محمد شریفی

محمد شریفی

مدرک تحصیلی: دکترای تخصصی / الهیات- علوم قرآن و حدیث
رتبه علمی: دانشیار، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران
پست الکترونیکی: m.sharifi@umz.ac.ir
لینک رزومه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۷۱ مورد.
۴۱.

مفهوم شناسی دو واژه زوج و إمرأه

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷ 70 - 45

کلید واژه ها: زوج إمرأه مؤلفه های زوجیت عوامل ابطال زوجیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۱۴۰
در قرآن کریم، از همسر مرد، گاهی با لفظ «زوج» و گاهی با لفظ «إمرأه» یاد شده که در ظاهر، مترادف به نظر می آیند. نتایج این پژوهش که با شیوه توصیفی- تحلیلی، انجام شده، حاکی از عدم ترادف بین این دو واژه است. شواهد نشان می دهد تفاوت معناداری بین دو واژه زوج و إمرأه وجود دارد و معمولاً هرگاه ناهماهنگی و عدم ایمان و یا نقصی در زوج یا زوجین، وجود داشته، لفظ إمرأه، جایگزین زوج شده است. مهمترین مؤلفه های زوجیت، عبارتند از اعتقاد به خدای یگانه، سکونت و آرامش، موّدت و رحمت. عواملی از قبیل ارتداد، فوت و طلاق نیزباعث ابطال رابطه زوجیت می شود.
۴۲.

بررسی واژه های «یذبحون»، «صفوان»، «نُکسُوا»، «یخادعون»، «سفهاء»، «یَصطَرِخُون» و «حطه» بر اساس تجزیه آحاد واژگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 87 - 108

کلید واژه ها: قرآن کریم ترجمه تجزیه به آحاد مترجمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۲۹۴
ترجمه، بازسازی یک کلام در زبان دیگر است، به طوری که تمام معانی و مقاصد صاحب کلام در زبان مقصد بازگو شود. از این رو، متن ترجمه، آیینه تمام نمای متن اصلی است. مهم تریم مسئله در ترجمه، رعایت اصلی است که مترجم برای جایگزنی معادل واژه ها باید در دستور کار خود قرار دهد، به طوری که متن ترجمه، برابر و همسان متن مبدأ باشد. توجه به مؤلفه های مختلف معنایی واژه، امری کاملاً ضروری است. هرچند در پاره ای از موارد شاید نتوان عملاً به این مقصود دست یافت، اما باید برای یافتن نزدیک ترین و دقیق ترین معادل، نهایت تلاش خود را به کار بست. هدف از این مقاله، پاسخ به این پرسش است که آیا مترجمان کلام وحی، هنگام ترجمه به اجزا و عناصر تشکیل دهنده و مؤلفه های معنای واژه های قرآن در فرایند ترجمه، توجه و دقت داشته اند و در ترجمه های خود، آن را منعکس کرده اند یا نه؟ از این رو، در این مقاله، نگارندگان ترجمه برخی از مترجمان را بر اساس کتب لغت و تفسیر نقد و بررسی می کنند. بررسی ترجمه های ارائه شده بر اساس هفت واژه قرآن کریم از برخی آیات کلام وحی، نشان دهنده نبود توجه کافی مترجمان به اصل واژه یابی دقیق و نیز لحاظ نکردن مؤلفه های معنایی زبان مبدأ است. همچنین، عموم مترجمان از لایه ها و طبقات معنایی که در الفاظ کلام وحی نهفته است، غفلت ورزیده اند.
۴۳.

اثربخشی درمان هیجان مدار بر بهزیستی ذهنی و سازگاری فردی- اجتماعی زنان مطلقه

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال نهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۴ 129-142

کلید واژه ها: بهزیستی ‏ذهنی روان شناسی سازگاری فردی اجتماعی درمان هیجان مدار زنان مطلقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۲۸۴
هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان اثربخشی درمان هیجان مدار بر بهزیستی ذهنی و سازگاری فردی اجتماعی زنان مطلقه تحت پوشش کمیته امداد شهرستان پاوه بود. از جامعه آماری تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد، و به طور تصادفی ساده به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. درمان هیجان مدار به شکل گروهی در طی 9 جلسه ی ۴۵ دقیقه ای بر گروه آزمایش انجام شد و افراد گروه کنترل، در لیست انتظار قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش، پرسشنامه سازگاری اجتماعی کالیفرنیا (1953) و مقیاس بهزیستی ذهنی داینر و همکاران (1999) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکوا) استفاده شد. نتایج نشان داد که درمان هیجان مدار بر بهزیستی ذهنی و سازگاری فردی اجتماعی اثربخش است. به طوری که افزایش سازگاری فردی اجتماعی و بهزیستی ذهنی در گروه آزمایش منجر شده است.
۴۴.

جایگاه و اعتبار بطن در تفسیر از دیدگاه علامه جوادی آملی

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 103 - 79

کلید واژه ها: باطن قرآن جوادی آملی شاخصه های باطن قرآن ضوابط فهم باطن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۱۷۷
یکی از مباحث مهم علوم قرآن و تفسیر، مسأله «بطن» است که از گذشته مورد توجه بوده و آیت الله جوادی آملی نیز از جمله مفسرانی است که در زمینه باطن قرآن کریم دیدگاهی قابل تحلیل و تأمل ارائه کرده است. در این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده ماهیت بطون قرآن و اعتباربطن درتفسیر از نگاه ایشان و مؤلفه هایی که برای دیدگاه خود ارائه کرده اند، تبیین و ارزیابی شده است. نتیجه پژوهش، گویای این است که ایشان وجود بطن در آیات قرآن را به عنوان مبنای تفسیری خود قلمداد کرده و آن را به عنوان یکی از شیوه های تفسیری اهل بیت(ع) و رمز جاودانگی قرآن، پذیرفته ا ست. مهم ترین شاخصه های اعتبار بطن از دیدگاه وی شامل همگانی بودن فهم قرآن، ذومراتب بودن قرآن، جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا،تفاوت ظرفیت ها در فهم قرآن،هم سویی معارف ظاهری با معارف باطنی و تعدد سطوح معنایی است. ایشان همچنین طهارت باطنی و استمداد ازسنت اهل بیت(ع) را، دوبال نیرومند برای دست یابی به معارف باطنی قرآن می داند.
۴۵.

تفسیر عرفانی أنفسی آیه ذر با تأکید بر روایات تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 47-64

کلید واژه ها: آیه ذر آیه ألست تفسیر عرفانی معرفت نفس اطوار وجود زمان أنفسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۳۳۸
بررسی آیات متشابه، یکی از مباحث مهم در تفسیر قرآن است که همواره مورد توجه مفسران بوده است. آیه 172 سوره اعراف از جمله آیات متشابه و مشکل قرآن می باشد. نخستین تفسیرها پیرامون آیه، به استناد روایات عالم ذر بازمی گردد که بعدها توسط معتزله و مفسران عقلگرا، مورد تردید یا انکار قرار گرفته است. پژوهش حاضر ضمن پذیرش عالم عهدسپاری، به بررسی نظریات عارفان و فیلسوفان پرداخته که نتیجه حاصل از پژوهش گویای آن است که دلایل مفسران عقلگرا، در خصوص انکار عالم ذر کافی نبوده و به دلیل عدم شناخت از نفس و مراتب نفسانی است. فرازمانی و فرامکانی بودن نفس انسان، وجود جمعی یا عقلی انسان ها، اطوار مختلف نفس که دارای احکام و شرایط متفاوت است؛ موضوعی است که به حل مشکل فهم آیه فوق کمک می کند.
۴۶.

تجربه زیسته دانشجویان درباره یادگیری آنلاین در دوران اپیدمی بیماری کوید 19: یک تحلیل پدیدارشناختی تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روانشناسی کاربردی سال ۱۴ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 145-123

کلید واژه ها: تحلیل پدیدارشناختی تفسیری یادگیری آنلاین دانشجویان بیماری کوید 19 تجربه زیسته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۲۸۴
تحلیل پدیدارشناختی تفسیری روشی است که با استفاده از آن می توان دریافت مشارکت کنندگان دنیای خود را چگونه درک کرده و تجارب خاص برای آن ها چه معنایی دارد. بر این اساس، محققان در مطالعه حاضر کوشیدند تا تجربه زیسته دانشجویان را درباره یادگیری از طریق آموزش مجازی در دوران اپیدمی بیماری کوید 19 تحلیل کنند. بدین منظور از بین دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی تا حد رسیدن به اشباع اطلاعاتی، 27 دانشجو در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد انتخاب و به صورت مجازی با آن ها مصاحبه شد. داده های پژوهش حاضر از طریق انجام مصاحبه های عمیق نیمه ساخت یافته به صورت فردی و به شکل آنلاین جمع آوری شد. داده های موجود با استفاده از روش کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از تحلیل داده های به دست آمده سه مضمون اصلی شامل احساس کفایت و شایستگی، خودمختاری و خودراهبری، و ارتباط استخراج شدند. افزون بر این، نتایج نشان داد که خرده مضامین ذیل هر یک از مضامین اصلی شامل نوع تکلیف، مشارکت، ارزشیابی، حمایت اجتماعی، زمان، اسنادهای علّی، باورهای خودکارآمدی، آمایه های ذهنی، هیجانات و مؤلفه های اخلاق حرفه ای معلم بودند. به طور کلی، نتایج مطالعه حاضر همسو با آموزه های نظریه خودتعیین گری نشان می دهد که هر چند در متن استفاده از آموزش مجازی تجربه برخی محدودیت ها گریزناپذیر است، اما بر اساس دیدگاه دانشجویان تسهیل شرایط لازم برای تأمین نیازهای روان شناختی بنیادین آن ها در حفاظت از پویایی حیات علمی آن ها از نقش تعیین کننده ای برخوردار است. درباره استلزامات کاربردی پژوهش حاضر با تأکید بر ضرورت توسعه سبک های تدریس مشوق و حمایتگر پاسخ به نیازهای روان شناختی دانشجویان بحث شد.
۴۷.

تحلیل تفسیری آیات سیر تحول انسان عرفی به انسان قرآنیِ تحت تعلیم الهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۹ ۹۲-۷۱

کلید واژه ها: آیات انسان شناسی تفسیر کلامی انسان قرآنی انسان کامل خلیفه الله علم أسماء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۷۳
شرایط انسان قبل از نفخ روح و تعلیم اسما و بعد از آن، تفاوت زیادی داشته است؛ این امر موجب عدم سجده شیطان و تمرد از فرمان الهی شد. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با بررسی مقایسه آیات سوره های: علق، بقره و الرحمن و با عنایت به ارتباط بین آیات مذکور به این نتیجه رسید که ارتباط تنگاتنگی میان آیات در سیر تحول انسان از یک انسان عرفی یا همان حیوان ناطق به انسان قرآنی یا همان انسان کامل وجود دارد: خداوند به انسان مخلوق در سوره علق، چیزهایی یاد داده که نمی دانسته است؛ در سوره بقره، این انسان، خلیفه خدا در زمین معرفی شده که تحت تعلیم علم أسماء، مسجود ملائکه می شود؛ آدم مسجود ملائکه با تعلیم اسماء، انسان کامل می شود؛ انسان کاملی که قبل تعلیم، فقط انسان عرفی یا همان حیوان ناطق بود، اما پس از تعلیم به حیّ متألّه و انسان قرآنی تبدیل می شود.
۴۸.

رابطه انسان و شیطان از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 65 - 43

کلید واژه ها: انسان شیطان دشمنی گمراهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۶ تعداد دانلود : ۱۷۳
انسان به عنوان حیوانی ناطق پس از رانده شدن از بهشت و هبوط به زمین، همیشه تحت وسوسه های شیطان بوده است، موجودی که انسان گاه خود در برابر او بی اراده پنداشته و همین امر او را تحت وسوسه های شیطان قرار داده و به منجلاب نابودی کشانده است؛ از برای همین، پژوهش پیش روی با روش توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و با تأکید بر قرآن و روایات، این پرسش بنیادی را که «شیطان و انسان چه نگاهی نسبت به یکدیگر دارند؟»، پاسخ داده است؛ زیرا پاسخ بر این پرسش بنیادین نه تنها شایان توجه است؛ والاتر که امری واجب و ضروری در برابر این موجود پلید که گاه انسان توانسته با شناخت این دیدگاه ها بر این وسوسه ها و بر دشمن خویش فائق آید و گاه با بی توجهی به این نگاه ها نتوانسته بر آن پیروز گردد، برآیندهای پژوهش نمایانگر آن است که در نگاه انسان، شیطان عاملی اغواگر، فتنه انگیز، عامل رنجش و شکنجه ی پیامبران، عامل ناامیدی و شهوت رانی است و دوم آنکه، شیطان، موجودی با رتبه ای پایین تر از خود که بی جهت برتری داده شده و دوستی اجابت کننده پنداشته است.
۴۹.

تحلیلی معناشناختی از امنیت در قرآن کریم مبتنی بر نظریه استعاره های جهتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 3 - 30

کلید واژه ها: زبان قرآن معناشناسی شناختی استعاره مفهومی استعاره جهتی جهات سته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۲۲۴
«امنیت» یکی از ضروری ترین نیازهای جوامع انسانی است که به طور گسترده مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. هرچند جمعی از قرآن پژوهان در صدد بحث از آموزه های امنیتیِ این کتاب مقدس برآمده اند، اما مرور آثارشان نشان می دهد که غالباً همت خود را صرف آیاتی کرده اند که به طور مستقیم به مدیریت ترس ها و نگرانی های دنیوی انسان بازمی گردند؛ نظیر آیه 60 سوره مبارکه انفال. این در حالی است که بخش عظیمی از آموزه های قرآنی در باب امنیت، نه در قالب استخدام الفاظ در حقیقت معانی، که در قالب استفاده از زبان استعاره برای مفهوم پردازی های بدیع شکل گرفته است. به منظور بررسی این زبان استعاری، در پژوهش حاضر کوشش می شود از رویکرد معناشناسی شناختی بهره برده شود و نقش جهات شش گانه در ساخت استعاره های مفهومی از امنیت/ ناامنی مورد مطالعه قرار گیرد. این پژوهش نشان می دهد که در زبان قرآن کریم، امنیت در قالب جهت نماهای بالا و پیش و راست بازنمود زبانی می یابد، حال آنکه ناامنی در قالب جهت نماهای پایین و پس و چپ مفهوم سازی می شود.
۵۰.

نقل به معنا در روایات؛ ملاک ها و شاخص های تشخیص(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 177 - 204

کلید واژه ها: نقل به معنا نقل به لفظ تلخیص حدیث تقطیع حدیث ادراج در حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۱۸۲
نقل به معنا، در برابر نقل به لفظ، نقل معنای کلام، بدون تکیه بر عین الفاظِ کلام گوینده است. بیشتر روایاتی که به دست ما رسیده از همین دسته اند. به این معنا که معصوم (ع) سخنی را بیان فرموده، راوی یا راویان متعدد، پس از مدتی با توجه به توانمندی خود در درک و فهم معنای کلام، در بیشتر موارد، لفظ یا الفاظ معصوم(ع) را با لفظ یا الفاظی هم معنا، از سوی خود جایگزین کرده اند. یعنی به جای الفاظ کلام معصوم(ع)، معنای کلام ایشان را به دیگران منتقل کرده اند. به چنین روایاتی، روایات نقل به معنا گفته می شود. به دیگر سخن، روایات نقل به معنا، در واقع، بخشی از روایات مشابه با موضوع یکسانند که اطمینان به صدور آن ها از یک معصوم(ع) در یک مجلس حاصل می شود. چنین روایاتی برخی منقول از یک راوی از اصحاب مباشر و بنامِ ایشانند، برخی از راویان متعددند که گاهی مستقیماً و در مواردی با واسطه از ایشان نقل شده اند که با توجه به اتحاد یا اختلافشان در راوی، می توان آن ها را در دو قسم کلی جای داد؛ قسم اول در هر سه مؤلفه ی موضوع، مروی عنه و راوی، وحدت دارند. قسم دوم در دو مؤلفه ی اول، متّحد و در سومی مختلفند.
۵۱.

قاریان جاعل حدیث در جریان جعل حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 7 - 28

کلید واژه ها: احادیث موضوعه جریان جعل حدیث مقری مکتب مُوَدِّب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۲۶۶
احادیث معصومان k پس از قرآن، سرچشمه هدایت است، اما در طول تاریخ دچار تحولاتی شده است. وجود احادیث جعلی در شیعه و اهل سنت، لزوم شناخت احادیث صحیح و سقیم را چندبرابر می کند. یکی از راه های شناخت احادیث موضوع، شناخت جریانات جعل حدیث است. مسلمانان در دوره های متأخرتر از طریق مطالعه تاریخ و آثار حدیثی به برخی از جریانات جعل حدیث پی بردند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی، به یکی از جریانات مؤثر در حوزه حدیث، یعنی قاریان پرداخته است. قاریان، از ابتدای نزول وحی، نقش اثرگذاری در تشکیل جامعه اسلامی و پیشبرد اهداف آن داشته اند؛ که گاهی این نقش در جهت منفی و در حمایت از خلفا شکل می گرفت. جعل احادیث در فضایل خلفا و تطبیق مهدی موعود بر خلفا، جعل احادیث فقهی و کلامی، به خاطر مستند ساختن اجتهادات و فهم نادرست خود به حدیث نبوی، جعل احادیث سبعه احرف به دلیل مشروعیت بخشی به قرائات خود، از حوزه های جعل حدیث توسط قاریان است.
۵۲.

جایگاه احادیث معصومان(ع) در تفسیر نمونه؛ (مطالعه موردی سوره آل عمران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۱ 99 - 126

کلید واژه ها: تفسیر نمونه سوره آل عمران احادیث معصومان تفاسیر عصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۱۸
بی شک یکی از مهم ترین منابع تفسیری بعد از قرآن کریم، بهره گیری از احادیث معصومان(ع) می باشد. در هر دوره ای میزان بهره گیری مفسرین از این احادیث دارای فرازوفرودهایی بوده است. در دوران معاصر بهره گیری از احادیث در تفسیر با توجه به پرسش های جدید، از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. ازجمله تفاسیری که با این رویکرد به تفسیر قرآن کریم پرداخته است، تفسیر نمونه می باشد. حال، این پرسش مطرح است که کمیّت و کیفیّت بهره گیری این تفسیر از احادیث معصومان(ع) تا چه اندازه ای است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی با نگاهی به تفسیر نمونه و مطالعه موردی سوره مبارکه آل عمران، این نتیجه حاصل گردید که ایشان در موارد ذیل از احادیث معصومان(ع) بهره گرفته است: بیان فضایل و اهمیت موضوع سوره و آیه، شأن نزول آیات، تأیید دیدگاه تفسیری مفسر، تعیین و توسعه معنای واژه، بیان مصادیق آیه، رفع ابهام از آیه و بهره گیری از احادیث در ترجیح یک تفسیر، بوده است. ایشان با بهره گیری از این احادیث توانسته است غذای معنوی و فکری مناسب و مفیدی برای نسل کنونی فراهم آورد.
۵۳.

جایگاه سرمایه اجتماعی در کارآمدی نظام سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال چهارم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 296 - 308

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی کارآمدی نظام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۷۹
سرمایه اجتماعی به همراه سرمایه های اقتصادی و انسان جزء ثروت ملی هر کشور و جامعه ای به شمار می آید که می تواند موقعیت و بستر کافی را برای استفاده از سرمایه انسانی و فیزیکی و همچنین راهی برای موفقیت قلمداد شود. بدون توجه به سرمایه اجتماعی، هیچ نظامی این امکان را نمی یابد که به سرمایه ای برسد. به گونه ای که اکثر گروه ها، سازمان و جوامع انسانی بدون سرمایه اجتماعی، و صرفا با تکیه بر سرمایه اقتصادی و انسانی نمی توانند به موفقیت کافی برسند. این پژوهش با هدف بررسی نقش سرمایه اجتماعی در کارآمدی نظام سیاسی به روش توصیفی-تحلیل انجام شده است. سرمایه اجتماعی از مفاهیم جدیدی است که در بررسی های اقتصادی و اجتماعی جوامع مدرن مطرح گردیده است. در کلی ترین سطح، سرمایه اجتماعی ویژگی هایی از یک جامعه یا گروه اجتماعی است که ظرفیت سازماندهی جمعی و داوطلبانه برای حل مشکلات متقابل یا مسائل عمومی را افزایش می دهد
۵۴.

اهل بیت (علیهم السلام) و برخورداری از علم الکتاب

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 49 - 65

کلید واژه ها: قرآن اهل بیت علم علم الکتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۱۵۷
در مورد معنای «علم الکتاب» و مصداق «من عنده علم الکتاب» که در آیه 43 سوره رعد به عنوان گواه رسالت پیامبر اسلام(ص) معرفی شده است، در میان مفسران، اختلاف نظرهایی وجود دارد و احتمالات و مصادیق متعددی برای آن ذکر شده که برخی از این احتمالات با محتوای سوره و مکی بودن آن سازگار نیست. هدف پژوهش نیز اثبات این نکته است که مصداق بارز «من عنده علم الکتاب»، ائمه معصومین(ع) هستند و این که آن ها از تمام علوم، حقایق و پدیده های عالم به جز آن چه مخصوص علم غیب الاهی است، باخبرند. سوال اصلی پژوهش این است که معنا و مصداق حقیقی علم الکتاب چیست و اهل بیت(ع) در مقایسه با دیگران به چه میزان از علم الکتاب بهره مندند؟ یافته های پژوهش که با روش توصیفی– تحلیلی انجام شده، نشان می دهد که با محور قرار دادن آیات ابتدایی سوره زخرف، چهار احتمال قابل طرح است که عبارتند از: علم به کتب آسمانی، علم به قرآن به طور خاص، علم به لوح محفوظ و آگاهی از اسم اعظم الاهی. احتمال اول، صحیح نیست و سه احتمال دیگر با یکدیگر قابل جمع بوده و هرکدام، مراتب مختلف یک حقیقت را دارا بوده و علی(ع) و فرزندان مطهر ایشان آگاه ترین مردم به علم الکتاب هستند.
۵۵.

بررسی فرایندهای مورفودینامیکی شکل دهنده دره خضرآباد بر اساس شواهد و تحلیل رسوب شناسی حوضه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 87-114

کلید واژه ها: مورفودینامیک دره خضرآباد رسوب شناسی گرانولومتری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۸۳
رسوب و ویژگی های آن از مهم ترین و متقن ترین شواهد و داده در بررسی شرایط محیطی از جنبه های مختلف اعم از شرایط زیستی، اقلیمی (نوسانات و تغییرات)، تکتونیکی و حتی شرایط باستان شناختی و تمدنی است. بنابراین، رسوب را از وجوه و نقطه نظرهای مختلفی مانند جنس، مواد تشکیل دهنده، ذرات و قطر آن ها، ریشه درختان و آثار و بقایای جانوران موجود در آن ها و... بررسی و مورد آزمایش قرار می دهند. مطالعه حاضر به بررسی دانه سنجی رسوبات در حوضه آبریز خضرآباد که در غرب شهر یزد قرار گرفته است، جهت شناخت و درک فرآیندهای حاکم و اثر گذار بر تغییر ناهمواری ها و همچنین تغییرات اقلیمی گذشته می پردازد. جهت این امر، پس از بازدید میدانی از حوضه شش نمونه رسوب در طول دره-رودخانه خضرآباد برداشت و پس از انتقال به آزمایشگاه، شستشو و خشک گردیدند. سپس مقدار حدود 300 گرم برای هر نمونه در دستگاه گرانولومتری به مدت 15 دقیقه قرار داده شدند. قطر الک های مورد استفاده در این آزمایش از درشت به ریز به ترتیب 2000، 1000، 550، 355، 250، 125، 63 میکرون بوده است. پس از مشخص کردن درصد رسوب روی هر الک به کمک نرم افزار Gradistat، عوامل آماری رسوب شناسی از قبیل میانگین (Mz)، میانه (Md)، انحراف معیار جامع (SDI)، چولگی جامع (SKI) و کشیدگی منحنی (Ku) بدست آمد. نتایج آزمایش حاکی از چند خاستگاه و ژنز بودن رسوبات است به گونه ای که فرآیندهای جریانی، یخچالی و تکتونیکی را می توان به ترتیب از مهم ترین عوامل دخیل در ایجاد این رسوبات قلمداد کرد. از این نظر، در کواترنر، حوضه تحت تاثیر شرایط یخبندان و ذوب یخ قرار داد، علاوه بر آن تکتونیک نیز حوضه (بخش های میانی حوضه) را تحت تاثیر قرار داده است. همچنین، بررسی پارامترهای آماری حاکی از وجود سیلاب های بزرگ در منطقه مورد مطالعه است؛ چرا که انحراف معیار در برخی از نمونه های رسوب بسیار بالا است.
۵۶.

سلیمان بن ارقم و محمد بن یونس در جریان جعل حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال نوزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۷۴ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۱۹۰-۱۷۰

کلید واژه ها: سلیمان بن ارقم محمد بن یونس احادیث موضوعه روایات منتقله تدلیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۸۱
جعل حدیث از پدیده های آشکار در روایات اسلامی است. برخی از روایات جعلی از طریق شناسایی راویان آن مشخص می گردد. سند روایاتی که زنجیره افراد آن را وضاعان تشکیل داده اند، نشان از جعلی بودن حدیث است. ابن جوزی در الموضوعات به این افراد اشاره داشته و روایات مربوط به اینگونه افراد را نقل موضوعه به نام ثقات دانسته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی_ تحلیلی ضمن معرفی دو تن از افرادی که به نقل احادیث وضعی از ثقه معروفند، به بررسی روایات آنان پرداخته است. سلیمان بن ارقم متهم به وضع روایات از عایشه، ابوهریره، زهری، حسن بصری است. این افراد از دیدگاه شیعه توثیق نشده اند. محمد بن یونس نیز به نقل موضوعه از ثقات متهم است که سند احادیث وی بیشتر به معصومین منتهی می گردد. شرایط و عوامل محیطی رجالیان در وضاع و کذّاب نامیدن راویان مؤثّر است. نقل احادیث بدون بررسی، موجبات ضعف ابن ارقم و محمد بن یونس را در زمان خویش فراهم نموده در حالی که واضع حدیث نبوده اند. برخی از این احادیث با داشتن سند صحیح، به دلیل برخی شواهد مانند وجود «حدیث معارض»، «عدم سازگاری با علم»، «شبیه نبودن به کلام معصوم»، «متناسب نبودن با اعتقادات شیعه»، جعلی و موضوع دانسته شده اند. بنابراین امکان ورود روایات منتقله از اهل سنت به شیعه از طریق جعل سند صحیح نیز وجود داشته است.
۵۷.

جستاری در مقایسه و تطبیق وجوه اشتراک جذبه و کشش در عرفان مولوی و عطار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا) سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۹) 33 - 53

کلید واژه ها: عرفان عطار مولوی جذبه عنایت اشتراک تطبیق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۱۳
بیان مسئله: برخی معتقدند تأثیرپذیری مولوی از عطار تا آنجاست که مثنوی ازنظر شکل و قالب و اشتمال بر حکایات، کاملاً متأثر از آثار عطار است؛ به همین سبب این پژوهش به دنبال معرفی جذبه و کشش و نشان دادن وجوه اشتراک این دو عارف در این موضوع است. کشش در اندیشه عارفان موهبت خاصی است که خداوند برای انسان رقم می زند. در اندیشه عرفانی، عارفان آدمیان را برای رسیدن به کمال روحانی به جهدی مستمر دعوت می کنند؛ اما از نظرِ آنان جهدِ خالی از عنایت، بی ثمر است. بسیاری از صوفیان نامدار و تأثیرگذار، اصالت و اهمیّت را به مجاهده و تلاش سالک داده اند و جذبه و عنایت را فرع دانسته اند. برخی دیگر از عارفان بزرگ نظیر مولانا و عطار، کشش را اصل دانسته اند و معتقدند چنانچه جذبه و کشش نباشد، تلاش سالک راه به جایی نمی برد. روش: این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای به انجام رسیده است. یافته ها و نتایج: نتایج به دست آمده نشان می دهد مولوی و عطار برای تکمیل دین و شریعت عارف و برای رسیدن به معبود، بیشتر به جذبه تمایل دارند و دارای وجوه اشتراک بسیاری در این زمینه هستند؛ از نظر آنها، مجاهدت های سالک تنها تا جایی لازم است که نور جذبه بر سالک بتابد و سالک به مقصود برسد.
۵۸.

آسیب شناسی انتظار منتظران حضرت موسی علیه السلام

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم اسفند ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 14 - 1
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۳۴
آسیب، عاملی است که سبب اختلال، ناهنجاری و آفت در پدیده ها می شود و آسیب شناسی به مطالعه و بررسی دقیق عوامل زمینه ساز، پدید آورنده و یا ثبات بخش آفات و آسیب های موجود می پردازد. هر واقعیت اصیلی، مورد هجمه وسیعی، برای ارائه بدل آن قرار می گیرد. مراد از انتظار در این نوشتار، انتظار انقلاب حضرت موسی علیه السلام است. تاریخ بشر به منتظران حضرت حجت علیه السلام، یادآور می شود که در دوران برخی از معصومین پیشین، مردم انتظار انقلاب آنها را کشیده اند و این چشم به راه بودن آنها، با آفاتی مواجه شد که مانع از بهره برداری کامل منتظران، از این انتظار شده است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، انتظار منتظران حضرت موسی علیه السلام را مورد بررسی قرار داد و این نتیجه حاصل شد که منتظران حضرت موسی علیه السلام با مشاهده و لمس سختی ها و معجزات و دیدن بلاهای وارده بر دشمنان و نجات خودشان به خاطر همراهی با ولی خدا، نتوانستند این انتظار را به سرانجام برسانند و درگیر آسیب هایی همچون عدم اعتماد به ولی خدا، عدم اطاعت از جانشین منتَظَر، انحراف خواص در موقعیت ها و فساد اقتصادی و فرهنگی و...شدند. تبیین این آسیبدها، هشداری برای منتظران حضرت حجت علیه السلام بوده تا گرفتار این آسیبدها نشده و از مزایای انتظار خود، بی بهره نمانند.
۵۹.

نقش غرض سوره در ارزیابی اسباب نزول با مطالعه موردی: آیات 37 احزاب، 19/ 20 نجم و 24 یوسف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 157 - 181

کلید واژه ها: شأن نزول غرض سوره آیه 37 احزاب آیه 19/20نجم آیه 24یوسف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۲۳
یکی از واقعیّت های تاریخی در مورد پیامبران، شأن نزول های جعلی و ساختگی است که در برخی تفاسیر فریقین وجود دارد. از جمله آیاتی که روایات جعلی در تفسیر آن وارد شده آیه 37 احزاب،20نجم و24 سوره یوسف است. این پژوهش، اسباب نزول درتفاسیر فریقین را از حیث اعتبار سنجی با غرض و مقاصد همان سُوَر، مورد ارزیابی قرار داده و گویای این است که غرض سوره، نقش مهمی در اعتبارسنجی اسباب نزول آن سوره دارد. به عنوان نمونه؛ یکی از اغراض سوره یوسف، بیان ولایتى است که خداوند نسبت به بنده اش دارد ویوسف را از مخلصان معرفی می نماید. اما؛ در اسباب نزول آیه ی 24 یوسف، روایاتی آمده که در تضاد کامل با غرض سوره است و اعمالی را به آن جناب نسبت می دهد که در شأن پیامبر مخلص نیست. بدین شیوه می توان به استناد به غرض سوره، روایات اسباب نزول ذیل آیه مذکور را جعلی و نامعتبر دانست. آنچه پژوهشگران در این پژوهش به روش توصیف، تعلیل و تحلیل به آن دست یافتند این است که در هر سه آیه، شأن نزول ها معارض با غرض سوره و غرض سوره، معیار و میزان برای ارزیابی شأن نزول است. کلید واژه: شأن نزول، غرض سوره، آیه 37 احزاب، آیه 19/20نجم، آیه 24یوسف.
۶۰.

جایگاه مبانی صدوری تفسیر در حل چالش های تفسیری از منظر برخی مفسران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 403 - 427

کلید واژه ها: وحیانی بودن تأثیرپذیری تحریف ناپذیری جامعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۰۵
تفسیر و دریافت هایی از قرآن اندیشگان بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف ساخته است؛ اما دستیابی به تفسیری صحیح در قرآن نیازمند بررسی مبانی است که بی توجهی و ناآگاهی بدان ها بسیاری را در درازای کهن نگاری به دشواری هایی همچون تفسیر به رأی کشانده است. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به تشریح، تحلیل و کارآمدی مبانی صدوری تفسیر قرآن کریم در حل چالش های تفسیری از دیدگاه علامه طباطبایی و دو تن از شاگردان ایشان یعنی آیت الله جوادی آملی و آیت الله مصباح پرداخته است. آیت الله جوادی آملی و آیت الله مصباح یزدی به جهت تأثیرپذیری از استاد خویش اصل هایی از این مبانی صدوری را پذیرا شده اند؛ اما مهم ترین وجه تفاوت میان علامه با این شاگردان، در اصل تحریف ناپذیری است که آیت الله جوادی آملی چینش سوره ها را توقیفی و جمع و تدوین قرآن را به زمان حیات پیامبر (ص) دانسته است که این خلاف نظر علامه بوده و در بخشی دیگر از این اصل این شاگرد، استدلال علامه را در اثبات تحریف ناپذیری ناکارآمد و ناکافی می داند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان