مریم اخوتی

مقدمه: تحلیل استنادی یکی از روش های ارزیابی تولیدات علمی است که از دیرباز مورد توجه بوده است. با توجه به محدودیت های تحلیل استنادی و گسترش رسانه های اجتماعی و اهمیت آنها در اشاعه یافته های پژوهشی، ضروری است به شاخص های جدید، که دگرسنجی نام دارند، در کنار شاخص های سنتی، برای ارزیابی پژوهش توجه شود؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مقالات حوزه اعتیاد به مواد مخدر افیونی براساس شاخص های کتا بسنجی و دگرسنجی و همچنین تعیین رابطه عملکرد استنادی و دگرسنجی مقاله های این حوزه است. روش ها: پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است که با استفاده از روش های کتاب سنجی و دگرسنجی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 16803 عنوان مقاله در حوزه اعتیاد به مواد مخدر افیونی، نمایه شده در پایگاه اسکوپوس از ابتدا تا انتهای سال2022 است. برای گردآوری داده ها از پایگاه اسکوپوس و ابزار پلام ایکس، و برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای اکسل و اس پی اس اس استفاده شده است. یافته ها: از میان مقالات مطالعه حاضر، در مجموع 80/6 درصد مقالات استناد دریافت کرده اند و 95 درصد این تولیدات حداقل یک مرتبه در یکی از رسانه های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان داد به لحاظ آماری، رابطه معنادار و مثبتی میان شمار استنادها و تمام دگرسنجه های مقالات شامل استفاده، کسب، اشاره، رسانه های اجتماعی، و استناد وجود دارد. نتیجه گیری: وجود همبستگی مثبت بین شاخص استنادی و دگرسنجی در مقالات حوزه اعتیاد به مواد مخدر افیونی، نشان دهنده تأثیر مثبت رسانه های اجتماعی بر میزان استناد به مقالات علمی است؛ بنابراین پژوهشگران حوزه اعتیاد به مواد مخدر افیونی نیز به منظور دریافت استناد می توانند از رسانه های اجتم اعی بهره مند شوند و آثار خود را در رسانه های اجتماعی گوناگون به اشتراک بگذارند.

اهداف: با توجه به گسترش آموزش الکترونیکی و تاثیر عمده ای که این نوع آموزش بر پیشرفت دانشگاه های ایران دارد، لازم است میزان دانش و نوع نگرش دانشجویان نسبت به این شیوه جدید آموزشی، همچنین میزان مهارت دانشجویان در استفاده از آن به منظور بهبود سطح کیفی و کمّی دانشگاه ها ارزیابی شود. هدف این مطالعه، تعیین میزان دانش، نگرش و مهارت دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمان نسبت به آموزش الکترونیکی بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش توصیفی- مقطعی در سال 1392، 196 نفر از دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان به روش طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه ای دارای روایی و پایایی بود. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز واریانس و T مستقل و با کمک نرم افزار SPSS 19 انجام شد. یافته ها: میزان دانش و مهارت دانشجویان نسبت به آموزش الکترونیک ""متوسط"" و نگرش آنها ""زیاد"" بود. رابطه معنی داری بین دانش و مهارت (82/0=r؛ 001/0=p) و همچنین دانش و نگرش (37/0=r؛ 001/0=p) مشاهده شد ولی بین مهارت و نگرش (82/0=r؛ 35/0=p) ارتباط معنی داری وجود نداشت. همچنین بین دانش و مهارت افراد براساس جنسیت اختلاف معنی دار مشاهده شد، اما بین نگرش براساس جنسیت، اختلاف معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمان نگرش مثبتی نسبت به آموزش الکترونیکی دارند، اما با توجه به سطح دانش و مهارت متوسط، هنوز آمادگی لازم برای اجرای این نوع آموزش در این دانشگاه وجود ندارد.

مقدمه: وب سایت های کتابخانه ای به عنوان یکی از راه های اصلی برای دسترسی به منابع کتابخانه هستند که برای اطمینان از عملکرد مناسب آن ها، لازم است مطابق نیاز کاربران طراحی شوند. هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی کاربردپذیری وب سایت های کتابخانه های مرکزی دانشگاه های علوم پزشکی تیپ یک کشور ایران و تعیین رابطه آن با رتبه وبومتریک دانشگاه های موردبررسی بود. روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و مقطعی بود که با استفاده از روش ارزیابی مکاشفه ای، به بررسی میزان کاربردپذیری وب سایت های کتابخانه های مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تیپ یک ایران (تهران، شهید بهشتی، اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد، اهواز، کرمان، مازندران، ارومیه، کرمانشاه و زنجان) در تابستان 1392 پرداخت. در این پژوهش، سه نفر ارزیاب به طور مستقل وب سایت ها را با مؤلفه های نیلسن، مورد ارزیابی قرار دادند. در نهایت، فهرستی از مشکلات کاربردپذیری موجود در رابط های کاربری مورد ارزیابی تهیه شد. برای تعیین نوع مشکلات از معیار «درجه شدت» استفاده شد. سپس رابطه بین رتبه کل کاربردپذیری وب سایت کتابخانه ها با رتبه وبومتریک دانشگاه های موردنظر تعیین شد. تحلیل یافته های پژوهش با نرم افزار SPSS20 انجام گرفت. یافته ها: در این ارزیابی، بیشترین مشکلات وب سایت ها، مربوط به «انعطاف پذیری و کارایی استفاده» و کمترین آن ها، مربوط به «پیشگیری از خطا» بودند. همچنین، بیشترین مشکلات وب سایت ها، مشکلات «اساسی» بودند. نتایج نشان داد بین رتبه وبومتریک دانشگاه های علوم پزشکی و رتبه کاربردپذیری وب سایت کتابخانه مرکزی آن ها همبستگی وجود ندارد. نتیجه گیری: طراحی رابط کاربر وب سایت های کتابخانه ای با وجود طیف وسیع و متنوع کاربران، دارای کاربردپذیری مطلوبی نیست. پیشنهاد می شود در طراحی این وب سایت ها استانداردها و اصول از پیش تعیین شده مورد توجه قرار گیرند.

مقدمه: جامعیت و مانعیت دو معیار مهم برای سنجش کارایی و عملکرد نظام های بازیابی اطلاعات است. هدف از این پژوهش مقایسه مانعیت و جامعیت پایگاه های فارسی زبان IranMedex، بانک اطلاعات نشریات کشور (MagIran) و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهیScientific Information Database (SID) در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی بوده است. روش بررسی: این پژوهش تحلیلی است که در آن از روش مقایسه ای و مشاهده مستقیم توسط کاربر نهایی استفاده شده است. حجم نمونه مقالات بازیابی شده از وب سایت سه پایگاه IranMedex، MagIran و SID بوده است. ابزار گردآوری داده ها چک لیست بود که روایی آن توسط متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی تأیید شد. ابتدا کلیدواژه های مربوط به مقالات دو شماره (7 و 8) جلد بیست و یکم مجلهBehavioural Pharmacology لیست و توسط متخصصین داروسازی کلیدواژه های مرتبط با این حوزه مشخص شد و محقق با استفاده از ده کلیدواژه درسطح ملی به جستجو در سه پایگاه IranMedex، MagIran و SID پرداخت. نتایج به دست آمده در نرم افزار Excel جهت تعیین توزیع فراوانی و میزان همپوشانی پایگاه ها ذخیره شد و به متخصصین حوزه داروسازی برای تشخیص مدارک مرتبط بازیابی شده ارجاع داده شد و در نهایت با قرار دادن داده ها در فرمول جامعیت نسبی و مانعیت که بارها در پژوهش های گوناگون استفاده و اعتبار آن ها سنجیده شده، میزان این دو مقوله تعیین گردید. همچنین داده ها با روش های آمار توصیفی (فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون کای دو) با استفاده از نرم افزار11.5 SPSS در سطح معنی داری 0.05>P تجزیه و تحلیل شد یافته ها: مقالات بازیابی شده از پایگاه IranMedex 615 مقاله، پایگاه MagIran 375 مقاله و پایگاه SID 116 مقاله بوده است. پایگاه IranMedex جامعیت نسبی بالاتری در حوزه داروسازی نسبت به دو پایگاه دیگر داشته است (39 درصد) و پایگاه SID در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی از مانعیت بیشتری نسبت به دو پایگاه IranMedex و MagIran برخوردار بوده است (1/55 درصد) و IranMedex و MagIran نیز همپوشانی بیشتری با هم داشته اند (219 مقاله مشترک). نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق، پژوهشگران حوزه داروسازی می توانند در انتخاب پایگاه اطلاعاتی جهت جستجوی اطلاعات مورد نیاز خود بهتر تصمیم گیری کنند. اگر جامعیت پایگاه برایشان اهمیت دارد از IranMedex استفاده کنند و اگر به پایگاهی با مانعیت بالا (دقت بازیافت) نیاز دارند از پایگاه SID استفاده نمایند.

ﻣﺅثر پرسش کاربران در جستجوی اطلاعات در محیط وب وجود دارد، چراکه جمعیت متنوعی از کاربران با نیازهای اطلاعاتی و اهداف گوناگون و سطوح متفاوتی از تجربه و دانش موضوعی از وب استفاده می کنند. پژوهش حاضر با هدف تعیین رفتار پرسش جستجوی کاربران بر اساس عوامل زمینه ای مختلف توسط دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی کرمان در وب، انجام شده است. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش پیمایشی و از رویکری ترکیبی (کمی و کیفی) صورت گرفته است. تعداد 30 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی کرمان داوطلبانه در نیمسال اول سال تحصیلی 92-91 خورشیدی در این پژوهش شرکت کردند. گردآوری داده ها از طریق دو پرسش نامه و فایل گزارش با استفاده از نرم افزار Camtasia Studio انجام شد. روایی پرسش نامه ها با نظر خواهی از استادان و پایایی آن ها با محاسبه ی Cronbach’s alpha، پرسش نامه اول (90/0) و پرسش نامه دوم (87/0) سنجیده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آنالیز توصیفی و آنالیز استنباطی (ANOVA، آنالیز t و آزمون همبستگی اسپیرمن) با کمک نرم افزار SPSS نسخه 19 استفاده گردید. یافته ها: در مجموع 399 پرسش با میانگین تکرار 30/13 توسط کاربران در ابزارهای جستجوی وب، جستجو شد. بین تکرار پرسش جستجو با تجربه ی جستجو و سطوح مختلف سهولت استفاده، سودمندی، رضایت و قضاوت ربط اختلاف معناداری مشاهده شد. در پژوهش حاضر، میانگین طول پرسش جستجوی کاربران 31/3 بود و کاربران معمولاً از دو کلیدواژه در پرسش جستجوی خود استفاده می کردند. طول پرسش جستجوی کاربران ارتباط معناداری با متغیرهای کار بازیابی (عملکرد مشاهده، مرور و ذخیره) در موتور جستجوی عمومی و موتورهای جستجوی تخصصی داشت. بین عوامل زمینه ای (تجربه ی جستجو و آشنایی با موضوع جستجو) با کار بازیابی (عملکرد مرور و ذخیره ی نتایج) نیز اختلاف معناداری مشاهده شد. نتیجه گیری: مطالعه ی حاضر نشان داد، رفتار پرسش جستجوی کاربران در طول فرایند جستجوی اطلاعات در وب، بر اساس عوامل زمینه ای مختلف متفاوت بوده است. از آن جایی که تجربه ی کاربران در جستجوی اطلاعات در وب، می تواند باعث ارتقای فرایند جستجو شود، پیشنهاد می شود، آموزش لازم به دانشجویان ارایه شود و با توجه به ارتباط متغیرهای ارزیابی نتایج جستجو با رفتار پرسش جستجو، سیستم هایی با رابط کاربر بهتر و متناسب با نیاز اطلاعاتی کاربران طراحی گردد. لذا مطالعه ی حاضر، حاوی مفاهیمی برای طراحان سیستم های بازیابی اطلاعات و پایگاه داده ها می باشد.

مقدمه: کیفیت برنامه های آموزشی در دهه های اخیر با چالش های متعددی همراه بوده است. شناسایی این چالش ها می تواند به برنامه ریزان در جهت هر گونه تغییر و بازنگری و بهبود کیفیت برنامه های آموزشی کمک نماید. هدف این مطالعه شناسایی مشکلات موجود در برنامه آموزشی رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی در مقطع کارشناسی بود. روش کار: این مطالعه کیفی با مشارکت 27 نفر از اعضای هیات علمی، مربیان و دانش آموختگان انجام گردید. افراد به صورت هدفمند انتخاب شدند. پس از کسب رضایت آگاهانه از آنان، داده ها با استفاده از مصاحبه فردی به صورت نیمه ساختار یافته، جمع آوری شد. کلیه مصاحبه های ضبط شده روی کاغذ بازنویسی و مرور شد. سپس به روش تحلیل محتوا مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: پس از تحلیل نتایج، سه طبقه اصلی برنامه درسی، عرصه های بالینی و اهداف برنامه به عنوان چالش های مهم در برنامه آموزشی کارشناسی رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی شناسایی شد. به نظر می رسد که سرفصل دروس و اهداف این برنامه آموزشی اثربخشی لازم را ندارند و همچنی مشارکت کنندگان معتقد بودند که عرصه های بالینی باید از لحاظ مواردی از قبیل برگزاری کلاس های توجیهی، آموزش مهارت های مبتنی بر بیمارستان و مربیان توانمند مورد توجه قرار گیرند. نتیجه گیری: تصمیم گیرندگان، برنامه ریزان و مدرسان می توانند با استفاده از نتایج این مطالعه، به بازنگری و تدوین برنامه ای متناسب با توجه به نیازهای سیستم بهداشتی درمانی کشور بپردازند تا دانش آموختگان به صلاحیت ها و توانمندی های مورد نیاز در اداره واحدهای بهداشتی درمانی دست یابند.

هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر عوامل زمینه ای بر رفتار اطلاع جویی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی کرمان در وب است. در این مطالعه چگونگی تأثیر عوامل زمینه ای بر تاکتیک های جستجو و ارزیابی نتایج جستجو از دیدگاه کاربران بررسی شده است. این پژوهش کاربردی به روش پیمایشی و با رویکردی ترکیبی (کمی و کیفی) صورت گرفته است. تعداد 30 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی کرمان داوطلبانه در نیمسال اول سال تحصیلی 92-91 در این پژوهش شرکت کردند. گردآوری داده ها از طریق دو پرسشنامه و فایل گزارش با استفاده از نرم افزار کمتازیا استودیو انجام شد. بر طبق یافته ها، (3/53 درصد) از شرکت کنندگان از موتور جستجوی گوگل استفاده می کردند. استفاده از پرسش جستجوی کوتاه رایج تر از پرسش جستجوی طولانی بود. افراد از گزینه های جستجوی پیشرفته به ندرت استفاده می کردند (23 درصد) و به طور متوسط، تعداد کمی از صفحات نتایج جستجو را مشاهده می کردند (27/2Mean=). همچنین یافته ها تأثیر عوامل زمینه ای را بر زمان جستجو، تاکتیک های جستجو (شامل پرس وجو و مرور) و ارزیابی نتایج جستجو از دیدگاه کاربران (شامل سهولت استفاده، سودمندی، رضایت و قضاوت ربط) نشان داد. تاکتیک مرور به عنوان رایج ترین تاکتیک به کار رفته توسط کاربران شناخته شد. همچنین متغیرهای سهولت استفاده و قضاوت ربط در میان جنبه های مختلف ارزیابی نتایج جستجو از دیدگاه کاربران اختلاف معناداری را بر اساس عوامل زمینه ای، نشان دادند؛ درحالی که تاکتیک-های پویش، استخراج و اعتماد کمتر تحت تأثیر عوامل زمینه ای قرار داشتند. یافته های این مطالعه حاوی مفاهیم کاربردی برای طراحان نظام های بازیابی اطلاعات است؛ بطوریکه می تواند در طراحی نظام هایی با رابط کاربر بهتر و متناسب با سطوح مختلف دانش موضوعی و تجربه ی جستجوی کاربران به کار رود و موجب ارتقای فرایند جستجو و بهبود کیفیت نتایج شود.

مقدمه: قرار گرفتن ایران در رتبه ی بالای علمی در بین کشورهای منطقه، برخورداری از دانش پیشرفته و توانایی در تولید علم، بخشی از اهداف بسیار مهم تعیین شده در سند چشم انداز بیست ساله ی ایران می باشد. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف تعیین و مقایسه ی شاخص ضریب تأثیر مجلات تخصصی ایران و کشورهای منتخب و ارایه ی پیشنهادهای مناسب انجام گرفت. روش بررسی: در این مطالعه ی مقطعی که در پاییز و زمستان سال 1390 انجام گرفت، ضریب تأثیر مجلات تخصصی و شاخص های کمی تعداد مجلات منتشر شده در 25 کشور به روش مرور مستندات مورد مقایسه قرار گرفت. مبنای انتخاب کشورها سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران بوده است. ابزار جمع آوری اطلاعات چک لیست بود که روایی آن با بهره گیری از نظرات متخصصین این رشته تأمین شد و پایایی آن با توجه به عینی بودن متغیرها و وجود توافق کامل بین دو پژوهشگر در استخراج داده های این متغیرها، 100 درصد بوده است. در ادامه، شاخص ضریب تأثیر مجلات کشور های مورد مطالعه در سال های 2009 و 2010 از گزارش (Journal Citation Reports) JCR استخراج گردید و وارد چک لیست شد. با بهره گیری از آمار توصیفی، میانگین این شاخص به تفکیک کشورها مشخص گردید و بر اساس مجموع امتیاز کسب شده توسط هر کشور، رتبه بندی انجام شد. یافته ها: در 25 کشور مورد مطالعه در سال 2009 و 2010 به ترتیب 1440 و 1507 مجله ی تخصصی وجود داشت که 87 (04/6 درصد) و 124 (23/8 درصد) مورد آن در ISI نمایه شده است. درصد رشد کل مجلات تخصصی منتشر شده در سال 2010 نسبت به سال 2009 در ایران 73/9، ترکیه 5/4 و پاکستان 1/2 بود، اما درصد رشد کل مجلات نمایه شده در ISI در سال 2010 نسبت به سال 2009 در ارمنستان 200، ترکیه 06/58، پاکستان 1/57 و ایران 36 بود. نتیجه گیری: در مجموع از نظر شاخص های تولید علم در بین 25 کشور مورد بررسی، کشورهای ترکیه، ایران و پاکستان به ترتیب هر کدام با 20، 14 و 9 امتیاز در رتبه های اول تا سوم هستند. نتایج نشان می دهد که خوشبختانه پژوهشگران کشور ما در سال های اخیر تلاش بسیار زیادی در عرصه ی تولید علم داشته اند و هر سال پیشرفت چشمگیری نسبت به سال قبل دارند. نکته ی قابل ذکر این که برای دستیابی به اهداف لحاظ شده در سند چشم انداز بیست ساله، ضمن توجه به استاندارد های ISI، دسترسی آسان مقالات و مجلات برای محققین و چاپ مقاله های مشترک توسط مؤلفین بایستی در دستور کار مؤثر صاحبان فرایند قرار گیرد.

هدف: هدف نظام های سازماندهی دانش کمک به بازیابی مؤثر اطلاعات است، بنابراین، ابزارهای ذخیره و بازیابی از جمله سرعنوان های موضوعی باید متناسب با پیشرفت های علمی پیش روند. مفایسه شبکه مفهومی حاکم بر سرعنوان موضوعی فارسی و روابط بین واژه ها با شبکه مفهومی سرعنوان های موضوعی کتابخانه کنگره و سیرز در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و لیزا هدف این مقاله است. روش: به منظور انجام این مطالعه تطبیقی اصطلاحات مرتبط با حوزه کتابداری و اطلاع رسانی از ابزارهای مورد بررسی استخراج و مقایسه گردیدند. یافته ها: سرعنوان موضوعی فارسی در سطح نسبتاً پایینی مفاهیم مرتبط با کتابداری و اطلاع رسانی را پوشش می دهد، روابط بین مفهوم-واژگان را به اندازه کافی نمایش نمی دهد. لیزا بیشترین میزان مفهوم-واژگان را به خود اختصاص داده است (5088 مفهوم-واژه). سرعنوان موضوعی کتابخانه کنگره با 829 مفهوم-واژه در مرتبه دوم قرار داشت و سپس سرعنوان موضوعی سیرز (391). بنابراین لازم است ابزارهای ذخیره و بازیابی اطلاعات ضمن روزآمد شدن، بتوانند پاسخگوی نیازهای کاربران در هر حوزه از علم باشند.

هدف: ترسیم نقشه علمی از روش های بازنمود انتشارات علمی یک حوزه از علم است. هدف این پژوهش تحلیل و ترسیم ساختار علمی مطالعات کتابداری و اطلاع رسانی در پایگاه "وب آو ساینس" است. روش پژوهش: پ ژوهش از نوع کاربردی و روش تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، کلیه مقالات کتابداری و اطلاع رسانی نمایه شده در پایگاه "وب آو ساینس" طی سال های 2011 – 1993 است. ابزار گردآوری داده ها نمایه استنادی گسترش یافته علوم (SCIE) و نمایه استنادی علوم اجتماعی (SSCI) از مجموعه "وب آو ساینس" است. پس از جستجو در پایگاه "وب آو ساینس" رکوردهای بازیابی شده به حالت متن ساده وارد نرم افزار هیست سایت شد. برخی از فایل ها برای تجزیه و تحلیل بیشتر وارد نرم افزار excel شد. نقشه علمی نیز با استفاده از نرم افزار  "هیست سایت" ترسیم و خوشه های مهم تعیین شد. یافته ها: متوسط رشد تولیدات علمی کتابداری و اطلاع رسانی 0.013 درصد بوده است. مجله "کتابخانه الکترونیکی" به عنوان مجله ای که بیشترین تولیدات علمی در آن منتشر شده است، شناخته شد (233 مدرک). دانشگاه ایلینویز بیشترین سهم را در بین سازمان های تولید کننده علم حوزه مورد بررسی داراست(118 رکورد). ضریب همکاری نویسندگان در حد پایین بود (0.24 درصد). بر اساس استناد جهانی (GCS) 3 خوشه تشکیل شد. موضوع اصلی خوشه ها، بازیابی اطلاعات و رفتار اطلاع یابی (خوشه 1)، رفتار اطلاع یابی کودکان (خوشه 2)، مصورسازی علم، علم اطلاع رسانی، بازیابی اطلاعات و علم سنجی (خوشه 3) بود. نتیجه گیری: در این تحقیق مجلات مهم، نویسندگان پرکار، مؤسسه های فعال و کشورهای پیشرو در تولیدات علمی کتابداری و اطلاع رسانی مشخص شدند که می تواند الگوی مناسبی برای پژوهشگران این حوزه در داخل کشور برای ارتقای سطح کیفی و کمی تحقیقات باشد.

هدف نظام های سازماندهی دانش کمک به بازیابی کارآمد است و نظام بازیابی نیز متاثر از نظام ذخیره سازی می باشد. از طرف دیگر، وضعیت هر حوزه از دانش را متن های آن حوزه تعیین می کند، بنابراین، لازم است باز نمون کلامی نظام سازماندهی {رده بندی} با عنصرهای کلامی متن های تولید شده همخوانی داشته باشد. از آنجا که مبنای نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات به زبان فارسی در کتابخانه های کشور "سرعنوان های موضوعی فارسی" است، پژوهش حاضر بر آن است که به روش تحلیل محتوا به تحلیل و مقایسه شبکه مفهومی حاکم بر سرعنوان موضوعی فارسی و متون فارسی کتابداری و اطلاع رسانی بپردازد تا مشخص گردد سرعنوان های موضوعی فارسی تا چه اندازه شبکه مفهومی موجود در متن های کتابداری و اطلاع رسانی را منعکس می سازد. جامعه پژوهش متشکل از 392 عنوان کتاب و 782 عنوان مقاله منتشر شده طی سال های 85-81 است که حجم نمونه ای به میزان 99 عنوان کتاب و 197 عنوان مقاله به روش نمونه گیری منظم انتخاب شد. یافته های پژوهش نشان داد که شبکه مفهومی حاصل از مقالات با شبکه مفهومی بدست آمده از کتاب ها متفاوت می باشد؛ به علاوه تفاوت معنی داری میان شبکه مفهومی سرعنوان موضوعی فارسی با شبکه مفهومی حاصل از تحلیل حوزه ای متن های فارسی کتابداری و اطلاع رسانی وجود دارد. بنابراین ساختار شبکه مفهومی سرعنوان های موضوعی فارسی، نیازمند بازنگری و تجدیدنظر است.

اطلاعات، پشتوانة تحقیق است و کتابداران و اطلاع رسانان علاوه بر آنکه به عنوان محقق می توانند به تولید علم بپردازند، میتوانند در فرایند تحقیق به پژوهشگران کمک کنند. این پژوهش، نقش کتابداران و اطلاع رسانان را از دیدگاه استادان و دانشجویان پژوهشگر و همچنین کتابداران و اطلاع رسانان دانشگاه علوم پزشکی کرمان، بررسی کرده است. دو پرسشنامة پژوهشگر ساخته (پرسشنامة کتابدار و پرسشنامة پژوهشگر) در بین 25 کتابدار دانشگاه و 69 استاد و 29 دانشجوی پژوهشگر، به شکل حضوری توزیع شد که تمام کتابداران و دانشجویان و حدود 85% از استادان پاسخ دادند. طبق یافته ها در زمان پژوهش 83 طرح انجام شده بود. استادان پژوهشگر، بیش از دانشجویان از کتابخانه استفاده می کردند و همچنین بیش از دانشجویان از کتابدار کمک گرفته بودند. بین استفاده از کتابخانه و درخواست کمک، رابطه ای معنادار بود؛ اما بین مدرک تحصیلی و میزان آشنایی با منابع و روش تحقیق کتابداران بر درخواست کمک از وی، رابطة معناداری مشاهده نشد. مهمترین مرحله ای که در آن از کتابدار کمک میگرفتند، جستجوی اطلاعات بود. مهمترین عامل در عدم تقاضای کمک از کتابدار، کمبود وقت کتابدار ذکر شده بود. بنابراین، لازم است با انجام پژوهشهایی، عوامل ایجاد انگیزه و نیازهای آموزشی کتابداران مشخص و به طور مداوم و مرتب برای آنها دوره های بازآموزی و کارگاه های آموزشی برگزار شود

تحلیل استنادی یکی از روش‌های معتبر کتاب‌سنجی است که به ارزیابی متون علمی بر اساس بررسی استنادهای تعلق گرفته به آن متون، می‌پردازد. مقاله حاضر با روش تحلیل استنادی به بررسی وضعیت استناد درمقالات پنج مجله علمی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی (کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس،فصلنامه کتاب،فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، کتابداری، اطلاع‌شناسی) بین سال‌های 1381 تا 1385 پرداخته است. برای این منظور از بین 732 مقاله، با استفاده از فرمول مورگان 252 مورد انتخاب شد و به نسبت تعداد مقالات هر مجله، سهم هر مجله مشخص گردید. یافته‌ها نشانگر آن است که در 252 عنوان مقاله مورد بررسی، 2410 بار استناد شده است. در مجموع در مجلات مورد بررسی، میانگین تعداد استناد به ازای هر مقاله 56/9 مورد است. در مجلات مورد بررسی بیشترین میزان استناد با 39 درصد به مجلات اختصاص دارد و پس از آن کتاب‌ها با 59/27 درصد در مرتبه دوم قرار می‌گیرند و کمترین میزان استناد با 91/0 درصد مربوط به منابع مرجع است. در بین مجلات فارسی و انگلیسی بیشتر به مجلات فارسی (94/12درصد) استناد شده است. 74/81 درصد مقالات مورد بررسی تألیفی و 26/18 درصد آنها ترجمه شده‌اند. در مجموع 50 مورد خوداستنادی در استنادها وجود داشت که 07/2 درصد کل استنادها را به خود اختصاص می‌دادند. نویسندگان به 10 مجله فارسی و لاتین توجه بیشتری داشته‌اند که در صدرآنها فصلنامه کتاب قرار دارد. آقای عباس حری با 27 مورد استناد پراستنادترین نویسنده و آقای اسدالله آزاد با 8 مورد استناد، پراستنادترین مترجم شناخته شدند.

هدف هر نظام اطلاعاتی ، بازیابی اطلاعات مرتبط و ربط زیربنای طراحی و ارزیابی این نظام‌هاست . از آنجایی که ربط مفهومی پیچیده و چند بعدی است ، علی‌رغم آنکه تاریخی نسبتا‌ طولانی دارد و مطالعات زیادی در مورد آن صورت گرفته ، میان پژوهشگران آن توافق چندانی وجود ندارد ؛ به طوری که تعریف‌های متعدد و مختلفی از آن ارائه شده است که در جامع و مانع بودن با یکدیگر تفاوت دارند و هر یک از جنبه‌ای خاص به آن پرداخته است . ...

از هوش مصنوعی برای طراحی نظام های هوشمند استفاده میشود، با این هدف که رفتار هوشمندانة بشر را تقلید نمایند و به او در کارها کمک کنند. با گذشت زمان به سمت نظام های هوشمندتر پیش میرویم. در حوزة کتابداری و اطلاع رسانی نیز نظام های هوشمندی طراحی شده اند، اما هنوز ساده و مبتدیاند و اکثراً توسط افراد غیرکتابدار تهیه شده اند. از این نظام ها میتوان در بسیاری از فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی از جمله امانت، بازیابی اطلاعات، خدمات مرجع، و ... بهره گرفت. لازم است که کتابداران با طراحان نظام های هوشمند همکاری کنند تا به نظام هایی منطبق با نیازهای کتابخانة خود دست یابند.