اکبر اصغری زمانی

اکبر اصغری زمانی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۷ مورد.
۱.

بررسی اثر مورفولوژی شهری بر شدت جزایر حرارتی، مطالعه موردی: شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اطلاعات جغرافیایی سپهر دوره ۳۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۲۶ 183 - 195

کلید واژه ها: مورفولوژی شهری جزایر حرارتی دمای سطح زمین تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 445 تعداد دانلود : 718
جزیره حرارتی به پدیده ای گفته می شود که در آن دمای منطقه شهری گرم تر از مناطق پیرامونی خود است. در همین راستا هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش مورفولوژی شهری بر جزایر حرارتی در سطح کلان شهر تبریز است. داده های مورداستفاده در این پژوهش تصاویر روزانه ماهواره ای لندست 8 برای سال های 2014 تا 2019، در دو فصل تابستان و زمستان به طور مجزا بود  و از روش الگوریتم پنجره مجزا برای استخراج دما و جزایر حرارتی استفاده شد. همچنین برای تجزیه وتحلیل از تحلیل های آمار فضایی و رگرسیون چندمتغیره  استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها در نرم افزارهای ENVI، ArcGis  و Spss 19  صورت گرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهد که توزیع جزایر حرارتی در سطح شهر تبریز به صورت خوشه ای است. پژوهش حاضر نشان داد که مورفولوژی شهری می تواند بر شدت جزایر حرارتی تأثیرگذار باشد. بر طبق یافته های مربوط به تحلیل رگرسیونی و F   محاسبه شده (17.65) و ضریب معنی داری به دست آمده در سطح 0.0001، متغیرهای پیش بین می توانند رفتار متغیر وابسته پژوهش را در تابستان به خوبی برآورده کنند. برای فصل زمستان نیز کل مدل باتوجه به F محاسبه شده (9.36)و ضریب معنی داری (0.0002) قابل تعمیم است. از طرف دیگر پژوهش حاضر نشان داد که فاصله از فضای سبز بر شدت جزایر حرارتی تأثیر دارد. به طوری که بر اساس یافته های مربوط به پژوهش و F محاسبه شده (7.596) و سطح معنی داری (0.00007) این موضوع را می توان تأیید کرد.
۲.

تحلیل تأثیر عناصر فرم شهری بر رفتار سفر در جهت توسعه شهر کم کربن (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و سوم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷۱ ۱۳۶-۱۲۳
تعداد بازدید : 624 تعداد دانلود : 382
ادبیات گسترده ای وجود دارد که بیانگر وجود ارتباط قوی بین فرم شهری با انتشار کربن در بخش حمل ونقل می باشد؛ این امر از طریق تأثیر مؤلفه های فرم شهر بر رفتار سفر شهروندان صورت می گیرد. در نظریه توسعه شهری کم کربن، کاهش تولید سفرهای سواره محور از طریق تغییرات در عناصر فرم شهری مدنظر می باشد. این مقاله به بررسی تأثیرات مژلفه های فرم شهری بر روی رفتار سفر کلانشهر تبریز پرداخته است. فرم شهری تک هسته ای تبریز باعث استفاده حداکثری از اتومبیل شخصی برای انجام سفرهای شهری شده که نتیجه آن افزایش کربن در هوای شهری تبریز می باشد. بنابراین تأثیر عناصر فرم شهری در رفتار سفر خودرومحور، به عنوان اساسی ترین رکن مطالعات شهر کم کربن در شهر تبریز انتخاب شده است. نتایج حاصل از به کارگیری روش موران نشان می دهد که معیارهای به کار رفته عمدتاً حالت خوشه ای داشته و بر این اساس دارای خودهمبستگی مکانی می باشند و استفاده از روش های رگرسیون وابسته به مکان همچون رگرسیون وزنی جغرافیایی بسیار مفید می باشد. نتایج حاصل از روش نشان می دهد، دسترسی به ایستگاه های مترو در کلانشهر تبریز با ضریب اهمیت 0.40 دارای کمترین ارتباط با رفتار سفرهای شهری بوده و دو عامل ترکیب کاربری های شهری و دسترسی به مرکز تجاری با ضریب اهمیت 0.54 بیشترین اهمیت در رفتار سفر شهری می باشند. براین اساس می توان چنین نتیجه گرفت که مؤلفه های فرم شهری دارای اهمیت زیادی در رفتار سفر شهری می باشند و باید در جهت شکل گیری شهر کم کربن بیشتر مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گیرد. شماره ی مقاله: ۷
۳.

تحلیل نقش حق زنان به شهر بر مبنای جدایی گزینی جنسیتی (مورد مطالعه: پارک بانوان شهر اردبیل)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۱ 260 - 288

کلید واژه ها: جدایی گزینی جنسیتی حق به شهر زنان پارک بانوان اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 713 تعداد دانلود : 802
حق به شهر به عنوان شکل جدیدی از شهروندی تعریف می شود تا همه شهروندان بتوانند بر تولید فضای شهری کنترل و مشارکت داشته باشند. زنان به عنوان نیمی از جامعه، امکان بهره مندی برابر از فضاهای شهری را نسبت به مردان ندارند. در این راستا، اگرچه ممکن است فضا به اشتراک گذاشته شود و جنسیت ها در آن سهیم شوند، ولی این مسئله بسته به مکان ها و زمان های مختلف متفاوت خواهد بود و در نتیجه فضاهای جنسیتی شکل می گیرند. با توجه به اهمیت مساله، هدف مقاله حاضر شناسایی الگوی حضور در فضای زنانه بر حق به شهر با رویکرد جدایی گزینی جنسیتی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس نحوه گردآوری داده ها توصیفی - تحلیلی از نوع پیمایشی است جامعه آماری تحقیق را زنان شهر اردبیل تشکیل می دهند که از میان آنها به تعداد 384 پرسشنامه با استفاده از فرمول کوکران به صورت تصادفی ساده توزیع شد. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از آزمون های t تک نمونه ای و آزمون فریدمن جهت رتبه-بندی در نرم افزار Spss استفاده شده است. براساس یافته های پژوهش، جدایی گزینی جنسیتی در فضاهای زنانه از سوی زنان در سطحی نامطلوب ارزیابی شده و در کل میزان جدایی گزینی جنسیتی در فضاهای زنانه از مجموع شاخص های مورد بررسی کمتر از میانه (میانه نظری = 3 ) است. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نیز دلالت بر تاثیرگذاری بیشتر معیار اجتماعی و فرهنگی بر جدایی گزینی جنسیتی می باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل تاثیر حضور در فضای زنانه بر حق زنان به شهر با رویکرد جدایی گزینی جنسیتی در پارک بانوان شهر اردبیل شاخص هایی را ارائه نمود که به عنوان عوامل موثر در سنجش جدایی گزینی در فضا تلقی شده و سنجش تاثیر حضور زنان در فضا را در پی داشت.
۴.

تحلیل چیدمان کالبدی- اجتماعی قدرت در مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق پنج گانه شهر ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۰) 27-1

کلید واژه ها: چیدمان فضا قدرت بازیگران کالبدی - اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 918 تعداد دانلود : 907
شهرها به عنوان واحدهای سیاسی، بازتاب کننده خطوط اصلی قدرت و نفوذ اقتصادی هستند. برهمین اساس می توان ادعا نمود که فضا در شهرها زاییده قدرت بوده و قدرت در شهرها از لایه های فضایی متنوع کالبدی، اقتصادی و اجتماعی تشکیل یافته است. به طوری که با شناخت و تحلیل الگوهای موجود در روابط بین قدرت و سازمان سیاسی در شهر، فضا و برنامه ریزی شهری، می توان زمینه را برای کارایی برنامه ریزی فضایی مهیا کرد. لذا پژوهش حاضر با مطالعه موردی مناطق شهری ارومیه در پی آن بوده تا با بهره گیری از شاخص های مذکور بتواند چیدمان کالبدی- اجتماعی قدرت در شهرها را تحلیل نماید. نوع تحقیق حاضر کاربردی بوده و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی می باشد و گردآوری اطلاعات نیز از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی (مراجعه به ادارات) صورت گرفته است. برای نیل به هدف تحقیق، تعداد 15 شاخص از بین عوامل متنوع انتخاب گردیده و در نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی نسبت به آماده سازی لایه های اطلاعاتی، استانداردسازی و تحلیل آن ها اقدام شده است. سپس برای اینکه بتوان چیدمان فضایی قدرت را در مناطق پنج گانه شهر ارومیه تحلیل کرد، مدل SECA در نرم افزار Lingo با مقدار بهینه 64/0 و = 3 β اجرا گردیده است. نتایج بدست آمده بیانگر بیش ترین قدرت در منطقه پنج به عنوان مناطق اعیان نشین (محدوده خیابان های دانشکده، کوی کهرم، کوی مهندسین، گلشهر و ...) شهر ارومیه بوده به طوری که قطعات ویلایی، مجتمع های تجاری، آموزشگاه های نمونه غیرانتفاعی، بناهای نوساز با سازه مقاوم، سکونت افراد با جایگاه اجتماعی بالا نظیر پزشکان، صاحبان سرمایه، مهندسین، مجتمع های مسکونی و ... در این محدوده واقع گردیده است.
۵.

مطالعۀ وضعیت مغایرت کارکرد با کاربری در شهر تبریز: تاثیرات قانون و آیین نامه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۹) 63-25

کلید واژه ها: کاربری اراضی طرح تفصیلی مغایرت کاربری کمیسیون ماده صد تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 412 تعداد دانلود : 361
هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه میزان تحقق کاربری های اراضی پیشنهادی طرح تفصیلی 1391 با وضعیت موجود آن در شهر تبریز به سال 1400 و همچنین عوامل مؤثر بر تغییرات کارکردی کاربری ها در محورهای چهارراه آبرسان تا منصور، خیابان 17 شهریور جدید، چهارراه حافظ تا ابوریحان و چهارراه ابوریحان تا نصف راه است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی بوده و به لحاظ روش توصیفی تحلیلی است. پیش پردازش های لازم بر روی داده ها در نرم افزارهای Exel و ArcMap صورت گرفت. در ادامه براساس داده های حاصل از برداشت های میدانی و نقشه طرح تفصیلی، انطباق و عدم انطباق کاربری ها بررسی شد. جهت آشکارسازی تغییرات کاربری در وضعیت موجود نسبت به طرح تفصیلی از روش جدول متقاطع در نرم افزار Terrest بهره گرفته شد. در ادامه میزان توافق نقشه های کاربری طرح تفصیلی و وضعیت موجود با استفاده از آزمون مجذور کای در نرم افزار SPSS بررسی شد. همچنین، به بررسی عوامل قانونی و آیین نامه ای مؤثر بر تغییرات کارکردی کاربری ها پرداخته شد. براساس تحلیل ها مشخص شد که میزان تحقق کاربری های طرح تفصیلی در محدوده های موردمطالعه در سطح پایینی قرار داشته و میزان بالایی از مغایرت های کارکرد با کاربری در محدوده های موردمطالعه وجود دارد. همچنین، در بین عوامل قانونی و آیین نامه ای مطالعه شده، بند 24 ماده 55 قانون شهرداری ها، کمیسیون ماده صد و ماده پنج به ترتیب بیشترین نقش را در تغییرات کارکردی کاربری های محدوده های مورد مطالعه داشته اند.
۶.

تبیین جایگاه جامعه شبکه ای در برنامه ریزی شهری با تاکید بر حکمروایی شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش شهرسازی دوره ۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 64 - 86

کلید واژه ها: جامعه شبکه ای حکمروایی شهری ظرفیت حکمروایی گفتمان مشارکتی سرمایه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 715 تعداد دانلود : 321
بیان مسئله: بسیاری از چالش های برنامه ریزی شهری بسیار متنوع بوده و ساختارهای سنتی نیز از کارآمدی لازم جهت تعدیل این چالش ها برخوردار نیستند. بنابراین نیاز به ارائه راه حل های مبتنی بر همکاری، تعامل و ارتباط درون سازمانی، ایجاد شبکه های فراتر از سطوح سلسله مراتبی و سازمان رسمی، ضروری است. در این راستا مانوئل کاستلز، جامعه شبکه ای را به عنوان ساختار جدیدی برای بازاندیشی در مورد جامعه به رسمیت شناخته است. از طرف دیگر، حکمروایی شهری به عنوان عاملی تسهیلگر در راستای جامعه شبکه ای مطرح می گردد. هدف: تبیین جایگاه جامعه شبکه ای در برنامه ریزی شهری با تأکید بر حکمروایی شهری، تعریف جامعه شبکه ای، سیاست گذاری آن. روش: این پژوهش بر اساس هدف، بنیادی و ماهیتاً کیفی است و با اتخاذ رویکرد تبیینی- اکتشافی به مرور و تحلیل سیستماتیک منابع و متون در زمینه جامعه شبکه ای و جایگاه آن در برنامه ریزی شهری می پردازد. روش تحقیق به کار گرفته شده در جهت دستیابی به هدف مورد نظر، تحلیل محتوای کیفی است؛ به طوری که با مفروض گرفتن تعریف های مشخص به مطالعه متون پرداخته شد. این مفاهیم و تعاریف عملیاتی بر اساس مباحث نظری استخراج شد. در گام دوم بازیابی منابع بر اساس کلید واژگان، عنوان و انجام شد و در مرحله سوم تحلیل و چارچوب مفهومی تدوین شد. یافته ها: از دیدگاه جامعه شبکه ای نظام برنامه ریزی شهری یک نظام باز و غیرمتمرکز و گفتمان- محور بوده که در آن فعالیت ها آزادانه و مبتنی بر هوشمندسازی صورت می گیرد. بدین معنی که جامعه شبکه ای به عنوان شکل غالب سازمان اجتماعی، انعطاف پذیر و همگرا بوده که جایگزین ساختار سلسله مراتبی، واگرا و عمودی است. نتیجه گیری: ایجاد شهری که انسان و نیازهای او به عنوان موضوع کانونی در برنامه ریزی شهری باشد و نه به عنوان ابزار توسعه، توجه به داوری پلورالیستی در نظام برنامه ریزی شهری حائز اهمیت است. در این راستا، تئوری جامعه شبکه ای و توجه به اصول و سیاست گذاری های آن به عنوان انعطاف پذیرترین و سازگارترین رویکرد مطرح می گردد. 
۷.

الگوی توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی بر مبنای رویکرد مشارکت و تسهیلگری، مطالعه موردی: کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 135 - 150

کلید واژه ها: توانمندسازی سکونتگاه‎های غیررسمی مشارکت تسهیلگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 881 تعداد دانلود : 693
توانمندسازی با تأکید بر اقدامات اجتماعی یکی از رویکردهای تأثیرگذار در ارتقاء و ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی محسوب می شود که نیازمند بهره گیری از مشارکت تمامی ذی نفعان و همچنین شکل گیری دفاتر تسهیلگری در بطن این سکونتگاه ها به منظور تحقق اهداف موردنظر به صورت واقع بینانه است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این پژوهش ارائه الگوی توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی کلان شهر تبریز بر مبنای رویکرد مشارکت و تسهیلگری می باشد. روش پژوهش در مطالعه حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی–تحلیلی بوده که برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از مدل تحلیل معادلات ساختاری در نرم افزار Amos استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش نیز شامل شهروندان سکونتگاه های غیررسمی و مدیران، مسئولان و کارشناسان مسائل شهری و همچنین نخبگان دانشگاهی بوده که حجم نمونه شهروندان بر مبنای فرمول کوکران 384 نفر و با توجه به مشخص نبودن حجم جامعه آماری مدیران و نخبگان، از فرمول کوهن در سطح اطمینان 95 درصد برای تعیین حجم نمونه استفاده شده و حجم نمونه آماری 100 نفر برآورد گردیده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بیشترین تأثیرگذاری بر تحقق رویکرد مشارکت و تسهیلگری مربوط به ظرفیت سازی نهادی با ضریب 81/0 می باشد. پس ازآن نیز هم افزایی نهادی و اجتماع گرایی به ترتیب با ضرایب 62/0 و 57/0 قرار دارند. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد مشارکت و تسهیلگری می تواند با تقویت سطح اعتماد و باور جامعه محلی نسبت به خود در رفع مشکلات محلی، تفویض اختیار به مردم و سازمان های غیردولتی، سازمان یافتن جامعه محلی در جهت پرداختن به مشکلات و مسائل مبتلابه خود و بهبود اعتماد مردم و مسئولان نقش اساسی در توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی کلان شهر تبریز داشته باشند.
۸.

مطالعه رابطه شاخص های مورفولوژی شهری با آلودگی صوتی منطقه سه شهر تبریز (محله های منظریه و امامیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۷ 45 - 68

کلید واژه ها: مورفولوژی شهر آلودگی صوتی فضای سبز تراکم تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 312 تعداد دانلود : 223
هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه رابطه شاخص های مورفولوژی شهری با آلودگی صوتی در منطقه سه شهر تبریز (محلات امامیه و منظریه) می باشد. جمع آوری دادهها از محدوده موردمطالعه، در دو نوبت صبح (7 الی 10) و شب (19 الی 22) در 45 نقطه در سطح محدوده موردمطالعه دادههای صوت برداشت گردید. برداشت دادههای صوت با استفاده از اپلیکیشن Decibel X صورت گرفت. نتایج حاکی از آن است که میانگین صوت در بازه صبح برابر با 06/87 دسیبل و انحراف معیار 16/10 می باشد. همچنین، میانگین صوت در بازه شب نیز برابر با 08/90 دسیبل و انحراف معیار 28/9 می باشد. ملاحظه می گردد که میانگین هر دو بازه مذکور بیشتر از حد استاندارد می باشد. بر اساس تحلیل میانگین صوت به تفکیک کاربری، پایانه با میانگین صوت 52/95 دسیبل و انحراف معیار 94/2 دارای بیشترین میانگین صوت در بازه روز بود. در بازه شب نیز، پایانه با میانگین صوت 81/95 دسیبل و انحراف معیار 43/3 دارای بیشترین میانگین صوت می باشد. همچنین بر اساس استانداردهای مطرح شده در بخش مبانی نظری مشاهده می گردد که همه کاربری ها از سطح صوت استاندارد بیشتر می باشند. آزمون ویلکاکسون نیز در سطح 000/0 معنیدار شده که نشان داد میانگین صوت در محدوده موردمطالعه برای صبح و شب بیشتر از استاندارد 75 دسیبل است. برای مقایسه میانگین صوت در بازه صبح و شب، از آزمون یومن - ویتنی استفاده شد. بدین اساس یافتهها نشان داده که بین میانگین صوت صبح و شب تفاوتی به لحاظ آماری وجود ندارد. بر اساس تحلیلهای صورت گرفته در مقیاس 250*250، بین متغیرهای مستقل پژوهش با میانگین صوت در بازه صبح و شب رابطه معنیداری به لحاظ آماری حاصل نشد. در مقیاس 50*50 رابطه بین میانگین صوت بازه صبح بافاصله از فضای سبز، تراکم جمعیت و تراکم فضای ساخته شده معنیدار گردید. همبستگیهای مذکور به ترتیب در سطح 392/0، 224/0- و 328/0- می باشد.
۹.

جستاری بر مفهوم رانت و عوامل کلیدی موثر بر بروز آن در مدیریت شهری ایران (مطالعه موردی شهرداری تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۷۹ 13 - 37

کلید واژه ها: پدیده رانت مدیریت شهری کلانشهر تبریز تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 403 تعداد دانلود : 656
برنامه ریزی به عنوان فرآیندی تنظیم کننده بین اهداف عمومی و خصوصی، در اثر کنش افراد و گروه ها از مسیر تنظیم کنندگی اش منحرف شده و در جهتی خاص عمل می کند و فضای شهری به عنوان کالایی برای تصاحب مدنظر قرار می گیرد. در این فرآیند مدیریت شهری اثرگذاری خاص خود را دارد. این اتفاقات را می توان تحت عنوان پدیده رانت دانست که طی آن افراد و گروه ها سعی در هدایت منابع به نفع خود دارند. می توان ادعا داشت که درخصوص بروز این پدیده در مدیریت شهری ایران(شهرداری )، در میان صاحب نظران اتفاق نظر وجود دارد و اختلاف موجود تنها در دامنه آن است. شهرداری تبریز نیز از این قاعده مستنثنی نبوده و در فضای شهری، تولید، توزیع و بهره مندی از رانت رخ می دهد و می توان با مدیریت عوامل موثر آن را کنترل نمود. پژوهش حاضر با رویکرد اقتصاد سیاسی، به شناسایی عوامل موثر بر بروز رانت در سازمان مدیریت شهری(شهرداری) پرداخته است. این هدف با مصاحبه هایی از صاحب نظران مدیریت شهری دنبال شد که خروجی آن شناسایی 39 متغیر در قالب 7 عامل بود. سپس با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری در نرم افزار میک مک به تبیین روابط بین آن ها پرداخته شد، که خروجی آن شناسایی 10 متغیر کلیدی از جمله؛ کانون های قدرت، اقتصاد نفتی، نبود شفافیت، سیاست حامی پروری، تمرکزگرایی، استقرار دولت رانتی، ضعف نهادهای مردمی، تصدی گری دولت، نفوذ سیاسی و کمک های انتخاباتی بوده است. این عوامل می تواند بر اساس عملکرد مدیریت شهری در کلانشهرهای ایران از جمله تبریز، و کم و کیف تسلط دیدگاه رانتیر در آن ها تشدید یا تضعیف شده و فضای شهری را تحت تاثیر مثبت یا منفی قرار دهد. برای خروج بخش های درگیر در نهاد شهرداری از چرخه رانت، می باید حرکتی جامع در ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به صورت بالابه پایین و از پایین به بالا در سیاست گذاری و عمل درپیش گرفته شود.
۱۰.

بررسی تطبیقی وضعیت خط آسمان شهری با استفاده از تحلیل های سه بعدی GIS، مطالعه موردی: شهرک ولیعصر و رشدیه تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۶ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۸۰ 1 - 26

کلید واژه ها: خط آسمان GIS تحلیل های سه بعدی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 983 تعداد دانلود : 517
امروز بیش از هر زمان دیگر در شهر ایرانی با هجوم آشفتگی در جنبه های گوناگون سیمای شهری از کالبد ساختمان ها تا فعالیت ها و رفتارهای انسانی در محیط شهر مواجه هستیم. شهرسازی معاصر با ظهور مدرنیته و تأثیر پذیری از آن با پشت کردن به مبانی معماری و شهرسازی ایرانی از یک سو، و عدم درک صحیح ماهیت برون گرای معماری غرب از سوی دیگر، موجب پیدایش شهرهایی بدون هماهنگی در بدنه شهری و حتی هر چند مختصر در سطح ابنیه ی مجاور با یکدیگر نسبت به فضای معابر است. از همین رو بررسی خط آسمان شهری به طور موازی و هماهنگ به نحوی که سیمای شهری به صورت یک کل منسجم و یکپارچه عمل نماید و ادراک شود، کاملاً ضروری است. رویکرد این پژوهش، ارائه ی نوعی روش شناسی در تحلیل خط آسمان شهری می باشد. چارچوب تحقیق بر اساس مفهوم سیمای شهری شکل گرفته و به وسیله تحلیل های سه بعدی مورد ارزیابی قرار گرفته است. این پژوهش شامل انجام تحلیل های سه بعدی مربوط به خط آسمان با استفاده از 3DGIS و مشخص شدن وضعیت خط آسمان مناطق مورد مطالعه می باشد. بر اساس یافته های تحقیق خط آسمانی منظم برای شهرک رشدیه مشاهده شد. اما شهرک ولیعصر با حالتی متناقض با شهرک رشدیه، از خط آسمانی نامنظم برخوردار است. همچنین تحلیل نتایج بدست آمده و آزمون فرضیه تحقیق نشان می دهد که روش تحلیل دید مبتنی بر سه بعد با تأکید بر استفاده از تحلیل های سه بعدی GIS به شرط وجود اطلاعات دقیق برای تحلیل و بررسی خط آسمان کارایی و قابلیت بالایی دارد.
۱۱.

بررسی تطبیقی وقوع کمی و کیفی پدیده ی وندالیسم شهری و ارتباط آن با کاربری اراضی در مناطق یک و چهار شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۹ 1 - 13

کلید واژه ها: وندالیسم شهری کاربری اراضی مطالعه تطبیقی کلانشهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 864 تعداد دانلود : 802
رشد شهرها در دهه های اخیر مشکلات فراوانی را برای شهرنشینان و مدیران شهری به وجود آورده است. شهر های بزرگ همان گونه که دارای امکانات ویژه ای نسبت به سایر شهر ها هستند، مشکلات و نابهنجاری های متعددی نیز دارند. نابهنجاری-های شهری در قالب های متعددی نمود یافته است که یکی از آن ها وندالیسم شهری می باشد که مجموعه رفتار و اعمالی است که نه در فضای مجازی، یا جنگل ها و روستاها و یا آثار باستانی واقع در نواحی دوردست (مثلا بیابان ها)، بلکه در شهرها اتفاق می افتد. درواقع می توان گفت وندالیسم شهری در بستر کاربری اراضی شهری به وقوع می پیوندد. با توجه به مطالب عنوان شده پژوهش حاضر قصد دارد تا به بررسی میزان وقوع پدیده وندالیسم شهری و ارتباط آن با کاربری اراضی در مناطق یک و چهار شهر تبریز بپردازد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش های کاربردی و به لحاظ روش یک تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای، میدانی و پیمایشی است که به این منظور از پرسشنامه بهره گرفته شده است. جامعه آماری صاحب نظران این رشته و تمامی افرادی است که در مناطق یک و چهار شهر تبریز ساکن هستند، جهت نظرسنجی از مردم با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 383 برآورد شد و برای تجزیه وتحلیل داده ها از آماره فضایی لکه های داغ HotSpotو تکنیک درونیابی IDW در نرم افزار ArcGis 10.3.1 و آزمون آماری کولموگروف اسمیرنوف و ویلکاکسون در نرم افزار Spss25 استفاده شده است. یافته های تحقیق نشانگر آن است که پدیده وندالیسم شهری در منطقه 4 بیشتر از منطقه 1 وجود دارد، همچنین بیشترین نوع پدیده وندالیسم شهری در این مناطق مربوط به نوع بصری و بیشترین میزان وندالیسم مربوط به کاربری مسکونی و سپس تجاری در این منطقه است.
۱۲.

ارزیابی تطبیقی سلسله مراتب تصویر ذهنی مردان و زنان از فضاهای شهری، مورد منطقه 8 تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال پانزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۹ 45 - 68
تعداد بازدید : 295 تعداد دانلود : 130
تصویر ذهنی عبارت است از تصویر یا برداشتی که هر انسان از خود، دیگران و محیط اطراف دارد. هدف از این پژوهش بررسی تصویر ذهنی مردان و زنان از فضاهای شهری و پی بردن به چگونگی تفاوت موجود در تصویر ذهنی آنها بر اساس سلسله مراتب تصویر ذهنی است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و در آن از روش های پیمایشی و توصیفی– تحلیلی استفاده شده و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه، با حجم نمونه به دست آمده از فرمول کوکران و نقشه های کروکی وار است. در تحلیل داده های به دست آمده از آزمون های مقایسه ای، توصیفی و تحلیل محتوا بهره گرفته شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که بین مردان و زنان از نظر تصویر ذهنی از فضاهای شهری تفاوت معناداری وجود دارد و مقدار میانگین رتبه ای نشان داد که تصویر ذهنی در مردان در مقایسه با زنان قوی تر است. همچنین تصویر ذهنی مردان در مقایسه با زنان از کلیت بیشتری برخوردار است و در مقابل زنان بیشتر با جزییات تصویر ذهنی خود را شکل می دهند. مردان در ارایه ی تصویر ذهنی خود عمدتاً در تمامی سطوح سلسله مراتب تصویر ذهنی به نام مکان ها با نقاط ثقل مختلف و با تأکید بر راه ها اشاره می کنند در مقابل زنان در جزیی ترین نقشه ها هم کمتر به نام مکان ها اشاره می کنند و در تصویر ذهنی آنها تعاملات اجتماعی و فضایی با تکیه بر محل سکونت به عنوان نقطه ی ثقل بیشتر به چشم می خورد و عمده تأکید آنها بر نشانه ها است.
۱۳.

ارزیابی شهر جدید سهند با استفاده از سیستم ظرفیت برد شهری (U.C.C.A.S)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۶) 83 - 108

کلید واژه ها: سیستم ظرفیت برد شهری آماره گیتس اردجی تحلیل خودهمبستگی فضایی موران شهر جدید سهند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 555 تعداد دانلود : 689
طرح مسئله: ازجمله چالش های اصلی در شهرهای بزرگ به ویژه کلان شهرها افزایش بی رویه جمعیت بدون توجه به ظرفیت خدمات و تأسیسات، پاسخ گو به نیازهای اساسی شهروندان است. ایجاد رابطه ای متعادل بین جمعیت و ظرفیت منابع مورداستفاده به منظور پایداری منابع باکیفیت استاندارد برای نسل های آتی، ضرورت توجه به مقوله ظرفیت برد را در تدوین برنامه های شهری آشکار می کند. ظرفیت برد نقش بسزایی در پایداری محیط های شهری دارد، به ایجاد تعادل بین میزان جمعیت و منابع موجود در شهر و به تبع آن مدیریت بهینه شهری کمک می کند. هدف: شناخت عوامل مؤثر بر پایداری زیستی، سنجش ظرفیت جمعیت پذیری و ارائه راهبردهای مدیریت برای بهبود شهر از اهداف این پژوهش است. روش پژوهش: پژوهش حاضر توسعه ای– کاربردی و روش تحقیق از نوع تحلیلی _ توصیفی است. اطلاعات موردنیاز پژوهش به روش اسنادی- کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. برای بی مقیاس سازی شاخص های (جمعیت، آب، برق و فضای سبز) از روش فازی استفاده و سپس شاخص های مذکور در محیط نرم افزار ArcGIS با روش های آماره گیتس اردجی، تحلیل خود همبستگی فضایی موران، پهنه بندی تکنیک موریس و مدل عدد فشار تجزیه وتحلیل شده است. نتایج و نوآوری پژوهش: نتایج نشان دهنده آن است که مقدار موران جمعیت، آب، برق و فضای سبز به ترتیب 17/0، 15/0، 15/0 و 03/0 است. به طوری که سه شاخص اول از الگوی خوشه ای قوی پیروی می کنند؛ در حالی که شاخص فضای سبز به صورت پراکنده در سطح شهر توزیع شده است. بیشترین توان جمعیت پذیری ظرفیت تحمل شاخص های آب، برق و فضای سبز به ترتیب برابر با 105639، 129121 و 528540 نفر است. براساس تحلیل های آستانه ظرفیت تحمل جمعیت، مصرف آب و توزیع برق شهر جدید سهند در بازه فشار بحرانی قرار گرفته است؛ در حالی که شاخص فضای سبز در آستانه مطلوب است. به طوری که در چندین سال اخیر شهر دارای سرانه فضای سبز بسیار خوبی بوده و ظرفیت تحمل آن بیش از 80 درصد است.
۱۴.

تحلیل جایگاه سرمایه های اجتماعی و فرهنگی در روند توسعه ی گردشگری در بازار کهن تبریز

نویسنده:
منبع: گردشگری و اوقات فراغت دوره ۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۴ 151 - 166

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی سرمایه فرهنگی توسعه گردشگری بازار کهن تبریز توسعه پایدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 260 تعداد دانلود : 433
صنعت گردشگری، به دلیل ماهیتش، ارتباطات بسیاری با جامعه و فرهنگ های مبدأ و مقصد گردشگری دارد که مدیریت این تفاوت های فرهنگی و رفتاری نقش مهمی در توسعه ی این صنعت خواهد داشت. سرمایه های اجتماعی و فرهنگی دو مفهوم مهم در این زمینه هستند و امروزه نقش بنیادینی در توسعه ی پایدار کشورها دارند. در این پژوهش، تلاش بر این بوده تا نقش و جایگاه این دو نوع از سرمایه در مجموعه ی میراث جهانی بازار تاریخی تبریز به منظور توسعه ی صنعت گردشگری بررسی شود که، با توجه به سرمایه های اجتماعی و فرهنگی نهفته در بازار تاریخی تبریز، ابتدا مفاهیم سرمایه های اجتماعی و فرهنگی تبیین و پس از بیان کارکردهای گوناگون مجموعه بازار کهن، ساختار و ارتباطات مؤلفه های آن ها تحلیل و مدلی نظری - کاربردی ارائه شده است. سپس، برای شناخت وضعیت این دو نوع از سرمایه و مؤلفه های آن ها در مجموعه ی بازار کهن، داده های اولیه، که از طریق مصاحبه با اهالی بازار گردآوری شده بودند، در محیط نرم افزار SPSS تحلیل شدند. براساس نتایج حاصله، مؤلفه ی اعتماد به نهادهای دولتی در بین بازاریان در سطح پایین و همچنین برخی محافظه کاری ها در مقابل دگرگونی ها و مسائل فرهنگی وجود دارد که با رفع این موارد، از طریق به کارگیری سرمایه های اجتماعی، می توان از پتانسیل های عظیم نهفته در بازار کهن تبریز برای توسعه ی پایدار گردشگری استفاده کرد.
۱۵.

تولید فضاهای «حیات شهری باکیفیت»، مطالعه موردی: کاربران مرکز شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۶ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۶) 55-33

کلید واژه ها: فضای زیسته کنش های بدنی نقشه های ارزیابانه مرکز شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 152 تعداد دانلود : 926
نظریه تولید فضا دربرگیرنده کنش متقابل صورت های ذهنی (بازنمایی ها)، مکان (ویژگی های کالبدی) و کنش انسانی (زندگی زیسته) است. بنابراین، فرض می شود که فضا ظرفی ثابت نیست، بلکه محصولی اجتماعی است که انسان ها آن را پی درپی تولید و بر سر آن مذاکره می کنند. آنها فضای طراحی شده را دگرگون می کنند و آن را به فضای زیسته نزدیک می سازند. مطالعه حاضر با تأکید بر مفهوم «فضای زیسته» لوفور به بررسی این موضوع می پردازد که چگونه کاربران مرکز شهر رشت فضاهای «حیات شهری باکیفیت» را تولید می کنند. نتایج مطالعه عمدتاً براساس روش پیمایشی بوده است . داده ها علاوه بر پرسشنامه و نقشه برداری ارزیابانه، از طریق گفتگوهای ساختارنیافته و مشاهده جمع آوری شده است. تحلیل داده ها براساس روش های آمار توصیفی و استنباطی انجام شده است. این مطالعه نشان داد که کابران مرکز رشت با انتخاب آگاهانه مکان فراغت خود و از طریق کنش های خاصی به فضاهای زیسته روزمره خود معنا می دهند. آنها این کنش ها را در مکان هایی با ویژگی های کالبدی متمایز (کیفیت های دیدنی، مکان های نمادین) انجام می دهند. به علاوه، این کاربران با ایجاد مفهوم «اجتماعی بودن» با دوستان و آشنایان از طریق اوقات فراغت، دارای پیوندهای اجتماعی معناداری هستند. وانگهی، شکل گیری فضاهای «حیات شهری باکیفیت» با هفت ویژگی مطلوب «فضاهای سبز»، «بافت های تاریخی»، «فعالیت ها»، «نظارت طبیعی»، «احساس مالکیت»، «مقیاس انسانی»، و «مدیریت و نگهداری» از سوی کاربران تفسیر می شود.
۱۶.

تحلیلی بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد انسجام و پیوستگی بر اساس آینده پژوهی سناریو مبنا، مطالعه موردی: محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۱۰ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 41 - 63

کلید واژه ها: بازآفرینی پایدار GBN برنامه ریزی کمی راهبردی آینده پژوهی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 783 تعداد دانلود : 628
بازآفرینی شهری به منظور معکوس نمودن جریان تغییر و افت شهری هست. در بستر بازآفرینی شهری گونه های جدید سازمانی در حال شکل گیری هستند که هدف آن ها نگاه توسعه از پایین به بالاست که در آن همه کنشگران درگیر شده و این امر موجب توسعه راه حل های پایدار در بلندمدت می شود. این پژوهش با هدف بازآفرینی پایدار محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی شهر تبریز صورت گرفته است. روش پژوهش بر اساس ماهیت، تطبیقی- تحلیلی و از منظر هدف جزء تحقیق های کاربردی محسوب می شود. متغیرهای استخراج شده از مبانی نظری، از طریق مصاحبه با 15 نفر از کارشناسان خبره (اساتید دانشگاه، متخصصان، مدیران و کارشناسان اداره مسکن و شهرسازی و شهرداری) موردبررسی قرار گرفت. در این پژوهش از شاخص های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و مدیریتی و نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از مدل های تحلیل معادلات ساختاری، مدل سناریونویسی GBN، SWOT و QSPM بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان داد که از بین 39 عامل 15 عامل کلیدی در بازآفرینی محدوده موردمطالعه نقش دارند که بر اساس اهمیت و عدم قطعیت دو عامل اقتصادی و مدیریتی چهار سناریو مطرح گردیده که برای رسیدن به سناریو طلایی باید راهبرد رقابتی (ST) موردتوجه قرار بگیرد و با ارائه راهبردهای تهیه طرح ویژه بافت های تاریخی محلات، ایجاد سرمایه گذاری برای اشتغال و زمینه برای فعالیت NGO ها و کارهای دریافت وام ویژه بازآفرینی و نظارت دقیق بر رعایت قوانین و مقررات شهرسازی می توان به بازآفرینی بافت های پایدار محلات موردمطالعه اقدام نمود.
۱۷.

بررسی نقش محوری جریان فضایی– زمانی فعالیت های زمان غروب و شب در ادراک امنیت، مطالعه موردی: مرکز شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شهری دوره دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۰ 73 - 88

کلید واژه ها: حیات شبانه مسیرهای فضا - زمان فعالیت ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 150 تعداد دانلود : 260
حیات شبانه راهی واقعی برای گسترش روزِ کاری و نیروی محرکی برای رشد و توسعه ملی است. مطالعه حاضر با اتخاذ چارچوب تحلیلی جغرافیای زمان و تحلیل کمی روال های مصرف حیات شبانه در مرکز شهر رشت می کوشد به این سئوال اصلی پاسخ دهد که چگونه شهر رشت می تواند بستر مناسبی را برای جریان فضایی_زمانی فعالیت های زمان غروب و شب فراهم سازد؟ برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون خی دو و تحلیل خوشه ای دومرحله ای) به وسیله نرم افزار SPSS انجام شد. تفاوت های چشمگیری در نوع مصرف حیات شبانه در مرکز شهر با استفاده از تحلیل خوشه ای آشکار شد. با وجود این، عدم تجانس در مسیرهای فضا_زمان را می توان در دو الگوی مشخص خلاصه کرد: «پارک گردی» و «خرید». این الگوها از بسیاری جهات با یکدیگر متفاوت بودند اما از نظر موقعیت در یک بخش از مرکز شهر (سبزه میدان) دیده شدند. اهمیت پیش بین های اصلی به ترتیب نزولی عبارت بودند از: قومیت گروه (00/1)، جنس گروه (00/1)، اندازه گروه (00/1)، نوع فعالیت/ تفریح شبانه (82/0)، متوسط زمان صرف شده (60/0)، شرایط زندگی (48/0)، قومیت (42/0)، مکان (33/0)، جنس (27/0) و سطح تحصیلات (18/0). در مقابل، نقش حرفه و نوع کار، محل اقامت و سن بسیار کم بود. نتایج نشان داد که اکثریت مصرف کنندگان حیات شبانه احساس امنیت می کردند و این امنیت ادراک شده را بیشتر (%2/78) ناشی از «فعالیت ها/ مردم در خیابان و...» می دانستند. در محدوده مورد مطالعه، زنان نقش و حضور گسترده ای در تولید اجتماعی فضا داشتند و این نقش و حضور را می توان به ادراک آنها از احساس امنیت در حیات شبانه مرکز شهر نسبت داد. طبق نتایج بالا و همچنین متوسط زمان رسیدن به نخستین فعالیت شبانه (19:28) و متوسط زمان صرف شده در مرکز شهر (21/3 ساعت)، رشت می تواند تنها بستر مناسبی برای جریان فضایی_زمانی فعالیت های زمان غروب باشد (بین ساعات 18 تا 23). سه پیشنهاد اثربخش به صورت توأمان برای تغییر رویه فعلی مطرح می شود که عبارتند از ایجاد تنوع فعالیتی بیشتر در مرکز شهر، مدیریت منطقه از طریق افزایش کیفیت فضاهای شهری و حمایت از طولانی شدن ساعات فعالیت شبانه و حمل ونقل عمومی همیشگی در اواخر شب.
۱۸.

تحلیل و سنجش رابطه کلیشه های جنسیتی و توانمندسازی زنان در نواحی فقیرنشین شهری (مطالعه موردی: سکونتگاه های غیررسمی شهر ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۷۷ 47 - 59

کلید واژه ها: کلیشه های جنسیتی توانمندسازی زنان سکونتگاه های غیررسمی شهر ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 199 تعداد دانلود : 620
به دنبال بازنگری مفهوم توسعه پایدار، امروزه کشورهای در حال توسعه، در پی جلب مشارکت زنان در فرآیند توسعه می باشند. در سکونت گاه های غیررسمی، یکی از موانع توانمندسازی زنان در نقش آفرینی آن ها در فرایند مشارکت در ساماندهی محلات مسکونی خویش، وجود عقاید قالبی یا کلیشه هاست. کلیشه ها نقشی غیرقابلیتی به زنان داده اند. به طوری که آن ها هیچ فرصتی برای کسب قدرت و توانمندی نمی یابند. بنابراین در روند توانمندسازی زنان، مطالعه ساختارهای بازدارنده فرهنگی حائز اهمیت است. هدف این مقاله تحلیل رابطه کلیشه های جنسیتی و توانمندسازی زنان در سکونت گاه های غیررسمی است. همچنین رابطه توانمندسازی زنان با متغیرهای زمینه ای نظیر سن، تأهل، تحصیلات، وضعیت اشتغال و مهاجرت سنجیده می شود. پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی- کاربردی و از نظر روش، پیمایشی- تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، زنان 18 سال به بالای ساکن در سکونت گاه های غیررسمی شهر ایلام می باشد که با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی طبقاتی متناسب با حجم و بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران، 377 نفر انتخاب شدند. روایی پرسشنامه با استفاده از روایی محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ (89/0) بدست آمد. برای تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS، از آزمون های همبستگی پیرسون، دو نمونه ای مستقل (T)، تحلیل واریانس (F) و تحلیل رگرسیونی بهره گرفته شد. از نرم افزار AMOS نیز برای مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین توانمندسازی زنان و میزان اعتقاد به کلیشه های جنسیتی با اطمینان لازم رابطه معناداری وجود دارد. همچنین متغیرهای زمینه ای همچون سن، وضعیت تأهل، تحصیلات، مهاجرت و وضعیت اشتغال رابطه معناداری با توانمندسازی زنان دارند. از این رو توانمندسازی آنان در این زمینه ها، بسترهای ظرفیت سازی اجتماعی محلی را فراهم می آورد.
۱۹.

تحلیل نیروهای موثر در شهری شدن رانت در قالب طرح های آماده سازی زمین مسکونی شهری (مطالعه موردی: شهر زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۳ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۵) 85 - 103

کلید واژه ها: تولید فضای شهری رانت جویی بازتوزیعی شهر زنجان شهری شدن رانت طرح آماده سازی زمین مسکونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 219 تعداد دانلود : 457
تولید فضای شهری برآیند تعاملی فرایند های محیطی، اقتصادی، اجتماعی،و سیاسی است. وجه اشتراک میان نظام های اقتصادی متفاوت هر کشوری حضور عامل تولید زمین به عنوان مهم ترین رکن توسعه شهری در برقراری رابطهیادشده است. هر چقدر قدرت نهادها و مدیران محلی در مدیریت جریانات اقتصادی-اجتماعی و کالبدی شهر ضعیف باشد، کنشگران فعال در بازار زمین و مستغلات شهری به عاملان اصلی در توسعه شهری و تولید فضای رانتی تبدیل می شوند. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی نقش عوامل و مؤلفه های تأثیر گذار بر تولید فضای رانتی شهر زنجان در درون صورت بندی نظام اقتصادی رانتیر کشور به واسطه طرح های آماده سازی زمین مسکونی بررسی می شود. گردآوری داده ها با مطالعات کتابخانه ای و میدانی انجام شد. تحلیل داده ها نیز با روش دلفی، مدل TODIM، تحلیل مسیر و مدل DPSIRبا کمک نرم افزار SPSSانجام شد. نتایج برآمده از آزمون تحلیل مسیر نشان می دهد شاخص های کنترل محدوده شهری با اثر مستقیم 527/0بیشترین ارتباط را با ساخت شهری مبتنی بر رانت دارد و شاخص سهم قیمت زمین در قیمت تمام شده مسکن با ضریب 794/0 و سهم ارزش افزوده نفت در تولید ناخالص داخلی با ضریب 792/0 بیشترین تأثیر را در تولید فضای رانتی از نظر رتبه بندی مدل تودیم دارد. در این رابطه برای مقابله با تولید فضای رانتی،جلوگیری از تبدیل زمین به اوراق بهادار ملکی و مستغلاتی برای بروز کنش رانت جویی بازتوزیعی و چرخش به سیاست های بازآفرینی شهری ضروری است.
۲۰.

بررسی مغایرت کارکردی کاربری های شهری در ارتباط با ارزش زمین (مطالعه موردی: منطقه 1 شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۷۵ 1 - 16

کلید واژه ها: مغایرت کاربری - کارکردی قیمت زمین شهری منطقه 1 تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 282 تعداد دانلود : 708
رشد شهرها و افزایش جمعیت آن در دهه های اخیر، زمین شهری را به کالایی ارزشمند از جهت اقتصادی و کمیاب تبدیل کرده است. این روند رو به رشد، موجب تقویت هرچه بیشتر نظریه استفاده از زمین در جهت منافع عمومی شهروندان شده و نقش برنامه ریزی کاربری اراضی را پررنگ تر کرده است.با این وجود گسترش مناسبات سرمایه داری در شهرها، اقتصاد زمین و اضافه ارزش ناشی از آن را که به دلیل محدودیت عرضه و افزایش  تقاضا ایجاد می شود به وسیله ای برای کسب سود اقتصادی تبدیل کرده؛ به گونه ای که این ارزش مازاد، شهروندان را ترغیب می کند که کاربری زمین خویش را حتی به شکل غیرقانونی تغییر داده و کاربری هایی با سودآوری متناسب با این ارزش را جایگزین کنند. این تغییر، مغایرت های کاربری-کارکردی در طرح های تفصیلی را موجب شده و سبب ایجاد نابسامانی در شهرها می شود که منطقه یک شهر تبریز نیز از این امر مستثنی نیست. این پژوهش بر اساس  هدف در گروه تحقیقات کاربردی قرار می گیرد و به لحاظ ماهیت و گرد آوری داده ها توصیفی- تحلیلی محسوب می شود.قیمت زمین برای دو دوره 1390- 1385 و 1394-1390 و تغییرات کاربری در منطقه از طریق برداشت میدانی جمع آوری و برای تعیین رابطه بین قیمت و میزان تغییرات از ضریب همبستگی پیرسون؛ جهت تحلیل پراکندگی و تمرکز تغییرات در ارتباط با محدوده های قیمتی از مدل تحلیل لکه های داغ و در رابطه با شبکه ارتباطی از تابع کرنل و دستور بافر در محیط GIS استفاده گردیده است.نتیجه ضریب پیرسون برای دوره اول برابر 840. و دوره دوم، 0853 می باشد که بیانگر وجود همبستگی مثبت و بالا بین دو متغیر قیمت و میزان تغییرات است. بیشترین تغییرات صورت گرفته نیز در محله های با قیمت زمین بیشتر می باشد.همچنین 96.7 درصد از کل مغایرت ها در فاصله صد متری شبکه معابر بوده که از این مقدار نیز 52.6درصد در فاصله 25 متری راههای اصلی قرار دارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان