جمال محمدی

گردشگری از جمله پدیده هایی است که از دیرباز بخشی از حیات اجتماعی آدمیان بوده است. باوجود تفاسیر متعدد گردشگران از کنش گردشگری و مکان های توریستی، ایماژها و تصوراتِ قبلی پیش از مواجهه با واقعیت مکانی و فرهنگی اذهانِ گردشگران را شکل می دهد. پژوهش حاضر درصدد است تا با کاربست مفاهیم و روش های کیفی ایماژها، تصورات، پیش پنداشت ها و انگاره های ذهنی گردشگرانی که در بهار 95 به شهر سنندج سفر کرده اند را فهم و تفسیر کند. به همین منظور داده های این مطالعه طی مصاحبه های عمیق با این گردشگران گردآوری شده است. با استفاده از روش نمونه گیری با حداکثر تنوع 26 نفر از مطلعین کلیدی انتخاب شدند. درنهایت داده های گردآوری شده در قالب 85 خرده مقوله و 20 مقوله محوری و یک مقوله هسته کدگذاری و تحلیل شده اند. نتایج مصاحبه با گردشگرانی که خارج از استان کردستان به سنندج سفر کرده اند نشان داد که «بقایای ایستارهای زمان جنگ»، «تبلیغات مذهبیِ ناقص» و «جهت دهی های سردرگم کننده» نقشی کلیدی در شکل دهی اذهان گردشگران دارند. هم چنین عواملی مثل «شبح قومیت» و «پیش انگاشت های تاریخی» و «تعامل های مخدوش» درمقام شرایط مداخله گر عمل می کنند. لذا گردشگرانی که به شهر سنندج سفر می کنند معمولاً واقعیت های عینی و نمادینی نظیر «تعامل های بی روح»، «ترحم نسبت به بومیان»، «مصالحه تاکتیکی»، «احساس تغییرناپذیر بودن جامعه مقصد» و «درهم تنیدگی زیست بوم و سنت ها» را تجربه می کنند. مسافرت آن ها به این منطقه، بنا به تفسیر خودشان، واجد پیامدهایی مثل «تغییر نگرش و انتظارات»، «تسهیل تعامل»، «دگردیسی ایستارها» و «کم رنگ شدن مرزها» است. مقوله هسته ای که از دل تحلیل همه این مقولات حاصل می شود و به مدد آن می توان فرایند گردشگری به شهر سنندج را قرائت کرد «گردشگری به مثابه قلمرو مبادله و منازعه معنا» است.

زمینه و هدف: امروزه به لحاظ ساختاری و عملکردی بافت های فرسوده دچار کمبودهایی شده اند که نمی توانند پاسخگوی نیازهای امروزی ساکنان نیز باشند. با وجود ناکارآمدی بافت های فرسوده شهری امروزه می توان با کمک روش های استراتژیک و تحلیل شبکه به ارائه راهبردهای مختلف جهت نوسازی بافت های فرسوده پرداخت.  هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه راهبردهای نوسازی بافت فرسوده با تلفیق مدل های استراتژیک که تحلیل شبکه در محله دردشت اصفهان صورت گرفته است.روش بررسی: روش مورد استفاده در این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی و شیوه مطالعه برحسب روش و ماهیت، توصیفی – تحلیلی می باشد. برای گردآوری اطلاعات در این مطالعه از روش های کتابخانه ای و اسنادی، روش مشاهده مستقیم و مطالعات میدانی و پیمایشی مانند مصاحبه با مردم، کارشناسان و نخبگان شهری و تهیه ی پرسشنامه به روش دلفی استفاده شد. پرسشنامه نیز بصورت محقق ساخته و با سوالات بسته در قالب طیف لیکرت با گویه های پنج گزینه ای تنظیم شد. جامعه آماری این پژوهش شامل مسئولان و کارشناسان سازمان ها و نهادهای مرتبط با نوسازی و بهسازی شهری می باشد.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد WO1 , SO2, WT1 سه راهبرد اصلی برای نوسازی بافت فرسوده محله دردشت می باشند که عبارت اند WT1 بهبود یافتن معابر تنگ و باریک و افزایش کیفیت، SO2 احاطه شدن محله با شبکه ارتباطی مهم و تاثیر ویژه آن در بهبود کیفیت کاربری های محله و راهبردهای بازنگری، WO1 فرصت مناسب وجود اراضی بایر و مخروبه جهت بکارگیری در راستای پیشبرد سریع برنامه ها و طرح های کالبدی به ترتیب اولویت اول تا سوم را جهت نوسازی بافت فرسوده محله دردشت را به خود اختصاص داده است.

مقدمه: خدمات فرهنگی یکی از ارکان اصلی توسعه محسوب می شوند. برای تعدیل در پراکنش شاخص های توسعه، برنامه ریزی جامع توسعه پذیری مناطق با هدف ارائه الگوی مناسب برای توزیع متعادل خدمات، جمعیت و سکونت گاه ها (تعادل فضایی) ضرورت می یابد. در این راستا هدف از این مقاله بررسی چگونگی یا نحوه برخورداری مناطق شهر اصفهان از لحاظ شاخص های فرهنگی، به منظور دستیابی به میزان نابرابری های ناحیه ای است به طوری که که دستیابی به الگو واره توسعه پایدار نیازمند تعادل در توزیع شاخص های خدماتی، اقتصادی، فرهنگی، برنامه ریزی و... می باشد. روش: با توجه به مؤلفه های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر این پژوهش «توصیفی کمی و تحلیلی» است. جامعه آماری پژوهش، مناطق چهارده گانه شهر اصفهان را شامل می شود که براساس 35 شاخص رتبه بندی شده اند. از این جهت شاخص های مورد مطالعه با استفاده از مدل آنتروپی شانون وزن دهی شده و از روش تصمیم گیری چند شاخصه مورد استفاده قرار گرفته و در نهایت با بهره گیری از GIS نقشه سطوح توسعه مناطق در پنج سطح ترسیم گردیده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد شاخص های فرهنگی در مناطق شهری اصفهان به صورت متوازن توزیع نشده و اختلاف فاحشی بین مناطق شهری اصفهان از نظر توسعه خدمات فرهنگی ملاحظه می شود. مناطق یک و چهارده به ترتیب در بالاترین و پایین ترین سطح قرار گرفته اند. بحث: نتایج حاصل از پژوهش، حاکی از آن است که بین مناطق شهری اصفهان از نظر برخورداری از فضاها و امکانات فرهنگی تفاوت چشمگیری وجود دارد. به طوری که مناطق 13، 10، 7 و 14 با میانگین ضریب اولویت 04/0 در پایین ترین سطح برخورداری جای گرفته اند و اولین اولویت توسعه را به خود اختصاص داده اند. و مناطق 1 و 3 با میانگین ضریب اولویت 61/0 در بالاترین سطح برخورداری، آخرین اولویت توسعه را شامل می شوند

فضاهای فرهنگی-اجتماعی در تعاملات اجتماعی و ارتقاء فرهنگ شهروندی نقش مؤثری دارد. لذا توجه به کیفیت فضاهای فرهنگی- اجتماعی شهر در راستای دستیابی به توسعه فرهنگی با توجه به دارا بودن وجهه اجتماعی- فرهنگی و تقویت روح اجتماعی شده و شهرگرایی ضرورتی اساسی است. از این رو ارتقاء کیفی این دسته فضاها بیش از سایر انواع فضاها موجب ایجاد جامعه شهری سالم و شکوفا خواهد شد. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و ارزیابی شاخص های کیفیتِ فضاهای فرهنگی-اجتماعی کلانشهر اصفهان است. روش این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش را 75 نفر از مدیران و متخصصان در زمینه مزبور را شامل می شود که با استفاده از پرسشنامه شاخص ها شناسایی و امتیاز بندی شده است. با استفاده از روش تحلیل عاملی، 4 عامل مؤثر مشخص گردید که این عوامل جمعاً 18/91 درصد از واریانس را تبیین و محاسبه می نمایند. نتایج مستخرج از این تحلیل نشان می دهد که عامل کالبدی با درصد واریانس44/65 اولویت اصلی و عملکرد اجتماعی با 33/12 درصد از واریانس، اقتصادی با 37/8 و زیست محیطی با میانگین وزنی 02/5 درصد از واریانس به ترتیب تأثیر گذارترین عوامل بر کیفیت فضاهای فرهنگی می باشد. 

هدف اصلی تحقیق بررسی میزان رضایت ساکنین از وضعیت موجود محلات شش گانه شهر اردبیل و ارایه راهکارهای رسیدن به محله مطلوب متناسب با هویت و فرهنگ ساکنین در شهرهای ایرانی (بویژه شهر اردبیل) است، از این رو روش تحقیق در مطالعه پیش رو بر اساس هدف، «کاربردی» و بر اساس روش مطالعه آن، «توصیفی» و نحوه گردآوری داده ها، «پیمایشی و میدانی» است که خروجی آن می تواند کاربردی باشد. حجم نمونه مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران و با ضریب اطمینان 95 درصد و همچنین با در نظر گرفتن فرضیه حداکثر ناهمگنی (5/0p=q=) 380 نفر برآورد گردیده است. ابتدا به منظور مقایسه محلات نسبت به همدیگر در زمینه ابعاد مختلف پژوهش از روش تشابه به گزینه ایده آل فازی استفاده شد و در نهایت برای ترکیب نتایج و نشان-دادن یک دید کلی از وضعیت محلات در تمامی ابعاد از روش لکسیکوگراف ترتیبی استفاده گردید که بدین منظور برای وزن دادن به ابعاد پژوهش، از روش سلسله مراتب فازی استفاده شده است. برای ارایه آمار توصیفی پژوهش نیز از نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نقش الگوهای اسلامی در شهرسازی مدرن شهر اردبیل را ضعیف برآورد کرده که برای تحقق شهرسازی منسجم با ساختار محله ای و بومی سازی الگوهای مدرن شهرسازی مطابق با اصول اسلامی متکی بر برخی اصول است که اساسی ترین آن شکل گیری شهر از پایین به گونه ای طبیعی است (و نه از بالا به شکل مصنوعی) تا شهروندان بتوانند هویت خود را در شهرشان باز یابند و نیازهای خود را با ارگان های دولتی مرتبط مطرح و برطرف سازند.