رستم صابری فر

رستم صابری فر

مدرک تحصیلی: دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۸۲ مورد.
۲۱.

مطالعه عوامل اثر گذار بر میزان ترس از جرم در محلات مسکونی با نگاهی به نظریه دام کمیابی (نمونه موردی: شهر اهواز)

نویسنده:

کلید واژه ها: اهواز ترس از جرم دام کمیابی متغیرهای محله ای محلات مسکونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۱۱
این مطالعه سعی دارد نشان دهد کدام عوامل به ترس از جرم دامن زده و چه مولفه هایی می -تواند این مشکل را محدود نموده و یا آن را به طور کلی بی اثر سازد. روش کار، پیمایشی بوده و به بررسی و مقایسه ترس از جرم و عوامل فردی و محله ای مرتبط با آن در بین محلات شهر اهواز می پردازد. اطلاعات مورد نیاز از نمونه ای ۳۰۰ نفری از ساکنین شهر اهواز و با پرسشنامه محقق ساخته، گردآوری شد. این داده ها، با استفاده از نرم افزارهای مختلف به خصوص نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که با وجود متفاوت بودن تاثیر متغیرهای مورد بررسی در بین محلات مختلف، از میان متغیرهای فردی، جنسیت رابطه معناداری با ترس از جرم داشته و زنان ترس از جرم را بیش از مردان گزارش کرده اند و این وضعیت برای قومیت های غیرعرب نیز بیش از عرب ها بوده است. سایر متغیرهای فردی رابطه معناداری با ترس از جرم نداشته اند. از سوی دیگر، متغیرهای مربوط به محله، از جمله بی نزاکتی، دلبستگی به محله، کیفیت محله و درک جرم در محله به شکل معناداری با ترس از جرم رابطه داشته اند. در رگرسیون چند متغیره نیز تنها متغیر بی نزاکتی وارد مدل شده و توانسته 21 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نماید. با توجه به یافته-های بررسی، از آنجایی که خصوصیات محله مهمتر از متغیرهای جمعیت شناختی و فردی است، می توان گفت که جلوگیری از جرم از طریق طراحی محیطی، می تواند ترس از جرم را کاهش دهد.
۲۲.

تحلیل زیست پذیری شهرهای توسعه برون زا با رویکرد مدل ریاضی پایداری(مورد مطالعه: شهر زابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه برون زا زیست پذیری ماتریس ارزیابی مدل ریاضی پایداری زابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۰۳
تحلیل های تاریخی نشانگر آن است که منطقه سیستان از دیرباز پهنه ای آباد و از نظر تولیدی سرآمد بوده است. در این حوزه جغرافیایی، شهرهای متعددی ایجاد و به مرور و با تغییر شرایط یا از بین رفته و یا تقلیل کارکرد پیدا کرده اند. اما از اوایل قرن کنونی، شهر زابل با عنایت به اعتبارات دولتی شکل گرفته و در این مدت، دائماً بر جمعیت خود افزوده است. در واقع، به دلیل توسعه برون زای شهر، مشکلات محیطی و منطقه ای هیچگاه رشد این شهر را متوقف نکرده و به قیمت تخریب محیط پیرامونی، حیات آن با شدت بیشتری استمرار پیدا کرده است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی، وضعیت زیست پذیری شهر زابل را مورد تحلیل قرار داده است. داده های مورد نیاز این شناخت با پرسشنامه محقق ساخته و از نمونه ای به حجم 300 نفر از کارشناسان این حوزه، گردآوری و با استفاده از ماتریس ارزیابی شاخص های مؤثر و متأثر و مدل ریاضی پایداری و زیست پذیری مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که این شهر در بخش زیست محیطی امتیاز 4829/0 و در بخش اقتصادی و اجتماعی امتیاز 2945/0 را کسب کرده است. بر اساس این امتیازات، درجه زیست پذیری این شهر 1884/0 تعیین شده و مطابق استانداردهای موجود، در گروه زیست پذیری ضعیف و بسیار ضعیف قرار می گیرد. بنابراین، اگر سیاست های کنترلی و پیشگیرانه لازم اعمال نشود، نه فقط سکونت و زندگی در این شهر مورد تهدید قرار می گیرد، بلکه محیط پیرامونی نیز دچار تخریب اساسی تری خواهد شد.
۲۳.

تحلیل تباین کیفیت محیط مسکونی محلات شهری بر اساس مؤلفه های زیست محیطی (مطالعه موردی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: کیفیت زیست محیطی ترافیک محیط مسکونی محلات شهری مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۱۳
پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی، عوامل مهم اختلاف کیفیت زیست محیطی محلات مسکونی شهر مشهد را با توجه به شرایط اجتماعی، مزاحمت های زیست محیطی ارزیابی نموده است. داده ها از نمونه ای به حجم 384 نفر و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. در این بررسی، داده های مرتبط با شرایط زیست محیطی، مزاحمت های آن و تعاملات اجتماعی به دست آمد. داده های گردآوری شده با استفاده از آماره های مختلف به خصوص آزمون کای اسکوئر و رگرسیون لجستیک تعمیم یافته در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آلودگی ناشی از ترافیک در محلات، از گستردگی بالایی برخوردار بوده و سایر آلودگی ها بر اساس نوع، اغلب نقطه ای بوده و هر محدوده شرایط خاص خود را دارد. در تعیین سطوح آلودگی نقطه ای، عوامل زمینه ای چون مدت اقامت در شهر(سطح شهرنشینی)، تحصیلات، سن و وضعیت اجتماعی- اقتصادی، تعیین کننده بودند. به طوری که افراد با سابقه سکونت و شرایط اجتماعی- اقتصادی بهتر، از شدت آلودگی ها به خصوص در ارتباط با ابعاد زیست محیطی (3/2-3/21)، مزاحمت ها(6/3-4/4) و ناهنجاری های اجتماعی(0/2-4/4)، بیش از سایرین اظهار نارضایتی کردند. نظر به تفاوت سطح دریافت آسیب ها در بین ساکنین، چگونگی دخالت ها با چالش اساسی روبروست. در این شرایط، برنامه ریزی و رفع مشکلات محیطی به راحتی ممکن، اما کنترل حساسیت های متفاوت، به شدت دشوار است.
۲۴.

اثر مداخله اجتماعی بر ارتقای محلات حاشیه نشین. نمونه موردی: محله مهرآباد شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مداخلهاجتماعی توانمندسازی محلات فرودست محله مهرآباد مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۶
تاکنون دیدگاه غالب در پژوهش های مربوط به مداخلات اجتماعی، مبتنی به نظریات پاتنام بود که تولید سرمایه اجتماعی را به جامعه مدنی قوی مرتبط می دانست، در حالی که نظریه روثستاین، تولید سرمایه اجتماعی را از طریق کارآمدی و بی طرفی نهادهای دولتی و عمومی ممکن می داند. در واقع، شهرداری زمانی می تواند به روند توانمندسازی محلات فقیر کمک کند که این کار را به وسیله مردم به انجام برساند؛ به همین منظور، این پژوهش به شیوه توصیفی و تحلیلی در منطقه پنج شهرداری مشهد به انجام رسید. روش مورد استفاده، عمدتا از شیوه کیفی و برنامه ریزی مشارکتی بود و برای تأیید فرضیات مورد نظر، شیوه های کمی و میدانی نیز مد نظر قرارگرفت. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه و مصاحبه های عمیق بودند و داده های مورد نظر به صورت تحلیل محتوا و بهره گیری از آماره های مختلف، به خصوص t مستقل و به کمک SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد افرادی که در برنامه های بسیج جوامع محلی مشارکت داشتند، میزان رضایت و تمایل به مشارکت بالاتری را اعلام نموده اند (آماره تی آزمون 5/861 و سطح معناداری 000/0)؛ همچنین بین تمایل به بهره مندی از سرمایه های خُرد در توسعه محلی و آشنایی با روند برنامه ریزی مشارکتی، رابطه وجود داشت (تی 3/22 و سطح معناداری کمتر از 001/0). علاوه برآن، اجرای برنامه ریزی مشارکتی باعث شد که بی اعتمادی افراد شرکت کننده به شکل معناداری کاهش یافته و تمایل به سکونت در محله افزایش پیدا نماید (تی 2/329 و سطح معناداری 001/0)؛ بر این اساس، می توان گفت: سرمایه اجتماعی که ثمره آن مشارکت واقعی است، عمدتا در پی توسعه نهادهای فراگیر ممکن خواهد بود.
۲۵.

بررسی اثر احساس محرومیت بر بهزیستی اجتماعی در بافت های ناکارآمد شهری(نمونه موردی شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بهزیستی اجتماعی عدالت فضایی محرومیت مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۲۴۱
در این بررسی، وضعیت بهزیستی ساکنین بافت های ناکارآمد و حاشیه نشین شهر مشهد مورد کنکاش قرارگرفت و فرض آن بود که محرومیت نسبی ساکنین بافت های ناکارآمد، در سطح بهزیستی درک شده این گروه، اثرگذار است. در این بررسی از نظریه بهزیستی اجتماعی کییز و گار و دیدگاه محرومیت بلا و چافتز به عنوان چارچوب نظری استفاده شد. شیوه بررسی، توصیفی و تحلیلی بود و داده های مورد نیاز با پرسشنامه و نمونه ای به حجم 384 نفر به دست آمد که به روش خوشه ای از جامعه یک میلیون و پانصد هزار نفری حاشیه نشینان شهر مشهد انتخاب شده بود. نتایج نشان داد که پاسخگویان احساس محرومیت تا حدودی بالا(41/142) و سطح بهزیستی اجتماعی پایینی(122) دارند و رابطه بین گویه ها و مولفه های محرومیت با بهزیستی اجتماعی و ابعاد آن در بین نمونه مورد بررسی، معنادار و معکوس است. ارزیابی یافته های آنالیز رگرسیونی مرحله به مرحله(که طی 3 گام وارد معادله شد)، مشخص ساخت متغیرهای محرومیت از حقوق شهروندی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حقوقی، حدود 23 درصد از تغییرات متغیر وابسته یعنی بهزیستی اجتماعی را تبیین می نماید. در مجموع، ارزیابی یافته ها نشان داد، مدل پژوهش حاضر، قدرت تبیین و پیش بینی نسبتا مناسبی دارد و برای دستیابی به توسعه پایدار، بایستی احساس محرومیت حاشیه نشینان را کاهش داد.
۲۶.

شناسایی عوامل موثر بر رعایت الگوی مصرف بهینه آب در ایران(نمونه موردی شهر فنوج)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: الگوی مصرف کمبود آب نگرش مردم جریان سازی فنوج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۲۲۸
دسترسی به آب سالم و کافی، یکی از بزرگترین چالش های ایران و بسیاری از کشورهای جهان به خصوص خاورمیانه است. در میان راهکارهای متعدد، مدیریت الگوی مصرف یکی از پرطرفدارترین موارد تلقی می شود.  به همین منظور، این بررسی در شهر فنوج استان سیستان و بلوچستان به عنوانی یکی از بحرانی ترین شهرهای ایران به انجام رسید. مطالعه از نوع توصیفی و تحلیلی بود که به شیوه پیمایشی و از نوع همبستگی انجام گردید. نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول کوکران 300 مورد انتخاب شد. با توجه به این حجم نمونه، سطح اطمینان 95 درصد و میزان خطای معیار 5 درصد تعیین گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون های t، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون همبستگی در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در بین روش های کنترل مصرف آب، بالاترین اثر مربوط به تغییر نگرش مردم، به خصوص نگرش جوانان است. به طوری که جوانان با جریان سازی در شبکه های اجتماعی، نه تنها بزرگترین تغییرات را رقم می زنند، بلکه بالاترین اثر را بر تغییر نگرش خانواده ها دارند. مطابق نتایج این بررسی، فعالیت دانش آموزان در طی یک دوره شش ماهه میزان مصرف سرانه را از 151 لیتر در شبانه روز به حدود 140 لیتر تقلیل داد. بنابراین، توصیه می شود در سیاستگذاری های آتی به این گروه توجه بیشتری گردد.
۲۷.

اولویت سنجی معابر مستعد پیاده راه سازی در عرصه بافت تاریخی شهر یزد با استفاده از ابزار تحلیلی Weighted Sum، در سیستم اطلاعات جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیاده راه بافت تاریخی یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۱۵۱
هدف پژوهش حاضر، اولویت سنجی معابر مستعد جهت پیاده راه سازی در سطح بافت تاریخی شهر یزد بوده است. تحقیق، از لحاظ هدف کاربردی با روش توصیفی – تحلیلی می باشد. شاخص های تحقیق با استفاده از چارچوب نظری به دست آمد و اعتبار معیارها توسط متخصصان گروه و کارشناسان شهرسازی و ترافیک شهری تائید گردید. شاخص های نهایی شامل امنیت، دسترسی به حمل ونقل عمومی، حجم تردد خودرو در معبر، میزان سازگاری کاربریهای همجوار معبر با پیاده راه، چشم انداز بصری، تعداد دسترسی سواره به معبر، عرض و طول معبر مشخص گردید. شاخص ها با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی، وزن دهی شده است و در ادامه در نرم افزار GIS لایه های مختلف که در مکانیابی پیاده راه نقش دارند ایجاد شد سپس وزن های اختصاص داده شده به هر لایه در تابع Weighted Sum جانمایی شد. نتایج مطالعه نشان داد که در بافت قدیم شهر یزد، خیابان های امام خمینی شمالی، امام خمینی جنوبی و قیام بیش ترین استعداد را جهت پیاده راه سازی دارند. نوآوری این تحقیق، استفاده از تابع نرم افزاری Weighted Sum بر روی لایه های خطی می باشد.
۲۸.

رابطه فرهنگ سازمانی در شهرداری و توانمندسازی ساکنین سکونتگاه های غیر رسمی شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: توانمندسازی فرهنگ سازمانی رسالت و انطباق پذیری سکونتگاه های غیر رسمی مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۲۶۵
هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت توانمندی ساکنین حاشیه نشین مشهد و اثر فرهنگ سازمانی بر این روند بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه مورد بررسی 240 نفر از سکونتگاه های غیررسمی و 120 نفر از پرسنل شهرداری بودند. برای گردآوری اطلاعات از دو پرسشنامه فرهنگ سازمانی دنیسون و توانمندی روانشناختی استفاده شد. داده های گردآمده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به خصوص رگرسیون و آزمون فریدمن تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که سطح توانمندی در بین ساکنین حدود 41/2 می باشد. در بخش عوامل موثر بر ارتقای سطح توانمندی آزمون اول نشان داد که سطح معنی داری 000/0 بوده و تی محاسبه شده 296/2 می باشد، بنابراین، فرهنگ سازمانی نیروهای شهرداری در این امر نقش تعیین کننده ای دارد. همین آزمون ها نشان داد که 55 درصد از توانمندسازی ناشی از درگیرشدن در کار می باشد. سوال بعدی آن بود که آیا نیروهای شهرداری امکان درگیرشدن در کار را برای ساکنین فراهم می آورند؟ نتایج نشان داد که در سطح معنی داری 011/0 و در صورت فراهم آمدن شرایط، توانمندی ساکنین بیشتر می شود. همچنین ضریب تشخیص 047/0 محاسبه شد که نشان می داد توانمندی ایجاد شده مربوط به سازگاری است. اطلاعات موجود تحلیل شده و مشخص شد در سطح معنی داری 039/0، انطباق پذیری بر توانمندسازی ساکنین اثرگذاراست. در آخر، نقش و جایگاه مولفه رسالت در فرهنگ سازمانی و نقش آن بر توانمندسازی بررسی شد. مطابق بررسی صورت گرفته، سطح معنی داری آزمون 000/0 محاسبه شد و نشان داد که این تاثیر مطرح می باشد. از آنجا که میزان ضریب تشخیص نیز 130/0 به دست آمد، مشخص گردید که توانمندسازی حاصل، نتیجه مولفه رسالت در فرهنگ سازمانی است. به طورکلی، هرچه اعتقاد پرسنل شهرداری به درگیر شدن، سازگاری، انطباق پذیری و کیفیت رسالت بیشتر باشد، توان و قابلیت آنها برای توانمندسازی ساکنین بیشتر خواهد بود. در این روند، متغیر انطباق پذیری بالاترین تاثیر و رسالت، کمترین نقش را بر عهده داشته است. در نتیجه، چنانچه مسئولین بپذیرند که ساکنین توان و تمایل تغییر امور را دارند، می توان امیدوار بود که سطح توانمندی ساکنین به حد قابل قبولی افزایش پیدا نماید.
۲۹.

نقش گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعه توسعه اقتصادی(نمونه موردی بشرویه خراسان جنوبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: گردشگری خلاق ایجاد اشتغال توسعه اقتصادی شهر بشرویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۳۷۶
شهرهای میان راهی به خصوص اگر فاقد جاذبه های طبیعی و اقلیمی مناسب باشند، کمتر از خیل عظیم گردشگران عبوری بهره برداری نموده و اغلب فقط عوارض ناشی از عبور این افراد را تحمل می کنند. این در حالی است که با اندکی تلاش می توان این روند را معکوس نمود. به همین منظور، این بررسی قصد دارد تا اثر اتخاذ رویکرد گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و نقش آن را در توسعه اقتصادی شهر بشرویه مورد بررسی قرار دهد. به این منظور، از روش توصیفی و تحلیلی بهره برداری شده و داده های مورد نیاز از اسناد موجود به خصوص جدول داده و ستانده استان و آمار گردشگران ورودی به این شهر به دست آمد. داده های گردآوری شده با استفاده از روش های اقتصاد سنجی تعیین ضرایب داده ستانده شهر و روش سهم مکانی تعمیم یافته مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که در شرایط عادی به ازای ورود گردشگران داخلی در مجموع 131 نفر بر تعداد شاغلین شهر افزوده شده و تولید شهر نیز از این لحاظ 567 میلیارد ریال منفعت به دست می آورد. اما در سال مورد نظر (1398) و با بهره مندی از گردشگری خلاق، این میزان به ترتیب به سطح 166 نفر و 706 میلیارد ریال افزایش می یابد. واژه های کلیدی: گردشگری خلاق، ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی، شهر بشرویه.
۳۰.

تعیین عوامل اثرگذار بر رفتار شهروندان در بهره گیری از سیستم حمل و نقل عمومی با استفاده از الگوی توبیت (مطالعه موردی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رفتار ترافیکی حمل و نقل عمومی الگوی توبیت زیست پذیری شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۱۲۵
استفاده از حمل و نقل عمومی علاوه بر جابه جایی در زمان کم، کاهش مصرف سوخت، صرفه جویی های اقتصادی، کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی و ایمنی مناسب، باعث افزایش کیفیت زندگی شهری و افزایش تعاملات اجتماعی می شود. بنابراین، شناخت عوامل جمعیتی، فنی-ترویجی و اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر فرآیند تصمیم گیری شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، نقش مهمی در نظام برنامه ریزی و سیاست گذاری این حوزه خواهد داشت. در این بررسی، برای تعیین رفتار شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، از روش توصیفی و تحلیلی با الگوی توبیت و نیز داده های سال 1398 مربوط به 300 نفر از شهروندان شهر مشهد استفاده و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تأیید شده بود، گردآوری شد. نتایج نشان داد که فاصله بین محل سکونت و اشتغال دارای تأثیر منفی و وجود افراد با تحصیلات عالی در خانواده، در اختیار داشتن دوچرخه و رعایت معیارهای کنترل آلودگی در محل سکونت، سواد فرد و آگاهی از خطرات بلند مدت استفاده از وسیله نقلیه شخصی، دارای تأثیر مثبت بر استفاده از سیستم های حمل و نقل عمومی هستند. با توجه به یافته ها، آموزش و اطلاع رسانی از خطرات بلند مدت وسیله نقلیه شخصی به شهروندان و هدف گیری افراد باسواد خانوار در آموزش های شهروندی مرتبط با حمل و نقل عمومی برای هدایت شهروندان به زیست پایدار و حفاظت از محیط زیست پیشنهاد شد. 
۳۱.

ارزیابی میزان تحقق سیاست های شهر سالم بر اساس نیازهای محلی و منطقه ای، نمونه موردی: استان خراسان جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شهر سالم نیازهای ملی و منطقه ای خراسان جنوبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۳۰۱
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی میزان تحقق سیاست های شهر سالم براساس نیازهای محلی و منطقه ای در استان خراسان جنوبی اجرا گردید تحقیق از نظر ماهیت، توصیفی و تحلیلی بوده است داده های مورد نیاز از سرشماری های عمومی، نمونه گیری مرکز آمار و 300 خانوار نمونه از 11 شهرستان استان، گردآوری گردید. شاخص های بهداشتی، اجتماعی، سکونتی منطقه، در این مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تحلیل اطلاعات از SPSS و ArcView استفاده شد. نوآوری تحقیق در استفاده از شاخص های متنوع و اولویت دادن به شاخص های بهداشت و سلامت بوده است. نتایج نشان داد که خراسان جنوبی در شمار یکی از محروم ترین استان های کشور می باشد و امکانات اندک، در بخش های محدودی متمرکز شده و سایر مناطق در شرایط نامطلوبی به سر می برند. این مناطق علاوه بر آن که فقیرترین گروه های جمعیتی را در خود جای داده اند، اغلب با مناطق مرزی همجوار بوده و بیش تر در معرض آلودگی های ویروسی و میکروبی شایع در کشورهای افغانستان و پاکستان قرار دارند.  
۳۲.

بررسی تاثیرات ثابت مقطعی و زمانی میزان شادی ساکنین براساس تحول عملکردهای شهری (نمونه مورد مطالعه شهر مشهد)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: تناسب اراضی مکان یابی بهینه مراکزآموزشی تحلیل Cut fill منطقه 7 شهرداری اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۸۸۵۳
هدف این بررسی، تعیین جایگاه تحول عملکردهای محیطی و اجتماعی کلان شهر مشهد، بر شادی ساکنین آن بود. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه استاندارد مقیاس شادی آکسفورد که برای گردآوری اطلاعات اقتصادی و اجتماعی و عملکردهای شهری بازنویسی شده بود، به دست آمد. نمونه مورد بررسی در این پژوهش 780 خانوار در 155 محله شهر مشهد بود. داده های گردآمده به این طریق، با استفاده از آماره F و خی دو و آزمون های هاسمن و لیمر و در محیط نرم افزار SPSS، تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد که مناطق یازده و دوازده شهرداری مشهد با کسب امتیاز 9/5 در نردبان شادی، در جایگاه نخست قرار داشته و منطقه سه با 0/5 در پایین ترین رده قرار گرفته است. آزمون های آماری نیز نشان داد مناطق مورد بررسی از لحاظ برخورداری از شادی، تفاوت معناداری با هم داشته، اما شادی در هر یک از مناطق در طول زمان به صورت معناداری دستخوش تغییر نشده-است. در نهایت مقادیر F و خی دو، برای آزمون همزمانی اثرات ثابت مقطعی و زمانی به ترتیب 7/10 و 5/308 بوده و نشانگر آن بود که اثرات ثابت هم در بین مناطق و هم برای هر منطقه، در طول زمان، وجود داشته است.
۳۳.

سنجش اثر پراکنده رویی شهری در شهرهای کوچک و میانی بر پهنه های روستایی و کشاورزی (نمونه موردی: خراسان شمالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پراکنده رویی تاثیرات اقتصادی شاخص ترکیبی کاربری زمین خراسان شمالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۵ تعداد دانلود : ۳۱۶
با وجود ارائه تعاریف متعدد از پراکنده رویی، بسیاری رشد شهری با خصوصیاتی چون تراکم پایین، پراکنده، وابسته به اتومبیل و دارای پیامدهای زیست محیطی و اجتماعی را پراکنده رویی یا اسپرال معرفی می کنند. پراکنده رویی شهری در مناطقی که اقتصادی مبتنی بر کشاورزی و دامداری دارند، تاثیرات اقتصادی واضحی در پی دارد. این روند در استان خراسان شمالی، الگوی کاربری اراضی کشاورزی یکپارچه و سنتی را تغییر داده است. این استان در شمال شرق ایران قرار دارد و یک استان نسبتا روستایی محسوب می شود. به همین منظور، در این بررسی سعی شده است با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، این مقوله مورد بحث قرارگیرد. داده های مورد نیاز از تصاویر ماهواره ای سالهای 1352، 1372 و 1392 و طرح های جامع به دست آمده است. این داده ها با توجه به هفت شاخص مرسوم در تحقیقات پراکنده رویی(انواع گسترش، تراکم، انبوهی در کل و در تراکم های کم، سطوح غیر قابل نفوذ، تغییرات تراکم و تغییرات جمعیت)، مورد بررسی قرارگرفته و برای آن که تحلیلها نتایج ملموس تری به دست دهد، در نهایت شاخصهای مورد اشاره با یکدیگر ترکیب شده و تحلیل-های اصلی با این شاخص ترکیبی، تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که نه تنها میزان پراکنده رویی شهری در این استان(از کمتر از 311/6- تا بیشتر از 974/4+) در سطح قابل توجهی قرار دارد، بلکه تاثیرات اقتصادی این روند عمدتا درآمد و اشتغال ساکنین مناطق روستایی را به شدت تحت تاثیر قرار داده و در واقع، پیامدهای منفی این روند بیش از آن که به شکل هزینه های حمل و نقل و زیرساخت های شهری متوجه شهرنشینان باشد، بر دوش روستائیان سنگینی می کند.
۳۴.

تحلیل تطبیقی روند پراکنده رویی شهری در شهرهای استان خراسان شمالی (مطالعه موردی: شهرهای اسفراین و بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رشد افقی گسترش فیزیکی شهر رشد اسپرال اسفراین بجنورد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۱۵۵
تغییر کارکرد شهرها و بهره مندی از فناوری اطلاعات و ارتباطات و ..، پراکندگی جمعیت، فعالیت و سکونت را در پی داشته است. این روند، در کنار تاثیرات مخرب اجتماعی و زیست محیطی، پیامدهای اقتصادی کاملا مشهود و قابل سنجشی در پی داشته است. برای جلوگیری از پیامدهای مورد اشاره سنجش میزان وقوع این روند و تاثیر عوامل ملی و محلی بر آن انجام مطالعه تطبیقی بسیار راهگشاه خواهد بود. به همین دلیل، هدف پژوهش حاضر مقایسه تطبیقی روند پراکنده رویی دو شهر اسفراین و بجنورد است. در این راستا، پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش تحقیق، تحلیلی- تطبیقی است. داده های مورد نیاز از مطالعات کتابخانه ای- اسنادی گردآوری و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل های هلدرن، آنتروپی شانون و ضریب جینی بهره گیری شد. یافته های پژوهش نشان داد که بر اساس مدل هلدرن، 84 درصد از رشد فیزیکی شهر اسفراین در فاصله سال های 1345-1395 مربوط به رشد جمعیت و حدود 16 درصد نیز مربوط به رشد افقی و اسپرال بوده است. این شرایط برای شهر بجنورد نیز حدود 88 درصد به رشد جمعیت و حدود 12 درصد رشد هم مربوط به رشد افقی و اسپرال بوده است که نسبت به شهر اسفراین اندکی متفاوت است. مدل آنتروپی شانون نیز بیانگر رشد پراکنده (اسپرال) گسترش فیزیکی دو شهر اسفراین و بجنورد است. ضریب جینی محاسبه شده برای شهر اسفراین 069/0 و برای شهر بجنورد 054/0 می باشد که بیانگر این واقعیت است که رشد پراکندگی جمعیت (رشد اسپرال) شهر اسفراین 015/0 درصد بیشتر از شهر بجنورد می باشد. از آنجا که ادامه چنین شرایطی، پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی برای ساکنین شهرهای مورد اشاره دارد، پیشنهاد راهبردی پژوهش، کنترل و مدیریت توسعه فیزیکی شهر و بهره گیری از سیاست توسعه میان افزا است.
۳۵.

تعیین و تشخیص عوامل مؤثر در طراحی سازمان هوشمند برای مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهرداری مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سازمان هوشمند شهرداری مدیریت شهری مشهد واقعیت مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۳۰۶
در سال های اخیر، پارادایم هوشمندسازی مدیریت شهری به یکی از مقوله های اساسی در ادبیات تحقیقی این حوزه تبدیل شده است. این در حالی است که طبق آخرین رده بندی در سال 2018، هیچ یک از شهرهای ایران در فهرست برترین شهرهای هوشمند جهان قرار ندارند. به همین دلیل، در این پژوهش طراحی مدل سازمان هوشمند برای شهرداری بررسی می شود تا راهکارهای اجرایی و عملی آن مشخص و مؤلفه های اثرگذار بر هوشمندسازی تعیین شود. این مطالعه به شیوه توصیفی-تحلیلی به انجام رسید. داده های مورد نیاز از نمونه ای به حجم 400 نفر از کارشناسان و صاحب نظران، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و با روش معادلات ساختاری ارزیابی شد. برای طراحی پرسشنامه، از روش دلفی خبرگان استفاده شد و فرضیات مطرح شده در یک ساختار علی با تکنیک حداقل مربعات جزئی PLS، تکنیک بوت استراپینگ و غیره آزمون شدند. نتایج نشان داد که برازش کلی مدل مناسب است و با توجه به مقدار بار عاملی به دست آمده، حکمرانی هوشمند، پویایی هوشمند، زندگی هوشمند، مردم هوشمند، اقتصاد هوشمند و سرانجام محیط هوشمند، به ترتیب بیشترین اثر را بر ایجاد سازمان هوشمند برای اداره و مدیریت شهر دارند. استفاده از فناوری شبیه سازی روند ارائه خدمات و اینترنت موجب افزایش کارایی سازمان ها و همچنین افزایش رضایتمندی می شود. کاربرد واقعیت مجازی در شکل گیری محیط هوشمند با کاهش ریسک همراه است و استفاده از تکنیک های سنتی ارائه خدمات، کارایی چندانی در دنیای کنونی ندارد.
۳۶.

واکاوی احساس نابرابری و اثر آن بر مشارکت شهروندان در اداره کلان شهرها (مورد شناسی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: احساس نابرابری مشارکت الگوی توسعه مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۲۳۳
شواهد تجربی نشانگر آن است که نابرابری به وجود آمده در کلان شهرهای ایران، ناشی از توسعه مبتنی بر نابرابری است. این روند باعث شده است که شکاف طبقاتی در شهرها عمق بیشتری یابد و هر یک از گروه های برنده و بازنده، نگاه ویژه ای به اداره شهر داشته باشند. به این منظور و برای آنکه مشخص شود، آیا احساس نابرابری بر مشارکت مردم مؤثر است یا خیر؟ تحقیق کنونی به شیوه توصیفی- تحلیلی در شهر مشهد به انجام رسید. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و از نمونه ای به حجم 382 نفر گردآوری شد. داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون های آماری کولموگراف اسمیرنوف، رگرسیون چند متغیره و الگوی معادلات ساختاری در نرم افزار SPSS و PLS تحلیل شد. نتایج نشان داد که شدت احساس نابرابری در ارتباط با نابرابری اقتصادی، شغلی و سیاسی در بالاترین حد و نابرابری فرصت ها در پایین ترین حد خود قرار دارد. علاوه بر آن، متغیر احساس نابرابری، توانایی پیش بینی مشارکت شهروندان در اداره امور شهر را داشته و به ازای یک واحد تغییر در انحراف معیار احساس نابرابری، میزان مشارکت 44/0 تغییر خواهد کرد. مطابق با یافته های فوق، پیشنهاد راهبردی پژوهش، تغییر روندهای کنونی توسعه مبتنی بر نابرابری ازطریق تحول مناسبات اجتماعی در سطح کلان است.
۳۷.

تحلیل اثرات بلندمرتبه سازی بر فرم شهری کلانشهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بلندمرتبه سازی توزیع فضایی فرم شهری کلانشهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۱۹۶
مکانیابی و نحوه توزیع فضایی ساختمان های بلندمرتبه، نقش زیادی در پایداری شهر داشته و می تواند در کاهش یا افزایش اثرات این ساختمان ها بر فضای شهری، تأثیر داشته باشد. با توجه به شکل گیری 220 ساختمان بلندمرتبه 10 طبقه به بالا طی دهه 197-1385 در کلان شهر مشهد و افزایش تعداد آنها که عمدتاً در طی دهه اخیر اتفاق افتاده است، این مقاله با هدف بررسی و تحلیل توزیع فضایی ساختمان های بلندمرتبه احداث شده در کلان شهر مشهد (طی دهه 1397-1385) و تأثیر آن بر فرم شهری کلانشهر مشهد انجام گردید. پژوهش از نوع کاربردی و از نظر روش، پیمایشی بوده و از شیوه تجزیه و تحلیل توصیفی- تحلیلی بهره برده است. به این منظور از آمار و اطلاعات موجود و مدل خود همبستگی فضایی و سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. نتایج بیانگر آن است که ساختمان های بلندمرتبه شهر مشهد در طی این دوره زمانی، از الگوی خودهمبستگی فضایی برخوردار بوده و می توان آن را دارای الگوی خوشه ای دانست. مطالعه تأثیرات این ساختمان ها بر فرم شهری، نیز بیانگر الگوی چندمرکزی با مرکزیت غالب در هسته مرکزی (پیرامون حرم مطهر) با کاربری تجاری و اقامتی می باشد. که ایجاد چند هسته فرعی نقش هسته اصلی را کاهش داده است و با توجه به مرکزیت اصلی و پراکنش خوشه های مختلف در سطح شهر، با پایداری فرم شهری ارتباط مثبتی دارد زیرا از طریق پخشایش چندمرکزی سبب شده است که از مشکلات و مسائل زیاد پیرامون هسته مرکزی شهر و الگوی تک مرکزی کامل کاسته شود.
۳۸.

تعیین عوامل موثر در شکل گیری الگوهای سفرهای آموزشی (مطالعه موردی: سفرهای آموزشی دانش آموزان بیرجندی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۱
طبق اعلام مدیران شهری، اصلی ترین چالش شهر بیرجند در حال حاضر، مسئله ترافیک است و ظاهرا یکی از عوامل اساسی اثرگذار بر این روند، سفرهای آموزشی با وسیله نقلیه شخصی است. به این منظور، مطالعه حاضر در نظر دارد، الگوهای سفر آموزشی دانش آموزان شهر بیرجند را به شیوه توصیفی و تحلیلی بررسی نماید. داده های مورد نیاز با استفاده از بررسی های کتابخانه ای، اداری و میدانی گردآوری شد. برای تحلیل داده ها از آنالیز چند متغیره، آنالیز تطبیقی متعارفی و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که مهمترین عامل زمینه ای مؤثر در الگوی سفرهای آموزشی غالب در بین عوامل محله ای، فاصله منزل تا مدرسه بوده و در بین عوامل فردی سن و جنس دانش آموز، تأثیر مهمتری بر عهده دارند. بر اساس یافته های این بررسی، توزیع مناسب مدارس، تعادل نسبی در کیفیت مدارس، تامین امنیت به طورکل و پیاده روها و مسیرهای دوچرخه سواری به طور خاص، در بهره مندی کمتر از اتومبیل شخصی و کاهش میزان سفرهای آموزشی وابسته به وسیله نقلیه شخصی و دستیابی به حالات سفر پایدار مؤثر است.
۳۹.

اولویت بندی و مدیریت مخاطرات در مناطق کلان شهری (نمونه ی موردی: کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مدیریت شهری اولویت بندی مخاطرات تصمیم گیری چند معیاره مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۲۳
مطالعه ی حاضر، در نظر دارد نشان دهد که می توان با استفاده از پیشرفت های دانش مدیریت مخاطرات و با آمادگی قبلی به خصوص در بخش تشخیص و کنترل سریع مخاطرات، آسیب های ناشی از این رخدادها را به ممکن رساند. این بررسی از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی و تحلیلی به انجام رسیده است. داده-های موردنیاز از طریق پرسشنامه ی محقق ساخته و از 200 نفر از متخصصان حوزه ی مدیریت شهری گرحداقلدآوری شد. داده های گردآوری شده از این طریق با استفاده از آماره های توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار SPSS ارزیابی اولیه شده و در ادامه با بهره مندی از تکنیک اولویت بندی مخاطرات و روش تصمیم گیری چندمعیاره، عوامل تشدید و تعدیل کننده ی مخاطرات شهری شناسایی گردید. نتایج نشان داد که 30 مخاطره در شهر مشهد امکان وقوع دارند که از آن میان، آلودگی هوا، آلودگی و کمبود آب شرب و بارندگی و آب گرفتگی سطح معابر، به ترتیب با امتیاز 243، 216 و 193 در جایگاه اول تا سوم قرار دارند و با توجه به این که این رخدادها ازنظر امکان وقوع و شدت، شرایط کاملاً متفاوتی داشته و در نظام مدیریت مخاطرات شهری در چهار گروه اجتناب، انتقال، کنترل و پذیرش قرار می گیرند، برای جلوگیری از بروز و یا تقلیل خسارات ناشی از وقوع آن ها، 7 راهکار مختلف پیشنهاد شد. مطابق ارزیابی های مالی و اجرایی از میان راهکارهای پیشنهادی، توانمندسازی شهروندان و بهره مندی از عوامل و گزینه های جایگزین، بالاترین امتیاز را به خود اختصاص دادند.
۴۰.

پهنه بندی خطر سیل در شهر بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بیرجند پهنهبندی خطر سیلابهای شهری سیلخیزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۳۲۳
گسترش فیزیکی شهرها، به خصوص شهرهایی که درنتیجه تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، شاهد رشد غیرعادی بوده اند، باعث مشکلات متعددی شده است. به همین منظور، هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت شهر بیرجند ازنظر سیل خیزی و پهنه بندی خطر ناشی از این حادثه مهم طبیعی بود. این بررسی به شیوه توصیفی-تحلیلی و به منظور پیش بینی دامنه خسارات ناشی از سیلاب انجام شده است. داده های مورد نیاز در بخش کاربری اراضی، تراکم جمعیت، مشخصات مسیل های موجود، شیب، تراکم مسکونی و جمعیت، ضریب CN، رواناب، قدمت ابنیه، فضاهای باز و سایر مؤلفه های مؤثر در این خصوص گردآوری شد. داده های گردآوری شده بعد از تصحیح و تبدیل، وزن دهی شد و بعد از انجام مقایسات زوجی و تعیین ضرایب نهایی هر لایه، نقشه های مورد نیاز تهیه گردید. برای تعیین وزن و ضرایب نهایی به تناسب از مدل AHP و نرم افزارهای مربوطه، به خصوص Export Choice، ArcGIS و... بهره برداری به عمل آمد. نتایج نشان داد تمام وسعت شهر در معرض خطر سیلاب قرار دارد. با وجود این، پهنه های جنوب و جنوب شرقی که قریب به 20 درصد از وسعت شهر را به خود اختصاص داده اند، در معرض خطرپذیری زیاد و خیلی زیاد، محدوده های شمال غربی و جنوب غربی با 50 درصد وسعت، در محدوده خطرپذیری متوسط و سایر بخش های شهر که کمتر از 30 درصد وسعت را به خود اختصاص داده اند، در پهنه خطرپذیری کم و بسیار کم قرار دارند. درنتیجه باید در قسمت هایی که آسیب پذیری بیشتری پیش بینی می شود، برای عملیات کنترل سیلاب و سیستم های هشداردهنده سیل اقدام کرده و به منظور رفع تصرف های غیرقانونی که در بستر و حریم مسیل های موجود صورت گرفته است، اقدام لازم را به عمل آورند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان