نادر رضایی

معامله گران در شرایطی که احتمال ضرر و زیان وجود دارد، ریسک پذیر می شوند و در شرایطی که احتمال کسب سود وجود دارد، تا حد زیادی از ریسک پذیری آنها کاسته شده و تنها به سودهای قطعی بسنده می کنند. این شیوه رفتاری معکوس در انسان نوعی پدیده عصب شناختی است که هم در انسان و هم در حیوانات مشترک است. در حال حاضر شرایط علی، مداخله گر و زمینه ای، راهبردها و پیامدهای رفتارشناسی معامله گران موردبررسی و کنکاش قرارنگرفته است. بنابراین در این مطالعه تلاش شده است تا الگوی رفتارشناسی معامله گران به روش نظریه پردازی زمینه ای طراحی گردد. این پژوهش، از نوع کیفی و اکتشافی بوده و به وسیله مصاحبه با افراد خبره در حوزه مبانی نظری رفتارشناسی، حوزه بازار سرمایه و سایر حوزه های مرتبط با موضوع پژوهش اجراشده و با انجام 16 مصاحبه در سال 1400 به روش نمونه گیری گلوله برفی، به اشباع رسیده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مهم ترین شرایط علی که موجب شناخت رفتاری معامله گران می شوند، به ترتیب اثر ریسک(نظریه دورنما)، سطوح رفتار مالی، فرضیه بازار کارا، پدیده بیش/ کم واکنشی، پدیده اطمینان بیش/ کمتر از حد، پدیده آربیتراژ، پدیده اخبار، پدیده تعصب، پدیده تفکر مثبت، پدیده صبر، پدیده رفتار توده ای(گله ای)، پدیده اورتردینگ، پدیده هیجان، حجم مبادلات، کمبود اطلاعات، سوگیری های رفتاری، سوگیری های شناختی، شاخص بورس، استراتژی معامله گری و ترس و طمع می باشند.

بسیاری از بحران های مالی به دنبال انفجار حباب دارایی های مالی به وجود می آیند و بررسی رفتارهای حبابی در این بازارها و تشخیص اولیه جهت پیشگیری از پیامدهای ناگوار اقتصادی حائز اهمیت است؛ از این رو هدف اصلی این پژوهش بررسی اثر چهار متغیر اقتصادی و مالی شامل تولید ناخالص داخلی، شاخص خودرویی و قطعات از شاخص های بورس اوراق بهادار، نرخ تورم و درآمد نفتی بر روی نرخ ارز با روش مطالعات نیمه تجربی با دو مدل آماری ARIMA و الگوی خود بازگشت آستانه ای TAR می باشد. با توجه به اینکه مطالعات پیشین در این حوزه که بیشتر به ایجاد و انفجار حباب پرداخته اند و در این حوزه مطالعه ای انجام نیافته و یا محدود می باشد؛ از این رو در این پژوهش ابتدا داده ها به صورت فصلی در بازده زمانی بهار 1390 الی بهار 1400 گردآوری شدند و با آمار توصیفی و اقتصادسنجی مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل مدل ARIMA نشان می دهد افزایش یک واحد نرخ ارز در یک دوره گذشته منجر به افزایش 94/1 نرخ ارز در دوره حال خواهد شد. نتایج تجزیه و تحلیل مدل TAR نشان می دهد، رابطه غیرخطی بین متغیرهای مورد مطالعه تحقیق وجود دارد و دو حد آستانه برای تولید ناخالص داخلی (2130- و 15460) برآورد گردید که بیانگر تأثیر متفاوت متغیرهای تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، شاخص خودرویی و قطعات از شاخص های بورس اوراق بهادار و درآمد نفتی در رژیم بالا، متوسط و پایین (سطح آستانه های 2130- 15460) بروی نرخ ارز می باشد.

کنترل داخلی یک سازمان شامل سیاست ها و روش هایی است که برای تامین اطمینان نسبی (منطقی) از دستیابی به هدف های سازمانی به وجود می آید. در یک ساختار پیشرفته از کنترل های داخلی، احتمال خطا و رفتار متقلبانه و غیرقانونی می تواند به حداقل برسد. مدل های موجود جهت ارزیابی کنترل های داخلی عبارت اند از: چارچوب کمیته کوزو، مدل کوبیت و چارچوب گزارش انجمن بنیاد پژوهش های حسابرسان داخلی. در این میان، شناخته شده ترین و متداول ترین چارچوب به وسیله گزارش کوزو ارایه شده است. داده های تحقیق به روش آمیخته اکتشافی جمع آوری گردید. داده های کیفی از طریق مطالعه مروری گسترده منابع معتبر در زمینه کنترل های داخلی به دست آمد و با استفاده از کدگذاری از طریق تحلیل محتوا، متغیرهای اولیه مدل شناسایی شد؛ از 483 کد اولیه 48 شاخص استخراج شد که در قالب 7 بعد، دسته بندی شدند جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان مطلع و صاحب نظر حرفه ای و دانشگاهی در حوزه کنترل های داخلی بود که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی، تعداد 11 نفر خبره به عنوان نمونه آماری انتخاب و نظرات آن ها طی سال 1401 اخذ گردید. از بین کدهای محوری استخراج شده (بخش کیفی) مقوله تدوین کنندگان قوانین و استانداردها در 8 گزاره، ساختار مالکیت در 6 گزاره، ساختار هیات مدیره در 9 گزاره، ویژگی های حسابرس داخلی در 7 گزاره، ویژگی های شرکت در 5 گزاره، ویژگی های صنعت در 8 گزاره و ویژگی های حسابرس مستقل در 8 گزاره و در مدل قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ویژگی های حسابرس مستقل به عنوان زیربنایی ترین عوامل در ارزیابی اثربخشی کنترل های داخلی می باشند. سپس ساختار هیات مدیره در سطح دوم ویژگی های حسابرس داخلی در سطح سوم تأثیرگذاری قرارگرفته و درنهایت، تدوین کنندگان قوانین و استانداردها، ساختار مالکیت، ویژگی های صنعت و ویژگی های شرکت به ترتیب تأثیرپذیرترین عوامل در ارزیابی اثربخش کنترل های داخلی می باشند

هدف اصلی پژوهش تجربی حاضر، تعیین تأثیر ضعف کنترل های داخلی، گزارش حسابرسی سال قبل و ساختار مالکیت بر تغییر حسابرس و تأخیر در گزارش حسابرسی می باشد. جامعه آماری این پژوهش، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. داده های مورد مطالعه این پژوهش شامل 1860 سال- شرکت از سال های 1385 تا 1396 می باشد. روش پژوهش از نوع همبستگی و علی پس رویدادی و روش آزمون فرضیه ها، آزمون همبستگی و رگرسیون است. نتایج این پژوهش نشان داد که ضعف کنترل های داخلی بر تغییر حسابرس و تأخیر در گزارش حسابرسی تأثیر معنی دارد. ازاین رو، تأثیر معنی دار ساختار مالکیت و گزارش حسابرسی سال قبل بر تغییر حسابرس و تأخیر در گزارش حسابرسی مشاهده نگردید.

Cash flow and profit are two important indicators for measuring the performance of a business unit. The future prediction was always a necessity in everyday life, and one of the subjects in which “The Prediction” has a great importance is economical and financial problems. The purpose of the present study is to predict future cash flows using regression and neural network models. Sub – separated variables of the accruals and operational cash flows were used to investigate this prediction. For this purpose, data of 137 accepted stock exchange companies in Tehran during 2009 to 2017 has been studied. In this study, Eviews9 software for regression model and Matlab13 software for Multi-Layer Artificial Neural Networks (MANN) with Error back propagation algorithm were used to test the hypotheses.The findings of the research show that both regression and neural network models within proposed variables in the present study have the capability of predicting future cash flows. Also, results of neural network models' processes show that a structure with 16 hidden neurons is the best model to predict future cash flows and this proposal neural network model compared with regression model in predicting future cash flows has a better and accurate function. Furthermore, in this study, it was noticed that accruals of assets compared with debt accrual and variables of operating cash flows with accrual components were more predictive for future cash flows.

هدف: پایداری شرکت مبتنی بر کارایی مالی به معنای حداکثر سازی ارزش شرکت با بالاترین نرخ رشد آن است. لذا هدف از پژوهش حاضر، الگوی پایداری شرکت مبتنی بر مدل کارایی مالی بر اساس تکنیک ترکیبی DEMATEL-FANP می باشد . روش: درراستای هدف پژوهش داده های 91 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 91 تا 97 جمع آوری و متغیرها و شاخص ها با استفاده تکنیک دیمتل و ANP فازی مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که از میان متغیرها، مدیریت دارایی و کارایی؛ و از میان شاخص های ثانویه، چرخه عملیاتی و چرخه حساب های دریافتنی و نسبت سود عملیاتی بالاترین اهمیت را در ارزیابی کارایی مالی و بهینه سازی از دیدگاه پایداری شرکت را دارا می باشند. نتایج:نتایج تکنیک ترکیبی دیمتل و ANP فازی نشان می دهد که برای ارزیابی کارایی مالی و بهینه سازی آن از دیدگاه پایداری شرکت، مهم ترین عامل، مدیریت دارایی است. دانش افزایی:کاربرد پایداری باعث گسترش تئوریکی نظریه های پایداری در شرکت براساس کارایی مالی می گردد.

هدف: مدیریت هزینه و چگونگی برنامه ریزی مصرف منابع یکی از مسائلی است که همواره جهت مدیریت در راستای ارزش آفرینی برای بنگاه تحت مدیریت خود با آن سروکار دارند، اما این امر مستلزم آگاهی کامل از چگونگی رفتار هزینه ها و عوامل تاثیرگذار بر رفتار هزینه ها است. مطالعات پیشین در مورد رفتار نامتقارن هزینه، به طور عمده بر عوامل داخلی تمرکز داشته اند. با این وجود، مدیران در زمان اتخاذ تصمیمات راهبردی هزینه، عوامل داخلی و خارجی را توأماً مورد توجه قرار می دهند. از این رو، در این پژوهش، جهت توجه بر عوامل خارجی، تاثیر عوامل رقابتی بر رفتار نامتقارن هزینه ها در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش و ماهیت، همبستگی یا همخوانی است. برای دستیابی به اهداف پژوهش، اطلاعات صورت های مالی 167 شرکت در دوره زمانی 1389 الی 1398 مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها از رگرسیون چند گانه با داده های ترکیبی استفاده شده است. نتایج: نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش بیانگر این است که عوامل رقابتی از جمله تمایز محصولات، هزینه ورود و اندازه بازار، تاثیر معنا داری بر رفتار نامتقارن هزینه های فروش، اداری و عمومی ندارد. نتیجه گیری: شرکت های فعال در صنایع رقابتی، کنترل کم تری بر قیمت محصولات دارند و ممکن است برای حفظ سودآوری معین یا به حداقل رساندن زیان، هزینه ها را کاهش دهند. همچنین، شرکت های فعال در صنایعی که هزینه ورود بیشتر است، تمایل کمتری بر سرمایه گذاری در منابع متعهدانه مانند هزینه تبلیغات، تحقیق و توسعه و هزینه های فروش، اداری و عمومی دارند تا از ورود رقبای بالقوه به این بازار و همچنین از دستیابی به قدرت انحصاری بلندمدت جلوگیری کنند. در نتیجه، مدیران این شرکت ها ممکن است در زمان کاهش فروش، اقدام به کاهش این مخارج نمایند.

موضوع و هدف مقاله: پژوهش حاضر به تحلیلی بر فرآیند تصمیم گیری در قضاوت حرفه ای حسابرسان می پردازد و در حوزه تحقیقات رفتاری در حسابرسی قرار دارد. روش پژوهش: روش پژوهش، توصیفی از نوع تحلیلی - پژوهشی است. پژوهش حاضر روش ترکیبی است که بخش کیفی مبتنی بر شناسایی عوامل مؤثر بر قضاوت حرفه ای حسابرس از طریق بررسی مبانی نظری و انجام تحلیل دلفی با مشارکت 20 نفر متخصص به عنوان اعضای پانل بود. بخش کمی نیز از طریق تشکیل ماتریس خود تعاملی ساختاری به دنبال مدل سازی ساختاری و تفسیری بود. یافته های پژوهش: نتایج پژوهش نشان می دهد اساسی ترین عوامل قضاوت حرفه ای حسابرس در مدل طراحی شده، تعریف موضوع تصمیم گیری، ارزیابی، سنجش معیارهای مربوط، شناسایی راهکارها، رتبه بندی راهکارها و انتخاب بهترین راهکارها است، این عوامل شاخص های مربوط به فرآیند تصمیم گیری در نتایج دلفی بودند. نتیجه گیری، اصالت و افزوده آن به دانش: فرآیند تصمیم گیری در بالاترین سطح، کم اثرترین عامل بر قضاوت حرفه ای حسابرس، ویژگی های کیفی، شواهد حسابرسی، تیپ شخصیتی، نظارت حرفه ای بر کار حسابرسان، نتایج روش های حسابرسی و ارزیابی ریسک ذاتی بود.

ریسک یکی از مفاهیم پایه ای در بازارهای مالی است. با توجه به عدم تصویر دقیق از تحقق خطر، بازارهای مالی نیازمند رویکردهای کنترل و مدیریت ریسک هستند. ارزش در معرض ریسک، معیاری آماری برای اندازه گیری زیان هاست و ریسک را به صورت کمی و مفهومی اندازه گیری می کند. هدف تحقیق حاضر محاسبه ارزش در معرض ریسک با استفاده از کاپیولا می باشد. به دین ترتیب از کاپیولاهای نرمال (خانواده بیضوی)، گامبل، فرانک، کلایتون، جو (خانواده ارشمیدسی)، گالامبوس، هاستلر-ریس و مقدار حدی تی استیودنت (خانواده مقادیر حدی) استفاده شد. بر اساس چندک های مختلف تابع کاپیولای کلایتون، ارزش در معرض ریسک برآورد شد.

هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین اجزائ اقلام تعهدی و جریان های نقدی عملیاتی با جریان های نقدی آتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است و بدنبال پاسخ گویی به این سوال می باشد که آیا طبقه بندی اقلام تعهدی به اجزای (سرمایه در گردش، سرمایه گذاری و تامین مالی ) و اجزای جریان های نقدی عملیاتی، توانایی آنها را در توضیح دهی جریان های نقدی آتی بهبود می بخشد؟ برای این منظور داده های137 شرکت بورسی طی 1396- 1388 مورد بررسی قرار گرفت. شواهد تجربی نشان می دهد که اجزائ سرمایه در گردش اقلام تعهدی (دارایی ها و بدهی های جاری عملیاتی) و جزء دارایی های اقلام تعهدی سرمایه گذاری و تامین مالی نقش مهمی را در توضیح دهی جریان های نقدی آتی در مقابل جزء بدهی های اقلام تعهدی سرمایه گذاری وتامین مالی دارند. همچنین نکته قابل توجه در این پژوهش این بود که اقلام تعهدی دارایی ها نسبت به اقلام تعهدی بدهی ها، و اجزای جریان های نقدی عملیاتی نسبت به اجزای اقلام تعهدی، قابلیت پیش بینی جریان های نقدی آتی بیشتری را دارند.

هدف تحقیق حاضر مدل بندی رابطه بین شاخص های بورس اوراق بهادار تهران بود. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل شاخص های کل قیمت، شاخص صنعت، شاخص قیمت 50 شرکت و شاخص بازار دوم در بازه زمانی 23/09/87 تا 18/03/98 بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری کاپیولا با استفاده از نرم افزار R استفاده شد. به دین ترتیب با استفاده از هشت تابع کاپیولای نرمال، گامبل، کلایتون، فرانک، جو، گالامبوس، هاستلرریس و تابع کاپیولای مقدار حدی تی استیودنت به مدل بندی رابطه بین شاخص ها پرداخته شد. نتایج نشان داد که رابطه بین شاخص کل و شاخص صنعت با استفاده از تابع کاپیولای گامبل که جز خانواده کاپیولاهای ارشمیدسی است، بهترین نتیجه را داشت. برای بقیه زوج شاخص ها، تابع کاپیولای مقدار حدی تی استیودنت که جر خانواده کاپیولاهای مقادیر حدی است، بهترین برازش را داشته است.

موضوع و هدف مقاله: امروزه تکنیک های حسابداری مدیریت، اطلاعات ارزشمند و مورد نیاز مدیران سازمان ها را فراهم می نمایند و انتظار می رود که بر سیستم های کنترل مدیریت مؤثر واقع شوند. هدف اصلی این پژوهش، ارائه مدلی است که بتواند تأثیر به کارگیری تکنیک های مختلف حسابداری مدیریت برکارایی سیستم های کنترل مدیریتی شرکت ها را به خوبی تبیین نماید. روش پژوهش: جامعه آماری این پژوهش، کلیه شرکت های فعال در بورس اوراق بهادار تهران که سهامدار عمده آنها دولت بوده و یا وابسته به دولت می باشند در سال ۱۳۹8 و نمونه آماری ۱۴۰ شرکت می باشد. ابزار اندازه گیری پژوهش نیز پرسشنامه بوده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از تحلیل همبستگی و تحلیل علیّت (تحلیل مسیر) استفاده شده است. یافته های پژوهش: یافته های پژوهش نشان داد که میزان استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت توسط شرکت ها اختلاف معنی داری دارد و اینکه تکنیک های مختلف حسابداری مدیریت تأثیر یکسانی بر کارایی سیستم های کنترل مدیریت ندارند. نتیجه گیری، اصالت و افزوده آن به دانش: براساس این پژوهش با بهبود تکنیک های حسابداری مدیریت، کارایی سیستم های کنترل مدیریت نیز ارتقاء خواهد یافت. همچنین تکنیک های موجود در طبقه کاهش اتلاف منابع بیشترین تأثیر مستقیم بر کارایی سیستم کنترل مدیریت را داشته و سایر تکنیک ها به ترتیب منابع تأمین اطلاعات برای برنامه ریزی و کنترل مدیریتی و خلق ارزش ها می باشند.

هدف: بر اساس نظریه ذینفعان، شرکت هایی که عملکرد مطلوبی در ایفاء مسئولیت پذیری اجتماعی دارند، انگیزه بیشتری برای رعایت استانداردهای حسابداری داشته و تمایل بیشتری به ارائه صورت های مالی قابل مقایسه دارند. هدف اصلی این پژوهش، تعیین ارتباط بین عملکرد مسئولیت پذیری اجتماعی با قابلیت مقایسه صورت های مالی با تأکید بر نقش مالکیت سهام داران نهادی است.   روش: در این پژوهش برای سنجش قابلیت مقایسه صورت های مالی الگوی تجربی مبتنی بر نظریه ارزش گذاری نسبی بابایی و همکاران ( 1399 ) استفاده شده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش نیز از رگرسیون چند متغیره و آزمون کرامر استفاده شد.   یافته ها : یافته های پژوهش نشان می دهند؛ بین عملکرد مطلوب مسئولیت پذیری اجتماعی و قابلیت مقایسه صورت های مالی ارتباط مثبت وجود دارد و این ارتباط در شرکت های با مالکیت نهادی بالاتر، تشدید می شود. همچنین یافته ها نشان می دهند بین عملکرد نامطلوب مسئولیت پذیری اجتماعی و قابلیت مقایسه صورت های مالی ارتباط منفی وجود داشته و این ارتباط در شرکت های با مالکیت نهادی بالاتر، تشدید می شود. همچنین نتایج پژوهش با استفاده از الگوی اندازه گیری قابلیت مقایسه صورت های مالی دیفرانکو و همکاران ( 2011 ) در بخش آزمون استحکام یافته ها نیز تأیید می شود. نتیجه گیری: به طور خلاصه نتیجه گرفته می شود که شرکت های با عملکرد مطلوب (نامطلوب) در مسئولیت پذیری اجتماعی بیشتر (کمتر) تمایل برای رعایت استانداردهای حسابداری داشته و کمتر (بیشتر) درگیر رفتارهای فرصت طلبانه مدیریتی می باشند؛ در نتیجه سطح قابلیت مقایسه صورت های مالی آنها بالا (پایین) خواهد بود. مالکیت سهام داران نهادی نیز به عنوان یک سازکار مهم حاکمیت شرکتی، ارتباط مسئولیت پذیری اجتماعی و قابلیت مقایسه صورت های مالی را تقویت می کند.

هدف: ذی نفعان مختلفی مانند سرمایه گذاران، تدوین کنندگان مقررات و پژوهشگران، بر اهمیت قابلیت مقایسه صورت های مالی تأکید کرده اند، با وجود این، الگوهای سنجش تجربی اندکی برای آن معرفی شده است. هدف اصلی این پژوهش ارائه الگوی مناسب برای سنجش قابلیت مقایسه صورت های مالی است. روش: با اتکا بر مبانی تئوری ارزش گذاری نسبی، الگوی سنجش قابلیت مقایسه صورت های مالی با رویکرد پس رویدادی مبتنی بر خروجی های گزارشگری مالی ارائه شده و در این مسیر، از اطلاعات 194 شرکت در دوره زمانی 1388 تا 1397 استفاده شده است. یافته ها: الگوی جدید ارائه شده در این پژوهش، در مقایسه با الگوی دی فرانکو، کوتاری و وردی (2011) به عنوان الگوی رایج سنجش قابلیت مقایسه صورت های مالی، قدرت تبیین بیشتری دارد. در بین پنج نسخه ارائه شده از الگو، بعد از نسخه مبتنی بر نسبت قیمت بر سود عملیاتی هر سهم که بر اساس یافته های آزمون اعتبارسنجی، بیشترین قدرت تبیین را دارد و بهترین الگوی سنجش قابلیت مقایسه صورت های مالی است، به ترتیب نسخه های مبتنی بر نسبت های قیمت بر سود هر سهم، قیمت بر ارزش دفتری هر سهم، قیمت ابتدای دوره بر سود هر سهم و قیمت بر فروش هر سهم نیز در رتبه های بعدی قرار گرفتند. نتیجه گیری: الگوی ارائه شده در این پژوهش با رفع برخی محدودیت های الگوهای قبلی، ابعاد جامع تری از قابلیت مقایسه صورت های مالی را مدنظر قرار داده است. استفاده از این الگو، موجب می شود که تصمیم های فعالان بازار سرمایه، هرچه بیشتر به سمت تحلیل های بنیادی سوق پیدا کند و کارایی کل بازار سرمایه افزایش یابد.

اندازه گیری و تخمین ریسک مسأله ای است که از دیرباز ذهن محققان را به خود مشغول ساخته است. در این زمینه رویکردهای مختلفی ارائه شده است. این رویکردها را می توان بر اساس تکنیک های آماری مورد استفاده در سه طبقه رویکردهای پارامتریک، نیمه پارامتریک و ناپارامتریک تقسیم بندی نمود به طوری که اغلب سنجه های ریسک در قالب این رویکردها، ریسک را اندازه گیری و تخمین می نمایند. در میان سنجه های مختلف ریسک، ارزش حدی، سنجه ای نوظهور است. هدف از این تحقیق مقایسه روش ارزش حدی با روش معمولی در 10 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که در بازه زمانی هفت ساله از 1390-1396 مورد بررسی قرار گرفته است. جهت انجام این کار برای تخمین ریسک از دو روش گارچ و ایگارچ استفاده گردیده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد دقت تخمین ریسک با روش ارزش حدی و تخمین گارچ بیشتر از روش معمولی است. در حالی که دقت تخمین ریسک با روش ارزش حدی و تخمین ایگارچ کمتر از روش معمولی است.