اکرم حسین زاده

احادیث معصومان k پس از قرآن، سرچشمه هدایت است، اما در طول تاریخ دچار تحولاتی شده است. وجود احادیث جعلی در شیعه و اهل سنت، لزوم شناخت احادیث صحیح و سقیم را چندبرابر می کند. یکی از راه های شناخت احادیث موضوع، شناخت جریانات جعل حدیث است. مسلمانان در دوره های متأخرتر از طریق مطالعه تاریخ و آثار حدیثی به برخی از جریانات جعل حدیث پی بردند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی، به یکی از جریانات مؤثر در حوزه حدیث، یعنی قاریان پرداخته است. قاریان، از ابتدای نزول وحی، نقش اثرگذاری در تشکیل جامعه اسلامی و پیشبرد اهداف آن داشته اند؛ که گاهی این نقش در جهت منفی و در حمایت از خلفا شکل می گرفت. جعل احادیث در فضایل خلفا و تطبیق مهدی موعود بر خلفا، جعل احادیث فقهی و کلامی، به خاطر مستند ساختن اجتهادات و فهم نادرست خود به حدیث نبوی، جعل احادیث سبعه احرف به دلیل مشروعیت بخشی به قرائات خود، از حوزه های جعل حدیث توسط قاریان است.

جعل حدیث از پدیده های آشکار در روایات اسلامی است. برخی از روایات جعلی از طریق شناسایی راویان آن مشخص می گردد. سند روایاتی که زنجیره افراد آن را وضاعان تشکیل داده اند، نشان از جعلی بودن حدیث است. ابن جوزی در الموضوعات به این افراد اشاره داشته و روایات مربوط به اینگونه افراد را نقل موضوعه به نام ثقات دانسته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی_ تحلیلی ضمن معرفی دو تن از افرادی که به نقل احادیث وضعی از ثقه معروفند، به بررسی روایات آنان پرداخته است. سلیمان بن ارقم متهم به وضع روایات از عایشه، ابوهریره، زهری، حسن بصری است. این افراد از دیدگاه شیعه توثیق نشده اند. محمد بن یونس نیز به نقل موضوعه از ثقات متهم است که سند احادیث وی بیشتر به معصومین منتهی می گردد. شرایط و عوامل محیطی رجالیان در وضاع و کذّاب نامیدن راویان مؤثّر است. نقل احادیث بدون بررسی، موجبات ضعف ابن ارقم و محمد بن یونس را در زمان خویش فراهم نموده در حالی که واضع حدیث نبوده اند. برخی از این احادیث با داشتن سند صحیح، به دلیل برخی شواهد مانند وجود «حدیث معارض»، «عدم سازگاری با علم»، «شبیه نبودن به کلام معصوم»، «متناسب نبودن با اعتقادات شیعه»، جعلی و موضوع دانسته شده اند. بنابراین امکان ورود روایات منتقله از اهل سنت به شیعه از طریق جعل سند صحیح نیز وجود داشته است.

قرآن کلام الهی از ابتدای نزول تا کنون مورد هجمه ی منکران و یا پیروان ادیان دیگر قرار گرفته است. برخی شبهات پیرامون قرآن، مغرضانه بوده و ناشی از حقارت و کینه ی دیرینه ی صاحبان آن است. عموم مستشرقان قرآن را وحی الهی نمی دانند. یوسف حداد با استفاده از آیات قرآن سعی نموده تا نظریه ی اقتباس قرآن از تورات را اثبات کند. وی به آیاتی از جمله آیه ی: «وَالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ: و آنچه از کتاب (آسمانی قرآن) بر تو وحی فرستادیم آن حق است که کتب آسمانی (تورات و انجیل) را که پیش از اوست تصدیق می کند.»(فاطر/ 31) استناد جسته و معتقد است هر کجا در قرآن واژه ی «الکتاب» آمده مراد تورات است و در آیه ی فوق کلمه ی «من» درعبارت «من الکتاب» بعضیه بوده یعنی قرآن بخشی از تورات است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی ضمن بیان نظر مفسران پیرامون آیه با استناد به قواعد ادبیات عرب و آیات دیگری که مورد غفلت یوسف حداد قرار گرفته، به شبهه ی مورد نظر وی پاسخ گفته است. نتایج حاکی از آن است که برخلاف نظر بسیاری از مفسران مسلمان، «من» در آیه ی 31 سوره ی فاطر، «بعضیه» است که آیه به ابتدای وحی الهی اشاره دارد یعنی قرآن که بخشی از لوح محفوظ است در زمان نزول سوره ی فاطر که مکی است بطور کامل نازل نشده و نزول آن ادامه خواهد داشت. آیات دیگری چون: (عنکبوت/ 45؛ رعد/43؛ مائده/ 48؛ نساء/ 51؛ بقره/ 174) نظر یوسف حداد را بطور صریح رد می کند.

مقدمه: لکنت زبان می تواند به دنبال تجربه حوادث آسیب زا و استرس ناشی از آن شروع شود و علائم تجزیه ای را به همراه داشته باشد. یکی از درمان های نویدبخش در درمان لکنت و مشکلات همراه آن، مدل شبیه سازی ذهن است. هدف: هدف از پژوهش حاضر، مطالعه اثربخشی مدل شبیه سازی ذهن بر کاهش تجارب تجزیه ای ناشی از حوادث آسیب زا در افراد مبتلا به لکنت بود. روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه پژوهش شامل تمامی افراد مبتلابه لکنت زبان بود که در سال ۱۳۹۷ به کلینیک توانمندسازان ذهن مراجعه کردند. از این میان، تعداد ۳۰ نفر از مردان ۴۵-۱۸ ساله دارای لکنت که سابقه تجربه حادثه استرس آور را داشتند، به صورت در دسترس انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. پس از سنجش سطح پایه علائم تجزیه ای همه افراد با استفاده از مقیاس تجارب تجزیه ای برنستین و همکاران (۱۹۹۳)، افراد گروه آزمایش درمان مدل شبیه سازی ذهن را دریافت کردند؛ درحالی که گروه کنترل هیچ مداخله ای را دریافت نکرد. در آخر، میزان تجارب تجزیه ای افراد مجدداً اندازه گیری شد. هم چنین، داده های پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نرم افزار SPSS ۲۳ تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که مدل شبیه سازی ذهن در مقایسه با گروه کنترل، بر کاهش تجارب تجزیه ای (فراموشی تجزیه ای، گسست ازخویشتن/گسست از واقعیت و تخیل/ جذب) افراد مبتلابه لکنت دارای تجربه حوادث آسیب زا، مؤثر بوده است (۰/۰۰۱> p ). نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده می توان اذعان داشت که استفاده از این روش نوین می تواند با توانمندسازی ذهن مبتلایان، درمانگران را در درمان مؤثر لکنت زبان و مشکلات همراه آن یاری نماید.

بررسی آیات متشابه، یکی از مباحث مهم در تفسیر قرآن است که همواره مورد توجه مفسران بوده است. آیه 172 سوره اعراف از جمله آیات متشابه و مشکل قرآن می باشد. نخستین تفسیرها پیرامون آیه، به استناد روایات عالم ذر بازمی گردد که بعدها توسط معتزله و مفسران عقلگرا، مورد تردید یا انکار قرار گرفته است. پژوهش حاضر ضمن پذیرش عالم عهدسپاری، به بررسی نظریات عارفان و فیلسوفان پرداخته که نتیجه حاصل از پژوهش گویای آن است که دلایل مفسران عقلگرا، در خصوص انکار عالم ذر کافی نبوده و به دلیل عدم شناخت از نفس و مراتب نفسانی است. فرازمانی و فرامکانی بودن نفس انسان، وجود جمعی یا عقلی انسان ها، اطوار مختلف نفس که دارای احکام و شرایط متفاوت است؛ موضوعی است که به حل مشکل فهم آیه فوق کمک می کند.

تفسیر عرفانی از انواع تفاسیر به روش اجتهادی است که خود نیز گونه گون است. تفسیر انفسی با روش عرفانی به تفسیر آیات الهی می پردازد که در راستای کمال انسان، پس از پیمودن مراحل عرفان عملی، به عرفان نظری ورود نموده و با ارائه دلایل عقلی و فلسفی می کوشد تا برهانی بودن کشف و شهودهای عرفانی را اثبات نماید. نتایج این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، گویای این است که محور در تفسیر انفسی خدا، و موضوع آن انسان و هدف آن مسئله وحدت وجود است. مفسر انفسی، تمام آیات الهی را تفسیری از وجود خویش می داند. هر آنچه بیرون از علم حضوری انسان به خویش باشد، در زمره تفسیر آفاقی قرار می گیرد. در نتیجه، تفسیر آفاقی مقدمه ای برای ورود به تفسیر انفسی می گردد. مخالفان تفسیر انفسی یعنی منتقدان عرفان و فلسفه با برخی مبانی تفسیر انفسی چون وحدت وجود مخالف اند. همچنین ارزشی برای کشف و شهود و دریافت های باطنی در تفسیر قرآن قائل نیستند و عقل و استدلالات عقلی را در تفسیر قرآن ناکارآمد می دانند، در حالی که هر سه عامل، نقش اساسی در تفسیر انفسی قرآن کریم ایفا می کنند.

این پژوهش باور مهدویت را در بین جوانان مسلمان پانزده تا 29 ساله شهر تهران بررسی می کند. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی و جامعه آماری همه جوانان مسلمان پانزده تا 29 ساله شهر تهران را دربر می گیرد. حجم نمونه محاسبه شده 691 نفر است که به روش نمونه گیری تصادفی هدف مند از مناطق مختلف شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران و به صورت تصادفی انتخاب شده اند. ابزار اندازه گیری پرسش نامه پنج بخش دارد که به 24 پرسش و 24 عبارت می پردازد. ضریب پایایی پرسش نامه هشتاد درصد محاسبه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، شاخص های آمار توصیفی، فراوانی و درصد و روش آماری T تک متغیره به کار رفته است. نتایج نشان داد که در خصوص ایمان و باور به مهدی میانگین به دست آمده (08/3) کمی بزرگ تر از سطح متوسط (3) و در خصوص انتظار ظهور میانگین به دست آمده (42/3) بزرگ تر از سطح متوسط (3) است و اکثر اعضای گروه نمونه گویه های شناخت حضرت مهدی را صحیح پاسخ داده اند. بیشترین میزان پاسخ های صحیح، در مورد فلسفه غیبت آزمایش مردم، جلوگیری از شهادت زودهنگام حضرت و حفظ ایمان و استقامت در دین داری بوده و بیشترین میزان پاسخ های صحیح در خصوص فلسفه ظهور را آشکار شدن حق و از بین رفتن باطل، تشکیل حکومت واحد جهانی و اجرای دین خدا یاد کرده بودند.