سید جلال صدرالسادات

پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان شیوع اختلال رفتاری در دانش آموزان دختر و پسر مقطع ابتدایی مدارس دولتی شهر ابهر در سال تحصیلی 1381-1380 انجام گرفته است. در این پژوهش همچنین رابطه ی بین میزان اختلال رفتاری با عامل های جنسیت، پیشرفت تحصیلی، میزان تحصیل و وضعیت شغلی والدین مورد بررسی قرار گرفت. پرسشنامه ی اختلال رفتاری راتر ویژه معلمان که رفتارهای کودکان را در کلاس درس مورد بررسی قرار میدهد بر روی 600 دانش آموز (300 دختر و 300 پسر) که با استفاده از روش نمونه برداری چند مرحله ای انتخاب شدند، اجرا شد. یافته های پژوهش نشان داد که، میزان شیوع اختلال رفتاری بر اساس نقطه برش پیشنهادی 9، در دانش آموزان 43.3% است، میزان شیوع اختلال رفتاری در دختران 42% و در پسران 44.7% است. نتایج نشان دادند که اختلالات رفتاری در 6.3% کل آزمودنی ها شدید است. این میزان در دختران برابر 5.6% و در پسران برابر با 7% است. بین میزان اختلال رفتاری دختران و پسران تفاوت معنی دار وجود نداشت اما بین اختلال رفتاری و پیشرفت تحصیلی هم بستگی منفی معنی داری وجود داشت. همچنین بین میزان تحصیل مادر و اختلال رفتاری دانش آموزان رابطه معنی دار وجود داشت اما میزان تحصیل پدر تاثیر معنی داری نداشت. بین میزان اختلالات رفتاری دانش آموزان و وضعیت شغلی پدر رابطه معنی دار وجود داشت که نتایج به دست آمده مورد بحث و تفسیر قرار گرفته است.

" هدف: رواج همسرآزاری در جوامع و تاثیرات سو آن بر سلامت جسمی و روانی زنان و در نهایت تاثیر آن بر سلامت خانواده در پژوهشهای بسیاری نشان داده شده است. هدف پژوهش حاضر برسی میزان شیوع همسرآزاری روانی و جسمی و عوامل موثر بر آن در زنان متاهل شهر تهران بود. روش بررسی: نمونه آماری پژوهش حاضر را 1000 زن متاهل 18 تا 45 سال ساکن شهر تهران تشکیل می داد. نمونه آماری دو گروه از زنان را شامل (n=800) می شد.، زنان گروه عادی و زنان شاکی که به دلیل مشکلاتی که با شوهران خود داشتند به دادگاه خانواده مراجعه کرده بودند (n=200). ابزار پژوهش، پرسشنامه ای است که از پرسشنامه همسرآزاری موفیت و همکاران (1) اقتباس شده بود. یافته ها: یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که میزان همسرآزاری روانی و جسمی برای زنان عادی به ترتیب برابر با 87.9 و 47.9 درصد و برای زنان شاکی به ترتیب برابر با 99.5 و 91 درصد است. با افزایش سن زوجین و مدت زمان ازدواج میزان همسرآزاری افزایش می یابد. همسرآزاری با سطح تحصیلات زوجین (زن و شوهر) رابطه معنی دار معکوس دارد. هر چه تحصیلات زنان بیشتر باشد کمتر مورد آزار جسمی و روانی قرار می گیرند. همچنین هر چه میزان تحصیلات شوهران بیشتر باشد کمتر همسران خود را مورد آزار جسمی و روانی قرار می دهند. میزان همسرآزاری در شوهرانی که از الکل یا مواد مخدر استفاده می کنند بیشتر از شوهرانی است که از الکل و مواد مخدر استفاده نمی کنند. میزان همسرآزاری در شوهرانی که سابقه بیماری روانی دارند بیشتر از شوهرانی است که سابقه بیماری روانی ندارند. میزان همسرآزاری جسمی و روانی در زنانی که به دادگاههای خانواده مراجعه کرده اند بیشتر از زنان عادی است. نتیجه گیری: همسرآزاری بسیار رایج است و با عوامل متعددی چون سن، میزان تحصیلات، اعتیاد شوهر به مواد مخدر، استفاده از الکل و سابقه بیماری روانی وی در رابطه است. تصویب قانونی جامع برای مقابله با همسرآزاری و افزایش آگاهی عمومی درباره همسرآزاری با استفاده از رسانه های جمعی می تواند در کاهش میزان همسرآزاری موثر واقع شود."

"هدف: محیطهای بسته خوابگاهها و مراکز جمعی، محیطهای مناسبی برای بروز رفتارهای انحرافی است. در این تحقیق نگرش دانشجویان در مورد رفتارهای انحرافی در خوابگاههای دانشجویی مورد بررسی قرار گرفته است. روش بررسی: از جمع تعداد 2014 نفر دانشجویان پسر و دختر مقیم در 10 خوابگاه ، تعداد 325 نفر بصورت نمونه گیری تصادفی (138 نفر پسر و 187 نفر دختر) انتخاب و ابتدا با دانشجویان خوابگاهها در محل هر خوابگاه، مصاحبه متمرکز گروهی (F.G.D) با شرکت تعداد حداکثر 15 نفر دانشجو در هر جلسه و بوسیله محققین همکار، انجام و سپس با تهیه پرسشنامه مستند به داوری اهل نظر و نتایج حاصل از مصاحبه ها، اطلاعات از دانشجویان از طریق تکمیل پرسشنامه اخذ گردید. این پژوهش توصیفی است و بدلیل توصیفی بودن فاقد فرضیه است و یافته های پژوهش پاسخ به هفت سوال مطرح شده برای محقق است. یافته ها: یافته های پژوهش، حاکی بر این است که عواملی از قبیل نحوه توزیع در اتاقها، کاهش شرم حضور ناشی از کمبود فضای تعویض لباس وسوسه های جنسی در رفتار انحرافی درخوابگاه موثر بوده و عامل غیر مذهبی بودن و آشفتگی خانواده را، زمینه ساز رفتار انحرافی در خوابگاه ها دانسته و از نظر جنسیت، دانشجویان پسر، بیش از دانشجویان دختر، خود ارضایی و در مقابل دختران، بیش از پسران، نیازهای جنسی خود را سرکوب نموده اند. نتیجه گیری: بین شرایط خوابگاهی و شرایط خانوادگی و شرایط جامعه و رفتار انحرافی در خوابگاههای دانشجویی رابطه وجود دارد."

"روان شناسان اجتماعی به فشارهایی که از جانب گروه های نزدیک، نظیر خانواده و هم سالان به فرد وارد می شود، اهمیت بسیار قائلند و از طریق مقایسه نفوذ و فشار ارزش ها و هنجارهای دو گروه خانواده و هم سالان در مطالعاتشان، نفوذ هنجارهای غالب را نشان می دهند. بدیهی است جوان برای هم رنگ شدن با ارزش ها و هنجارهای گروه های نزدیک، زیر فشار قرار می گیرد. گاه هنجارها و ارزش های دو گروه به هم نزدیک و هماهنگ است و گاه با هم در تضاد قرار دارد. ولی به هر حال هر دو گروه برای هم رنگ شدن، جوان را زیر فشار قرار می دهند. در بررسی حاضر که با هدف شناخت عوامل موثر در گرایش جوانان به اعتیاد و ارائه راه کارهایی برای کاهش گرایش آنان به سوء مصرف مواد مخدر انجام گرفته است، پژوهش گران با عنایت کلی به نقش اعضای خانواده و بستگان نزدیک، در گرایش جوانان به اعتیاد، به تأثیر معاشرت با دوستان معتاد و هنجار شکن بسیار تأکید کرده اند. این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی از نوع مطالعات مقطعی است. از میان جامعه آماری، مجموعاً 99 نفر از جوانان معتاد مذکر، در گروه سنی زیر 25 سال، با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. به منظور مقایسه نیز 99 نفر جوان غیرمعتاد ـ که به لحاظ متغیرهای جنس، سن، تحصیلات، و محل سکونت، همتا شده بودند ـ به عنوان گروه مقایسه در آزمون شرکت داده شدند. براساس یافته های این تحقیق، میانگین سن معتادان بررسی شده 21.39 سال و میانگین سنی شروع مصرف مواد مخدر 16.7 سال بود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که از میان اقوام و بستگان جوانان معتاد، 60.6 درصد معتاد بودند؛ در حالی که این نسبت در گروه گواه 40.4 درصد برآورد شد. ضمنا در میان جوانان معتاد بررسی شده، 12.1 درصد پدران و 11.1 درصد برادران معتاد بودند؛ اما تنها 1 درصد پدر و مادر معتاد در میان جوانان غیرمعتاد گزارش شد. میانگین تعداد دوستان سیگاری، دوستان معتاد و دوستان دزد یا قاچاقچی در میان جوانان معتاد به ترتیب 7.38، 4.31 و 2.08 برآورد شد که در مقایسه با گروه گواه (1.54، 0.19 و 0.04) تفاوت معنی داری مشاهده شد. نکته جالب این که 64.6 درصد معتادان اظهار کردند که اولین بار از طرف دوستانشان مواد مخدر به آن ها عرضه شده است، و نکته مهم تر این که 87.9 درصد جوانان غیر معتاد با هیچ دوست معتادی هم نشین نبوده و معاشرت نداشته اند، در حالی که 89.9 درصد جوانان معتاد بیان داشتند که دارای دوست معتاد هستند."

هدف: جداسازی کودکان کم توان از جامعه عادی، علاوه بر تحمیل هزینه های گزاف بر جوامع، لطمات و مشکلات عاطفی زیادی بر این کودکان وارد می کند و موجب رشد نیافتگی بسیاری از قابلیت ها و کاهش قدرت تطابق آنان با محیط عادی می­گردد. بنابراین چند دهه ای است که روش تلفیق یا یکپارچه سازی در آموزش و پرورش مدنظر قرار گرفته است. در ایران نیز آموزش و پرورش تلفیقی برای دانش آموزان با اختلالات بینایی، شنیداری و جسمی - حرکتی شروع شده، اما تاکنون در مورد میزان مقبولیت و پذیرش آنان از طرف دانش آموزان عادی مطالعه گسترده ای نشده است. روش: 502 دانش آموز عادی از دبستان های تلفیقی و 120 دانش آموز از دبستان های عادی شهر تهران، در مقاطع سوم تا پنجم به کمک نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و میزان پذیرش آنان با استفاده از پرسشنامه «مقیاس پذیرش» تعیین و سپس اطلاعات به دست آمده تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: دانش آموزان کم شنوای مدارس تلفیقی و غیر تلفیقی نسبت به دانش آموزان جسمی - حرکتی بیشتر مورد پذیرش دانش آموزان عادی قرار می گیرند، و در مجموع این پذیرش در مدارس تلفیقی بیشتر از مدارس غیر تلفیقی است. همچنین میزان پذیرش کودکان کم شنوا در میان دانش آموزان پسر بسیار بیشتر از دانش آموزان دختر است. نتیجه گیری: به نظر می رسد روش تلفیق برای کودکانی که دارای کم توانی، به ویژه کم توانایی­های خفیف مانند کم شنوایی هستند مفید بوده و در ارتقای وضعیت تحصیلی، سازگاری با افراد عادی، عادی سازی حضور در جامعه، و شناخت و توجه نسبت به نیازهای خاص آنان، بسیار موثر است.

" مقدمه: اعتیاد والدین (یا والد) می تواند منجر به پیدایش یا افزایش میزان اختلالات رفتاری در کودکان شود (12). پژوهش حاضر به بررسی میزان اختلالات رفتاری در کودکان دارای پدر معتاد و مقایسه آن با میزان این اختلالات در کودکان دارای پدر غیرمعتاد اختصاص دارد. مواد و روش‎ تحقیق: اختلالات رفتاری در 250 دانش‎آموز متشکل از 125 دانش آموز با پدر معتاد و 125 دانش آموز با پدر غیر معتاد با استفاده از پرسشنامه اختلالات رفتاری راتر ویژه معلمان مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میزان اختلالات رفتاری در کودکان دارای پدرمعتاد بیشتر از کودکان دارای پدر غیرمعتاد بود. میزان اختلالات رفتاری در پسران بیشتر از دختران بود. میزان تحصیلات پدر با میزان اختلالات رفتاری فرزندان رابطه داشت؛ با افزایش تحصیلات پدر میزان اختلالات رفتاری فرزندان کاهش می یافت. میزان غیبت از مدرسه و تعداد دفعات ارجاع به مشاور مدرسه در کودکان دارای پدر معتاد نسبت به کودکان دارای پدر غیر معتاد بیشتر بود. بین اختلالات رفتاری و پیشرفت تحصیلی همبستگی منفی معنادار وجود داشت. بحث و نتیجه گیری: بین اعتیاد پدر و اختلالات رفتاری در کودکان رابطه وجود دارد. "

هدف: پرسشنامه SNAP-IV، مقیاسی جهت تشخیص و درجه بندی اختلال بیش فعالی – کمبود توجه است که توسط سوانسون، نولان و پلهام تألیف شده است. هدف از این پژوهش تعیین مشخصات روان سنجی این آزمون در جامعه کودکان 7 تا 12 سال شهر تهران بر اساس نظرات والدین است. روش بررسی: پژوهش توصیفی حاضر از نوع مطالعات متدولوژیک، کاربردی و اعتبارسنجی است. از جامعه کودکان تهرانی، نمونه ای به حجم 1000 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند و سپس از مادران این کودکان خواسته شد طبق مقیاس SNAP-IV، کودک خود را ارزیابی کنند. 686 پرسشنامه بطور کامل پاسخ داده شد و مابقی بعلل مختلف و نقص های موجود حذف گردید. بدین ترتیب حجم نمونه نهایی 686 نفر بود. 30 نفر از اعضاء نمونه مجدداً یک ماه پس از اجرای اصلی، مورد آزمون قرارگرفتند. همچنین مصاحبه بالینی نیز روی 30 نفر از نمونه ها انجام شد. جهت بررسی و تحلیل داده ها از آزمونهای آماری ضریب همبستگی پیرسون، کولموگراف – اسمیرنوف، لوین و آزمون تی برنز فیشر استفاده شد. یافته ها: روایی ملاکی آزمون 48/0 و طبق تحلیل عامل این آزمون دارای 3 عامل است که مجموعاً 56% واریانس را تبیین می کنند. روایی محتوا نیز مورد تأیید متخصصان است. ضریب پایایی بازآزمون برابر با 82% ، آلفای کرونباخ 90/0 و ضریب دو نیمه کردن 76/0 می باشد. نقطه برش در کل مقیاس و هر کدام از خرده مقیاس های کمبود توجه و بیش فعالی به ترتیب برابر با 57/1 و 45/1 و 9/1 است. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان می دهد آزمون از مشخصات روان سنجی مناسبی برخوردار است و استفاده همراه با اطمینان آن را در موقعیت های مختلف پژوهشی، تشخیصی و درمانی توصیه می کند.

مقاله حاضر به منظور بررسی و مقایسه رفتارهای انطباقی در افراد عادی و افراد کم توان ذهنی روی 320 آزمودنی (246 نفر عادی، 74 نفر کم توان ذهنی) با دامنه سنی 7 تا 18 سال انجام گرفت. ابزار پژوهش مقیاس رفتار انطباقی، ویرایش تجدید نظر شده نسخه 1993 مقیاس رفتار انطباقی است که از مقیاس های رفتار انطباقی انجمن کم توانی ذهنی آمریکا در سال های 1969 و 1974 تهیه شده و شامل دو بخش که دارای 18 حوزه رفتار انطباقی است. داده های پژوهش با استفاده از برنامه آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های آن حاکی از این است که افراد کم توان ذهنی نسبت به افراد عادی در حوزه های رفتار انطباقی: عملکرد مستقل، فعالیت اقتصادی، رشد زبان، اعداد و زمان، فعالیت شغلی - پیش شغلی، خودفرمانی، مسوولیت پذیری، رفتار مختلف کننده فردی، فعالیت خانگی، اجتماعی شدن، رفتار اجتماعی، همنوایی کردن و قابل اعتماد بودن عملکرد پایین تری دارند. اما در حوزه های رشد جسمانی، رفتار کلیشه ای و بیش فعالی، رفتار جنسی، رفتار خودآزاری و اشتغال اجتماعی، تفاوت معنی داری بین دو گروه مشاهده نشد. علل احتمالی این تفاوت ها و تشابه ها به اختصار مورد بحث قرار گرفته است.

هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی دانش و نگرش جمعی از ارامنه ساکن تهران در مورد اعتیاد و مواد مخدر است. روش: این مطالعه در بهار 1386 در 47 نفر از شهروندان ارمنی ساکن شهر تهران که در کارگاه آموزش پیش گیری از اعتیاد شرکت کرده بودند، انجام شد. به تمام اقلیت های مسیحی ساکن تهران در مورد حضور در کارگاه به شکلی نظام مند اطلاع رسانی شد. یافته ها: شرکت کنندگان، ناامیدی، مشکلات روان شناختی، دسترسی به مواد و معاشرت با افراد معتاد را عوامل مهم در شروع مصرف دانستند و اکثر آنها وسوسه زیاد، فقدان حمایت کافی خانواده و تداوم ارتباط با مصرف کنندگان را مهم ترین عوامل عود در افراد درمان شده ذکر کردند، و از پی گیری درمان و مشاوره با مراکز بازتوانی به عنوان مهم ترین عوامل جلوگیری کننده از عود در معتادان درمان شده نام بردند. اکثر شرکت کنندگان در مورد مواد موجود و نیز خطرات ناشی از آن در جامعه اطلاعات قابل قبولی داشتند. بحث: با توجه به میزان شیوع اعتیاد در میان اقلیت های دینی، ضروری به نظر می رسد که روان شناسان و مشاوران مدارس با توجه به ویژگی های فرهنگی این گروه، در طول دوره تحصیل نوجوانان شان در مورد اعتیاد و مواد مخدر به آنان آموزش بدهند تا از همان زمان دانش بیشتر و نگرش صحیح تری نسبت به آن پیدا کنند.

هدف: هدف پژوهش حاضر روایی یابی و برآورد اعتبار آزمون غربالگری مصرف تنباکو، الکل و مواد اعتیادآور در ایران بود. روش: روش پژوهش حاضر زمینه یابی بود. جامعه آماری عبارت بود از مصرف کنندگان مواد اعتیادآور و الکل که در سال 1390 به منظور درمان به کلینیک ها و کمپ های ترک اعتیاد مراجعه کرده بودند. به این منظور نمونه ای شامل2600 نفر از مراجعان کمپ ها و کلینیک های ترک اعتیاد در هشت استان کشور با میانگین سنی 5/36 به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه آزمون غربالگری مصرف تنباکو، الکل و مواد اعتیادآور به همراه پرسشنامه جمعیت شناختی طراحی شده توسط سازمان بهداشت جهانی در تمامی اعضای نمونه اجرا شده و علاوه بر این به منظور آزمون روایی تعداد300 نفر از گروه نمونه فوق با شاخص شدت اعتیاد، مقیاس شدت وابستگی، آزمون غربالگری سوء مصرف مواد، پرسشنامه سنجش سلامت عمومی و همچنین ملاک های بالینی DSM-IV در خصوص تشخیص شدت وابستگی مورد مصاحبه بالینی قرار گرفتند. یافته ها: آلفای کرونباخ به عنوان شاخصی از اعتبار برای کل آزمون و زیرمقیاس ها بین 79/0تا 95/0 به دست آمد. نتایج حاصل از روایی ملاکی برای حوزه پیوستار خطر مصرف مواد و الگوی مصرف و روایی ملاکی مربوط به شدت وابستگی و همچنین روایی تشخیصی برای تفکیک گروه پرخطر از کم خطر در سطح مطلوب گزارش شد. نقاط برش به دست آمده افراد را به سه گروه مصرف کننده، سوءمصرف کننده و وابسته تقسیم می کند. نتیجه گیری: این آزمون در تعیین توزیع مصرف و تقسیم افراد به گروه های پرخطر، خطر متوسط و کم خطر، دارای روایی و اعتبار مناسب در جامعه ایرانی است و استفاده از آن برای مقاصد غربالگری، پژوهشی و مطالعات شیوع شناسی توصیه می شود.