مراد کاویانی راد

مراد کاویانی راد

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران، (نویسنده مسئول)

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۸۴ مورد.
۱.

پردازش مفهوم امنیت زیست محیطی (رابطه امنیت و اکولوژی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک پاییز ۱۳۹۰ شماره ۲۳

کلید واژه ها: جغرافیا امنیت انسانی ژئوپلیتیک انتقادی امنیت زیست محیطی بوم شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۷۵۰
بروز مخاطرت انسانی و طبیعی در مقیاس کروی، تغییر در گفتمان ها، درون مایه و جهت گیری جستارهای سیاسی - امنیتی را در پی داشته است. پایان جنگ سرد آغازی بر طرح مفاهیمی نو در حوزه امنیت شد که بنیاد آن بر همکاری و تعامل میان واحدهای سیاسی استوار است. طرح مفاهیم امنیت انسانی، امنیت زیست محیطی و ... با توجه به نقش فزاینده مخرب انسان در زیست کره و پیامدهای فضایی آن در قالب بحرانهای اجتماعی - سیاسی توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف داشته است. به نظر می رسد پیامدهای عمدتا ناخوشایند برخاسته از فروسایی محیطی، گرمایش کروی و تغییر اقلیم، اثرات دیرپایی در حوزه معیشت و امنیت پایدار افراد و اجتماعات در سراسر زیست کره بویژه در کشورهای در حال توسعه به دنبال داشته است. در این میان، علوم جغرافیایی که به طور سنتی پیامدهای فضایی ناشی از مناسبات اکولوژیک انسان - محیط را کانون مطالعات خود قرار داده عمدتا در قالب ژئوپلیتیک انتقادی، به تحلیل ابعاد امنیتی مناسبات یاد شده پرداخته است، به طوری که در چارچوب آن، دیگر صرف دولت کانون مطالعات جغرافیای سیاسی نیست بلکه امنیت انسانی فراتر از مرزهای سیاسی در بستر زیست کره محور پژوهش و کانون توجه قرار گرفته است.
۲.

تاثیر جهانی شدن بر هویت ملی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه ژئوپلیتیک ۱۳۸۵ شماره ۳-۴
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷۹ تعداد دانلود : ۱۸۷۸
بنیاد پژوهش کنونی بر این پرسش نهاده شده که چه نسبتی میان جهانی شدن و هویت ملی دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران وجود دارد. روش این پژوهش از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه است. جامعه آماری این پژوهش تعداد 115077 نفر از دانشجویان دانشگاه های دولتی تهران است که با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای سهمیه ای، تعداد 382 نفر (53 درصد مرد و 47 درصد زن) به عنوان نمونه آماری تحقیق برگزیده شدند. نتایج حاصل از واکاوی داده ها از طریق نرم افزار SPSS نشان داد که گسترش فرایندهای جهانی شدن در قالب فناوری اطلاعات و ارتباطات (ماهواره و اینترنت)، زمینه ساز تقویت هویت فرو ملی دانشجویان بوده است.
۳.

جغرافیای انتخابات

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۶ شماره ۳۷

کلید واژه ها: مشارکت دموکراسی جغرافیای انتخابات حوزه انتخاباتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵۷ تعداد دانلود : ۱۷۳۲
جغرافیای انتخابات یکی از جستارهای نسبتاً دیرپای دانش جغرافیای سیاسی است که به واکاوی تعامل فضا، مکان، فرایندهای انتخاباتی، تنوع تصمیمات و نتایج آراء رای‏دهندگان نواحی مختلف، اثرگذاری تفاوت‏های فضایی در رفتار سیاسی و شکل‏گیری حوزه‏های انتخاباتی می‏پردازد.پیش‏نیاز انتخابات و تعیین نمایندگان مردم، تقسیم سرزمین به حوزه‏های انتخاباتی با مرزهای مشخص و متناسب با ویژگی‏های جغرافیایی، پذیرش عمومی و قوانین انتخاباتی است. این محدوده‏های جغرافیایی در مقام بستری برای انتخاب نمایندگان در سطوح مختلف محلی، ناحیه‏ای و ملی، تاثیر قطعی بر ترکیب و کارکرد نهادهای سیاسی حکومت دارد. از این‏رو، ناحیه‏بندی سرزمین به حوزه‏های انتخاباتی، بر پایه شماری از شناسه‏های جمعیتی، فرهنگی، سرزمینی و بهره‏گیری از سامانه‏ اطلاعات جغرافیایی، کانون توجه جغرافیای انتخابات است.
۴.

نقش هویت قومی در همبستگی ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشی دانشگاه اصفهان ۱۳۸۵ شماره ۲۰
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳۵ تعداد دانلود : ۲۱۶۳
"پس از تشکیل دولت مدرن در ایران ـ در زمان رضا شاه ـ تا کنون یکی از دغدغه خاطرهای مسئولین امنیتی و سیاسی کشور حفظ یکپارچگی سرزمینی ایران بوده، بگونه ای که پس از آن فرآیند مشارکت ملی با چالش های جدی مواجه شده است و همبستگی ملی متاثر از نوع رویکرد حکومت مرکزی در برخی مناطق ایران که منطبق بر اقوام غیر فارس و غیر شیعه مذهب هستند در دوره های خاص تاریخی انسجام سرزمینی کشور را به چالش گرفته است. قوم بلوچ، در جنوب خاوری کشور در استان پهناور سیستان و بلوچستان ساکن است. این قوم که دنباله آن به خارج از مرزهای سیاسی ایران کشیده شده، عوامل پیوندگر متعددی آن را با سایر اجزای ملت ایران پیوند داده، همچنین عوامل دیگری نیز این پیوند را تضعیف کرده است. این مقاله برآن است که ضمن تبیین نظری دو رویکرد کارکردگرایی هارتشورن و آیکونوگرافی (نمادنگاری) گاتمن در خصوص عوامل انسانی و جغرافیایی نقش آفرین در همگرایی و واگرایی موثر در وحدت ملی را در خصوص قوم بلوچ مورد پژوهش قرار دهد. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق به روش کتابخانه ای و تهیه پرسشنامه در ارتباط با برخی نخبگان قومی بلوچ (اعضای شورای شهر و مولوی ها) و همچنین مصاحبه با مسئولین استان گردآوری شده، سپس اطلاعات گردآوری شده به روش کیفی و توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. در نتیجه تحقیق مذکور همگرایی قوم بلوچ با دیگر اجزای ملت ایران افزایش یافته است."
۵.

ناحیه گرایی سیاسی در ایران : مطالعه موردی بلوچستان

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۶ شماره ۳۵

کلید واژه ها: ایران بلوچستان ناحیه ناحیه گرایی سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳۸ تعداد دانلود : ۱۱۳۴
ناحیه گستره جغرافیایی می باشد که به واسطه برخی عوامل زیستی و جغرافیایی دارای وسعت، کارکردی و شخصیتی است که آن را از نواحی پیرامونی متمایز می سازد. همه دولت ها به نوعی ناهمگون بوده و از نواحی فرهنگی مختلفی تشکل یافته اند. حکومت در مقام کارگزار دولت بر ان بوده که با تاکید بر مشترکات عینی و ذهنی نواحی مختلف،هویت ملی را ساخته و تقویت نماید. ایران نیز کشور ...
۶.

پردازش مفهوم «قلمرو» از منظر جغرافیای سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۱۷ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۸۲)

کلید واژه ها: جغرافیای سیاسی قلمرو قلمروزدایی قلمرومندی بازقلمروخواهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲۴ تعداد دانلود : ۱۱۶۶
قلمرو و قلمرومندی بنیاد فلسفه جغرافیای سیاسی هستند. قلمرو به عنوان نمود عینی و فضاییِ برخاسته از حق طبیعی مالکیت و اصل میل به بقاء به رفتار قلمروخواهانه انسان جهت و معنا داده به گونه ای که تفسیر کنش و منش انسان عمدتاً تابعی از خصیصه قلمرومندی بوده است. درون مایه بسیاری از مفاهیم جغرافی سیاسی آگاهانه یا ناآگاهانه در پیوند با چنین ویژگی هایی تعریف و عملیاتی شده است. گستره قلمرو، الزاماً تابع مرزهای سیاسی نیست بلکه به فراخور دامنه آگاهی، کنشگری، تصمیم سازی و نقش-آفرینی انسان و گروه های انسانی شناوراست.داده ها و یافته های مقاله حاضر که ماهیتی بنیادی دارد به روش کتابخانه ای گرد آوری شده است. نتیجه پژوهش گویای آن است که دست کم از دهه 1970 به بعد با جهان شدن فناوری و مردم سالاری ابعاد ذهنی و محتوایی کنشگری انسان در ابعاد مشاهده ناپذیر اما فضاساز اهمیت بیشتر یافته اند که در آینده هم ابعاد بیشتری از قلمرو را بازنمایی خواهند کرد.
۷.

امنیت ملی از منظر جغرافیای سیاسی

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۳ شماره ۲۶

کلید واژه ها: دولت جهانی شدن امنیت ملی ژئوپولیتیک جغرافیای سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹۴ تعداد دانلود : ۱۳۸۳
امنیت ملی ، توانایی دولت ها برای حفظ هویت مستقل و تمامیت کاربردی ( جمعیت ، سرزمین و دارایی ) آنهاست . جغرافیای سیاسی نیز یکی از شاخه های جغرافیای انسانی است که در عرصه امنیت پژوهی ، بیشتر بر وجه مصداقی آن تاکید شده است . موضوع محوری این رشته ، عموما پدیده دولت یا ناحیه سازمان یافته سیاسی است و به بررسی کالبد ، عناصر ، ویژگی ها و رفتار دولت می پردازد . ...
۸.

جای نام شناسی سرحدات ایران از منظر شاهنامه فردوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال یازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۳۸)

کلید واژه ها: ایران شاهنامه فردوسی مرز جای نام شناسی سرحد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰۸ تعداد دانلود : ۶۷۰
اصطلاح سرحد ناظر بر تعیین حدود نسبی قلمرو واحدهای سیاسی- فضایی پیشا وستفالیا است و واژه مرز حدود دقیق و رسمی وسعت سرزمینی دولت های مدرن را نشان می دهد. تحدید وسعت واحدهای سیاسی - فضایی تاریخی، تابعی از دوره زمانی و ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حاکم است. مقاله حاضر بر تعیین سرحدات ایران از منظر شاهنامه فردوسی متمرکز است. از آنجا که شاهنامه اثری حماسی است، سرشتی زمانمند و مکانمند ندارد و تحلیل محتوای آن بر بنیاد واژه سرحد، امکان می پذیرد که این امر مستلزم بهره-گیری از دانش«جای نام شناسی» است. مقاله حاضر بر این فرض استوار است که جای نام های موجود در شاهنامه از یک سو، بازتاب نام های جغرافیایی ایران ویج در اوستا به عنوان یکی از منابع تدوین شاهنامه است و از دیگر سو، گویای کوششی است که در زمان ساسانیان برای انطباق نام جای ها اساطیری اوستا با واقعیات جغرافیایی فلات ایران شده است. دیگر آنکه شاهنامه الزاماً اثری تاریخی- جغرافیایی صرف نیست و نگارش آن تابع جهان اندیشه فردوسی و منابع مورد استفاده او بوده است. یافته های تحقیق نیز به روش کتابخانه-ای(کتب بویژه خود شاهنامه و نشریات)گردآوری شده است و روش شناسی پژوهش نیز ماهیتی روایتی - نقلی دارد. نتیجه پژوهش نشان داد که فردوسی در قالب شاهنامه به صورت سر راست به تعیین حدود جغرافیایی ایران نپرداخته و غیرمستقیم با توجه به رخدادهای سیاسی و تاریخی در دو مقیاس جهانی و ایرانی به واگویی مرزهای تاریخی– فرهنگی ایران پرداخته است.
۹.

نسبت عدالت جغرافیایی و امنیت ملی

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۵ شماره ۳۲
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰۶ تعداد دانلود : ۹۷۰
برابری، جوهره عدالت است. برابری به مفهوم داشتن حق همسان افراد در استفاده از فرصت های مادی و معنوی موجود در جامعه در راستای شکوفایی توان ها و استعدادها می باشد. از این رو بنیاد عدالت بر تساوی انسان‏ها به حسب گوهر و ذات آنان نهاده شده است. هر پدیده ای که دارای پراکنش فضایی مشخص باشد، در گستره مطالعاتی علوم جغرافیایی قرار می گیرد. پراکنش فضایی بسیاری از پدیده های انسان زده تابعی از کاردکرد نظام سیاسی در تأمین عدالت در گستره ملی است. امنیت ملی تابعی از مناسبات متقابل (سیاسی، اقتصادی، فرهنگی) درون سرزمینی یا برون سرزمینی است. نظام سیاسی در مقام کارگزار دولت به تدوین و اجرای راهبردها و برنامه هایی می پردازد که بازتابی از نیازهای فضایی جامعه باشد. از این رو کارکرد حکومت در افزایش و یا کاهش مؤلفه های مرتبط با عدالت، می تواند نقش آفرین اصلی بوده و زمینه ساز افزایش و یا کاهش واگرایی و همگرایی ملی در مقوله عدالت جغرافیایی باشد. عدالت جغرافیایی در بعد ملی عمدتاً بر وجه توزیعی عدالت با توجه به ناهمسانی های ناحیه ای، حفظ تعادل مناسبات انسان و محیط، برخورداری همسان شهروندان از فرصت ها و کاهش آثار زیانبار ناشی از عدم توزیع عادلانه فرصت­ها و امکانات در گستره سرزمین ملی با محوریت مقوله تنوع فضایی تأکید دارد .
۱۰.

مناسبات هیدروپولیتیک ایران و افغانستان

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۴ شماره ۲۸

کلید واژه ها: افغانستان مشهد سیستان و بلوچستان هیدروپولیتیک سد دوستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱۱ تعداد دانلود : ۱۱۰۲
آب شیرین سطح زمین تنها سه درصد مجموع آبکره را تشکیل می دهد . دشواری شرایط ،‌ هنگامی آشکار می شود که بدانیم پراکنش این میزان اب در امور مختلف ، زمینه ساز پیدایش شرایط حساسی شده است که بسیاری از صاحب نظران از قرن بیست و یکیم به عنوان سده هیدروپولیتیک یاد می کنند . بنابر این در مناسبات واحدهای سیاسی در مناطقی که میزان بارش اندک است ، آب زمینه ساز پیدایش تنش های آینده خواهد بود . کوهستان های داخلی افغانستان ، سرچشمه دو رودخانه هیرمند و هریرود در ناحیه خاوری ایران هستند ...
۱۱.

بررسی تاثیر همسایگی بر انتخابات ایران مطالعه موردی: دور نخست نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه ژئوپلیتیک ۱۳۸۷ شماره ۳ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: مشارکت جغرافیای انتخابات تاثیر همسایگی نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰۷ تعداد دانلود : ۸۹۰
تاثیر همسایگی یکی از جستارهای جغرافیای انتخابات است که پیامد عوامل و زمینه های جغرافیایی را در رفتار رای دهندگان بررسی می کند و بر این گمان است که ساکنان یک محدوده سکونتگاهی عموما همانند یکدیگر بر اساس ویژگی و شناسه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شان، به فرد و یا جریانی که با آنان احساس همانندی می نمایند، رای می دهند. این تحقیق به دنبال بررسی این مساله است که آیا جستار همسایگی در فرهنگ سیاسی رای دهندگان ایرانی اثرگذار بوده است؟ بدین منظور مقاله حاضر آمارهای دور نخست نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران را انتخاب نموده و بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از GIS به تحلیل داده و نقشه های تهیه شده پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تاثیر همسایگی نقش مهمی در انتخابات ایران داشته است؛ به گونه ای که پیامد عوامل و زمینه های جغرافیایی موثر در رفتار رای دهندگان نواحی مختلف کشور باعث شده که رای گیری در ایران سرشتی محلی گرا و قومی بیابد. بنابراین چنین زمینه فرهنگی، یکی از بازدارنده های اساسی در کامیابی فرایند مردم سالاری بوده است
۱۲.

حکومت جهانی در تصور ژئوپلیتیک ایران باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال نهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۱)

کلید واژه ها: ایران باستان حکومت جهانی ادراک محیطی تصور ژئوپلیتیک اسطوره و تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۵ تعداد دانلود : ۹۷۲
درک پویایی قدرت، مستلزم آگاهی از تعاملات و دگرگونی های فضایی است. تصور ژئوپلیتیک به عنوان یکی از ابعاد ادراک محیطی، برایند برداشتی است که افراد و واحدهای سیاسی- فضایی از جهانِ زیست خود دارند برداشتی که نقش مهمی در تولید واقعیت های فضایی- سیاسی داشته است. تاریخ ایران باستان آمیزه ای از اسطوره و تاریخ است. نمود فضاییِ تصور ژئوپلیتیک این دوره از تاریخ کشورمان در شکل حکومت با مقیاس و کارکرد جهانی نمود یافته است که کانون این حکومت ایران ویج، سرزمینی فرهمند و مقدس است. از این کانون، رهبری جهان بر پایه نظم گیتی اهورامزدا و در چارچوب «اشه» انجام می شود. شاه به عنوان فرمان روا قدرت معنوی خود را از اهورامزدا می گیرد. از این رو کارکردی ملکوتی می یابد. او یاور اهورامزداست و هم زمان نابودگر اهریمن و گسترنده حاکمیت اشه بر جهان است. از منظر تاریخی حکومت جهانی در زمان هخامنشیان برپا شد. آنان خود را نماینده اهورامزدا می دانستند. یافته های پژوهش حاضر گویای آن است که دین و آیین مزدیسنی، والایی و فره مندی سرزمین، توانشِ کشورگشایی پادشاهان هخامنشی مدیریت سیاسی فضا در قالب پذیرش گوناگونی فضایی- فرهنگی به تصور ژئوپلیتیک حکومت جهانی در اسطوره و تاریخ ایران باستان، جهت داده است.
۱۳.

جایگاه مفهوم فضای حیاتی در شکل¬گیری سیاست خارجی عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک بهار ۱۳۹۱ شماره ۲۵

کلید واژه ها: سیاست خارجی خلیج فارس عراق ژئوپلیتیک اروندرود فضای حیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۱ تعداد دانلود : ۷۵۶
برآورد قدرت ملی در شرایط کنونی و ترسیم وضعیت مطلوب که متضمن منافع و امنیت ملی باشد حاکمان و نخبگان سیاسی را به تدوین استراتژی ژئوپلیتیک وا می¬دارد. تدوین استراتژی¬ها در پیوند با دیگر قدرت¬های منطقه¬ای و فرامنطقه¬ای و همچنین فرصت¬ها و محدودیت¬ها است. از این رو، نظام¬های سیاسی کوشیده¬اند تا از طریق تصرف یا نفوذ در سرزمین¬هایی که می¬تواند مکمل ژئوپلیتیک آنها باشد به رفع محدودیت ها(سرزمینی و منابع) بپردازند. مقاله حاضر به تشریح این مسئله می¬پردازد که تنگنای ژئوپلیتیک عراق در عدم دسترسی آسان به آبهای آزاد به سیاست خارجی این کشور ماهیتی تهاجمی بخشیده، سیاستی که حتی پس از فروپاشی نظام بعث از طریق سیاستمداران عراقی بارها در قالب لغو یا تغییر مفاد قرارداد الجزایر در ارتباط با ایران طرح مسئله شده است. به نظر می رسد که چالش پایدار ژئوپلیتیک عراق در عدم دسترسی مناسب آن کشور به دریاهای آزاد از طریق خلیج فارس و وابستگی آن به بخش¬هایی از خاک ایران همواره بر مناسبات عراق با ایران سایه خواهد افکند.
۱۴.

نقش هویت مکانی در بروز کُنش سیاسی مطالعه موردی: میدان و خیابان انقلاب شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال یازدهم بهار ۱۳۹۰ شماره ۲۰

کلید واژه ها: تهران هویت مکانی حس مکان کنش سیاسی میدان انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴۴ تعداد دانلود : ۱۳۲۸
هویت مکانی، تابعی از کارکرد فضاها وساختارهای مکانی است. هویت های مکانی برانگیزاننده احساس تعلق مکانی متفاوت هستند که متناسب با فرهنگ سیاسی ساکنان آن محدده خالق کنش های سیاسی متفاوت به شمار می روند. حوزه نفوذ مکان ها تابعی از وزن مکانی و موقعیت راهبردی آنهاست. از این منظر کنش گران سیاسی با حضور در مکان های خاص به قدرت نمایی و سهم خواهی می-پردازند. مناطق 6 و 11 تهران به واسطه وجود مراکز مختلف سیاسی، آموزشی در مقیاس ملی و بین المللی و پیوند شرق و غرب تهران طی چند دهه گذشته کارویژه سیاسی خاصی به محدوده میدان و خیابان انقلاب داده اند. این ویژگی ها محدوده یاد شده را آوردگاه نیروها و جریان های سیاسی مختلف قرار داده است. پژوهش حاضر با بهره گیری از یافته های میدانی دیگر پژوهش های انجام شده به نتیجه رسید که فضا، ساختار و کارکردهای مکانی محدوده میدان و خیابان انقلاب القاء کننده آن شکل از هویت مکانی برای جریان های سیاسی است که دیگر محدوده ها توان تامین آرمان ها و مطالبات آنها را ندارند.
۱۵.

نسبت ژئوپلیتیکی امنیت زیست محیطی و توسعه پایدار؛ مطالعه موردی دریاچه ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال چهاردهم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۵۱)

کلید واژه ها: ژئوپلیتیک انتقادی امنیت زیست محیطی بحران زیست محیطی سدها دریاچه ارومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۳ تعداد دانلود : ۹۴۶
ژئوپلیتیک انتقادی در قالب نقد رویکردهای سنتی و طرح مفاهیم زیستی، در نقش نقاد الگوی توسعهِ مخربِ محیط زیست سر بر آورده است. در این میان، سود انگاری برخاسته از اندیشه مدرنیته و رویکرد سخت افزارانه، به همراه کوشش برای توسعه و تامین نیازهای جمعیت، زیست بوم های مختلف را دچار تخریب کرده و نتایج آن در قالب تشدید مخاطرات محیطی نمود یافته است. از این رو، ارزیابی پایداری محیط زیست در فرایندِ توسعه با چالش مواجه شده است. داده های مقاله حاضر، ناظر بر این واقعیتند که در ایران نیز اندیشه توسعه گرا عمدتاً ماهیتی کم توجه به ارزیابی پایداری زیست محیطی داشته است. برآوردها نشان می دهند وسعت دریاچه ارومیه متاثر از عوامل طبیعی و انسانی، کاسته شده است. چنانچه روندهای موجود ادامه یابند، دریاچه خواهد خشکید که پیامدهای فاجعه باری به دنبال خواهد داشت. از این رو، برنامه ریزی در این بخش باید متوجه عوامل انسانی این فاجعه زیست محیطی در قالب تغییر الگوی کشت و تغییر الگوی زیست، به دلیل تغییر اقلیم باشد.
۱۶.

Explanation of relationship between Geography and Elections (Electoral Geography)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال دهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۳۶)

کلید واژه ها: Geography Election Politics Democracy Electoral geography

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۸ تعداد دانلود : ۸۳۷
Democracy is a social philosophy and the most geographic form of government in which people in role of arbitration hold the ultimate power to make decisions about issues of politics. Effectiveness of democracy and the development of democracy around the world have made the electoral geography the most flourishing trend of political geography over the past four decade. Since the politics is a plural phenomenon and geographic phenomena which are influenced by location- space processes, have dynamic and changeable nature, the spatial patterns obtained from the plurality and dynamism are studied in political geography and consequently in the electoral geography. Despite of many researches in the area of ​​electoral geography, fewer researches have been conducted on the nature and existential philosophy of the topic. This research is a fundamental study which through an explanatory approach assumed that the scientific description of electoral geography is possible in a combine conceptual form. Required data is collected by library research methods. The results showed that electoral geography as a subset of political geography studies the spatial distribution pattern of power in the context of mutual relations between geography, election and power.
۱۷.

تأثیر هویت مکانی بر همگرایی ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدرس علوم انسانی- برنامه ریزی و آمایش فضا دوره شانزدهم بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۷۵)

کلید واژه ها: هویت مکانی حس مکان تعلق مکانی و همگرایی ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۸ تعداد دانلود : ۶۴۱
مکان به ­عنوان کانون علم جغرافیا، مفهومی درآمیخته با فرآیندهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و بُن­مایه­های طبیعی است که گوناگونی و درهم­تنیدگی بلندمدت آن­ها در جهت­دهی و معنابخشی به کوشش و منش انسان­های ساکن در آن نقش بنیادی داشته است. برهم­کُنشی مکان و هویت انسان­های ساکن در آن از دیرباز کانون توجه جغرافی­دانان در قالب مفاهیمی مانند جبر جغرافیایی (محیطی)، ادراک محیطی، جغرافیای رفتاری و ... بوده است. طی چند دهه­ی اخیر، برخاسته از تهدیدات ناشی از کشمکش­های هویتی و کوشش برای پاسداشتِ همبستگی ملی و پیوستگی سرزمینی، مفاهیمی همانند هویت مکانی، حس و تعلق مکانی در فرآیند همگرایی ملی و نمادسازی­های مکانیِ واحدهای سیاسی، توجه­ روزافزونی به خود جلب کرده­اند. نوشتار حاضر با رویکردی تبیینی، سویه­های مختلف پیوستگی­ و درهم­تنیدگی مکان و هویت را در روند و همگرایی ملی مورد بررسی قرار داده است.
۱۹.

امنیت زیست محیطی از منظر ژئوپلیتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲۳

کلید واژه ها: امنیت ژئوپلیتیک گرمایش جهانی امنیت انسانی امنیت زیست محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲۵ تعداد دانلود : ۷۳۸
پیامدهای اجتماعی و سیاسیِ برخاسته از فروسایی محیطی، گرمایش جهانی و کشمکش بر سر منابع طبیعی، محیط زیست را کانون مطالعات امنیتی سده بیست و یکم قرار داده به گونه ای که ناامنی بوم شناسی و نابودی بُن مایه های زیستکره به عنوان بخشی از تهدیدات غیر سنتی با جُستار امنیت انسانی پیوند استواری یافته است. طی دو دهه اخیر، دانش ژئوپلیتیک، به فراخورِ درون مایه های جغرافیایی و سیاسی اش جایی که «ژئو»(زمین) و «پلیتیک» (سیاست) در هم می آمیزند در قالب ژئوپلیتیک زیست محیطی به واکاوی رخدادها و مسائل برخاسته از کشمکش بر سر منابع طبیعی و کمبود منابع طبیعی پرداخته است. به گونه ای که بَرهمکُنشی و درهم تنیدگی مفاهیم و مصادیق سیاست، قدرت و محیط زیست از پُر بَسامدترین واژگانِ واکاویِ جستار محیط زیست از دهه 1980 به بعد بوده اند. از این دیدگاه، مناسبات قدرت و زیستکره به شدت به هم در آمیخته اند. چنین درهم آمیختگی در چارچوب دانش ژئوپلیتیک امکان بررسی و واکاوی می یابد. از آنجا که تهدیدات یاد شده، کارکرد و گستره ای کروی یافته اند، رویکردهای «نظامی و ملی محورِ» سنتی توان تبیین عوامل تهدیدات غیر سنتی را ندارند. بر این پایه، تبیین و مدیریت امنیت، سرشتی انسان محور با کُنشی مشترک و جهان گستر طلب می کند.
۲۰.

تبیین قلمرو و فضای برگزیده در اندیشه و اسطوره ایرانیان باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳۷

کلید واژه ها: هفت اقلیم اسطوره های ایرانی فضای برگزیده ارته شهر خونیرث و ایرانویج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۷ تعداد دانلود : ۸۲۹
فضای جغرافیایی نتیجه ترکیب عناصر کالبدی و محتوایی است که در قالب سازه های انسانی آشکار می شود. نمود بیرونی و کارکرد عناصر کالبدی فضا و اندیشه، با ذهنیت و آرمان ساکنان فضا، نسبت سرراستی داشته است. جستار فضای برگزیده در پیوند با تخصیص و چینش عناصر کالبدی فضا است به گونه ای که ساکنان فضا می کوشند این عناصر را در پیوند با امور قدسی و ماورایی قرار دهند تا نیازهای مادی و معنوی شان تأمین شود. ساخت و پرداخت چنین فضایی از دیرباز در جهت دهی به کنش و منش انسان جهت داده است. فضای برگزیده در اسطوره ها و اندیشه ایران باستان نمودی تمثیلی دارد که در آن خونیرس جایی که ایرانویج در کانون آن قرار دارد مرکز هفت اقلیم است. مرکزیت عالم و آفریدگی اهورامزدا، دو ویژگی ایرانویج است. این فضا تصویر کوچکی از کیهان به شمار می رود که صفت ملکوتی و جاودانگی دارد. داده های مورد نیاز تحقیق حاضر به روش کتابخانه ای گردآوری شده است و روش پژوهش و روش شناسی متن نیز به ترتیب تاریخی و روایتی-نقلی هستند. نتیجه پژوهش نشان می دهد که بخش عمده ای از شیوه اندیشه وری این دوره برگرفته از باور به اصل اشه یا ارته به عنوان نظم کیهانی است. شناسه های یاد شده درباره اَرتَه شهر ایرانی گویای منطق توحید، دست کم در بُعد عملی است. در اندیشه و اسطوره ایران باستان، والایی و ارزش مندی، قلمرو و فضای برگزیده تا زمانی ماندگار است که در پیوند با امور ماورایی و آسمانی است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان