فناوا، شاتل، بیمه پارسیان، فرمند، داروسازی سبحان و گروه هتل های هما) که از میان آن ها ۱۸۵ نفر در پژوهش شرکت داشته و به پرسش نامه های سبک رهبری فیدلر، مهارت های ارتباطی بارتون و فرم کوتاه طرح واره یانگ پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و رگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده شد. یافته ها: طرح واره های نقص و شرم، اطاعت، بی اعتمادی و محرومیت هیجانی، سبک رهبری مدیران و همچنین طرح واره های استحقاق، ایثار، نقص و شرم و معیارهای سرسختانه، مهارت های ارتباطی آنان را پیش بینی می کنند. نتیجه گیری: برای پیش بینی سبک رهبری و مهارت های ارتباطی مدیران می توان از بررسی ساختار های شخصیتی بنیادین و به طور خاص طرح واره های شناختی بهره برد.
۹.

تغییرپذیری و اصلاح رفتار انسان از دیدگاه قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 21-36

کلید واژه ها: تغییرپذیری انسان قرآن و اصلاح انسان رفتار انسان اصلاح اجتماعی حاکمیت فرهنگ معیار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 388 تعداد دانلود : 525
عینی سازی جامعه ایدئال فرهنگی بر اساس نگاه وحیانی، مبتنی بر فهم نگره فرهنگی تمدنی قرآن کریم است. دستیابی به این وضعیت، نیازمند طی مقدماتی است که یکی از گام های نخست آن، بررسی این پرسش است که در نظرگاه قرآن، آیا اساساً اصلاح رفتار انسان، امکان پذیر است؟ چالش بحث درباره سه دسته از آیات وحی است که اولاً نگاه منفی به مشی رفتاری اکثریت جامعه بشریت دارند؛ ثانیاً اصلاح پذیری را در مورد افراد خاص منتفی می شمارند و ثالثاً مبلغان دینی را در شرایط خاصی ملزم به ترک اقدام می کنند. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، دو دسته نخست ناظر به تجربه تاریخی و معاصر جوامع بشری از یک سو، و انسان شناسی قرآنی از سوی دیگر است که با شناساندن عوامل چالش زای درونی و بیرونی در مسیر فرهنگ معیار تکمیل می گردد. دسته سوم، در حقیقت ناشی از پیامدسنجی واقع گرایانه قرآن است که بخشی از برنامه ریزی فرهنگی قرآن تلقی می شود. در نتیجه، قرآن ضمن تأکید بر برنامه ریزی برای اصلاح همگانی رفتار انسان ها و بیان امکان و لزوم حاکمیت فرهنگ معیار در جهان بشریت، اصلاح رفتار تمامی انسان ها را بر اساس سنت الهی در مختار بودن آدمی، منتفی می داند؛ هرچند وظیفه ابلاغ عمومی پیام دین را برای اتمام حجت، ثابت و لازم می داند.
۱۰.

معیارشناسی نظام کارگزاری خلفای سه گانه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴۶) 67-90

کلید واژه ها: نظام کارگزاری خلفای سه گانه معیار کارگزاری خلفا قبیله گرایی کارگزاران خلفا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 254 تعداد دانلود : 160
شناخت معیارهای گزینش کارگزاران در هر نظام حاکمیتی، سنجه ای مهم برای دستیابی به گرایش ها، بینش ها و رویکردهای صاحبان قدرت و ارزیابی عملکرد آنان است. در سنت نبوی سه شاخص اصلی توانایی، دانایی و امانت داری، از مهمترین معیار های انتخاب کارگزاران بیان شده است.این نوشتار با توصیف نظام کارگزاری خلفای سه گانه و خاستگاه قبیله ای آنان و تحلیل داده های تاریخی، به پنج معیار اساسی آنان در گزینش کارگزاران دست یافته است که عبارت اند از: قرشی گرایی، همکاری و هم پیمانی سیاسی، ترجیح کارآمدی بر تعهد دینی و اخلاقی، اموی گرایی، هاشمی نبودن. به نظر می رسد، روح حاکم بر عملکرد خلفا دراین باره سنت ها و ارزش های قبیله ای بود؛ بنابراین قریش، به ویژه اشراف (امویان) و وفاداران سیاسی آنان، مهم ترین مناصب را تصاحب کردند؛ ضمن آنکه بی توجهی خلفا به صلاحیت های اخلاقی، در عدم باور آنان به سیره سیاسی نبوی ریشه داشت. خلفا همچنین به دلیل هراس از به خطر افتادن مقام خلافت ، از واگذاری امور به بنی هاشم و حامیان آنها خود داری می کردند. برون داد اصلی معیارهای یادشده، حذف اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و حامیان آنان، بزرگان انصار و بسیاری از مخالفان سیاسی از دایره گزینش و کارگزاری خلفا بود.
۱۱.

بررسی نمودهای فرهنگ جاهلی در عرصه زن و خانواده در ایران مقارن ظهور اسلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۴۴)

کلید واژه ها: ظهور اسلام ایران جاهلیت فرهنگ جاهلی جاهلیت در ایران زن و خانواده در ایران عصر ساسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 207 تعداد دانلود : 833
فرهنگ جاهلی در دوره پیش از اسلام بر همه جا سایه افکنده بود. در قرآن کریم بدون آنکه از مکان، زمان و قوم خاصی نام ببرد به مؤلفه ها و ویژگی های جاهلیت اشاره کرده است، اما برای فهم بیشتر مخاطبان اولیه، که همان عرب جاهلی بود، نمونه هایی از فرهنگ جاهلی در جزیره العرب را برشمرده است. بدین لحاظ، نباید جاهلیت را منحصر در جزیره العرب دانست. در آستانه ظهور اسلام، ایران به عنوان یکی از مناطقِ دارای اهمیتِ جغرافیایی و سوابق تمدنی، مشحون از نمونه های فرهنگ جاهلی بود. در این نوشتار به تحلیل نمودهای فرهنگ جاهلی در یکی از بخش های مهم جامعه، یعنی حوزه زنان و نظام خانواده در ایران معاصر ظهور اسلام می پردازیم. محورهای کلی مورد بحث، عبارت است از: چگونگی جایگاه و منزلت زنان در نگاه ایرانیانِ مقارن ظهور اسلام، گونه های ازدواج، چگونگی رفتار با زنان و فرزندان، و در نهایت، تحلیل زمینه ها و عوامل این وضعیت.
۱۲.

تحلیل و بررسی نحوه انعکاس غزوه بنی نضیر در قرآن کریم با تأکید بر الگوی نگرشی و نگارشی (پردازشی) تاریخ نگاری قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلید واژه ها: تاریخ نگاری قرآن بنی نضیر الگوی نگرشی الگوی نگارشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 107 تعداد دانلود : 824
بنی نضیر از قبایل یهود مدینه با رسول خدا | پیمان نامه ای را منعقد اما بعد ها آن را نقض کردند. بررسی نحوه انعکاس تقابل آنان با رسول خدا | در قرآن کریم مهم ترین هدف مقاله حاضر می باشد. نگاه قرآن از این حادثه به لحاظ نگرشی و نگارشی (پردازشی) مبین چگونگی توجه قرآن کریم به حوادث تاریخی می باشد و نشان دهنده کیفیت پردازش یک واقعه و نحوه انعکاس آن با عنایت به فلسفه نزول این کتاب آسمانی است. این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی و در بخشی تفسیری صورت گرفته در صدد پاسخ به این سؤال است که نحوه انعکاس غزوه بنی نضیر با تاکید بر الگوی نگرشی و نگارشی (پردازشی) تاریخ نگاری قرآن چگونه است؟ از آنجاکه هدف از نزول قرآن کریم هدایت بشر است لذا ساختار گزارش های تاریخی در قرآن، ساختاری ویژه و معطوف به هدف هدایتی قرآن است. نکات و نحوه انعکاس غزوه بنی نضیر در قرآن کریم به طور کامل قابلیت پویش در الگوی نگارشی (پردازش) و نگرشی را دارد.
۱۳.

بررسی اخبار محسَّن بن علی علیها السلام در منابع فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۳۹)

کلید واژه ها: محسَّن بن علی علیه السلام فاطمه علیها السلام امیرالمؤمنین علیه السلام سقط محسّن وفات محسَّن محسَّن در اخبار عامه محسَّن در اخبار شیعه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
تعداد بازدید : 933 تعداد دانلود : 560
منابع تاریخی و حدیثی فریقین ذیل بررسی فرزندان امیرالمؤمنین علی علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام، «محسَّن» را یکی از فرزندان آنان شمرده اند. اما منابع عامه دربارة تولد، وفات و یا شهادت محسَّن اختلاف نظر دارند. بسیاری از آنها ضمن برشماری ایشان در عِداد اولاد حضرت علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام، صرفاً به مرگ او در کودکی اشاره کرده اند. برخی از آنها نیز یا اساساً اخبار شهادت محسَّن را نقل نکرده و یا تحریف و حذف کرده اند. از سوی دیگر، اکثر قریب به اتفاق منابع شیعه علاوه بر ذکر نام محسَّن، به سقط شدنش در اثر هجوم به بیت حضرت فاطمه علیها السلام تصریح دارند و معدودی نیز وفاتش در کودکی را بدون ذکر سبب نقل کرده اند که با قول به سقط و شهادت منافات ندارد. ازآن روکه برخی از پژوهندگان معاصر ضمن گزارش اخبار متون شیعه، در اعتبار و دلالت آنها تشکیک روا داشته اند، در این مقاله، گزارش های موجود در منابع فریقین بررسی و اعتبارسنجی شده است.
۱۴.

بررسی انتساب کتاب اثبات الوصیه به مسعودی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال شانزدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۶۱)

کلید واژه ها: امامیه نجاشی مروج الذهب اثبات الوصیة علی بن حسین مسعودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 11 تعداد دانلود : 899
اثبات الوصیة، کتابی است که درباره اوصیا و وصایت ائمه: نگاشته شده است. این اثر، از زمان نجاشی، عالم رجالی مشهور اوایل قرن پنجم هجری، به علی بن حسین مسعودی، نگارنده مروج الذهب منسوب گردیده است. علت این انتساب را می توان ذکر گزاره هایی با گرایش امامی در لابه لای کتب مسعودی شمرد. ارائه این دیدگاه از سوی نجاشی، سبب گردید بسیاری از محققان و محدثان به پیروی از او، اثبات الوصیة را به مسعودی نسبت دهند.این مقاله کوشیده است با بررسی مقایسه ای دو کتاب مروج الذهب که در انتساب آن به مسعودی تردیدی نیست و اثبات الوصیة که انتسابش به نگارنده مروج الذهب محل تأمل است، درباره این انتساب داوری کند. تفاوت های دو کتاب، در: سبک نگارش، روش تدوین، مشایخ و راویان، سبب شده که این انتساب، مردود شمرده شود.
۱۶.

بررسی تاریخی وضعیت خمس در عصر حضور ائمه (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ در آیینه پژوهش سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۴)

کلید واژه ها: تشیع معصومان خمس در قرآن تاریخ خمس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 989 تعداد دانلود : 400
یکی از تکالیف شرعی که خداوند در قرآن کریم بر مسلمانان واجب کرده، پرداخت خمس است. برپایه دیدگاه اهل سنت، مصداق خمس در آیه 41 سوره انفال تنها غنایم جنگی است، اما براساس دیدگاه ائمه اطهار(ع)، مصداق خمس تنها غنایم جنگی نبوده، بلکه تمامی منافع و عواید سالیانه را شامل می شود. با توجه به اهمیت و جایگاه خمس، رسول خدا(ص) و امامان معصوم(ع) علاوه بر تبیین مصادیق خمس، برای اجرای آن نیز اهتمام ورزیده اند. طبق این دیدگاه، آن دسته از روایات معصومان(ع) که بر حلیت تصرف در مال متعلَّق خمس دلالت می کند ناظر به شرایط و مقطع خاص و به علت شرایط سیاسی- اقتصادی و اجتماعی بوده است. بنابراین در عصر غیبت هم وجوب پرداخت خمس همچنان باقی است. در این پژوهش تلاش شده تا با بررسی تاریخی وضعیت خمس در عصر حضور، به صورت توصیفی و تحلیلی، شبهه های تاریخی این موضوع و دیدگاه اهل سنت مورد بررسی و نقد قرار گیرد.
۱۷.

تاریخ و ترتیب حوادثِ منتهی به شهادت حضرت زهراسلام الله علیها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ در آیینه پژوهش سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۵)

کلید واژه ها: فدک غصب خلفا رسول خدا صله الله علیه و آله علی علیه السلام فاطمه سلام الله علیها اسامه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : 965
با رحلت غم بار رسول خداˆ حوادث تلخ دیگری رخ داد که نوک اصلی پیکان این حوادث متوجه اهل بیت رسول خداˆ بود. تجمع تعدادی از مهاجران و انصار در سقیفه، سرآغاز شکل گیری جریان انحراف مسیر خلافت بود؛ جریان اما به اینجا ختم نشد و پیامدهای آن، حتی در شکل هجوم به خانه برترین بانوی هستی و مصدومیت و سپس شهادتش بروز یافت. در فاصله اندک میان اجتماع سقیفه و شهادت حضرت فاطمهƒ حوادثی رخ داده که مستقیم یا غیرمستقیم با شهادت آن حضرت مرتبط است. تاکنون پژوهش های متعددی در خصوص رخداد سقیفه و پیامدهای آن به نگارش درآمده، اما در این خصوص، که تاریخ و ترتیب حوادثی که منتهی به شهادت صدیقه طاهرهƒ شد، چگونه بود، اثری درخور توجه به چشم نمی خورد. با توجه به اینکه گزارش های تاریخی نیز معمولا به تاریخ دقیق حوادث یادشده نپرداخته، در این نوشتار تلاش شده است با بررسی مجموعه شواهد و قراین تاریخی روایی موجود، به تصویری دقیق و نزدیک به واقع در این باره دست یابیم.
۱۸.

ریشه ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال چهارم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۲

کلید واژه ها: غالیان غلو ریشه ها عقاید غالیانه ائمه(ع)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی خلفای مسلمان اموی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
تعداد بازدید : 305 تعداد دانلود : 191
واکاوی ریشه ها و علل پیدایش پدیده خطرناک غلو ـ که عمدتاً به صورت زیاده گویی در حق ائمه شیعه(ع) نمود یافته ـ از اهمیت خاصی برخوردار است. بدون شک، آشنایی دقیق با ریشه ها و علل به وجودآورنده غلو، در بسیاری از موارد، می تواند افراد را از گرفتار شدن در این دام خطرناک رهایی بخشد. پژوهش حاضر، که با تکیه بر اسناد متقدم تاریخی، حدیثی، فرقه شناختی و توجه به دیدگاه های صاحب نظران، شکل گرفته، نشان می دهد غلو و گزافه گویی، ریشه در علل و مسائل مختلف روانی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اعتقادی دارد. از عوامل روانی می توان به حب افراطی، حس اسطوره سازی، جهالت و نادانی و تعصبات کورکورانه؛ از عوامل اجتماعی، به فشارهای سیاسی و رفع آنها؛ از عوامل سیاسی، به دشمنی با اهل بیت(ع) و اسلام؛ و از عوامل اعتقادی می توان به اباحی گری، اختلافات فرقه ای و تأثیرات خارجی در این زمینه، اشاره کرد.
۱۹.

امام کاظم علیه السلام و سازمان وکالت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال چهاردهم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳)

کلید واژه ها: شیعیان گسترش تشیع سازمان وکالت امام کاظم (ع) عصر امامت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
تعداد بازدید : 721 تعداد دانلود : 576
سازمان وکالت، مجموعه اى متشکل از امامان معصوم: و عده اى از پیروان نزدیک و وفادار آنان بود که با همکارى یکدیگر، تشکیلات هماهنگ و منسجمی را پدید آوردند تا با اتکاء بر آن پیشبرد اهداف دینی خود را محقق سازند. وظایف این سازمان به امور مالی منحصر نبود و وظایف سیاسی، دینی و ارشادی را نیز شامل می­شد. این تشکیلات از نیمه دوم عصر امامت، یعنى از زمان امام صادق علیه السلام به بعد آغاز به کار نمود و رفته رفته داراى نظم و گستردگی و هماهنگی بیش­ترى شد و تا پایان عصر غیبت صغرا استمرار داشت. در عصر امام کاظم علیه السلام ، این سازمان با مشکلاتی همچون دستگیرى و شکنجه حضرت و برخی از وکلا مواجه شد، ولی نواحی زیر پوشش وکلا و محدوده اقتدار آنان با تشدید فعالیت ها گسترش می یافت. وکلاى آن حضرت در نقاطی مثل کوفه، بغداد، مدینه، مصر و برخی نقاط دیگر به فعالیت مشغول بودند. آن حضرت با وجود حبس و فشارهای موجود، توانستند تشکیلاتی را که پدرِ بزرگوارشان تأسیس کرده بودند، نه­تنها حفظ کنند بلکه آن را گسترش دهند. در پژوهش حاضر، جایگاه و وضعیت این سازمان در عصر امام کاظم7†و نیز نقش آن حضرت در حفظ و گسترش آن بررسی خواهد شد.
۲۰.

ملاحظاتی رهیافتی از مطالعه گزارش های منابع تاریخی و قرآن کریم (مطالعه موردی غزوات بدر و احد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۹

کلید واژه ها: قرآن احد بدر منابع تاریخی تعارض گزارش های تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 428 تعداد دانلود : 896
قرآن کریم هر چند کتاب تاریخی نیست، امّا گزارش هایی از رخداد های عصر نبوی به سبک خود ارائه نموده است، گزارش هایی که در عصر نبی اعظم| در معرض نقد و ارزیابی معارضان قرآن قرار داشت. ازاین رو اگر در گزارش های تاریخی قرآن، نقصی نهفته بود یا گزارشی خلاف واقع در آن گنجانده شده بود قاعدتاً باید مورد نقد آنان قرار می گرفت. در دوره های بعد مورخان به نوشتن تاریخ عصر نبوی اقدام کردند و از قرآن نیز در کنار سایر منابع استفاده کرده اند. سئوال این است آیا گزارش های راویان از رخدادها، تعارضی با ظاهر گزارش های قرآنی ندارد؟ این مقاله در صدد بیان این پاسخ است که در گزارش از حوادث، تعارض های موردی بین گزارش های منابع با گزارش های قرآنی به چشم می خورد و با بررسی یازده مورد، تعارض در اکثر موارد به اثبات رسیده است. برای سهولت بررسی دامنه موضوع گزارش ها به دو غزوه (بدر ـ احد) محدود شده و در مقام مقایسه با قرآن فقط به سه منبع تاریخی اکتفا شده است. برای دست یابی به نتایج تحقیق از روش امامان شیعه در عرضه تاریخ به قرآن و روش «توصیفی ـ تحلیلی» و «تطبیقی» استفاده شده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان