علی باقر طاهری نیا
| مدرک تحصیلی: زبان و ادبیات عربی. دانشکده ادبیات . دانشگاه تهران |
| پست الکترونیکی: btaheriniya@ut.ac.ir |
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۹ مورد.
بررسی سیمیالوژی مضمون عشق در اشعار نزار قبانی و حمید مصدق(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
عشق یکی از مضامین مهم شعری است و از آن جا که از احساسات انسان سرچشمه می گیرد، عامل پیوند میان انسان هاست. نزار قبانی و حمید مصدق نیز شاعرانی هستند که این مضمون یکی از مضامین اصلی شعر آن ها به شمار می رود؛ اما عشق در شعر هر دو آنان دارای ویژگی های خاصی است. مصدق هم از لحاظ مضمون و هم از لحاظ زبان شاعری کلاسیک است؛ اما نزار در این دو حیطه نوگراتر است و زبان و مضمون عشق را با زندگی معاصر پیوند می دهد. از سوی دیگر، «عشق به معشوق» و «عشق به مردم » در شعر مصدق به یک میزان برجستگی دارند؛ درحالی که در شعر نزار «عشق به معشوق» برجسته تر است. همچنین، مصدق شاعر درد و غم عشق است؛ اما نزار قبانی شاعر شادی های عشق است. بنابراین، باتوجه به معاصر بودن این دو شاعر و اشتراک آن دو در مضمون عشق نیاز به چنین بررسی ای احساس می شود.
تصویر حرفی رمز زیبایی وصفیات ابن خفاجه اندلسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابن خفاجه ادیب و شاعر اندلسی و ملقب به «صنوبری اندلس» است. از آنجا که اغلب موضوعات شعری به گونه ای به «وصف» برمی گردد و او سرآمد شاعران وصف سراست، پس باید او را از بزرگ ترین شاعران ادب عربی به شمار آورد. بررسی علل موفقیت او در فن وصف و رمز زیبایی وصفیات ابن خفاجه می تواند روش و اسلوبی خاص در اختیار علاقه مندان قرار دهد.
«تصویر حرفی» اصطلاحی است که بر دقیق ترین وصفیات و بهترین و زیباترین قصاید وصفی دلالت می کند. بر این اساس می توان قصاید وصفی را به تابلویی نقاشی مبدل نمود؛ و هر اندازه این تبدیل و بازپردازی دقیق تر باشد، قصیده وصفی هم به همان میزان زیباتر است. مقاله حاضر پس از بررسی اجمالی موضوع وصف، به عناصر گفتمان تصویرساز و عناصر مولد وصف خواهد پرداخت.
نشانه شناسی ادبی شخصیت فرعون در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نشانه شناسی ادبی شخصیت، شاخه ای از نشانه شناسی در حوزه زبان محسوب می شود، که با استفاده از آن می توان به آگاهی عمیق تر و دقیق تری از دلالت های شخصیت دست یافت. قرآن کریم بعنوان برجسته ترین متن ادبی، سرشار از نشانه های زبانی است، که یکی از این نشانه ها، شخصیت های بسیاری است که در این کتاب ارزشمند آسمانی مستقیما ذکر شده اند. در این میان، شخصیت فرعون یکی از پر تکرار ترین شخصیت های قرآنی محسوب می شود. از این رو مطالعه نشانه شناختی این شخصیت، می تواند به شناخت چیستی، مفاهیم و دلالت هایی که در پس شخصیت فرعون نهفته است، بیانجامد.\nپژوهش حاضر بر اساس نظریه نشانه شناسی شخصیت فیلیپ هامون، نشانه شناس فرانسوی، شخصیت فرعون در قرآن کریم را با رویکرد نشانه شناسی و از حیث دال (نام، جایگاه نحوی، ضمائر و بعد بلاغی) و مدلول (صفات، کنش گفتاری و کنش رفتاری)، مورد مطالعه قرار داده است، و اثبات کرده است که: اسم، القاب و اوصاف شخصیت فرعون با کارکرد داستانی وی هم سو و هماهنگ است، و به واسطه پیوند علم نشانه شناسی و تأویل و درک و شناخت عمیق تر شخصیت فرعون، این تحقیق به فهم دقایق و ظرایف کاربست واژگان در قرآن کریم کمک می کند.
بررسی پدیده ی نوستالژی (غم غربت)در اشعار ابن خفاجه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ناخرسندی از زمان حاضر ویژگی مستمر افراد جامعه بشری است. این امر موجب ظهور پدیده ی روی گردانی و گریز از زمان حاضر می شود. همواره انسان در تلاش است تا برای رهایی از وضع نامطلوب کنونی خود، جایگزینی پیدا نماید. او مطلوبش را گاه با پناه بردن به گذشته و گاه با رویای آینده جستجو می کند. حسرت گذشته و دلتنگی برای همه ی آنچه از دست رفته – که یکی از حوزه های معنایی پدیده ی نوستالژی است- هماره ذهن بشر را درگیر خود کرده است. شاعران و هنرمندان در آثار خود به نحوی حسرت گذشته و دلتنگی حاصل از آن را با ابزارها ی زبانی و تصویرهای شعری گوناگون بیان کرده اند. این موضوع به عنوان یکی از رفتارهای ناخود آگاه فرد در شعر ابن خفاجه نمود دارد. غم دوری از وطن و معشوق، سوگ عزیزان و یاد اسطوره ها، از مولفه های نوستالژیک اشعار ابن خفاجه به شمار می رود. وی با صدق عاطفه و فوران احساس این معانی را در شعــر خود به تصویر می کشد.
مقاله ی حاضر با روش تحلیلی – توصیفی ظهور و بروز این پدیده ی روانشناختی- اجتماعی را در سروده های یکی از سر آمدان شعر اندلس مورد مطالعه قرار داده است.
نقش تمدن ساز ابوعلی قالی در ادبیات اندلس (الدور الحضاری لأبی علی القالی فی الأدب الأندلسی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
قد أولی أهل الأندلس بالثقافة الإسلامیة واللغة العربیة اهتماما بالغا وعملوا علی نشرهما، فازدهرت اللغة والأدب فی الأندلس؛ فمن ثم یعدّ التراث الأدبی واللغوی العظیم الذی خلفه لنا الأندلسیون من نتاج ذلک الاهتمام.
من کبار الأدباء الذین أسهموا فی ترسیخ الثقافة الإسلامیة والأدب العربی فی الأندلس هو أبوعلی القالی الذی عمل علی تأسیس المذهب الأدبی وتعلیم أبناء الخلیفة الأمویة وجمع الکتب ونقل أهم المصادر العربیة إلی الأندلس. ویعتبر القالی رائد کتابة المعجم الأدبی فی الأندلس وإماما فی اللغة وعلوم الأدب، وقد قاد فی الأندلس حرکة لغویة ضخمة بمؤلفاته اللغویة بحیث تخرج علیه نفر غیر قلیل من اللغویین، ولقیت مؤلفاته صدی واسعا فی الشرق الإسلامی وغربه.
ارزش بلاغی مثل(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
موضوع مثل و تعریف و تحلیل ارزش بلاغی و جایگاه ادبی آن،اغلب در ضمن موضوعات علم بیان و به ویژه در ضمن موضوع استعاره تمثیلیه مورد بحث واقع شده است و این در حالیست که در اثناء آراء و نظریات بلغای صاحب نام و نیز با تامل در زوایای ارزش بلاغی مثل،چنین به نظر می رسد که نه تنها نباید مثل را به حوزه علم بیان،محدود و منحصر نمود بلکه باید آن را عصاره علم بلاغت دانست که هم در علم معانی،مورد بحث واقع شود و هم در بیان و بدیع.از این رو،مقاله حاضر در نگاهی استدلالی و تحلیلی،جایگاه مثل را در علوم سه گانه بلاغت(معانی ،بیان،بدیع)و فنون چهارگانه علم بیان(تشبیه،مجاز،استعاره و کنایه )تعیین می نماید.
بررسی اصول و شیوه های نقد ادبی نزد ابوالقاسم السبتی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
منتقدان ادبی در سنجش آثار ادبی شیوه ها و معیارهایی دارند که بر اساس آن هر اثر ادبی را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند. این معیارها و شیوه ها از دیر باز مورد توجه ناقدان ادب عربی قرار گرفته و آنان به فراخور عوامل مختلف تاریخی، ادبی و اجتماعی آثار هم عصران و پیشینیان خود را مورد نقد و ارزیابی قرار داده اند؛ از جمله این دوره ها عصر بنی احمر در اندلس یا همان اسپانیای اسلامی است که در آن شاهد ظهور جنبش ادبی گسترده و حضور بیش از یک صد تن از منتقدان ادبی می باشیم. از نامدارترین ناقدان در این دوره ابوالقاسم محمد بن الشریف السبتی صاحب کتاب ""رفع الحجب المستورة عن محاسن المقصورة"" است که در آن به شرح قصیده مقصوره حازم قرطاجنّی ادیب و شاعر اندلسی سده هفتم می-پردازد. این کتاب افزون بر ارز ش بلاغی، نحوی و زبانی شامل بسیاری از آراء نقدی نویسنده است که از مهم ترین آن ها جایگاه لفظ و معنا، سرقت های شعری و موازنه شاعران می باشد. نوشتار حاضر بر آن است که شیوه ها و معیارهای نقدی السبتی در شرح قصیده مقصوره حازم قرطاجنی رادر سه مقوله جایگاه لفظ و معنا، موازنه بین شعرا و سرقت ادبی مورد بحث و بررسی قرار دهد.
نقد و بررسی تطبیقی تزاحم تصاویر در شعر منوچهری دامغانی و ابن خفاجه اندلسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
«تزاحم تصاویر»: پدیده ای ادبی و نتیجة کوشش شاعران برای انباشته کردن و در کنار هم چیدن هرچه بیشتر تصویرها و صور خیال در کمترین ابیات است. این پدیده در شعر شاعران اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم نمود بیشتری یافته و به عنوان یکی از عوامل مهم تقلید و عدم نوآوری در شعر شاعران این دوره معرّفی شده است. از میان شاعران این دوره، می توان اشعار منوچهری در ادب فارسی و ابن خفاجه اندلسی در ادبیات عرب را مورد تطبیق و بررسی قرار داد
پژوهش حاضر در پی آن است تا با نگرشی تحلیلی و تطبیقی و با تکیه بر مکتب آمریکاییِ ادبیات تطبیقی، شعر دو شاعر مذکور را بررسی کرده و مظاهر و عوامل تزاحم تصاویر موجود در شعر ایشان را استخراج نماید. نت ایج پژوهش، نشان می دهد که مقولة تزاحم تصاویر در هر دو وجه آن؛ یعنی «تزاحم تصویر با تصویر» و «تصویر با موضوع» ناشی از عواملی چون ضعف محور عمودی، صبغة اشرافیّت، تصویرگرا بودن شاعر، عدم آگاهی شاعر به موضوع وصف خود، عدم تناسب میان تصویر با زمینه های موضوعی و عاطفی است.
«روح زمان» و «روح قومی» دررثای بغداد و قرطبه
حوزه های تخصصی:
منظور از روح زمان در این پژوهش، بازتاب حزن در رثای بغداد و قرطبه و کیفیّت و کمیّت این انعکاس است و مراد از روح قومی، فضای غالب دینی و شرایط طبیعی و جغرافیایی حاکم بر منطقه می باشد. دو پدیده روح قومی و روح زمان بر رثای این دو شهر تأثیرگذار بوده و قصاید رثای آنها را از یکدیگر متمایز می نماید. با این وصف، روح زمان که با مقایسه اشعار قبل و بعد از سقوط هر یک از دو شهر مذکور درک می شود، در رثای هر دو شهر تأثیری مشابه نیز دارد و آن عبارتست از این که قبل از سقوط به وصف زیبایی ها و بعد از آن به بیان احساس اندوه و وصف ویرانی ها می پردازد.
سیمیائیة شخصیة یوسف (ع) القرآنیة: قراءة بنیویة سیموطیقیة(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
السیمیائیة الأدبیة للشخصیة هی إحدى فروع السیمیائیة اللغویة والتی تمهد الطریق لتسلیط الضوء على الشخصیة بشکل أکثر عمقاً ودقة لکشف الستار عن الزوایا الکامنة فیها. والقرآن الکریم، کأبرز وأروع النصوص الأدبیة، یحمل کمیة هائلة من العلامات اللغویة فی طیاته. کما أنّ الشخصیات الکثیرة التی ذکرها القرآن الکریم مباشرة، تعتبر علامات مهمة من العلامات اللغویة. ومن الجدیر بالذکر أن یوسف (ع) من أهم الشخصیات التی وردت فی القرآن الکریم، ودراسة هذه الشخصیة من منظور سیمیائی تؤدّی إلى کشف ما تحمله هذه الشخصیة من المعانی والمفاهیم والدلالات الخفیة فیها.
لقد قامت هذه المقالة بدراسة شخصیة یوسف (ع) من منظور سیمیائی على أساس نظریة فیلیب هامون، السیمیائی الفرنسی، حیث درست شخصیة یوسف (ع) من ناحیة الدالّ (الاسم، والدور النحوی، والضمائر، والبعد البلاغی)، ومن ناحیة المدلول (الصفات، والأقوال، والأفعال). وأثبتت أنه یوجد هناک تناسق وتطابق بین اسم یوسف (ع) والألقاب والأوصاف التی یحملها وبین أدواره فی القصة القرآنیة، فهو لفظ أعجمی معناه (سیزید أو یزید أو زاد وجمع). وکان من أبرز الصفات المذکورة لهذه الشخصیة إیمان یوسف (ع) بالله تعالى وإحسانه وتقواه. ویُعتبر هذا هدفاً مهماً من أجل تصحیح الرمزیة الموجودة فی أذهان الناس حول یوسف (ع). فکأنّ القرآن کان یهدف إلى عرض هذه الشخصیة بصفتها أنموذجاً ورمزاً لکیفیة الإیمان بالله تعالى فی مختلف الظروف. وبذلک یمکن أن یذکّر البعد البلاغی لاسم یوسف (ع) المتلقی بذکر الله تعالى والإیمان به. وقد کان الفعل ""قال"" ومشتقاته من أکثر الأفعال تکراراً، وهذا یدلّ على أنّ العمل الکلامی لیوسف (ع) هو العنصر الفاعل فی القصة، وهو ما یناسب دوره فی الدعوة إلى الله باعتباره نبیاً.
بررسی محتوایی مولدیه های ابن زمرک اندلسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابن زمرک، شاعر و وزیر دولت بنی الاحمر در اندلس، اشعار بسیاری در مدح رسول اکرم (صلی اللّه علیه) دارد. این اشعار، از آن جهت که در جشن های حکومتی میلاد پیامبر خوانده می شد، مولدیه نامیده شد. بررسی این مولدیه ها نشان می دهد ابن زمرک مضامینی قالبی و مشخص را محور شعر خود قرار می دهد که در همه مولدیه ها تکرار می شوند. در این مولدیه ها، بعد از مقدمه تغزلی، شاهد دو تخلص هستیم: نخست تخلص از مقدمه به مدح پیامبر و سپس تخلص از مدح پیامبر به مدح امیری که برگزارکننده جشن میلاد پیامبر بود. در تخلص نخست، وصف ناقه و قافله های رهسپار حج دست مایه شاعر برای گذار از مقدمه و انتقال به موضوع اصلی است. در بخش اصلی، پرداختن به حقیقت محمدی، مسئله قدیم بودن پیامبر، فاتح رسل بودن او و خبر دادن کتاب های آسمانی از آمدنش، ذکر معجزات و شفاعت خواهی از ایشان مهم ترین محورهای مدح به شمار می روند. در تخلص به مدح امیر، شاعر واژه «اللّه» را محور قرار می دهد و با آن، بخش مدح نبی را به بخش مدح امیر پیوند می زند. تکرار مفاهیم و تکنیک های پردازش و نیز ترتیب مشخص چینش مطالب در ساختمان مولدیه های ابن زمرک، از معایب این مولدیه هاست.
جمالیّه توظیف المصطلحات الصرفیه والنحویه والعروضیه فی لزومیات المعرّی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شهد العصر العباسی ازدهارا واسعا فی مختلف مظاهر الحیاه ونشطت الحرکه العلمیه ووضعت مصطلحات کثیره وجدیده فی مختلف فروع المعرفه ودخلت بعض هذه المصطلحات فی الأدب وجرت علی اقلام الکتاب وألسنه الشعراء. فمن الطبیعی ألا تخلو منها أشعار کبار الشعراء کأبی تمام والمتنبی والمعری وغیرهم. ولما کان المعری ذا موهبه غزیره وثقافه واسعه فی مختلف العلوم والمعارف فقد أکثر من استخدام هذه المصطلحات العلمیه فی شعره خاصه دیوانه اللزومیات، وإسرافه فی توظیف هذه المصطلحات فی شعره قد أثار إعجاب فئه من النقاد والدارسین کما أثار طعن فئه أخری.
هذا والمعری قد تعرض لمصطلحات العلوم المختلفه من الصرف والنحو والعروض والفلک والکیمیاء والطب وغیرها. ومن الواضح أن دراسه هذه المصطلحات فی شعره تکشف عن جانب من أفکاره وآرائه کما تنم عن سعه إلمامه بهذه العلوم وغزاره أدبه، فمن ثم تتوقف هذه الورقه عند المصطلحات الصرفیه والنحویه والعروضیه التی استخدمها الشاعراستخداما فنیا وذوقیا لایستوعبها المتلقی الا بعد التأمل فی الجانب الفنی والتی قد استخدمه الشاعر لتصویر خوالج نفسه والتعبیر عن آرائه.
نشانه شناسی واژه النار در قرآن کریم
حوزه های تخصصی:
نشانه شناسی به عنوان یک روش تحلیلی جدید بین رشته ای، اولین بار توسط بزرگان این علم ، سوسور و پرس مطرح شد. نشانه شناسی یا سیمیولوژی متون ادبی ، یکی از شاخه های نشانه شناسی است که به بررسی و تحلیل متون ادبی می پردازد و البته متن قرآن که سرآمد متون ادبی است؛ از این قاعده مستثنی نیست و به وسیله این روش پژوهشی می توان از طریق نمادها و نشانه ها به بررسی و تحلیل این متن پرداخت. نشانه شناسی که ریشه در آثار فلاسفه یونان ، مانند افلاطون دارد، در قرن بیستم به عنوان یک دانش مستقل پدید آمد و مشابه دانش هایی چون هرمنوتیک، معرفت شناسی ومعناشناسی و ...است .در این پژوهش برآن شده ایم تا واژه "النار" را که در قرآن کریم از واژه های بسیار مکرر قرآن می باشد از منظر نشانه شناسی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. روش پژوهش در این مقاله همانند اکثر مقالات علوم انسانی به صورت کیفی (توصیفی کتابخانه ای مبتنی بر تحلیل داده ها) می باشد. در این پژوهش ابتدا واژه النار تفسیر شده و به جایگاه آن در در ادیان مختلف پرداخته شده است و سپس جایگاه آن در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است.و از طریق تشبیه و استعاره و سایر نشانه ها سعی بر آن شده تا لایه های پنهان معنایی واژه "النار" آشکار شود. کلید واژه: نشانه شناسی، سیمیایی، النار، قرآن
استدعاء الشخصیات التاریخیه والأسطوریه فی مقصوره حازم القرطاجنی(مقاله علمی وزارت علوم)
توظیف الشخصیه التراثیه فی العمل الأدبی یسبب تولید العلاقه الأدبیه بالتراث، لأنّ التاریخ بما فیه من الأحداث والتطورات من مکونات الهویه والشخصیه الإنسانیه، حیث یجعل الفرد یفتخر بماضیه أو یتحسر علیه. أضف إلیه أن قابلیه التکرار للأحداث التاریخیه تجعلها حیه فاعله فی ذاکره الإنسان. ومن کبار الأدباء الذین أحیوا التراث التاریخی والأسطوری وذکروا أسماء الشخصیات فی آثارهم حازم القرطاجنی، حیث عرض التاریخ العربی وماضیه عرضاً فنیاً فی مقصورته، واستدعی الشخصیات التاریخیه والأسطوریه من ماضی حضاره العرب القدیمه ووظّفهم بأسمائهم أو ألقابهم أو کنیتهم أو ببعض أحداث حیاتهم، وهو یهدف من خلال هذه الرموز إلی التعبیر عن الدلالات المعاصره. یعالج هذا البحث خلال المنهج التاریخی و الوصفی دراسه مقصوره القرطاجنی حیث تدل النتایج علی أنّ الشخصیات التاریخیه والأسطوریه المهمه التی استدعاها حازم القرطاجنی فی قصیدته، هی شخصیه سیف بن ذی یزن، و عمرو بن سعید، و درید بن الصمه ، و جحاف بن حکیم، و الحجاج بن یوسف، و زید بن علی، و عبد الرحمن بن الأشعث، و عمرو بن المنذر، و زرقاء الیمامه، و زبراء الکاهنه ... ولیس هذا الحشد اللافت لتلک الشخصیات التاریخیه والأسطوریه من لدن صاحب المقصوره سوى مظهر من مظاهر عنایه حازم القرطاجنی بتاریخ العرب المجید وأساطیرهم القدیمه أثناء صیاغته لها حیث یوظفها توظیفاً جمالیه و رمزیه و إنسانیه.
دراسة الدُور الحضاریّ للمرأة الأندلسیة ونقد کیفیّة انعکاسه فی المقامات (دراسة مقامات السَرَقسُطِی والوَهَرَانِی وألاَزُدِی، نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
المقامة فنّ؛ نشأت بالمشرق علی یدَی «بدیع الزمان الهمذانی»، و «الحریری». لقی هذا الفنّ قبولاً من جانب کتّاب الأندلسیین، ونسجت على منوالها مقامة «السَرَقسُطِی» و«الوَهَرَانِی» و«ألاَزُدِی». والأدب کمرآة تعکس الحیاة الاجتماعیّة والفکریّة لذلک العصر. لکنّ المقامات المذکورة لا تعکس الدُور الحقیقی والأدوار التی ساهمت بها المرأة الأندلسیّة فی تلک الفترة، بل تعطی للمرأة دوراً سلبیاً وهامشیّاً، مع أنّها کانت ذات نصیب وافر من الأدب ونالت جانباً من التعلیم؛ ممّا مکّنها من رفد الحیاة الثقافیة فی الأندلس. تعتمد هذه المقالة علی المنهج الوصفیّ التحلیلیّ والنتائج تدلّ علی أنّ المرأة کانت أکثر ظهوراً فی مقامات السَرَقسُطِیّ بالنسبة للمقامتین الأخریین، وصوّر الأزُدی فی مقامته، تصویراً لا یدّل علی التبجیل والإکرام للمراة، وفقط فی مقامة «شمس الخلافة» للوَهَرانی نری المرأة فی موقعها الحقیقیة. وهذه الکراهیة للنساء یمکن أن یرجع إلی عدّة أسباب منها: 1. أسباب عقائدیة؛ لأنّ کتّاب المقامات کانوا یصوّرون العقائد الرائجة لا العقائد الحقیقیة حول المرأة، 2. عصبیّة الرجال، بحیث کان للرجال، الخطاب السائد، 3. أسباب اجتماعیّة مثل التحضّر وکثرة الجواری، 4. أسباب ثقافیة مثل اتّصال العرب الأندلسیین بالأجانب واطّلاعهم علی القصص الأجنبیّة التی تحکی عن خدع النساء.
نقطه پایان علم کجاست؟(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بشر همواره برای شناخت بیشتر دنیای پیرامونش تلاش نموده به یافته های جدید علمی دست پیدا کند تا آنجا که میان پیشرفت های علمی و انتفاع بشر از پدید های عالم هستی نسبت مستقیم وجود داشته و دارد. در این میان فهم چیستی ، غایت و نهایت علم به معنای اخص آن یعنی دانش تجربی از دیر زمان به عنوان پرسش بزرگ اندیشمندان بوده است.در خصوص غایت و نهایت علم، از تلقی بی پایان بودن ان تا باور به بلوغ کامل علم هر یک طرفدارانی دارد. سه نظریه خطی و چرخشی و سلسله مراتبی هرکدام باورمندانی دارد که روند تحول و خط پایان علم را از نگاه خود تبیین نموده اند، لکن در این میان معرفت مبتنی بر منطق قرآن جلوه متفاوتی از موضوع پایان علم و افق بلند مرز تولید علم ارایه می نماید. به نظر می رسد دقت در حوزه معنایی آیات تسخیر در قرآن کریم دستمایه بزرگیست تا نظریه قرانی متقن و متفاوتی با نظریه های رایج تحول معرفت علمی رایج در دنیا به دست بیاید.از منظر قرآن کریم انسان بالقوه قدرت انتفاع و تصرف در آنچه در آسمان ها و زمین را داراست بنابر این نقطه پایان علم بشر به فعلیت در آمدن آن قوه است.
خطاب الأمل عند بشری البستانی دراسة ونقد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
إنّ من أهم مقومات الأدب الملتزم هو الوعی الممکن عند الشاعر والإیمان بتجاوز المرحلة الزمنیِّة المعیشة. الحقیقة الشعریِّة تتطلب من الشاعر أن یواکب تأسیس الوعی بالواقع الإنسانی عند المتلقی برؤیة مستقبلیِّة تکسبه الصدقیِّة فی التعبیر وفی المشاعر وفی التجریب الشعری والشعریِّة الحقیقیِّة تتجلّی فی الجمع بین الوعی الفعلی الذی یرتبط بإدراک الواقع والوعی الممکن الذی یرتبط بالرؤیة المستقبلیِّة فی الخطاب الشعری.بشری البستانی صوت شعری مسکون بالأمل لا یخفت أصلاً ولا یتزعزع أمام عوامل السلب والانفصال التی عمدت ولاتزال لتحطیم فاعلیات المکان. إنَّ الأمل بالمستقبل الزاهر الطافح بالحیویة والفاعلیة هو سلاحها الذی به تقاوم عوامل السلب والإنفصال المشتبکة بواقع الأمة وهو الذی یحقِّق الحضور ویفتح أبواب الخلاص من المحن والمکابدات المنثالة علی الأرض العربیِّة وإنسانها ویلمُّ بعثرة المکان ویردم الهوات التی تخلقها عوامل السب والانفصال علی وجه الأرض ویجعل الإنسان المعاصر أن یتمکن من التماسک والمقاومة والتشبث بالبقاء فی مواجهة عوامل السلب والانفصال. الرؤیة المستقبلیِّة التی تطغی مسحتها علی کلّ کلمة تقولها بشری البستانی تنمّ عن الوعی الشعری المتقدم للشاعرة حیث تری أنّه لولا الأمل والتفاؤل ما یصمد الشعب ولا یتمکّن من مواجهة العدوان. ینصبّ الاهتمام هنا إلی دراسة هذه الاستراتیجیة الفکریة فی خطاب بشری البستانی الثوری الذی تطغی علیه مسحة التفاؤل ومن هنا یتمّ الترکیز علی بعض الشواهد المناسبة والعکوف علی فحصها ودراسة دلالاتها ومکوناتها وبیان ما یشعُّ عنه من الإیحاءات المحدّدة لتقدیم دراسة نقدیة متکاملة لاستجلاء الرؤیة الفکریة والفنیة لهذا الخطاب الشعری والمنهج المختار هنا هو الوصفی التحلیلی والبحث اتخذ فی تحلیل الأشعار السیمائیة مساراً له لدراسة واستنطاق الرموز والدلالات التی تبعث علی الأمل والتفاؤل فی خطاب بشری البستانی الشعری.