ابوالقاسم دادور

ابوالقاسم دادور

مدرک تحصیلی: عضو هیئت علمی, گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۱ تا ۹۷ مورد از کل ۹۷ مورد.
۸۱.

مطالعه تطبیقی سرلوحه شماره های نخست روزنامه های وقایع اتفاقیه و دولت علیه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی هنر سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۵ 91-101

کلید واژه ها: سرلوحه روزنامه دولت علیه ایران سرلوحه روزنامه وقایع اتفاقیه چاپ سنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
روزنامه های وقایع اتفاقیه و دولت علیه ایران، از اصلیترین روزنامه های زمان قاجار بودند. این روزنامه ها، دارای سرلوح رسمی دولت ایران در آن زمان هستند که نشان از اهمیت و رسمیبودن آنها دارد. دو هنرمند بزرگ دوران قاجار، میرزا علیقلی خویی، هنرمند مردمی و پرکار دوران قاجار سرلوح روزنامه وقایع اتفاقیه را و میرزا ابوالحسنخان غفاری(صنیعالملک)سرلوح روزنامه دولت علیه ایران را در روزنامه ها مصورکردهاند. تلاش نگارندگان در مقاله حاضر برآن بوده تا با معرفی روزنامه های وقایع اتفاقیه و دولت علیه ایران از وجه بصری و هنرمندان آنها، به شباهتها و تفاوتهای سرلوحه این دو روزنامه با تأکید بر ارزشهای بصری آنها که هدف این پژوهش نیز هست، دستیابند. آنچه در این پژوهش مورد بررسیقرارگرفته، اهمیت روزنامه های قاجار و تزئینات اطراف نشان رسمی دولتی است آنچنانکه، کیفیت و ظرافت تصویرها و نقشهای اطراف شیر و خورشید نیز، متفاوت تصویرشدهاند. بنابر آنچه بیانشد، پرسشهای این مقاله بدینترتیب است: هماهنگی موجود در فضای تزئینی اطراف نشان شیروخورشید، چگونه طراحیشدهاست. در طراحی سرلوحه های دو روزنامه وقایع اتفاقیه و دولت علیه ایران، چه تفاوتها و شباهتهایی دیدهمیشود. روش تحقیق بهکارگرفتهشده، توصیفی- تاریخی است و روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانهای با توجه به منابع مکتوب و آثار هنری آن دوران است. نهایت، آنچه در بخش نتیجهگیری بهدستآمد این است که هر دو روزنامه دارای سر لوحه هایی خلاقانه بوده و متأثر از اتفاقات روزنامه ها هستند. افزونبراینکه، آثار میرزاعلیقلی خویی عامیانه و آثار صنیعالملک، رسمی و درباریاند.
۸۲.

بررسی تأثیرات نقاشی ساسانی بر دیوارنگاره های سغدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴ 23 - 32

کلید واژه ها: پنجکنت دیوارنگاره مانویت هنر ساسانی هنر سغدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۵۰
این مقاله با توجه به آثار مکتوب و تصویری باقی مانده از هنر ساسانی و سغدی که در زمان امپراتوری ساسانی در دوره هایی زیرمجموعه این پادشاهی بوده است به بررسی تأثیرات هنر ساسانی بر دیوارنگاره های سغدی می پردازد؛ جامعه آماری مورد بررسی 3 نمونه از نقش -برجسته ها و نقاشی دیواری های ساسانی و 6 نمونه از نقاشی دیواری های سغدی می باشد. روش تحقیق، توصیف و تحلیل نگاره ها ست و هدف بازشناسی تأثیرات نگاره های ساسانی بر دیوارنگاره های سغدی است، زیرا به اعتقاد بسیاری پژوهشگران نقاشی سغدی عامل انتقال ویژگی های نگاره های ساسانی به نگارگری ایران پس از اسلام می باشد و نتیجه حاصل از آن نشان می دهد علی رغم موقعیت درخشان سغد، همواره تأثیرات هنری ساسانی در نقاشی سغدی تأثیر گذار بوده است، بیشتر تأثیرگذاری نگاره های ساسانی برنگاره های سغدی در ویژگی های صوری نگاره ها از نظر فضای تصویری، استفاده از رنگ های تخت و درخشان، و نادیده گرفتن توالی زمانی و ابعاد مکانی و رویکرد به شیوه خطی می باشد، لیکن نقاشی سغدی از اصالت خاص خود بهره مند است و بنا به خاستگاه فرهنگی خویش همواره سعی درحفظ ارزش های فرهنگی و هنری خود می نمودند. سغدیان در نقاشی های خود نه تنها از ساسانیان بلکه از فرهنگ های تصویری دیگر سرزمین ها مانند خوارزم، هند و یونان نیز تأثیر گرفته اند.
۸۳.

پوشاک ایرانی ایزد مهر، نمادی شرقی در فرهنگ و تجلیات میترا در غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۸ پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ 1 - 13

کلید واژه ها: ایزدِ مهر پوشاک لباس کلاه فریجی میترا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۵۶
پوشاک مردمان ِایران زمین در دوران باستان از مواردی است که نقش بسزایی در فرهنگِ این سرزمین ایفا می کند و در پوشاک ایزدمهر، الگوی ایرانی را می توان دید. با حضور این کیش در اروپا، پوشاک ایرانی مهر به عنوان لباس میترای غربی در نقش معروف تاورکتونی (گاو کشی) متجلی شده است. پس از حضور کیش مهر در اروپا، مسیحیت ظهور کرد و علی رغم عناد مسیحیان و از بین بردن مظاهر مهرپرستی، این آیین در دل مسیحیت متبلور، استحاله گردید و موجب شد تا عناصر آن در نهاد این دین رسوخ کند که امروزه به عنوان اصلی ترین و شناخته شده ترین عناصر و نمادهای آن به شمار می آیند. یکی از این عناصر، پوشاک و کلاه ویژه ی مهرپرستان است که حتی در جزییات نیز مسیحیت از آن پیروی تام کرده است. رنگ ارغوانی برگرفته از پوشاک اشرافی هخامنشیان و لباس ایزدمهر که امروزه به عنوان رنگی مقدس در لباس پاپ و کاردینال ها است، نمونه ای از این تجلیات است. در این مقاله، ابتدا پوشاک ایزد مهر با توجه به ماهیت ایرانی آن و سپس سیر تحول و تطور آن در میترای غربی و پوشاک مسیحیت مورد مطالعه قرار گرفته است.
۸۴.

موقعیت اجتماعی و فرهنگی زن در تمدن عیلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱ تابستان ۱۳۸۹ شماره ۴

کلید واژه ها: الهه مادر ربه النوع زن عیلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰
: بینش مذهبی انسان ابتدایی نمی توانست جز در «اصل مادینه هستی» قدرت های برتر آسمانی و زمینی را تجسم عینی بخشیده و بدان اقتدا کند. هر یک از جوامع کهن بر گرد نماد یا نمادهایی از اصل مادینه ی هستی که منشاء و مبنای بزرگ مادر اولیه است حلقه می زدند و آن را می پرستیدند. اندیشه ی مذهبی انسان باستانی در تحولات بعدی سرانجام به مرحله ای انجامید که در آن مرحله پرستش خدایان متعدد با صورت ها و اندام های انسانی پذیرفته شد. تاریخ ایران شاهد درخشش جایگاه زن در برهه های مختلف بوده است. زنان در ادوار مختلف نگهبان آتش، مخترع و سازنده ی ظروف سفالین، یابندگان نباتات، آزمایش کننده ی کشت و زرع، اداره کننده ی قبیله و در عین حال سلسله زنان زنجیر اتصال خانواده بوده است. آن ها با ساختن سفال به علم شیمی، هنگام رشتن و نخ تابی به علم فیزیک و از راه نساجی به علم مکانیک آشنا شدند. پژوهش در خصوص مقام و جایگاه زن در تمدن عیلام از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا ایرانی ها بخش عمده ای از فرهنگ و تمدن خود را از عیلام گرفته اند. مضافاً به این که «اصل مادینه هستی» در مرکز اندیشه ی مذهبی عیلامیان قرار داشته و خدایان مادینه در جرگه خدایان اصلی بوده اند. در تفکر حقوقی عیلامی، زن جایگاه انسانی و به حق خود را داشته و هرگز به نام «فرودست» در مقام خواهان یا خوانده دعاوی ظاهر نشده است. علاوه بر آن، کلیه آراء حقوقی نیز به نام خدایانی ظاهر شده که در غالب موارد جنسیت زن داشته اند. در جامعه ی عیلام شهادت زنان مانند مردان مورد قبول بوده و نام زنان در همه گزارش های قضایی به عنوان شهود به چشم می خورد. زن در زمان عیلامی ها اهمیت زیادی پیدا می کند تا جایی که شیروکدوه یکی از پادشاهان سلسله اپارتی (اپرتی) مادر خود را به عنوان سوکال شوش منصوب می کند.
۸۵.

تحلیل تطبیقی دو نگاره از بارگاه سلیمان نبی بر اساس الگوی نشانه شناسی اجتماعی تصویر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۶ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 39 - 50

کلید واژه ها: نگاره بارگاه سلیمان نشانه شناسی اجتماعی تصویر گونترکرس تئودور ون لوون عصر تیموری عصر صفوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۱۹
گرایش به موضوعات مذهبی، آموزه های دینی و زندگی پیامبران همواره در هنر تصویرگری ایران حضوری چشمگیر داشته است. نقل این مضامین در حیطه ی تصویر، علاوه بر گسترش مبانی و تفکر دینی، اهداف دیگری را نیز در خود مستتر داشت که متناسب با ساختار اجتماعی و شرایط محیطی تولید هر یک از این آثار قابل تفسیر است. هدف از پژوهش حاضر خوانش یکی از این مضامین؛ بارگاه سلیمان، در دو نگاره متعلق به اعصار تیموری و صفوی است تا علاوه بر واکاوی دلالت های ضمنی، فرآیند فرهنگی و اجتماعی موثر در ساختار نگاره ها را بررسی کند. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و بر اساس الگوی نشانه شناسی اجتماعی تصویر است؛ مبحثی که دو نشانه شناس مطرح به نام های ون لوون و کرس با توجه به نظریات هالیدی زبان شناس، الگوهایی درباره تصویر مطرح کرده و فرانقش هایی را برای آن پیشنهاد داده اند. نتایج حاصله غلبه گفتمان سیاسی در تصاویر را نشان داد که با توجه به بافت تاریخی تولید هر یک، عناصر و اجزا در جهت مقاصد تبلیغی نهاد قدرت، برای نمایش شکوه و ثبات نسبی حکومت در عصر تیموری و ابزاری در خدمت مشروعیت بخشی به ساختار عقیدتی، سیاسی در دوره ی صفوی به کار رفته اند.
۸۶.

معرفی و شناسایی دو نسخه خطی شاهنامه مصور کاخ موزه سعدآباد از نظر ساختار بصری نگاره ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۹۸) ۴۹۹-۴۸۴
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۸۹
نسخه های خطی از جمله آثار بسیار ارزشمندی هستند. مطالعه آنها کمک شایانی در کشف زوایای پنهان فرهنگ و هنر دارد. در این میان، موزه به عنوان یکی از مهم ترین مکان هایی است که در حفظ آثار نفیس همچون نسخه های خطی و سایر آثار تاریخی که از گذر ایام به یادگار مانده اند، نقش بسزایی دارد؛ آثاری همچون نسخ خطی و مصور که در حوزه نگارگری ایرانی، جایگاه ویژه ای از نظر مطالعه هویت و هنر ایرانی-اسلامی دارد. در این مقاله که بخش عمده آن براساس پژوهش کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته است، ساختار تصویری ۱۰ نگاره از دو نسخه خطی بررسی می شود. از نگاره های دو شاهنامه فردوسی، از نسخ خطی ارزشمند ادبی و هنری محفوظ در کاخ موزه سعدآباد بررسی می شود. هدف از بررسی نگاره های این دو شاهنامه مصور، در واقع بررسی و شناساندن این دو نسخه کمیاب و ناشناخته است و از طرف دیگر معرفی گنجینه هایی از هنر فاخر ایران زمین که تاکنون شرایط معرفی آنها نبوده و این مقاله مجالی برای آشنایی مختصری با آنهاست. دو نسخه شاهنامه مورد نظر یکی مربوط به اواخر دوره تیموری و اوایل صفوی و دیگری مربوط به دوره قاجار بوده که به وضوح دارای ویژگی هایی هستند که از نظر جلوه های ویژه بصری کاملاً قابل مطالعه هستند. بررسی ساختار ظاهری و ویژگی های منحصر به فرد این دو شاهکار هنری، که نتیجه نهایی آن آشنایی بیشتر با عناصر تشکیل دهنده نگاره ها، نوع رنگ و رنگ آمیزی، ترکیب بندی و... به کاررفته در هر دو اثر برای مطالعات بیشتر در آینده است، حائز اهمیت است. علی رغم موضوع های مشابه در هر دو شاهنامه، هریک دارای ویژگی های منحصربه فردی است که نشان از هویت مستقل هریک در جایگاه خود دارند.
۸۷.

هویت یابی میوه های فولادی قاجاری، موجود در موزه ملی ایران (به استناد متون ادب فارسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۵ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 55 - 62

کلید واژه ها: میوه های فولادی عصر قاجاریه متون ادب فارسی به ترنج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۱۲
تعداد شش میوه فولادی از عصر قاجاریه، در موزه ملی ایران وجود دارد که تا حال معرفی نگردیده اند و فرض مقاله بر این است که می توان به استناد متون ادب فارسی این میوه ها را هویت یابی نمود؛ از این رو هدف پژوهش پیش رو یافتن هویت این میوه ها به استناد متون ادب فارسی است. روش اتخاذ شده برای نیل به این هدف، ابتدا بررسی ویژگیهای ظاهری این میوه ها و سپس یافتن پیشینه میوه های فلزی در متون ادب فارسی، بعد طبقه بندی و انطباق آنها با مورد مطالعاتی می باشد؛ نتیجه اخذ این روش نشان داد، میوه های فولادی موزه ملی «به» و «ترنج» هستند و سابقه ساختن این میوه ها به دو صورت بویا و غیربویا، به ایران قبل از اسلام می رسد؛ و دلیل ساخت این میوه ها را با توجه به اینکه بر روی دو عدد از آنها نام ناصرالدین شاه نگاشته شده، می توان باستانگرایی پادشاهان قاجاری دانست. بنابراین نتایج این پژوهش علاوه بر اینکه موجب دمیدن روح حیات به تعدادی اشیاء خاموش موزه ای گردید؛ حتی در گامی فراتر موجب تکمیل اسناد تاریخی و فرهنگی این مرز و بوم شد؛ زیرا علیرغم اشارات فراوان به میوه های فلزی در متون ادب فارسی، میوه های فولادی موجود از عصر قاجاریه، تنها نمونه متجسد از یک سنت باستانی در ایران می باشد.
۸۸.

تبیین نسبت «بافت محورانه» میان زیبایی شناسی و اخلاق در گرافیک تجاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۲ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ 37 - 46

کلید واژه ها: زیبایی شناسی اخلاق خودآیینی اصالت اخلاق بافت محوری بریس گات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۷۶
شرح و تبیین رابطه میان هنر و اخلاق، از دیرباز سهم عمده ای در پیکره تفکر فلسفی داشته است. با مطالعه ای بر گونه شناسی این نظریات، می توان روابط میان هنر و اخلاق را در دو ساحت «اصالت اخلاق» و «خودآیینی هنر» طبقه بندی کرد. قائلان به نظریه اصالت اخلاقی، بر مبنای اصول اخلاقی، به قضاوت آثار هنری می پردازند؛ حال آن که مدعای حامیان خودآیینی، جدایی مرزهای زیبایی شناسی از اخلاق است. در گرافیک تجاری که از اقتضائات جامعه امروزی و هنر آن به شمار می آید، امروزه با کمترین تبلیغی مواجه هستیم که به بازنمایی عینی ویژگی های کالا یا خدمات بپردازد؛ شمار کثیری از تبلیغات تجاری، به مدد استفاده از عناصر تخیلی در بیان و تکنیک های تصویری، به «بازنمایی کاذب» ویژگی هایی از محصول می پردازند که مطابق خصوصیات ماهوی کالا و خدمات نیست؛ با اتخاذ رویکردی اخلاقی به مسئله حاضر، عدم صدق یادشده در تبلیغات تجاری، از مصادیق قبح اخلاقی است، اما از سوی دیگر، نمایش ویژگی و خصوصیات عینی محصول، ساحت خلاقانه اثر را مخدوش خواهد کرد. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی و ابزار جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای، به بازخوانی نظریه های هنر و اخلاق پرداخته و کاربست دیدگاه بافت محوری «بریس گات» را در صورت بندی تناقض یادشده میان وظیفه اخلاقی و وجه زیبایی شناختی در تبلیغات، نشان می دهد.
۸۹.

بررسی نقشمایه های مردانه در تمدن ایلام (از اوایل هزاره سوم تا اواسط هزاره اول ق م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۹ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ 17 - 26

کلید واژه ها: نقشمایه تمدن ایلام مرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۵۹
استفاده از نقشمایه های انسانی از کهن ترین زمان در آثار هنری به جامانده از تمدن های مختلف و در دوره های تاریخی متفاوت مرسوم بوده است. پیکره های کوچک و بزرگ انسانی از مواد مختلف و همچنین نقوش انسانی  بر روی ظروف و لوازم دیگر در تمدن ایلام، نشان دهنده اهمیتی است که انسان ایلامی برای خود قائل بوده است. در حقیقت همین نقشمایه های انسانی، مهم ترین منابع تصویری در جهت شناخت فرهنگ ایلامی محسوب می شود. پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تاریخی و با استفاده از منابع مکتوب صورت پذیرفته، به بررسی نقشمایه های انسانی و به طور ویژه نقوش مردانه در تمدن ایلام می پردازد چرا که تمدن ایلام به توجه ویژه به نقش زن شهرت  دارد و این پژوهش در پی آنست که با بررسی نقوش مردانه، شناخت بیشتری از اوضاع فرهنگی و اجتماعی ایلامیان به دست دهد. هدف از این پژوهش بررسی موتیف های مردانه ای است که می توانند جایگاه مرد ایلامی را بیان کنند. موتیف هایی چون نوع آرایش موی سر و صورت، نوع کلاه و لباس و نحوه نمایش پیکره های مردانه که به تکرار در آثار ایلامی آمده است به طور تصویری مورد بررسی قرارگرفته است. نگاهی خاص به  نقشمایه های مردانه ای شده است که می توانند بیانگر جایگاه مرد در تمدن ایلام باشند.
۹۰.

مطالعه باستان گرایی در نگاره های نسخه چاپ سنگی شاهنامه امیر بهادری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره بهار ۱۴۰۳ شماره ۶۹ 63 - 77

کلید واژه ها: باستان گرایی چاپ سنگی شاهنامه امیربهادری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۱۴
باستان گرایی از جریانات فکری بود که در اواخر دوره قاجار توسط برخی متفکرین آزادی خواه، نویسندگان، ادبا و رجال درباری مطرح گردید. این پدیده به ستایش و احیای جهان بینی دوران پیش از اسلام و تکریم قدرت سلسله های پادشاهی ایرانی پرداخت و عرصه های مختلف فرهنگی، سیاسی، ادبی و هنری جامعه را تحت تاثیر خود قرار داد. شاهنامه چاپ سنگی امیر بهادری یکی از صدها آثاری بود که سعی در تجلی این اندیشه از طریق هنر داشت، این اثر مهم در دوره مظفرالدین شاه قاجار به دستور امیر بهادر، وزیر و رییس گارد سلطنتی، تهیه و در دوره محمدعلی شاه به چاپ رسید. هدف از این پژوهش تحلیل بصری باستان گرایی در نگاره های نسخه مذکور است. سوالات پژوهش نیز عبارتند از؛ 1- باستان گرایی در نگاره های شاهنامه امیر بهادری با چه نشانه ها و علایمی متجلی شده است؟ و 2- منابع الهام بخش نگارگران این شاهنامه چه بوده است؟ به منظور یافتن پاسخ، به روشی توصیفی- تحلیلی به تفسیر و تطبیق داده ها که حاصل واکاوی 50 نگاره از شاهنامه امیر بهادری بود، پرداخته شد. جمع آوری اطلاعات نیز به صورت فیش برداری از منابع کتابخانه ای، مشاهده و گزینش تصاویر بوده است. نتایج حاکی از آن بود که؛ باستان گرایی در نگاره های شاهنامه مذکور که حاصل میل امیربهادر به خشنود نمودن شاهِ ناامید از بقای سلطنت بود؛ هم به صورت روح حاکم بر فضاسازی نگاره ها و هم به صورت بازآفرینی مؤلفه ها و عناصر هنرهای ایران باستان تجلی یافته است. برخی از این مؤلفه ها عبارتند از؛ نقشمایه های ملی و میهنی، آرایش صحنه و حالات پیکره ها بر اساس نقش برجسته های هخامنشی و ساسانی، تاکید بر تاج های پادشاهان هخامنشی و ... منابع الهام بخش و یا به عبارتی الگوی نگارگران این نسخه نیز آثار معماری و اشیاء برجای مانده از ادوار تاریخی ایران باستان و برخی کتب مصور تهیه شده در دوران قاجار از جمله آثار العجم و نامه خسروان بوده است.
۹۱.

مقایسه تطبیقی پیکره های ایستاده فتحعلی شاه قاجار به رقم مهر علی با پیکره های انسانی در هنر سغدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۳ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 41 - 50

کلید واژه ها: مهرعلی پیکرنگاری درباری فتحعلی شاه قاجار هنر سغدی خشَترویریه فره کیانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۱۰۰
مهرعلی، یکی از نگارگران عصر فتحعلی شاه قاجار، در برخی از آثار خود، پیکره ایستاده پادشاه را با کمر باریک، شانه های پهن و عصای مرغ نشان در دست راست می نمایاند. سغد، از سرزمین های ایران باستان نیز در آثاری مانند سکه، سپر چوبی و نقاشی های دیواری، پیکره هایی مزین به جواهرات، کمر باریک، شانه های پهن و عصای مرغ نشان در دست راست معرفی می کند که شیوه روایی برخی از آنها متأثر از ادبیات حماسی شاهنامه است. تحقیق حاضر در پی پاسخ گویی به این سوال است: معناشناختی عناصر نمادین یکسان بکار رفته در آثار مورد پژوهش چیست؟ نوشتار ﺣاﺿر به شرح هشت تصویر و تطبیق آنها با متن دینی- اخلاقی گاهان و شاهنامه می پردازد و تلاش دارد تا با بررسی جنبه های گوناگون خشَترویریه، مظهر سیطره قدرت خدا نزد ایرانیان باستان و فّره کیانی یکی از نمادهای قدرت و عطیه الهی است. شیوه ی گردآوری اطلاعات به طریق اسنادی و کتابخانه ای بوده و با روش تحلیلی و توصیفی– تاریخی، بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که الگوهای بصری و مفهومی پیکره نگاره های فتحعلی شاه قاجار به رقم مهرعلی و پیکره های انسانی هنر سغدی، تلفیقی از ادبیات حماسی شاهنامه فردوسی با اندیشه فلسفی ایران باستان است و بر اقتدار و مشروعیت حکومت ایزدی پادشاه دلالت دارد.
۹۲.

زمینه های اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر فعالیت های زنان نقاش دوران پهلوی (1304 -1357 ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۷ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ 171 - 186

کلید واژه ها: آموزش و طبقه اجتماعی دوران پهلوی و سیاست های فرهنگی زمینه های اجتماعی زنان نقاش نگارخانه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۷۶
عوامل مختلفی در دوران پهلوی بر حضور زنان تأثیرگذار بود. در ساختارهای جدید پس از مشروطه و همراه با مدرنیسم پهلوی، و نیز دیگر گفتمان ها، دربار به دولت و رجال به مردم تبدیل شدند. در این دوران، زنان در رویکرد جنسیتی از یک طبقه در خود به یک طبقه برای خود تبدیل شدند. پیامد زمینه های اجتماعی سبب شد تا در دوران پهلوی دوم شاهد حضور فعال تر زنان نسبت به گذشته در عرصه نقاشی باشیم؛ چنان که تاریخ نگارخانه های تهران از 1328 تا 1357 مؤید این امر است. مقاله حاضر به بررسی زمینه هایی می پردازد که این زنان را از حاشیه به متن کشاند و تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که چه زمینه های اجتماعی جهت ارتقای حضور زنان نقاش دوران پهلوی مؤثر بوده است؟ در این پژوهش، گردآوری مطالب کتابخانه ای و میدانی است و به روش تطبیقی توصیفی تحلیلی نگاشته شده و می توان دریافت که حضور مردان حمایت کننده در خانواده، آموزش، طبقه اجتماعی، زندگی شهری، عمومی سازی فرهنگ به لطف رسانه ها و نهادهای فرهنگی، حضور حقیقی و حقوقی ملکه، حمایت های حاکمیت و سیاست های فرهنگی، جنبش های اجتماعی زنان و دگرگونی نقش زنان در قرن بیستم نقشی تعیین کننده در ارتقای جایگاه زنان نقاش این دوران داشته است.
۹۴.

بررسی آگاهی و درک زنان جوان تحصیل کرده به خرید و مصرف پایدار پوشاک (مطالعه موردی: دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۸ تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ 281 - 300

کلید واژه ها: آگاهی مصرف کننده پایداری پوشاک زنان مصرف پایدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۶
خرید و مصرف پایدار پوشاک، با توجه به حجم عظیم تولیدات این صنعت و مشکلات ناشی از آن و نقش فعال زنان در این حوزه، از مسائل مهم دنیا، به خصوص کشور ایران با جمعیت جوان، در مسیر توسعه پایدار است. هدف، بررسی میزان آگاهی و درک زنان جوان تحصیل کرده متخصص از پایداری و تأثیر آن بر خرید و مصرف پوشاک است. پژوهش، توصیفی پیمایشی با داده های پرسش نامه ای از جامعه دانشجویان دختر سال آخر مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سه رشته طراحی پارچه، طراحی لباس و طراحی صنعتی دانشگاه الزهرا(س) (100نفر) و حجم نمونه 80 نفر است. پرسش ها با طیف پنج تایی لیکرت و آلفای کرونباخ 735 / 0، طراحی و نرم افزار آماری برای تحلیل استفاده شد. طبق یافته ها، با وجود تمایل زیاد برای خرید و مصرف پایدار پوشاک، آگاهی کافی و جامعی در این زمینه وجود ندارد. اطلاعات در مقوله پایداری، درراستای مسائل معمول زیست محیطی است. دیدگاه ها و عملکرد مخالف پایداری در خرید و مصرف به وضوح دیده می شود که نشان از نیاز به آگاهی بخشی کامل تر و دقیق تر دارد. افزایش آگاهی و درک این گروه از مصرف کنندگان از خرید و مصرف پایدار پوشاک به منزله متخصصان آینده این صنعت، می تواند موجب بهبود راهبردهای تولید، خرید و مصرف منطبق بر اصول توسعه پایدار در آینده شود.
۹۵.

دلایل و چگونگی شکل گیری کتب مصور در دوران اکبر شاه با نگاهی بر نسخه داراب نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی اسلامی سال ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۰) ۹۹-۸۹

کلید واژه ها: مکتب گورکانیان داراب نامه طرسوسی نگارگری اکبر شاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۷۷
نگارگری از دیرباز پیوند عمیقی با ادبیات داشته است. از شاخه های نگارگری می توان نگارگری مکتب گورکانیان هند را نام برد؛ که با حمایت پادشاهان مغول و زیر نظر استادان ایرانی دست به تهیه نسخه های مصوِّر فارسی می زدند، یکی از این آثار، داراب نامه اثری روایی - حماسی از ابوطاهر طرسوسی است که پیش از آن در هیچ یک از مکاتب ایرانی مصوِّرسازی نگردیده است. مقاله حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ داده است که دلایل و چگونگی شکل گیری این نسخه مصوِّر در دوره مغولان هند خصوصاً اکبرشاه چه بوده است؟ و شیوه مدیریت نقاشخانه و سلیقه پادشاه چه تأثیری بر آثار می گذاشته است؟ نتیجه تحقیق نشان می دهد که اکبرشاه به دلیل یک نوع بیماری که خواندن را برایش مشکل می ساخت، گرایش به آثار روایی و مصوِّر داشت و به همین دلیل بیشترین حجم نسخه های تصویرنگاری شده مکتب گورکانی، در میان سایر پادشاهان این سلسله، مربوط به زمان اکبرشاه است؛ اما به دلیل حجم زیاد آثار دربار اکبر و احتمالاً به دلیل پراکندگی هنرمندان، عملاً نظارت بر روی تمام مراحل کار امری سخت و دشوار بوده و باوجود آثار «بساوان» به عنوان رئیس نقاشخانه اکبرشاه در کتاب مصور داراب نامه، باز هم نگاره ها از انسجام و هماهنگی لازم برخوردار نیستند.
۹۶.

مطالعه تطبیقی پوشاک اساطیر انسانی در نقاشی های دیوارى با زنان سوریه دوره روم (رویکرد کارکردگرایی مالینوفسکی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 595 - 627

کلید واژه ها: اسطوره نقاشى دیواری پوشاک زنان سوریه دوره روم کارکردگرایی مالینوفسکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۵۲
اساطیر رومی به دلیل تجسم خدایان در قالب پیکره هایی انسانی با توانایی های ماوراءطبیعی، دارای جایگاهی مقدس و جاودانه بوده اند و از ارزش هنری و تاریخی برخوردارند. اسطوره ها شامل خدایان، نیمه خدایان و صحنه های حماسی و نمادین، در نقاشی های دیواری رومی سوریه تصویر شده اند. این نقاشی ها به نمایش رسوم و اصول اخلاقی می پردازند و نحوه پیروی از مذهب و ارزش کارکردی و درونی جامعه را بیان می کنند. پوشش زن، به عنوان مؤلفه ای نشانگر تمدن، در بخش مهمی از جامعه سوری روم تجسم یافته است. هدف، شناسایی مضامین اسطوره ای در نقوش انسانی و شناخت معانی آنهاست. در این راستا فرم های ظاهری پوشش زن در پنج نقاشی دیواری بررسی و سپس با پوشش زن سوری در دوره روم تطبیق داده می شود که با مؤلفه های نیاز و نهاد مالینوفسکی تحلیل می شود. پرسش آنست که از منظر کارکردگرایی، وجوه اشتراک و افتراق پوشاک در نقاشی های دیواری و زنان سوریه دوره روم با تأکید بر عناصر اسطوره ای مالینوفسکی چیست؟ نتایج نشان داد که نوع پوشش زنان و رنگ های به کاررفته در نقاشی ها و لباس زنان سوریه دوره روم، علاوه بر پاسخگویی به نیاز به پوشش، در جهت پاسخگویی به نیازهای فرهنگی و انسجام روحی ازقبیل اخلاق مداری، باورهای اجتماعی و دین مداری نیز برآمده است. در جامعه سوریه دوره روم، نهادها در خدمت برآورده کردن نیازهای زنان بودند و نقش مثبتی در بقای کلی جامعه داشتند. روش پژوهش، تطبیق تاریخی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، اسنادی است.
۹۷.

تحلیل تطبیقى نقاشى های دیواری امویان و دوره معاصر در سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگارینه هنر اسلامی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۶ 54 - 69

کلید واژه ها: نقاشی دیواری موزاییک کاشی کاری دوره امویان دوره معاصر سوریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۳
نقاشی دیواری بستری برای بازنمایی فرهنگ و عقاید دینی، مذهبی و آرمان های جامعه است و در هر دوره تاریخی به اقتضای شرایط، جلوه ای متفاوت دارد. نقاشی های دیواری اموی (661-750م./40- 132ه.ق.) در کاخ ها و مساجد بر اساس بستر دینی و دنیایی اثر، خلق می شدند. در اثر گذشت زمان نقاشی دیواری دستخوش تحولاتی شده و در سوریه معاصر (1966-2000م./1385-1420 ه.ق.)، منظور دوره ریاست جمهوری راحل حافظ اسد) نیز هنر نقاشی دیواری زینت بخش اماکن عمومی شد. هدف پژوهش، شناخت جایگاه نقاشی دیواری در هنر اموی و معاصر سوریه، درک مفهوم و ویژگی های هنر نقاشی دیواری و اهمیت هنری و فکری آن در دوره اموی و معاصر است. پرسش: وجوه اشتراک و افتراق نقاشى دیواری اموى و معاصر در سوریه چیست؟ روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و تطبیقی و گردآوری اطلاعات، میدانی و اسنادی است. نتایج نشان می دهد در نقاشی های دیواری اموی، عظمت معماری، بیان نمادهای رمزی نقوش و توصیف آسمان و بهشت، نمایانگر رابطه هنرمندان و دستاوردهای مذهبی دولت است. در این تصاویر، نقوش حیوانی و انسانی تحریم می گردد اما در کاخ ها مورد استفاده قرار گرفته اند. هنرمندان معاصر سوریه با تأثیر از هنر اموی و در نقاشی های دیواری معاصر سوریه به تجلیل از دستاوردهای تاریخی و فرهنگی رئیس جمهور راحل حافظ اسد اقدام نموده اند و با استفاده از تصاویر انسانی برای انتقال این مفاهیم تلاش کرده اند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان