سید محسن میرباقری

این مقاله به ارزیابی روند تحقیقات منتشر شده در روش تصمیم گیری جمعی به عنوان یکی از روش های بسیار کاربردی در زمینه های مختلف مخصوصاً حکمرانی مشارکتی، با استفاده از تجزیه و تحلیل هم واژگانی می پردازد. این تحلیل امکان بررسی وسیع مباحث اصلی حوزه تحقیق را با مطالعه انتشارات و استنادها و با ترکیب سنجه ها و تعیین روند موضوعی حاکم بر تصمیم گیری فراهم می کند. این مقاله با رویکرد کمّی و با استفاده از فنون علم سنجی به بررسی تولیدات علمی در حوزه تصمیم گیری جمعی تا آگوست 2022 (53 سال گذشته) در پایگاه وب آو ساینس به عنوان پایگاه داده مرجع می پردازد. در این پژوهش از نرم افزار VOSviewer و اکسل برای تحلیل داده ها و نمایش نمودارها استفاده شده و میزان پراکندگی انتشارات در بین کشورهای مختلف و نحوه توزیع آنها در مجلات معتبر بررسی شده است. با بررسی 1494 انتشار در حوزه تحقیق، 5173 کلمه کلیدی یافت شده است. یافته ها نشان می دهد تعداد انتشارات در این حوزه طی سالیان گذشته سیر بسیار صعودی داشته و از سال 1974 کلمات کلیدی منتشر شده در این حوزه از حشرات (مانند زنبور و مورچه) در سال های نزدیک به 2020 به حوزه انسانی (مانند حکمرانی، مشارکت، هماهنگی و همکاری) تبدیل شده است. هم اکنون به دلیل چالش های متعدد نظام های حکمرانی جهان در اداره کارآمد جامعه و تنش ها و اختلالاتی که در روابط بین مردم و دولت ها ایجاد شده است، حکمرانی مشارکتی مورد توجه زیاد جامعه علمی قرار گرفته است. یافته ها نیز نشان دهنده به کارگیری تصمیم گیری جمعی به عنوان روشی مهم در حکمرانی مشارکتی است.

دولت ها به دنبال مشارکت مردم در عرصه های مختلف حکمرانی مخصوصاً اقتصاد هستند. این رویکرد بسیاری از چالش ها و معضلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه را کاهش و رشد اقتصادی را افزایش می دهد. اما عدم شناخت روش ها و ابزارهای مؤثر در این رویکرد، باعث می شود که استفاده بهینه از آن صورت نگیرد. در این مقاله روش ها و ابزارهای حکمرانی مشارکتی در بخش اقتصادی مورد بررسی قرار می گیرند. روش این تحقیق، تحلیل محتواست و با استفاده از این روش ابتدا داده ها با کمک منابع کتابخانه ای و اینترنتی جمع آوری و بررسی شده است و سپس، با تحلیل داده های جمع آوری شده، روش ها و ابزارهای حکمرانی مشارکتی استخراج شده است. در ادامه، با کمک 32 نفر از خبرگان و صاحبنظران دانشگاهی و سازمانی این حوزه، مؤلفه های مورد نظر با 18 شاخص و در سه مقوله اصلی روش ها، نهاد و ابزارها شناسایی شده است. یافته ها نشان می دهد، روش های رأی گیری، نظرسنجی و افکارسنجی، مشورت، تصمیم گیری جمعی، تولید ادبیات مشترک، شبکه سازی و تیم سازی، اشتراک اطلاعات و کار جمعی از مهمترین روش هایی است که می توانند زمینه مشارکت را فراهم کنند و فرهنگ مشارکت را ترویج دهند. همچنین، تعاونی ها، شرکت های دانش بنیان، بورس، صندوق های قرض الحسنه و بانک ها از جمله نهادهای اقتصادی هستند که می توانند ظرفیت بکارگیری مشارکت های مردمی را ایجاد کنند. ابزارهایی از قبیل: سرمایه گذاری، مالیات، خمس و زکات، انفاق و صدقه و وقف نیز از مهمترین ابزارهای اقتصادی حکمرانی مشارکتی در کشور می باشند که وسیله مشارکت داوطلبانه مردمی را فراهم می کنند.

کتب و مقالات زیادی در گذشته و حال پیرامون شبهه تناقض و تعارض آیات قرآن نوشته شده، لکن این آثار هرکدام از زاویه ای به موضوع نگاه کرده و بعضاً گونه ای خاص از شبهه اختلاف و تعارض را مورد بررسی قرار داده اند. ادعای ناسازگاری ادبی در قرآن زمانی می تواند مطابق با واقع باشد که با نظم و اسلوب موجود در شعر و نثر عرب سازگاری نداشته باشد. ازاین رو هنوز ضرورت دارد تا با بررسی شبهات محققان و مستشرقین معاصر پیرامون ناسازگاری ادبی آیات گونه های مختلف این شبهه را احصا نموده و ادعای مدعیان این شبهه را بصورت مصداقی مورد نقد و بررسی قرار گیرد. این مقاله به روش تحلیلی و انتقادی با استفاده از نظر ادیبان و مفسران، موضع شبهه برخی آیات موهم ناسازگاری ادبی را با قواعد رایج در متون عربی تطبیق و مورد نقد و تحلیل قرار داده است. یافته های پژوهش نشان میدهد بخشی از شبهات مربوط به ناسازگاری ادبی در قرآن به عدم تسلط کافی بر قواعد کم کاربرد موجود در شعر و نثر عربی برمی گردد چرا که قواعد ادبی و بلاغی قرآن از دو بخش عمومی و تخصصی تشکیل شده است که در سروده ها و متون عربی رایج و مرسوم است. ترکیب و نظم رایج در بسیاری از آیات موهم شبهه ادبی با قواعد کم کاربرد و ظریف، در شعر و نثر عربی مطابقت دارد. مبرهن است، منتقدان قرآن، تنها قواعد عام ادبیات عرب را معیار و ملاک ناسازگاری ادبی در آیات قرآن قرار داده اند.

هدف: خصلت ساختار جامعه امروزی، به گونه ای است که بدون مشارکت و همراهی مردم در فرایند تصمیم گیری و اجرا و نظارت امور، نمی توان به اجرای موفق طرحی امیدوار بود. به دلیل اهمیت زیاد حکمرانی مشارکتی در موفقیت یک نظام سیاسی و اداری، بررسی انتشارات علمی در این حوزه شایان توجه است. یک متخصص در زمینه حکمرانی مشارکتی، می تواند ضعف ها و قوت های مختلف حوزه پژوهش را کشف و تجزیه وتحلیل کند؛ اما بدیهی است که حجم انبوه اسناد تحقیقات در دسترس، این امر را دشوار و وقت گیر می کند. بنابراین، استفاده از ابزارهای پشتیبانی علمی برای کشف ساختار مفهومی یک محدوده مورد مطالعه، ارزشمند و ضروری است. هدف از این مقاله، پاسخ به مجموعه ای از سؤال های پایه ای مرتبط با تولیدات علمی و ارزیابی روند تحقیقات منتشر شده در حوزه حکمرانی مشارکتی، به عنوان یکی از حوزه های بسیار کاربردی و مهم در علوم مختلف، به ویژه علوم سیاسی و مدیریت دولتی با استفاده از تحلیل هم واژگانی است. روش: این مقاله با استفاده از فنون علم سنجی، به بررسی تولیدات علمی در حوزه حکمرانی مشارکتی، از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۲۳، در پایگاه وب آو ساینس، به عنوان پایگاه داده مرجع می پردازد. در این پژوهش از نرم افزارها وی اُاِس ویور و اکسل برای تحلیل داده ها و نمایش نمودارهای پراکندگی انتشارات در بین کشورهای مختلف و نحوه توزیع آن ها در مجلات استفاده شده است. با بررسی ۳۵۸۰۰ مدرک علمی در حوزه پژوهش، ۷۰۷۷۱ کلمه کلیدی شناسایی شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که تعداد انتشارات در این حوزه، طی سالیان گذشته سیر بسیار صعودی داشته که نشان دهنده اهمیت یافتن حکمرانی مشارکتی در بین پژوهشگران است. در این بین، کشورهای آمریکا با ۸۸۶۲ مدرک، انگلستان با ۵۵۴۷ مدرک، چین با ۳۸۳۳ مدرک، استرالیا با ۳۱۳۲ مدرک و هلند با ۲۷۹۹ مدرک بیشترین انتشارات را در این حوزه ثبت کرده اند. بررسی حوزه های موضوعی پژوهش ها نشان می دهد که بیشترین تمرکز در تولید علم در حوزه حکمرانی مشارکتی، در بخش های علوم محیط زیست، منابع طبیعی، اکوسیستم ها و شرکت هاست. یافته های حاصل از تحلیل هم رخدادی واژگان نشان می دهد که مفاهیم «مدیریت»، «شبکه» و «خط مشی» بیشترین پیوند را با مفهوم حکمرانی مشارکتی دارند. نتیجه گیری: ترسیم ساختار مفهومی حکمرانی مشارکتی نشان می دهد که محتوا و کارکرد اصلی حکمرانی، خط مشی گذاری است و ساختار و نحوه هماهنگی میان اجزا، عناصر، نهادها و سازمان ها، بر اساس «شبکه» شکل می گیرد و اجرای حکمرانی به واسطه «مدیریت» صورت می پذیرد. با تحلیل نقشه هم زمانی کلمات کلیدی نیز می توان به این نتیجه رسید که مشارکت در سال های قبل از ۲۰۱۰، در سطح خُرد (مانند شرکت ها و سازمان ها) مطرح بوده است؛ ولی در سال های نزدیک به ۲۰۲۲ در سطح کلان (مانند حکمرانی و سیاست) مطرح می شود. با توجه به اینکه حکمرانی مشارکتی و مردمی، در سال های اخیر در کانون توجه مسئولان و مدیران کشور قرار گرفته است، نتایج این پژوهش می تواند به ترویج ادبیات این حوزه کمک شایانی کند و همچنین، برای پژوهشگرانی که تمایل دارند در این حوزه پژوهش کنند، در فهم وضعیت دانش موجود و هدایت سیاست های علمی راه گشا باشد. با توجه به روندنگاری انجام شده، در پایان، موضوعات پیشنهادی پژوهشی، به منظور فراگیری بیشتر دانش حکمرانی مشارکتی ارائه شده است.

در مقاله حاضر، چهار شیوه مهم تربیت دینی در حوزه اعتقادات از طریق ماهیت دین در قرآن کریم استنتاج شده است. بدین منظور به بررسی دو مقوله «ماهیت دین» و «شیوه های تربیت دینی» پرداخته ایم. ابتدا جهت فهم صحیح ماهیت دین در قرآن کریم، تمامی آیات مشتمل بر ریشه «د ی ن» مورد تفحص قرار گرفته است. سپس برای راهیابی به شیوه های تربیت دینی در قرآن کریم از روش استنتاجی بهره گرفته ایم. در روش استنتاجی با استفاده از دو مقدمه «هنجارین» و «واقع نگر» به «نتیجه» که شیوه تربیت دینی است، دست یافته ایم. در ادامه، راهکارهای قرآن کریم برای رسیدن به شیوه های تربیت دینی تبیین شده است. برای مثال، یکی از راهکارهای قرآن کریم برای رسیدن به شیوه اعتقاد به جزای اعمال، بهره گیری مستقیم از کتب آسمانی در جهت شناخت اعمال مناسب می باشد. از جمله نوآوری های پژوهش حاضر، دستیابی به شیوه های تربیت دینی از طریق کشف ماهیت دین و تبیین هدف تربیتی از یکسو و استفاده از شیوه استنتاجی به عنوان روش پژوهش از سوی دیگر می باشد. از دستاوردهای این مقاله می توان در جهت ارائه الگوی نظری تربیتی برای نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی استفاده نمود.

مقدمه حکمرانی مشارکتی رویکرد مهمی است که در چند سال گذشته مورد توجه دولتمردان قرار گرفته و از آن برای همراه سازی مردم با سیاست ها و به کارگیری ظرفیت آن ها در اجرا و نظارت استفاده می شود. مدیریت شهری نیز از این رویکرد در زمینه بودجه ریزی، اجرا و نظارت بر پروژه های شهرداری استفاده می کند. یکی از طرح های مهمی که در این راستا در شهرداری تهران در سال 1401 انجام شد، طرح «من شهردارم» است که هدف آن نظرسنجی از شهروندان برای بودجه ریزی و اولویت بندی پروژه های جدید شهرداری است. مواد و روش هااین مقاله قصد دارد با تکنیک تجزیه وتحلیل SWOT به بررسی و ارزیابی قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای این طرح بپردازد و سپس با استفاده از تکنیک QSPM راهبردهای استخراج شده را اولویت بندی کند. این پژوهش به روش کیفی (توصیفی – تحلیلی) انجام شده است. جمع آوری اطلاعات در قالب مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته صورت گرفته و در این خصوص از 24 نفر از خبرگان حوزه مدیریت شهری و حکمرانی مشارکتی نظرسنجی شده است.یافته هانتایج این تحلیل نشان می دهد (دسترس پذیری مناسب، اطلاع رسانی مناسب، در نظر گرفتن نظام تشویقی و بررسی سریع پیشنهادها) قوت های طرح، (زمان کم اجرای طرح، امکان ثبت نمایشی نظرات، تجمیع ترجیحات متنوع و طرح سؤال های غیرحرفه ای) ضعف های طرح، (افزایش سرمایه اجتماعی، تقویت عدالت اجتماعی، کاهش معضلات اجتماعی و بهره وری بیشتر) فرصت های طرح و (محدودیت منابع، تحمیل نظرات به همه مردم، ایجاد توقع در شهروندان و عدم آگاهی کافی شهروندان) از جمله تهدیدهای این طرح هستند. بر اساس تحلیل صورت گرفته، 8 راهبرد مهم در قالب ماتریس SWOT ارائه شده است. نتیجه گیرینتایج به دست آمده از تحلیل QSPM نشان می دهد از بین راهبردهای تدوین شده، «راهبرد اطلاع رسانی نتایج اجرای طرح به مردم» و «راهبرد استفاده از ابزارها و روش های گوناگون برای مشارکت» از بیشترین اهمیت برخوردار ند. انتخاب «راهبرد اطلاع رسانی نتایج اجرای طرح به مردم» به عنوان مهم ترین راهبرد نشان دهنده این است که شهروندان دوست دارند از نتایج مشارکت خود، آگاهی پیدا کنند و به نوعی آثار مشارکت را در زندگی خود ببینند. با توجه به نتایج به دست آمده، در پایان مقاله پیشنهادهای کاربردی برای استفاده بیشتر از قوت ها و فرصت ها و همچنین، کاهش ضعف ها و تهدیدها ارائه شده و راهکارهایی برای اجرای بهتر طرح های بودجه ریزی مشارکتی توصیه شده است.

در هندسه فکری شیعه، امام افزون بر مقام مرجعیت دینی و سیاسی، با قدرت و توان تصرف در عالم خلقت، نقش هدایتگری انسان را برعهده دارد؛ و از راه تأثیر بر دل و قلب، انسان را به سر منزل مقصود هدایت می کند. این تأثیرگذاری همان «ولایت تکوینی» امام است که به صورت قلبی یا عاطفی و یا عملی تجلی پیدا می کند. مراد از «ولایت تکوینی»؛ قدرت تصرف در کائنات و هستی به اذن خداوند است و ولی در اثر عبودیت، تقرب یافته و امکان تصرف می یابد. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و با شیوه کتابخانه ای، درصدد بیان تأثیر و شیوه یافتن آن است. بررسی های انجام شده؛ نشان می دهد که ولایت تکوینیِ ائمه معصومین ( مسلّم است و چون به الاستقلال نیست و به اذن و اراده الهی ایجاد شده است، در نتیجه با توحید و ولایت خداوند ناسازگار نیست و نقش «ولایت تکوینی» و «هدایت باطنی» که از شئونات آن است را در سه عرصه روشن می کند و نشان می دهد که ثمره تأثیر هدایت در «قلب» و «علم» به صورت توفیق در عمل و استجابت دعا و نزول برکات ظاهر می شود.

حکمرانی مشارکتی زمینه را برای تصمیم گیری، اجرا و نظارت مردم در مناسبات اجتماعی و سیاسی فراهم می کند و این الگو می تواند منجر به رشد و پیشرفت آحاد جامعه، تقویت سرمایه اجتماعی، افزایش عدالت و انسجام اجتماعی شود. با بررسی های انجام شده می توان شواهد زیادی راجع به اهمیت و ابعاد حکمرانی مشارکتی در آموزه های دینی و سنت اهل بیت (ع) استخراج نمود. یکی از نمونه های موفق حکمرانی مشارکتی در عصر حاضر، پدیده اربعین حسینی است که توجه بسیاری از سیاستمداران و پژوهشگران را به خود جلب کرده است. شناسایی ابعاد و شاخص های این پدیده بی نظیر می تواند مسیر دستیابی به حکمرانی مشارکتی را در ساحات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی روشن کند. از این رو، مصاحبه های مهمی با اندیشمندان شیعه در خصوص ابعاد و شاخص های پدیده اربعین حسینی انجام شده است. این مصاحبه ها با روش کیفی تحلیل مضمون بررسی شده اند و شاخص های شناسایی شده در آن، ذیل مدل سه شاخگی دسته بندی شده اند. این مدل، دلالت هایی از مشارکت در پدیده اربعین را مبتنی بر زمینه، ساختار و محتوا ارائه می کند. با شناسایی ابعاد مختلف این مشارکت عظیم اجتماعی و بررسی دلالت های آن، می توان از این پدیده به عنوان الگوی عملیاتی موفق جهت تحقق حکمرانی مشارکتی در نظام جمهوری اسلامی استفاده نمود.

حکمرانی مشارکتی یکی از رویکردهای موفق سیاست گذاری و مدیریت عمومی است. این رویکرد بسیاری از تنش ها و چالش های اجتماعی و سیاسی را کاهش می دهد و منجر به افزایش سرمایه اجتماعی می شود. اما عدم شناخت روش ها و ابزارهای مؤثر در این رویکرد، باعث شده است که استفاده بهینه از این رویکرد صورت نگیرد. در این مقاله روش ها و ابزارهای حکمرانی مشارکتی در حوزه سیاست مورد بررسی قرار می گیرند. روش این تحقیق، تحلیل محتواست و با استفاده از این روش، ابتدا داده ها با کمک منابع کتابخانه ای و اینترنتی جمع آوری و بررسی شده و سپس، با تحلیل داده ها، روش ها و ابزارهای حکمرانی مشارکتی استخراج شده است. در ادامه، با کمک 31 نفر از خبرگان و صاحب نظران دانشگاهی و سازمانی این حوزه، مؤلفه های مورد نظر با 16 شاخص و در دو مقوله اصلی روش ها و ابزارها شناسایی شده است. یافته ها نشان می دهد، 8 روش «رأی گیری»، «نظرسنجی و افکارسنجی»، «مشورت»، «تصمیم گیری جمعی»، «تولید ادبیات مشترک»، «شبکه سازی و تیم سازی»، «اشتراک اطلاعات» و «کار جمعی» از مهم ترین روش های پیاده سازی حکمرانی مشارکتی بوده و 8 ابزار از قبیل: «پلتفرم های مجازی»، «کرسی های آزاد اندیشی»، «انتخابات»، «راهپیمایی»، «نماز جمعه»، «تجمّع و اعتراض»، «رسانه های اجتماعی» و «اتاق های فکر» از مهم ترین ابزارهای سیاسی حکمرانی مشارکتی در کشور می باشد.

حکمرانی مشارکتی یکی از رویکردهای موفق در مدیریت عمومی و اداره جامعه است. این رویکرد بسیاری از چالش ها و معضلات جامعه را کاهش می دهد و منجر به افزایش سرمایه اجتماعی می شود. برای حل مسائل و معضلات پیچیده و چندلایه اجتماعی، دولت های موفق سخت تلاش می کنند تا مشارکت مردم را بهبود بخشند. اما گاهی اوقات عدم شناخت روش ها و ابزارهای مؤثر در این رویکرد، باعث می شود که استفاده بهینه از آن صورت نگیرد. در این مقاله روش ها و ابزارهای حکمرانی مشارکتی در حوزه اجتماعی فرهنگی مورد بررسی قرار می گیرند. روش این تحقیق، تحلیل محتواست و با استفاده از این روش ابتدا داده ها با کمک منابع کتابخانه ای و اینترنتی جمع آوری و بررسی شده است و سپس، با تحلیل داده های جمع آوری شده، روش ها و ابزارهای حکمرانی مشارکتی استخراج شده است. در ادامه، با کمک 32 نفر از خبرگان و صاحبنظران دانشگاهی و سازمانی این حوزه، مؤلفه های مورد نظر با 17 شاخص و در دو مقوله اصلی روش ها و ابزارها شناسایی شده است. یافته ها نشان می دهد، 8 روش رأی گیری، نظرسنجی و افکارسنجی، مشورت، تصمیم گیری جمعی، تولید ادبیات مشترک، شبکه سازی و تیم سازی، اشتراک اطلاعات و کار جمعی از مهمترین روش های پیاده سازی حکمرانی مشارکتی بوده و 9 ابزار از قبیل: رسانه های اجتماعی، نوآوران اجتماعی، گروه های جهادی، سامانه انتقادات و پیشنهادات، پلتفرم های مجازی، متون آموزشی، هنر، امر به معروف و نهی از منکر و تشکیل جلسه از مهمترین ابزارهای اجتماعی فرهنگی حکمرانی مشارکتی در کشور می باشد.

مسأله اصلی در علم مدیریت، تصمیم گیری است و می توان موفقیت یا شکست هر مدیری را وابسته به تصمیماتش دانست. یکی از روش هایی که می تواند بسیار به صحت تصمیم مدیران کمک کند، تصمیم گیری جمعی است. در این مقاله سعی شده است مفاهیم مرتبط با تصمیم گیری جمعی توضیح داده شود و سپس با استفاده از روش داده بنیاد مهمترین سئوالات مرتبط با این روش پاسخ داده شوند. در این مقاله با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته، از نظرات 36 نفر از خبرگان سازمانی و دانشگاهی استفاده شده است. پس از جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه، مؤلفه ها به صورت باز، محوری و انتخابی کدگذاری شده اند. نتایج نشان می دهد که پیرامون پدیده محوری تصمیم گیری جمعی، 35 مفهوم وجود دارد که در قالب 6 دسته ی شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها قابل تقسیم بندی است. نوآوری مهم این مقاله ارائه مدل تصمیم گیری جمعی با استفاده از روش داده بنیاد است که می تواند اطلاعات مفیدی را بصورت خلاصه به مدیران منتقل کند و به آنها جهت استفاده از این روش، انگیزه دهد.

هدف: هدف این مقاله، طراحی مدل تصمیم گیری جمعی بر اساس مبانی جامعه اسلامی بود. تصمیم گیری جمعی فرایندی است که گروهی از افراد برای دستیابی به اهدافشان، درباره یک مسئله خاص تصمیم واحدی می گیرند. برای شناخت مسیر دستیابی به تصمیم جمعی، ابتدا باید عوامل مؤثر بر آن شناسایی شود. روش: روش این تحقیق، تحلیل محتوا بود. با استفاده از این روش، ابتدا داده ها با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی جمع آوری و بررسی شدند. سپس با تحلیل صورت گرفته روی داده های به دست آمده، ویژگی های مهم تصمیم گیری در مبانی اسلامی، شناسایی و فرایند رسیدن به تصمیم جمعی شفاف شد. در ادامه، با کمک 21 نفر از خبرگان و صاحب نظران دانشگاهی و سازمانی این حوزه، مدل مدّ نظر با 19 شاخص و در سه مقوله اصلی باورهای مشترک، عقلانیت شناختی و عقلانیت عملی، طراحی شد. یافته ها: هویت مسلمانان در قالب نسبتهای چهارگانه رابطه انسان با خدا، جهان، جامعه و خود، از غیر مسلمانان متمایز است. نتیجه گیری: در صورتی که جمعی دارای عقلانیت شناختی مشابهی باشد، می توانند به عقلانیت عملی یکسانی نیز دست یابند که این امر، منجر به دستیابی جمع به یک تصمیم مشترک و در نهایت، کار جمعی می شود.

در باب جهان شناسی کلامی، آموزه هفت آسمان از محوری ترین آموزه هاست که عالمان مسلمان و از جمله دانشیان امامیه بدان توجّه کرده اند. در باب این آموزه تاکنون هفت نظریه ی اصلی مطرح شده است که به نظر می رسد هریک از آنها دارای ابهام ها و ضعف هایی است که نتوانسته اند دیدگاهی جامع، منسجم و در ارتباط با دیگر آموزه های دینی عرضه نمایند. در این پژوهش کاستی ها و ابهامهای این دیدگاه ها برنموده شده و آنگاه با منبع قراردادن قرآن و روایات و بهره گیری از یافته های مسلم علوم تجربی و با استفاده از روش ترکیبی تفسیر علمی و تفسیر قرآن به قرآن، دیدگاهی جدید با عنوان «جهان مربوط و جهان های نامربوط» مطرح می شود که ابهامات و اشکالات نظریات پیشین را ندارد. این نظریه ی جدید مبتنی بر تحلیلی نوین از ساختار منظومه شمسی است و در آن ادعا شده است که هر یک از آسمان های هفت گانه دارای عنوانی خاص در قرآن بوده که بر مصادیق مشخص عینی و خارجی در منظومه شمسی قابل تطبیق است و از این جهت دارای امتیاز و نیز ابتکار در مقایسه با دیگر دیدگاه ها است.

حکمرانی مشارکتی یکی از رویکردهای موفق در جهان در زمینه حکمرانی است. بررسی ها نشان می دهد، ارائه یک الگوی حکمرانی مشارکتی متناسب با مبانی اعتقادی و مسائل فرهنگی و اجتماعی کشور، کمک بسیاری به حل مسائل حکمرانی خواهد کرد. با توجه به اینکه تاکنون الگوی بومی در زمینه حکمرانی مشارکتی طراحی نشده است، هدف این پژوهش ارائه الگوی مفهومی حکمرانی مشارکتی در ایران بر اساس تحلیل داده بنیاد است. ابزار مورداستفاده برای جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، مصاحبه نیمه ساختاریافته بوده است که از نظرات 27 نفر از خبرگان این حوزه استفاده شده است. روش نمونه گیری، هدفمند بوده است. پس از جمع آوری داده ها، بر اساس روش داده بنیاد مفاهیم به صورت باز، محوری و انتخابی کدگذاری شده است. با کدگذاری های انجام شده، 25 مفهوم به دست آمده است که در قالب 5 مقوله شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها، دسته بندی شده اند و به صورت مدلی برای پدیده محوری حکمرانی مشارکتی ارائه شده است. یافته ها نشان می دهد عواملی از قبیل عدم احساس نیاز به حکمرانی مشارکتی و درک مزایای آن، فاصله بین نخبگان و مردم با نهاد های حکمرانی و افزایش تنش ها، ضعف فرهنگ کار مشارکتی، ضعف دررسیدن به تفاهم و تجمیع نظرات، درک نامناسب رفتارها و مدل های ذهنی افراد و ماهیت متفاوت حکمرانی در اسلام و غرب ازجمله شرایط علّی حکمرانی مشارکتی است. همچنین، عواملی از قبیل افزایش رشد (پیشرفت) در کشور، افزایش انسجام در جامعه، افزایش عدالت در جامعه و افزایش بهره وری در کشور مهم ترین دستاوردهای حکمرانی مشارکتی در کشور می باشد.

توجه به مفهوم فرهنگ معیشت از منظر قرآن کریم روش صحیح کسب و مصرف را برای انسان، نمایان ساخته و او را با آموزه های قرآنی در این مقوله آشنا می سازد. از آنجایی که دو گروه عالمان و حاکمان در صلاح و فساد و سرنوشت جامعه بسیار تأثیرگذارند، مطالعه و تبیین مدل معیشتی و پیگیری اصلاح رفتار ایشان بر اساس فرهنگ قرآنی معیشت، ضروری بوده و موضوعی کاربردی است. در این نوشتار سعی شده است، آنچه لازمه کسب و مصرف در معاش علما و اُمراست از آیات و روایات استخراج و مؤلفه های فرهنگ معیشت شان بیان شود تا مطالبه گری از ایشان نیز با استنادات قرآنی و روایی میسّر گردد. هنگامی که مبلّغ دین لباس حاکم جامعه را بر تن کرده و زمامدار جامعه از قشر روحانیت باشد اهمیت موضوع مضاعف شده و وظایف ایشان در امور معیشتی به مراتب بیشتر خواهد بود. لذا پژوهش نظری پیش رو، به روش تحلیلی- توصیفی، درصدد یافتن مؤلفه های فرهنگ معیشت حاکمان و مبلّغان دین و بررسی انطباق این دو قشر است.  

آمدوشد زن در جامعه برای ایفای نقش -فردی یا اجتماعی- محل اظهارنظر بسیاری از اندیشمندان است و هرگونه پاسخی برای آن می تواند بر تصمیم گیری ها و جهت گیری های سیاسی، اقتصادی و فرهنگیِ جامعه تأثیر بگذارد. این پژوهش با استناد به آیات و روایات، ضرورت و چگونگی حضور زن در جامعه را با توجه به اقتضائات فطری و شرایط خانواده و جامعه، با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای تبیین کرده و به این نتیجه رسیده است که برای فعالیت های اجتماعی زن و حضور وی در جامعه، دو حالت قابل تصور است: یکی «حضور» و دیگری «ظهور»؛ که همیشه ملازمه ای با هم ندارند و تشخیص آن توسط خود زن، نسبت مستقیمی با تقوا دارد. «حضور» یک زن در جامعه، با «همسرداری نیکو» و «تربیت شایسته فرزندان» همیشگی است و «ظهور» وی در جامعه، به میزان «ضرورت» و «تأثیرگذاری» و «ناظرانه»بودن آن وابسته است؛ بدین شکل که زن برای تحصیل علم، مهارت، هنر و یا اشتغال و نیز استفاده از خدمات اجتماعی به «ضرورت» در جامعه ظاهر می شود و در اموری چون مشارکت سیاسی، هجرت، فعالیت اقتصادی و شرکت در جهاد، ظهوری «مؤثر» دارد و با امر به معروف و نهی از منکر و توصیه به حق و صبر، «ناظرانه» در جامعه ظاهر می شود.

بسیاری از سازمان ها و شرکت ها به دنبال یافتن راه کارهایی برای ایجاد فرآیندهای منظم و رسمی مدیریت پروژه هستند که منجر به نظم دهی هر چه بیشتر سازمان در انجام پروژه های جاری در قالب زمان، بودجه و سطح کیفی مورد نظر می شود. شرح وظایف و اهداف متنوع و گوناگونی را می توان بر اساس نیاز ها و ویژگی های سازمان، از راه اندازی و استقرار دفتر مدیریت پروژه انتظار داشت. مهم ترین انتظاری که از دفتر مدیریت پروژه سازمان می رود، ایجاد فرآیندهای منظم و یکپارچه مدیریت پروژه در قالب ساختار واحد مدیریت پروژه می باشد. پژوهش حاضر نیز قصد دارد با بهره گیری از تحقیقات انجام گرفته به شناسایی و توضیح ابعادی بپردازد که هدایت گر سازمان ها در بکار گیری دفاتر مدیریت پروژه هستند. ابعاد شناسایی شده تحت عنوان الزامات پیاده سازی مدل دفتر مدیریت پروژه ارائه شده اند. در این پژوهش ابتدا اهمیت و ضرورت دفتر مدیریت پروژه بیان شده و پس از بیان مبانی نظری و مدل های مفهومی دفتر مدیریت پروژه، ساختار دفتر مدیریت پروژه تشریح می گردد. سپس در پاسخ به سؤال های تحقیق، مدل مفهومی پژوهش ارائه می شود و عناصر این مدل مفهومی توضیح داده می شوند. اطلاعات پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی گردآوری شده و جهت تأیید مدل با استفاده از پرسشنامه طیف لیکرت از خبرگان سازمانی نظرسنجی شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، یکی از سازمان های تحقیقاتی نظامی به عنوان مورد مطالعه انتخاب شده است و بوسیله نرم افزار spss، ابتدا فرض نرمال بودن متغیرها با استفاده از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف مورد آزمون قرار گرفته و سپس با استفاده از آزمون تی-استودنت وضعیت هریک از مؤلفه های دفتر مدیریت پروژه ارزیابی شده است. به طور خلاصه، مؤلفه های تأیید شده ی دفتر مدیریت پروژه با سه مؤلفه اصلی با عناوین برنامه ریزی (سبد پروژه)، تحویل(طرح و پروژه) و مرکز تعالی و در قالب 17 مؤلفه فرعی ارائه شده است.

در فراز «... وَ مَثَلُهُمْ فیِ الانجِیلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطأَهُ فازَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَی عَلیَ سُوقِه ...» در آیه 29 سوره فتح همراهان پیامبر(ص) به گیاه بالنده تمثیل شده اند. مطابق ادعای فراز مذکور باید فقراتی مشتمل بر تمثیل مشارالیه آیه در إنجیل وارد شده باشد. پیجویی برای دستیابی به چنین فقراتی در أناجیل، در تاریخ تفسیر توسط انگشت شماری از مفسران عمدتاً معاصر انجام و به اشارات اجمالی منتج شده است. تتبع گسترده و مستقیم تمثیل مذکور نشان داد علی رغم مسأله تحریف، فقراتی در أناجیل فعلی موجودند که می توانند در غایت انطباق مشارالیه تمثیل قرآنی قلمداد شوند. این فقرات به گونه ای اعجاب آور در سه انجیل لوقا، متی، مرقس با اختلاف های جزئی حفظ و تکرار شده اند! بررسی تفسیری و تطبیقی تمثیل قرآنی با فقرات قابل قبول از أناجیل، کاشف از وجود اشتراک ها و افتراق هایی است. توجه به بعد فردی سیر و حرکت دیندار، أصل تشبیه رشد معنوی انسان به رویش گیاه بالنده، نائل شدن از قلت و ضعف به قدرت و استحکام از موارد مشترکند. تصریح به نام مبارک «محمد»(ص) و همراهانش (قرآن)، توجه به بعد اجتماعی دین (قرآن)، بحث ملکوت و پادشاهی الهی (إنجیل) و اشتمال تمثیل بر غیردینداران (إنجیل) از مفترقاتند.

موضوع این مقاله بررسی آیاتی از قرآن کریم در ارتباط با «عالم ذر» با نظری بر روایات و منابع اسلامی است. ذر در لغت به دو معنی آمده است، مورچه ریز و ذرات پراکنده در هوا. منشأ نام گذاری دوران قبل از دنیای انسان به عالم ذر، روایاتی است که از اهل بیت (ع)صادر شده است. درباره خلقت انسان از گل آیات متعددی در قرآن کریم وجود دارد و روشن می شود که از نظر قرآن همه انسان ها از خاک یا از گل در قالب ذره ای نادیدنی خلق شده اند و در همان عالم بود که امانت الهی بر او عرضه شد و بر بندگی خدا  و عدم بندگی شیطان از او پیمان گرفته شد. آن بدن ذره ای حاوی همه کد های اطلاعاتی انسان است و برای ورود به زندگی دنیا به بدن پدر و مادر ورود پیدا می کند و در آنجا ساخت و ساز می شود و به سلول حیاتی به نام نطفه تبدیل می گردد؛ نطفه ای که امشاج است و استعداد های نورانی و ظلمانی در وجود او به ودیعت گذاشته می شود تا زمینه ای برای آزمون بندگی خالصانه خدای منان باشد و خویشتن داری در مسیر بندگی معنا پیدا کند. نطفه تشکیل شده در بدن مادر (قرار مکین) رو به رشد می گذارد و به علقه، مضغه و... تبدیل می شود تا اینکه به صورت طفلی متولد شود و دوران درس و بحث مدرسه دنیای خود را طی کند. جالب است که بر اساس روایات و اشارات قرآن کریم برای احیاء انسان ها در قیامت نیز همین مسیر طی می گردد و طینت افراد بشر در دل خاک قرار می گیرد و باران های مخصوصی زمینه رشد آنان را به صورت جنین فراهم می کنند تا این که با نفخ صور دوم از دل خاک بر آیند.