تازه های علوم شناختی

تازه های علوم شناختی

فصلنامه تازه های علوم شناختی 1385 شماره 30 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

پایایی و روایی آزمون انتظارات و پرسش نامه رفتار اجتماعی در نمونه ای از کودکان و نوجوانان ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کودک آزاری عوامل فرهنگی روایی پایایی آزمون انتظارات پرسش نامه رفتار اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 769 تعداد دانلود : 779
هدف: در این مطالعه روایی و پایایی آزمون انتظارات و پرسش نامه رفتار اجتماعی در دو نمونه بالینی و غیر بالینی از کودکان و نوجوانان سنجیده شد. روش: پس از ترجمه (مستقیم و معکوس) پرسش نامه رفتار اجتماعی و تعیین روایی صوری ترجمه، روایی و پایایی آزمون انتظارات (آزمون تصویری) و پرسش نامه رفتار اجتماعی با توجه به شاخص های بین فرهنگی سنجیده شد. آزمودنی های این پژوهش 54 نفر در فاصله سنی 17-4 سال بودند که 28 نفر آنها از مراجعان متوالی به درمانگاه کودک و نوجوان بیمارستان روزبه دانشگاه علوم پزشکی تهران و 26 نفر از مراجعان متوالی به درمانگاه دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران انتخاب شدند. کلیه مراجعان به وسیله فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان معاینه شدند. سپس تشخیص ها به کمک نتایج K-SADS تایید شد. پرسش نامه رفتار اجتماعی به وسیله والد تکمیل و آزمون انتظارات برای کودک اجرا شد. یافته ها: در اکثر موارد مربوط به آزمون انتظارات، پایایی میان آزمونگران، ? بالاتر از 9 را نشان داد. در اکثر نمرات و شاخص های مربوطه حساسیت هر دو آزمون پایین بود، اما ویژگی برخی شاخص ها در هر دو مورد بسیار خوب (80 درصد و بالاتر) به دست آمد. ارتباط برخی نمرات و شاخص های هر دو آزمون بسته به نوع اختلال روانپزشکی در هر یک از گروه ها چشمگیر بود. نتیجه گیری: حساسیت هر دو پرسش نامه برای کشف سوابق کودک آزاری جنسی و جسمی، خشونت خانوادگی و استرس پس از رویداد آسیب زا کم بود. بررسی و تحقیق در مورد عوامل فرهنگی موثر در برداشت و تفسیر کودکان از رویدادهای آزار دهنده و آسیب زا و ارتباط آنها با ابزارهای استفاده شده ضروری می باشد.
۲.

اثربخشی زوج درمانی سیستمی- رفتاری بر افسردگی و رضایت زناشویی زنان افسرده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زوج درمانی سیستمی - رفتاری دارو درمانی اختلال افسرده خویی رضایت زناشویی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی مرضی تحولی اختلال خلقی افسردگی
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی مشاوره مشاوره خانواده
تعداد بازدید : 738 تعداد دانلود : 444
هدف: در پژوهش حاضر، اثربخشی زوج درمانی سیستمی – رفتاری بر کاهش افسردگی و افزایش رضایت زناشویی زنان مبتلا به اختلال افسرده خویی بررسی شد. روش: در یک کارآزمایی بالینی، از بین 78 زن متاهل مبتلا به اختلال افسرده خویی که به مراکز روانپزشکی و مشاوره ای شهر تهران مراجعه کرده بودند، 39 نفر آنها به اتفاق شوهرانشان واجد شرایط ورود به طرح بودند که از بین آنها 20 زوج به صورت تصادفی انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه زوج درمانی و دارو درمانی قرار گرفتند. زوج های گروه زوج درمانی در 10 جلسه هفتگی زوج درمانی سیستمی/ رفتاری شرکت کردند. زن های گروه دارو درمانی از داروهای ضد افسردگی تجویز شده به وسیله روانپزشکان استفاده نمودند. زن های دو گروه قبل از شروع درمان و در مقاطع مورد نظر (قبل از جلسه ششم، بعد از جلسه دهم و دو ماه پس از درمان) پرسشنامه های افسردگی و وضعیت زناشویی را تکمیل کردند. یافته ها: تحلیل واریانس مکرر نشان داد که هر دو روش مداخله در کاهش شدت افسردگی موثر بود، ولی زوج درمانی موثرتر از دارو درمانی بود. همچنین نتایج نشان داد که زوج درمانی موجب افزایش رضایت زناشویی زنان شد، در حالی که دارو تاثیری بر رضایت زناشویی آنها نداشت. نتیجه گیری: به نظر می رسد زوج درمانی سیستمی - رفتاری بر کاهش افسردگی و رضایت زناشویی زنان مبتلا به اختلال افسرده خویی موثر باشد.
۳.

کارکرد خانواده دختران نوجوان مبتلا به اختلالات درون ریزی در مقایسه با گروه بهنجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نوجوان طلاق کارکرد خانواده اعتیاد اختلالات درون ریزی تک والد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی رشد و تحول دوره نوجوانی
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی مناسبات انسانی در محیط خانواده
تعداد بازدید : 35 تعداد دانلود : 104
هدف: پژوهش حاضر علاوه بر بررسی رابطه کارکرد خانواده و اختلالات درون ریزی دختران نوجوان، کارکرد خانواده های آسیب دیده از اعتیاد، تک والد و طلاق را با خانواده های عادی مقایسه کرده است. روش: در این پژوهش 334 دختر نوجوان 14 تا 18 ساله از 22 دبیرستان شهر مشهد انتخاب شدند و آزمون خودسنجی نوجوان و مقیاس های ارزیابی سازش پذیری و پیوستگی خانواده را کامل نمودند. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد نوجوانانی که نشانگان اختلالات درون ریزی را دارا بودند، میزان پیوستگی خانواده خود را در مقایسه با نوجوانان بهنجار کمتر دانسته و نارضایتی بیشتری داشتند. از سوی دیگر، نوجوانان خانواده های اعتیاد نیز در مقایسه با نوجوانان خانواده های عادی میزان پیوستگی روابط خانواده را کمتر برآورد کرده بودند. تحلیل رگرسیون لوجستیک نشان داد که ابعاد پیوستگی و رضایت از سازش پذیری می تواند عضویت آزمودنی ها را در گروه های بهنجار و نشانه دار در 7/72 درصد از آزمودنی ها به درستی پیش بینی کند. نتیجه گیری: توجه به کارکرد خانواده و خانواده درمانی در ارزیابی و درمان مشکلات روانشناختی نوجوانان، به ویژه اختلالات درون ریزی دختران نوجوان، اهمیت خاصی دارد.
۴.

بررسی مؤلفه های شناختی، هیجانی و رفتاری انگ زدن به افراد مبتلا به بیماری های روانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شناخت هیجان بیماری روانی انگ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی هیجان هیجان مثبت و منفی
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی یادگیری شناخت
تعداد بازدید : 717 تعداد دانلود : 403
هدف: در این مطالعه، رابطه بین اجزای شناختی، هیجانی و رفتاری انگ زنی به بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا، بررسی و از این طریق اعتبار دو مدل اسنادی و ارزیابی خطر در این نمونه بررسی شد. روش: این مطالعه از نوع مقطعی ـ تحلیلی بود و روی 324 نفر از کارآموزان و کارورزان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی تهران انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های سطح آشنایی با بیماری روانی و اسناد – 27 استفاده شد. یافته ها: داشتن اطلاعات در مورد کنترل پذیری بیماری و خطرناک بودن بیمار بر اجزای هیجانی انگ بیماری روانی تاثیر داشت. یافته ها نشان داد که داشتن اطلاعات درباره خطرناک بودن، بدون واسطه باور به مسوولیت شخصی، و به طور مرتبط با اجزای هیجانی انگ بیماری روانی رابطه دارد. با افزایش میزان آشنایی با بیماری روانی تمایل آزمودنی­ها به رفتارهای وادارسازی کاهش می یافت؛ و آزمودنی هایی که به آنان اطلاعاتی مبنی بر خطرناک بودن بیمار داده شده بود، تمایل بیشتری برای وادارسازی بیماران نشان می دادند. آشنایی بیشتر با بیماری روانی با تمایل کمتر به جداسازی بیماران و داشتن اطلاعات مبنی بر خطرناک بودن بیمار با تمایل بیشتر به جداسازی بیماران همراه بود. خطرناک بودن بیمار و مسوولیت شخصی، با واسطه اجزای هیجانی بر وادارسازی بیماران تاثیر می گذاشت. اجزای هیجانی در تاثیر خطرناک بودن، و مسوولیت شخصی، در رفتار انگ زنی نقش واسطه ای دارد و در برخی موارد مستقلا عمل می کند. نتیجه گیری: هر دو مدل اسنادی و ارزیابی خطر در شکل گیری بخشی از انگ بیماری روانی نقش دارند؛ و به ویژه به نظر می رسد که مدل ارزیابی خطر در نشان دادن واکنش های هیجانی و رفتارهای تبعیض آمیز به بیماران روانی موثر باشد.
۵.

رابطه سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیشرفت تحصیلی رویکرد یادگیری جنس سبک تفکر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی انگیزش نیازها ی فیزیولوژیک و روانی و اجتماعی ارگانیزم
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی یادگیری نظریه های یادگیری
  3. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی یادگیری شناخت
تعداد بازدید : 319 تعداد دانلود : 432
هدف: هدف این تحقیق، بررسی وجود رابطه بین سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی دانشجویان بود. روش: پرسشنامه های سبک های تفکر و فرآیند مطالعه بر روی 398 آزمودنی (203 پسر و 195 دختر) اجرا شد. برای بررسی پیشرفت تحصیلی دانشجویان، میانگین کل نمرات افراد از طریق دانشگاه، جمع آوری گردید. سپس نقش تفاوت های جنسی بر سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری، و همچنین روابط بین متغیرها به ترتیب از طریق آزمون t برای گروه های مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون بررسی شد. یافته ها: دو جنس در متغیرهای پیشرفت تحصیلی، سبک های تفکر قانونی، قضایی، سلسله مراتبی، درونی، بیرونی و رویکرد سطحی تفاوت معنی دار داشتند. همچنین سبک های تفکر قانونی، قضایی، آزاداندیش، سلسله مراتبی، بیرونی و رویکرد یادگیری عمیق با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت معنی دار و سبک های تفکر اجرایی، جزیی، محافظه کار و رویکرد یادگیری سطحی با پیشرفت تحصیلی رابطه منفی معنی دار داشتند. سبک های تفکر قانونی، قضایی، آزاد اندیش، سلسله مراتبی و بیرونی با رویکرد یادگیری عمیق و سبک های تفکر اجرایی، جزیی، محافظه کار و الیگارشی با رویکرد سطحی رابطه مثبت و معنی دار نشان داد. از متغیر سبک های تفکر، پنج سطح و از متغیر رویکردهای یادگیری، هر دو سطح در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان سهیم بودند. نتیجه گیری: توجه به نقش عوامل درون فردی سبک های تفکر و رویکردهای یادگیری در مطالعات مربوط به پیشرفت تحصیلی اهمیت خاصی دارد.
۶.

مقایسه باورهای وسواسی در بیماران مبتلا به وسواس و سایر اختلالات اضطرابی با گروه شاهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: باور وسواس فکری - عملی ارزیابی شناختی OBQ-44

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 670 تعداد دانلود : 447
هدف: در سال های اخیر، تحقیقات بسیاری در ادبیات وسواس به شناسایی عوامل شناختی موثر در شکل گیری اختلال وسواس فکری - عملی پرداخته اند، تا تعیین کنند که کدام یک از شناختارها (اهمیت و کنترل افکار (ICT)، احساس مسوولیت و ارزیابی احساس خطر و تهدید (RT)، کمال طلبی و عدم قطعیت (PC))، در ایجاد و بقای علایم و نشانه های وسواس نقش دارند. هدف مطالعه اخیر مقایسه باورهای وسواسی در بیماران وسواسی، اضطرابی و سالم بود. روش: سه گروه آزمودنی شامل بیماران وسواسی، بیماران اضطرابی و افراد سالم پرسشنامه دموگرافیک و پرسشنامه های MOCI، BDI-II، STAI، BAI، OBQ-44 و Y-BOCS (درمورد بیماران وسواسی) را تکمیل نمودند. یافته ها: نمرات OBQ-44 کل و خرده مقیاس های PC و RT در دو گروه وسواسی و اضطرابی بیشتر از گروه سالم بود، ولی تفاوت بین دو گروه وسواسی و اضطرابی معنی دار نبود. در خرده مقیاس ICT نمرات گروه وسواسی از دو گروه سالم و اضطرابی بیشتر بود، اما تفاوت بین گروه های اضطرابی و سالم معنی دار نبود. به عبارتی OBQ-44 کل، مقیاس مناسبی برای سنجش افکار مختص وسواس است، به طوری که مقیاس های فرعی RT و PC برای وسواس و اضطراب و مقیاس فرعی ICT صرفا برای وسواس اختصاصی است. میانگین، انحراف معیار و آزمون معنی داری نمرات سه گروه در مواد آزمون OBQ-44 محاسبه گردید و 27 ماده به عنوان مواد سنجش باورهای شناختی مختص وسواس تشخیص داده شد. نتیجه گیری: خرده مقیاس های PC و RT (OBQ-44) در اختلال وسواس و اختلال اضطرابی مشترک ولی خرده مقیاس ICT مختص اختلال وسواس می باشد. بنابراین یافته های اخیر پیشنهاد می کند که OBQ-44 نقطه شروع معتبری برای بررسی ساختار و محتوای شناختی وسواس می باشد.
۷.

پذیرش دانش آموزان کم توان جسمی توسط دانش آموزان عادی در مدارس تلفیقی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اختلالات شنیداری مدرسه تلفیقی اختلالات جسمی - حرکتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 466 تعداد دانلود : 222
هدف: جداسازی کودکان کم توان از جامعه عادی، علاوه بر تحمیل هزینه های گزاف بر جوامع، لطمات و مشکلات عاطفی زیادی بر این کودکان وارد می کند و موجب رشد نیافتگی بسیاری از قابلیت ها و کاهش قدرت تطابق آنان با محیط عادی می­گردد. بنابراین چند دهه ای است که روش تلفیق یا یکپارچه سازی در آموزش و پرورش مدنظر قرار گرفته است. در ایران نیز آموزش و پرورش تلفیقی برای دانش آموزان با اختلالات بینایی، شنیداری و جسمی - حرکتی شروع شده، اما تاکنون در مورد میزان مقبولیت و پذیرش آنان از طرف دانش آموزان عادی مطالعه گسترده ای نشده است. روش: 502 دانش آموز عادی از دبستان های تلفیقی و 120 دانش آموز از دبستان های عادی شهر تهران، در مقاطع سوم تا پنجم به کمک نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و میزان پذیرش آنان با استفاده از پرسشنامه «مقیاس پذیرش» تعیین و سپس اطلاعات به دست آمده تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: دانش آموزان کم شنوای مدارس تلفیقی و غیر تلفیقی نسبت به دانش آموزان جسمی - حرکتی بیشتر مورد پذیرش دانش آموزان عادی قرار می گیرند، و در مجموع این پذیرش در مدارس تلفیقی بیشتر از مدارس غیر تلفیقی است. همچنین میزان پذیرش کودکان کم شنوا در میان دانش آموزان پسر بسیار بیشتر از دانش آموزان دختر است. نتیجه گیری: به نظر می رسد روش تلفیق برای کودکانی که دارای کم توانی، به ویژه کم توانایی­های خفیف مانند کم شنوایی هستند مفید بوده و در ارتقای وضعیت تحصیلی، سازگاری با افراد عادی، عادی سازی حضور در جامعه، و شناخت و توجه نسبت به نیازهای خاص آنان، بسیار موثر است.
۸.

رفتار درمانی شناختی زوج ها- بخش اول: مقاله مروری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رفتار درمانی شناختی زوج طرح واره افکار خودآیند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 50 تعداد دانلود : 504
این مقاله روش های نوین شناختی - رفتاری زوج درمانی و مفهوم سازی مورد بر اساس مدل شناختی را مطرح می کند و سپس به بررسی و توضیح درباره جنبه هایی نظیر افکار خودآیند طرح واره های زیربنایی، انواع تحریف های شناختی و مهارت های برقراری ارتباط و نحوه حل مشکل می پردازد. سپس نحوه ارزیابی بالینی شامل مصاحبه مشترک اولیه و مصاحبه های انفرادی، پرسشنامه هایی که برای ارزیابی به کار می روند و ارائه پسخوراند به زوج توضیح داده می شود. قسمت دوم که در شماره آینده چاپ خواهد شد به نحوه درمان و انجام مداخلات خواهد پرداخت.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۴