ابراهیم مسعودنیا

در سال های اخیر، نقض قوانین راهنمایی و رانندگی در ایران، به یکی از معضلات عمده تبدیل شده که خسارات جانی، مالی و اجتماعی فراوانی به دنبال داشته است. سبب­شناسی نقض قوانین رانندگی بسیار پیچیده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه میان حمایت اجتماعی و مؤلفه­های آن با تخلفات رانندگی در میان استفاده­کنندگان موتورسیکلت در قالب نظریه سرمایه اجتماعی انجام شد. این پژوهش در قالب یک طرح مورد ـ شاهدی و به صورت مقطعی انجام شد. داده­های مطالعه از 384 نفر از استفاده کنندگان موتورسیکلت (192 نفر متخلف و 192 نفر قانونمند) جمع­آوری شد. این افراد با استفاده از نمونه­گیری خوشه­ای انتخاب شدند. ابزار اندازه­گیری، مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده بود. داده­ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره (مانووا) تحلیل شدند. تفاوت معناداری میان افراد با سطوح تحصیلی مختلف، سطوح درآمدی مختلف، مشاغل متفاوت و سابقه تخلف رانندگی متفاوت از نظر تخلفات رانندگی وجود داشت. تفاوت معناداری بین استفاده­کنندگان قانونمند و متخلف از نظر حمایت اجتماعی ادراک­ شده کلی و مؤلفه­های حمایت اجتماعی ادراک­ شده از سوی خانواده، حمایت اجتماعی ادراک­شده از سوی دیگران مهم وجود داشت. نارسایی و نقص در حمایت اجتماعی ادراک­ شده، یکی از متغیرهای اثرگذار بر رفتار نقض­کننده قوانین رانندگی در میان استفاده­کنندگان موتورسیکلت بوده است. بنابراین، برای کاهش نرخ تخلفات رانندگی استفاده­کنندگان موتورسیکلت، اقدامات مداخله­ای برای تقویت حمایت اجتماعی ضروری است.

تحقیق حاضر با هدف تعیین وضعیّت شاخص روابط خانواده به عنوان یکی از شاخص های نیم رخ سلامت خانواده های نیروی انتظامی استان یزد و رابطة آن ها با کیفیت عملکرد کارکنان انجام شد. پژوهش حاضر در قالب یک طرح پیمایشی و به صورت مقطعی انجام شد. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد. ابزار جمع آوری داده ها عبارت بودند از پرسش نامة عملکرد شغلی پاترسون (PJPQ) و شاخص روابط خانواده (IFR). نرخ شیوع نارسایی در شاخص روابط خانواده بالا بود (59%). تفاوت معناداری میان خانواده های دارای مشکل در روابط خانواده و خانواده های فاقد مشکل در روابط خانواده از نظر کیفیت عملکرد کارکنان وجود داشت (05/0 < P). وضعیّت نیم رخ سلامت خانواده های منتخب نیروی انتظامی استان یزد از نظر شاخص روابط خانواده، مطلوب و رضایت بخش نبوده و نرخ شیوع نارسایی در شاخص روابط خانواده نسبتاً بالا بوده است. با توجّه به این که شاخص کیفیّت روابط در خانواده تأثیر بسزایی بر کیفیّت عملکرد شغلی کارکنان نیروی انتظامی استان یزد دارد. بنابراین، اقدامات مداخله ای با هدف ارتقای شاخص های سلامت خانواده ها به منظور بهبود کیفیّت عملکرد شغلی کارکنان ضروری به نظر می رسد.

یکی از نارسایی های اجتماعی رایج در نوجوانان انزوای اجتماعی است. دلایل انزوای اجتماعی در نوجوانان هنوز کاملاً مشخص نیست. از متغیرهایی که در سال های اخیر توجه محققان را در سبب شناسی انزوای اجتماعی به خود جلب کرده است وابستگی به تکنولوژی های ارتباطی جدید به ویژه اینترنت است. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط میان وابستگی به فضای سایبر و انزوای اجتماعی در نوجوانان انجام شده که در قالب طرحی پیمایشی و به صورت مقطعی اجرا شده است . جامعه آماری این تحقیق کلیه دانش آموزان دبیرستانی شهر یزد بوده اند و 535 نفر از نوجوانان (218 پسر و 317 دختر) با استفاده از نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شده اند. ابزارهای سنجش تحقیق عبارت بودند از: آزمون اعتیاد به اینترنت و نسخه سوم مقیاس تنهایی دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس . نتایج نشان داد شیوع وابستگی به فضای سایبر 7/21 درصد است. تفاوت معناداری بین کاربران عادی و کاربران وابسته به فضای سایبر از نظر انزوای اجتماعی کلی، مؤلفه های انزوا، پیوستگی نسبی و پیوستگی جمعی وجود دارد. تحلیل رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی نشان داده وابستگی به فضای سایبر 2/12 درصد از واریانس انزوای اجتماعی را تبیین کرده است. نتایج بر این دلالت دارند وابستگی به فضای سایبر از عوامل خطر عمده برای انزوای اجتماعی در میان دانش آموزان دبیرستانی است و خطر انزوای اجتماعی در نوجوانان را افزایش می دهد. با توجه به این نتیجه لازم است مداخله های رفتاری و شناختی پیشگیرانه تغییر الگوهای استفاده از اینترنت برای پیشگیری از انزوای اجتماعی در نوجوانان انجام شود .

در سال های اخیر پژوهشگران عرصه اجتماعی توجه زیادی به تحلیل و بررسی بدن داشته اند و آن را به منزله موضوع و هدفی برای پژوهش های زیباشناسانه مطرح کرده اند. با افزایش آگاهی مردم از استاندارهای زیبایی، میل به نزدیک شدن به این استانداردها زیادتر شده است. هدف پژوهش حاضر تعیین تفاوت زنان بدون جراحی زیبایی و پس از جراحی ازنظر سرمایه فرهنگی و مؤلفه های آن است. این مطالعه در قالب طرح پس رویدادی و به صورت مقطعی انجام شده است. داده های مطالعه از 383 نفر از زنان (191 نفر زنانی که جراحی زیبایی داشته اند و 192 نفر زنانی که جراحی زیبایی انجام نداده اند)، با سنین بالاتر از 15 ساکن شهر رشت و در ماه های مهر تا آذر 1395 جمع آوری شده است. برای انتخاب نمونه های لازم از بین زنانی که جراحی زیبایی انجام داده بودند، از روش نمونه گیری دردسترس استفاده شد. این زنان برای انجام یا دریافت مراقبت های مرتبط با جراحی زیبایی، به کلینیک های زیبایی مراجعه کرده بودند. برای انتخاب نمونه ها از زنان بدون انجام جراحی زیبایی نیز از روش نمونه گیری دردسترس استفاده شد<strong>.</strong> ابزارهای اندازه گیری عبارت بودند از: چک لیست ویژگی های اجتماعی - جمعیت شناختی و پرسش نامه های محقق ساخته سرمایهفرهنگی. نتایج این مطالعه نشان می دهند تفاوت معناداری بین سطح سرمایه فرهنگی کل و مؤلفه های آن یعنی سرمایه فرهنگی تجسم یافته، عینیت یافته و نهادینه شده وجود دارد. همچنین نارسایی در مؤلفه های سرمایه های فرهنگی، یکی از عوامل عمده در گرایش زنان به انجام جراحی های زیباشناختی است؛ بنابراین، لازم است در برنامه های مداخله ای برای تعدیل و اصلاح تمایل و رفتار بیمارگونه زنان نسبت به جراحی های زیبایی، به ارتقای سرمایه های فرهنگی توجه شود.

تاکنون پژوهش های فراوانی موضوع رابطه پزشک – بیمار و اثر آن بر رضایت بیماران از درمان و کمک به بهبود بیماران را بررسی کرده اند؛ اما به رابطه سرمایه اجتماعی، به منزله متغیر مهم اجتماعی، با نوع رابطه بیماران با پزشکان توجه چندانی نشده است. به همین منظور در این پژوهش این رابطه با استفاده از روش پیمایش از نوع توصیفی – مقطعی بررسی می شود. در این پژوهش با استفاده از نظریه های سرمایه اجتماعی چلبی (1393)، بوردیو (1986)، کلمن (1377) و پاتنام (1995)، سرمایه اجتماعی شبکه ای و ترکیب آن با الگو های رابطه پزشک – بیمار، چارچوب نظری مناسبی برای بررسی موضوع پژوهش فراهم شد. جامعه آماری پژوهش را همه بیمارانی (سرطان، مغز و اعصاب و قلب و عروق) تشکیل می دهد که در طول دوره پژوهش به بیمارستان های شهر رشت مراجعه می کردند. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای استفاده و درنهایت، 372 پرسش نامه توزیع و جمع آوری شد. یافته های پژوهش نشان دادند بین متغیرهای طبقه اجتماعی، سرمایه اجتماعی و ابعاد سرمایه اجتماعی یعنی شبکه تعاملات، مشارکت در جامعه محلی، تعاملات شغلی و ارزش زندگی با متغیر الگوی رابطه بیمار، رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. نتایج رگرسیون چندگانه نیز نشان می دهند متغیرهای ارزش زندگی، عاملیت اجتماعی، مشارکت در جامعه محلی، طبقه اجتماعی و تعاملات شغلی 4/82 درصد متغیر رابطه بیمار را تبیین می کنند. نتایج تحلیل مسیر نیز نشان دادند متغیر مشارکت در جامعه محلی، بالاترین اثر مستقیم (520/0) را بر الگوی رابطه بیمار دارد؛ اما متغیر ارزش زندگی در مجموع با اثر مستقیم و غیرمستقیم (824/0)، بالاترین سهم را در تبیین واریانس الگوی رابطه بیمار دارد.

مقدمه: مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل اثرگذار بر کاهش رفتار یاریگرانه شهروندان با سازمان بهزیستی انجام شد. روش: این مطالعه با روش توصیفی و در قالب یک طرح پس رویدادی انجام شد. داده های این مطالعه از 408 نفر از شهروندان 20 سال به بالای استان گیلان جمع آوری شدند. این افراد با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها عبارت بودند از: مقیاس اعتماد بزرگسالان (ATS)؛ مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده (MSPSS)؛ مقیاس هنجار تقابل (NRS)؛ شاخص شبکه اجتماعی (SNI)؛ پرسشنامه مسئولیت اجتماعی (SRQ)؛ پرسشنامه احساس همدلی (SEQ)؛ پرسشنامه تجدید نظر شده مشارکت شهروندان در تصمیم گیری سازمانی (CPQ-R)؛ پرسشنامه شفافیت سازمانی (OTQ)؛ پرسشنامه محقق ساخته آگاهی شیوه های یاریگری و میزان یاریگری. یافته ها: تفاوت معناداری میان افراد با رفتار یاریگری ضعیف، متوسط و بالا از نظر اعتماد اجتماعی؛ حمایت اجتماعی؛ شبکه ها و پیوندهای اجتماعی؛ هنجار تقابل اجتماعی؛ هنجار مسئوولیت اجتماعی؛ احساس همدلی؛ باور به عدم درگیرساختن شهروندان در تصمیم گیری های سازمان بهزیستی؛ آگاهی شهروندان از شیوه های یاریگری؛ باور به عدم شفافیت عملکرد سازمان بهزیستی؛ و رفتار نوعدوستانه مشاهده شد. بحث: نارسایی در متغیرهای اجتماعی بعنوان ریسک فاکتورهای کاهش یاریگری با سازمان بهزیستی عمل می کنند. لازم است اقدامات مداخله ای برای تقویت متغیرهای اجتماعی روانی با هدف ارتقای سطح یاریگری شهروندان با سازمان بهزیستی انجام شوند.

اهداف: نزاع و درگیری از منابع عمده استرس در روابط میان فردی و اجتماعی است که اثرات منفی بر سلامت و بهزیستی فردی و اجتماعی داشته و ممکن است آسیب های اجتماعی، امنیتی و سیاسی در جامعه ایجاد کند. آمارها نشان می دهند که نرخ وقوع نزاع و درگیری در ایران و نیز در استان گیلان طی سال های اخیر روند افزایشی داشته است. پژوهش حاضر با تعیین تفاوت محله های با میزان نزاع و درگیری بالا و پایین شهر رشت از نظر شاخص های اجتماعی فضایی انجام شد. روش مطالعه: مطالعه حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و در قالب یک طرح مورد- شاهدی و به صورت مقطعی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه جوانان 16 تا 35 سال ساکن در محلات جرم خیز و محلات دارای نرخ وقوع کم تر جرم در شهر رشت براساس داده ها و معیارهای فرمان دهی انتظامی استان گیلان بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و فرمول کوکران، تعداد 380 نفر به دست آمد اما جهت دقت بیشتر تعداد 400 نفر انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری متغیرها عبارت بودند از: مقیاس های بدنام سازی محلات، منابع نهادی محلی، ناهماهنگی فضایی محلات، محرومیت نسبی محلات، انسجام محله، کنترل اجتماعی، شبکه های اجتماعی محلات، سرایت اجتماعی محلات و کیفیت زیباشناختی محلات. داده ها با استفاده از روش تحلیل مؤلفه های اصلی، آزمون تی و آزمون کای اسکوئر تحلیل شدند. یافته ها: تفاوت معنی داری بین محلات با نزاع و درگیری بالا و پایین از نظر متغیرهای بدنام سازی محلات (01/0 > P)، منابع نهادی محلات (01/0 > P)، کنترل اجتماعی (01/0 > P)، شبکه های اجتماعی محلات (01/0 > P)، و ناهماهنگی فضایی (01/0 > P) وجود داشت. نتیجه گیری: نارسایی در شاخص های اجتماعی فضایی محلات، مانند بدنام سازی، ضعف منابع نهادی، کاهش کنترل اجتماعی، نارسایی در شبکه های اجتماعی واقعی و ناهماهنگی فضایی از جمله عوامل خطر بروز رفتارهای پرخاشگرایانه نزاع و درگیری می باشند. بنابراین، کاهش نرخ ارتکاب نزاع و درگیری مستلزم تقویت شاخص های اجتماعی فضایی است.