مستندنگاری بصری مراسم آیینی عید قربان در بنای شیخ احمد جامی از لنز دوربین محسن بخشنده
امروزه عکاسی جایگاه ویژه ای در بین عکاسان پیدا کرده است. همواره دغدغه اصلی هنرمند عکاس ثبت قسمتی از زمان بود که تداعی خاطره ای از ذهن شخصی خویش را به مخاطب القا کند، اما اکنون در آستانه قرار گرفتن سبک جدید مستندنگاری عکاس به دنبال شیوه نوین جهت بروز افکار درونی خویش از دل جامعه است. تلاقی دو قسمت از تاریخ در گذشته و حال می تواند یادآور همان حسی باشد که اکنون درصدد ثبت آن است. یعنی عکاس با مراجعه به یک بنای تاریخی ارزشمند با پیشینه ای تابناک از مزار شیخ احمد جامی به سراغ بخش گمشده ای از ادوار آیینی ایران رفته که شاید کمتر در ثبت تاریخی بدان پرداخته شده باشد. محسن بخشنده عکاس نام آشنای حوزه عکاسی خبری و مستند که در کارنامه خود جوایز ملی را به ثبت رسانده اکنون از لنز دوربین خویش لحظاتی را برای ما به ارمغان می آورد که می تواند عقبه ای درخشان از تاریخ و اسلام و آیین ها را پیش روی ما بگذارد. عکاسی بهتر می تواند به عنوان چالشی در برابر رفتارهای متداول اشخاص در این مراسم دارای ساخت و رنگ دیگری شود. بدین منظور هر گونه عملی در جست و خیز مردمان حاضر در مراسم آیینی می تواند نشان دهنده اجداد آنان بر فراز پیکره این بخش از تاریخ باشد. چه بسا مزار شیخ احمد جامی و متولیان اهل تسنن آن می تواند شیفتگی ما را در یادآوری قلمروی آن تسلی بخشد. با این حال، از آن جاکه عکاس مستند ثبت کننده خنثی و منفعل عناصر و صحنه پیش رویش نیست. عکس مستند نیز می تواند کارکردها و کیفیت های مختلفی به خود بگیرد. از این رو، با توجه به اهداف و قابلیت های گوناگون بازنمودی و بیانی عکاسی مستند، در این مقاله، به هدف بررسی و تبیین ویژگی های عکس مستند و مفاهیمی چون توصیف و تفسیر را در رابطه با عکس مستند مورد بررسی قرار داده ایم. هم چنین، پرسش مطرح شده این است که عکس مستند به واسطه بصری بودن آن، چه ویژگی ها و وجه هنری به خود می گیرد و به عکس مستند تبدیل می شود.