سید احمد مدنی

هدف: بررسی رابطه بین هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با میزان مسئولیت پذیری دانشجویان. روش: نوع پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا، توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 94-1393 به تعداد 7132 نفر می باشد که با استفاده از جدول مورگان، 364 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به دست آمد.ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه هوش اخلاقی در قالب 40 گویه در سه مؤلفه(راستگویی، بخشش و دلسوزی)، پرسشنامه سرمایه اجتماعی در قالب 24 سؤال در چهار مؤلفه(مشارکت، انسجام، تعلّق و اعتماد اجتماعی) و پرسشنامه مسئولیت پذیری در قالب 42 سؤال در پنج مؤلفه(خودمدیریتی، امانتداری، وظیفه شناسی، سازمان یافتگی و پیشرفت گرایی) بود. روایی محتوایی و سازه پرسشنامه ها مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه هوش اخلاقی 83/0، سرمایه اجتماعی 87/0 و مسئولیت پذیری 91/0 برآورد شد. تحلیل داده ها در سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS و Amos انجام گرفت. یافته ها: میانگین هر یک از مؤلفه های هوش اخلاقی، سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری، از میانگین نظری(3) بیشتر است. بین هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با مسئولیت پذیری دانشجویان رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: تلاش در جهت معرفی و شناسایی جایگاه هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی در رشد و پرورش مسئولیت پذیری دانشجویان و نقش آن در آینده زندگی تحصیلی و شغلی آنها دارای اهمیت قابل توجهی است.

هدف اصلی پژوهش حاضر به عنوان یک مطالعه توصیفی-پیمایشی ارزیابی سواد زیست محیطی دانش آموزان مقطع متوسطه و بررسی مشکلات اجرایی آموزش محیط زیست از دیدگاه دبیران بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی و هنرستانی در منطقه لنجان استان اصفهان در سال تحصیلی 96-1395 برابر با 8920 نفر و نیز دبیران مدارس متوسطه برابر 615 نفر بود. تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انجام شد. حجم نمونه آماری دانش آموزان 1067 و حجم نمونه دبیران برابر با 147 نفر محاسبه گردید. برای نمونه گیری از روش خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. جهت گردآوری داده ها از یک پرسش نامه محقق ساخته ویژه دانش آموزان و نیز یک پرسشنامه محقق ساخته ویژه دبیران و برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل های عاملی اکتشافی و تأییدی و نیز آزمون مقایسه ای تک نمونه ای، مقایسه گروه های مستقل و تحلیل واریانس یک راهه استفاده شد. یافته های حاصل از این تحقیق نشان داد که دانش آموزان مقطع متوسطه اگرچه در بعد عاطفی سواد زیست محیطی دارای وضعیت مناسبی هستند ولی به لحاظ شناخت زیست محیطی و نیز مهارت ها و عملکردهای مربوط به آن از شرایط و شاخص های لازم برخوردار نیستند. به علاوه، این پژوهش نشان داد که مهم ترین مشکلات اجرایی مدارس متوسطه در حوزه آموزش محیط زیست فقدان تجهیزات لازم، کمبود زمان و عدم وجود ارتباط و تعامل مراکز آموزشی با نهادها و مراکز زیست محیطی جامعه می باشد.

در این تحقیق میزان تسلط دانش آموزان دختر دوره دوم ابتدایی روی محتوای علوم و ریاضیات مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط سطح تسلط با «قابلیت یادگیری» محتوای برنامه درسی تحلیل شده است. تحقیق حاضر از نوع آمیخته (کمی-کیفی) است. 914 نفر از دانش آموزان دختر دوره دوم ابتدایی به عنوان نمونه آماری به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. داده های مورد نیاز برای پایه های چهارم و پنجم از آزمون های پایانی محقق ساخته گردآوری گردید و برای دروس علوم و ریاضیات پایه ششم نیز از آزمون های سراسری این پایه استفاده شد. پایایی آزمون های محقق ساخته نیز بر حسب ضریب آلفای کرونباخ بین 77/0 تا 86/0 محاسبه شد که مطلوب بود. میزان یادگیری دانش آموزان تقریباً در نیمی از مطالب دروس علوم و تقریباً در تمامی مطالب دروس ریاضی زیر سطح تسلط است. به نظر می رسد «قابلیت یادگیری» محتوای این دروس به عنوان یکی از مهم ترین عوامل شایسته توجه بیشتر است.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی و کاوش مهم ترین عوامل موثر بر ضعف یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم کاشان با استناد به تجارب و روایت های دبیران زن این دوره بود. رویکرد کلی حاکم بر این تحقیق با توجه به ماهیت و هدف آن، رویکرد کیفی است که طی آن با استناد به نظریه داده بنیاد و بهره گیری از سنت پژوهشی تجربه زیسته و شیوه مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته تلاش گردید تا ادراکات واقعی دبیران در زمینه موضوع وارسی و مستندسازی گردد. در این راستا، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با رعایت اصل اشباع نظری تجارب 19 دبیر مقطع متوسطه دوم جمع آوری، بررسی و از طریق فرآیند کد گذاری سه مرحله ای باز، محوری و انتخابی سازماندهی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج و یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که برمبنای تجارب و دیدگاههای دبیران مهم ترین عوامل ضعف یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر شامل نحوه کارکرد معلمان، فضای مجازی، خانواده، کتب درسی، ساختار و نحوه برنامه ریزی نظام آموزشی، کمبود امکانات، تجهیزات و فضای آموزشی، شیوه های ارزشیابی، زمان و واقعیات کلان اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه می باشند. در عین حال، پژوهشگران از طریق تمرکز و تامل بر روی عوامل مذکور دو مضمون اصلی یا پدیده هسته ای تحقیق یعنی عوامل مدرسه ای یا آموزشگاهی( درون سازمانی) وعوامل اجتماعی یا فرا مدرسه ای ( برون سازمانی) را استنتاج و انتزاع نمودند که از نطر آنان عوامل اصلی توضیح دهنده ضعف یادگیری و کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم هستند.بدیهی است به کارگیری راهکارهای لازم جهت مقابله علمی با مشکلات مرتبط با عوامل یاد شده مستلزم تلاش سازمان یافته و منسجم نظام آموزشی کشور به ویژه در مقطع متوسطه می باشد.

بر اساس ساختار جدید 3-3-6 در نظام آموزشی، پایه ششم در مقطع ابتدایی تلفیق شده و هم اکنون در اکثر شهرها دو دسته از مدارس ابتدایی تک دوره و دودوره وجود دارد. هدف این تحقیق بررسی وضعیت اعتماد اجتماعی، نگرش به مدرسه، خودپنداره، خشونت و خودپنداره دانش آموزان پایه ششم در ساختار جدید آموزش ابتدایی (مدارس تک دوره و دودوره) است. داده های این پژوهش از مدارس دولتی در شهرستان کاشان گردآوری شده است. ابزار گردآوری داده ها «مقیاس دانش آموزان مدرسه» بود که در آن نُه مولفه اصلی برای واکاوی رفتارها و نگرش های دانش آموزان وجود دارد. تحلیل ها نشان داد دو عامل ترکیب مدرسه و ساختار مدرسه تأثیر چندمتغیره معناداری بر متغیرهای وابسته دارند. در مدارس پسرانه شش پایه، میزان رفتارهای خشونت آمیز به طور معناداری بیش از مدارس پسرانه تک دوره است. همچنین، نمرات اخلاق مداری ششمی ها در مدارس دووره به طور معناداری کمتر از مدارس تک دوره است. از طرف دیگر، نمرات خودپنداره پسران پایه ششم در مدارس دودوره به طور معناداری بیش از همتایان ایشان در مدارس تک دوره است. به همین ترتیب، نمرات دخترانِ مدارس شش پایه در مؤلفه های اعتماد و انسجام اجتماعی، نگرش مثبت به مدرسه، خودپنداره، و اخلاق مداری، نسبت به همتایان ایشان در مدارس تک دوره بیشتر است و البته، به طور معناداری، بیشتر قربانی رفتارهای خشونت آمیز شده اند. در تحلیل نهایی، به نظر می رسد تغییر به ساختار 3-3-6 در مدارس دخترانه با پیامدهای منفی کمتری همراه بوده است.

 این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه دانش آموزان پایه های اول و ششم در مدارس ابتدایی شهرستان کاشان تشکیل می دهند. نمونه آماری تحقیق از 389 دانش آموز پایه اول و 464 دانش آموز پایه ششم تشکیل شده است که با توجه به طرح تحقیق، به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای بررسی وضعیت زورگویی، خشونت و قربانی شدن در بین دانشآموزان پایه اول از پرسشنامه قلدری و قربانی(چان، مایرن و کروشا، 2005) و برای دانش آموزان پایه ششم از مقیاس دانش آموزان مدرسه(هامبورگر، باسیل و ویوُلو، 2011) استفاده شد که در آن پنج مؤلفه در زمینه قلدری و رفتارهای خشونت آمیز وجود دارد. تحلیل ها نشان داد که با حضور دانش آموزان پایه ششم در مدارس ابتدایی، میزان بروز قلدری و خشونت افزایش یافته است. ، پیامدهای حضور ششمی ها در مدارس دخترانه و پسرانه متفاوت است. در مدارس پسرانه، کلاس اولی ها بیش از همپایه های خود در مدارس دخترانه در معرض آزارهای فیزیکی و روحی دانشآموزان پایه های بالاتر قرار میگیرند. اگر چه معلوم شد که عمده قلدری ها بر روی دانش آموزان پایه اول را همتایان خودشان مرتکب می شوند؛ اما حجم قابل توجهی از این رفتارهای خشونت آمیز را پسران پایه ششم مرتکب می شوند. سرانجام، تحلیل ها نشان داد که هم پایه اولی های دختر و پسر در مدارس تک دوره، نسبت به همتایان خود در مدارس دودوره، بیشتر مرتکب قلدری می شوند.

هدف این پژوهش، کشف قدرتمندترین عوامل اثرگذار بر یادگیری درس ریاضیات در دوره متوسطه بود. با توجه به ماهیت اکتشافی این هدف، پرسشنامه ای جامع برای سنجش عوامل مرتبط با یادگیری ریاضیات طراحی شد که ادراکات دانش آموزان دبیرستانی را درباره مجموعه گسترده ای از عوامل اندازه گیری می کرد. حداقل حجم نمونه موردنیاز برای انجام تحلیل ها با استفاده از نرم افزار ج ی پ اور برآورد و سپس با روش نمونه گیری خوشه ای تعداد نُه مدرسه دولتی در شهرستان کاشان به تصادف انتخاب شد. پس از اجرای پرسشنامه بر روی کل دانش آموزان پایه دهم در هرکدام از این مدارس، درنهایت تعداد 575 پرسشنامه کامل به دست آمد. با انجام تحلیل عامل اکتشافی بر روی داده ها دو مؤلفه اصلی، یکی مربوط به ادراکات دانش آموزان از خویشتن و دیگری مربوط به ادراکات دانش آموزان از دبیران ریاضی شناسایی شد که هرکدام شامل چند عامل بود. تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان دهنده آن بود که ادراکات دانش آموزان درباره خودشان اثر قدرتمندتری بر یادگیری درس ریاضیات دارد. پس اجرای مدل اثرات آمیخته و کنترل اثر رشته تحصیلی دانش آموزان نیز مشخص شد. از میان ادراکات، عامل خودپنداره ریاضیاتی و مهارت های مطالعه، اثر قدرتمندی بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضیات دارد. دلالت اصلی این یافته برای آموزش ریاضیات این است که در کنار ارتقای مهارت ها و فنون تدریس معلمان ریاضی یا تدریس اثربخش این درس، باید به ایجاد خودپنداره ریاضیاتی مثبت در دانش آموزان و نظارت بر مهارت های مطالعه و یادگیری توجه کرد. درواقع اگرچه سؤال اساسی بسیاری از دبیران ریاضیات این است که «من چگونه می توانم ریاضیات را به شکل اثربخش تر آموزش دهم؟»، یافته های پژوهش حاضر نشان دهنده آن است که بهبود خودپنداره ریاضیاتی و مهارت های مطالعه دانش آموزان نیز به مراتب حائز اهمیت است.

در این تحقیق رابطه مهار تهای تدریس معلمان با عملکرد دان شآموزان در امتحانات در سهای محاسباتی، بر اساس رویکرد فرایند-محصول بررسی شده است. به این معنا که ه مبستگی فرایندها )یا مهار تهای تدریس معلمان( با محصو لها )عملکرد دان شآموزان در آزمو نهای نهایی( بررسی شد. به این منظور، مهار تهای تدریس معلمان با استفاده از پرس شنام های محق قساخته انداز هگیری شد که متناسب با شرایط تدریس در سهای محاسباتی طراحی شده بود. پایایی پرس شنامه بر حسب ضریب آلفای کرونباخ 0/92 براورد شد. دبیران نمونه آماری تحقیق به روش خوش های انتخاب شدند. تعداد 175 پرس شنامه قابل تحلیل از دبیران در سهای محاسباتی به دست آمد و در مرحله بعد فهرست نمر ههای پایانی دان شآموزان هر دبیر فراهم شد. در تحلی لهای اولیه معلوم شد که مهار تهای تدریس وابسته به جنسیت معل ماند و نیز روشن شد که بخش مهمی از واریانس پیشرفت تحصیلی دان شآموزان )حدود 40 درصد( با نوع مدرسه قابل تبیین است. در تحلیل نهایی این نتیجه به دست آمد که توجه دبیران زن به مؤلف ههایی نظیر انعطا فپذیری در تدریس، به سطح تسلّ ط رساندن دان شآموزان، شفافیت در ارائه درس، حمایت از یادگیری شاگردان، توانمندسازی خویشتن و بهر هگیری از نظرات دیگران، تنوع در تدریس، تلکی فدهی و مطالبه، به طور معناداری با پیشرفت تحصیلی دان شآموزان ایشان ارتباط دارد. در مقابل، نمر ههای دان شآموزانِ دبیران مردی که دان شآموزان را به مطالعه قبلی تشویق م یکنند، در خلال تدریس به طور مکرر به وارسی یادگیری بچ هها م یپردازند و به ارزشیابی و آزمون بیشتر گرایش دارند، به طور معنادار از نمر ههای دان شآموزانِ دبیران زنی که به این مهار تها گرایش دارند، بالاتر است. به نظر م یرسد نحوه بهر هگیری متفاوت دبیران زن و مرد از مهار تهای تدریس اثربخش، پیامدهای متفاوتی را از نظر پیشرفت تحصیلی دان شآموزان به دنبال دارد.

هدف پژوهش حاضر واکاوی دیدگاه ها و روش های معلمان برای تکلیف دهی به دانش آموزان دوره اول ابتدایی است. روش پژوهش از نوع کیفی مبتنی بر مصاحبه است. جامعه آماری را آموزگاران خبره دوره اول ابتدایی در شهرستان کاشان تشکیل می دهند که 33 نفر از ایشان به روش نمونه گیری هدفمند برای مصاحبه انتخاب شدند. داده های حاصل از مصاحبه ها ابتدا به صورت جزء به جزء و در نهایت، به روش کدگذاری کل گرایانه تحلیل شد. پایایی در کدگذاری داده ها با روش توافق درون کدگذار بررسی شد که بر مبنای شاخص کل گرایانه برای کدهای منتخب از 65 / 0 تا 75 / 0 برآورد شد. تحلیل ها نشان داد معلمان در شش زمینه مرتبط، به طور سازنده ای از تکلیف منزل بهره گیری می کنند: 1. به عنوان راهبردی برای یادگیری کامل تر؛ 2. به عنوان راهبردی برای مشارکت؛ 3. به عنوان راهبردی برای ارزیابی تکوینی و بهبود تدریس؛ 4. به عنوان راهبردی برای آموزش مجزا؛ 5. به عنوان راهبردی برای بازخوردهی؛ و 6. به عنوان راهبردی برای تنوع بخشی به فعالیت های آموزشی. یافته تکمیلی و مهم پژوهش حاضر اینست که تفاوت های قابل ملاحظه ای در روش معلمان برای تکلیف دهی وجود دارد؛ زمان مورد نیاز برای انجام تکالیف بسیار متفاوت است، گاه برای تکلیف دهی از روش های نامتعارف استفاده می شود، گاهی معلمان ماهیت تکالیف را به دلیل اعمال فشار از سوی والدین، مدیر مدرسه، حتی سایر معلمان تغییر می دهند؛ و رویکرد منسجمی در زمینه ارزیابی تکالیف ندارند.

هدف این مطالعه تحلیل مفهوم محتوا در ادبیات حوزه مطالعات برنامه درسی است. روش این مطالعه واکاوی و استناد به نظریات متخصصان در زمینه انتخاب محتوای مناسب برای برنامه های درسی است. مجموعه ای از شواهد در این زمینه مورد استناد قرار گرفت که حکایت گر بروز جابجایی وسیله-هدف در اندیشه برنامه ریزان درسی است به این معنا که محتوا از ابزاری برای تحقق اهداف عالی آموزش به هدفی مستقل تبدیل شده است. این مدعا در اندیشه های اسپنسر تا آیزنر قابل ردیابی است. اسپنسر در پاسخ به این پرسش که کدام دانش ارزشمندترین است علم را در معنای آشنایی با پدیده ها مطرح می کند. دیویی ضمن پرهیز از تجویز و تحمیل محتوا بر معلمان کوشید رویکردی میان رشته ای برای آموزش دروس مختلف تبیین کند. هرست موضوع عدم تناسب منطقی یا روان شناختی دیسیپلین ها را برای آموزش مدرسه ای می پذیرد. آیزنر محتوا را ابزاری برای رسیدن به هدف دیگر می داند. نیل، برونر، فنیکس و بلوم ضمن اشاره به محدودیت های تلقی سنتی از محتوا، به جای انتخاب محتوای مناسب کوشیدند اصولی نظیر تسلط، علاقه، عمق و ساختار را در تدوین محتواهای درسی رعایت کنند. اندیشمندان انتقادی نظیر اپل، ژیرو و دال نیز تلقی سنتی از محتوا را دارای کارکردهای ایدئولوژیکی و اقتصادی می دانند و اعتقاد دارند که این تلقی باعث ایجاد محدودیت های نظام مند در فرایندهای آموزشی و نتایج تربیتی می گردد. در تحلیل نهایی، مجموعه شواهد نشان می دهد نوع تلقی برنامه ریزان درسی از محتوای برنامه درسی از خطوط فکری متخصصان این رشته فاصله گرفته و به شکل محدودتر و سنتی تری به نام محتوای متنی فرو کاسته شده است.

درس هدیه های آسمان یکی از دروس بسیار مهم در نظام آموزش و پرورش ایران است که غایت بنیادین آن آموزش اخلاقی و مذهبی فراگیران است. هدف پژوهش حاضر نقد محتوا و روشهای توضیح مطلب در کتابهای هدیه های آسمان دوره ابتدایی است. پژوهش از نوع کیفی ترکیبی و مبتنی بر سه سوسازی روش شناختی است. به این معنا که برای تبیین دعاوی از چندین روش بهره گیری شده است و افزون بر واکاوی مفهومی محتوای کتابهای هدیه ها و استناد به یافته های پژوهشی، کتابهای مزبور بر اساس شش رویکرد توضیحی، در محیط نرم افزار کیفی اطلس تی. تحلیل شده اند. برای آزمون آماری فراوانیها از جداول توافقی پیشرفته و روش بونفرونی استفاده شده است. بر اساس تحلیلها دوازده نقد در هم تنیده در مورد کتابهای هدیه های آسمان قابل طرح است: 1) تفاوت شکل و قالب محتوای این کتابها با محیط واقعی دانش آموزان؛ 2) وجود توضیحات مبهم در متن کتابها؛ 3) انتظار پایبندی کودک به تمامی ابعاد دین؛ 4) ایجاد تعارضات روان شناختی در فراگیران؛ 5) فقدان رویکرد منسجم در مورد اعمال مستحبی؛ 6) عدم تأکید متعادل بر آموزه های اسلامی؛ 7) ترس و شرم پنهان در آموزش دستورات؛ 8) عدم استفاده کافی از روشهای نوین آموزش اخلاق؛ 9) غلبه رویکرد دیسیپلینی در توضیح مطالب؛10) توضیح نامناسب مفاهیم انتزاعی؛ 11) پرسشگری یا طرح مسئله به صورت القایی؛ و 12) مغفول ماندن برخی از مفاهیم اساسی. با عنایت به استدلالها و مثالهای مورد بحث، بازنگری اساسی در محتوا و روشهای توضیح مطلب در کتابهای هدیه های آسمان ضروری به نظر می رسد. پیام اصلی پژوهش حاضر این است که مطالب و توضیحات کتابهای هدیه ها باید با شرایط روان شناختی فراگیران و واقعیتهای خانوادگی و اجتماعی آنها متناسب باشد.

هدف این پژوهش واکاوی ارتباط میان نمرات پیشرفت تحصیلی دانشجویان با ارزشیابی آنها از تدریس اساتید بود. طرح طولی تحقیق از نوع مطالعات پنلی است که در آن طی فواصل زمانی مشخص اندازه گیری های لازم انجام می شود. دانشجویان شاغل به تحصیل در سه نیمسال پیش از شرایط آموزش مجازی جامعه آماری این تحقیق بوده اند. حجم نمونه با نرم افزار جی پاور و بر اساس آزمون های آماری تعیین شد. پس از شرط گذاری و غربال بیش از یکصدهزار جفت «نمره دانشجو-ارزشیابی استاد»، تحلیل نهایی روی داده های مربوط به 1970 دانشجو انجام شد که در سه نیمسال متوالی با یک استاد درس گرفته بودند. ابزار گردآوری داده های ارزشیابی اساتید، فرم رسمی مؤسسه در نیمسال های مورد نظر بوده است. تحلیل ها نشان داد با افزایش نمره پایان ترم دانشجو، نمره ارزشیابی او از استاد در نیمسال بعد افزایش معناداری پیدا می کند. تحلیل تکمیلی مشخص ساخت که اثر نمره اولیه تا دو نیمسال بعد نیز پایدار می ماند، به نحوی که می توان گفت با یک واحد افزایش در نمره پایان ترم دانشجویان، پس از دو نیمسال افزایش معناداری بین 1 تا 4 درصد در نمره ارزشیابی آنها از استادان قابل مشاهده است. ضرایب رگرسیونی ارتباط معدل کل کلاس با ارزشیابی تدریس استادان نیز در حالت دو نیمسال متوالی معنادار بود. سرانجام، تحلیل ها بر روی نمرات دروس تخصصی و اصلی دانشجویان نشان داد، در مقایسه با گذشته، در گروه رشته های علوم انسانی، ادبیات و معماری و هنر تورم نمره وجود دارد. بر اساس این شواهد پیشنهاد شده است که پدیده تورم نمرات از منظر ارتباط احتمالی آن با نحوه بهره برداری از ارزشیابی های دانشجویی در تصمیم گیری های استخدامی و دانشگاهی اعضای هیات علمی مورد تأمل قرار گیرد. 

یکی از رویکردهای رایج بازنگری برنامه های درسی، ترسیم یا نقشه کشی برنامه درسی است. در این رویکرد استادان به صورت مشارکتی، نقشه برنامه درسی اجراشده را ترسیم کرده و در مرحله بعد، کل برنامه درسی یا بخش هایی از آن را بازنگری می کنند. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان گرایش گروه های مهندسی به اجرای رویکرد ترسیم برنامه درسی و نیز بررسی پیش بایست های اجرای آن بود. در این راستا 14 نفر از مدیران گروه های مهندسی دانشگاه کاشان، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و برای گردآوری اطلاعات با آنان مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. داده های حاصل از مصاحبه ها در محیط نرم افزار اتلس تی به روش کل گرایانه کدگذاری و مقوله بندی شد. پایایی در کدگذاری به روش توافق میان کدگذار محاسبه شد که برای کدهای منتخب از 56/0 تا 67/0 به دست آمد. یافته ها نشان داد که علی رغم تفویض اختیارات لازم، بازنگری برنامه های درسی مهندسی به شکل نظام مند انجام نشده است. ذهنیت استادان مهندسی بیشتر متناسب با رویکرد متمرکز و منتظر ابلاغ برنامه های درسی از سطح بالا است. از تحلیل نظرات مصاحبه شوندگان می توان گفت که اگر چه ضرورت اجرای رویکردهای غیرمتمرکز نظیر ترسیم برنامه درسی به طور کامل توسط استادان رشته های مهندسی درک می شود اما عواملی نظیر عدم آگاهی از اختیارات دانشگاهی برای برنامه ریزی درسی، فقدان مقررات آموزشی و اداری شفاف و فقدان پشتیبانی های لازم، باعث گردیده که از رویکردهای غیرمتمرکز به طور نظام مند بهره برداری نشود.

یکی از راهبردهای اصلی نظامهای آموزشی در جهت بهبود کیفیت تدریس، افزایش مهارتهای اقدام پژوهی آموزشگران بوده است. هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت مهارتهای اقدام پژوهی استادان رشته های مهندسی بود. جامعه آماری تحقیق تمام اعضای هیئت علمی رشته های مهندسی دانشگاه کاشان (113 نفر) بودند که تعداد 88 نفر از آنها از طریق فرمول کوکران به عنوان نمونه تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته اقدام پژوهی بود که مهارتهای اقدام پژوهی استادان را در چهار مؤلفه (تشخیص موضوع، نگرش به اقدام پژوهی، مهارتهای گردآوری اطلاعات و اقدامات پژوهشی عملی) می سنجید. روایی پرسش نامه به صورت محتوایی مورد تأیید کارشناسان قرار گرفت. پایایی پرسش نامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ 85/0 محاسبه شد. یافته ها نشان داد میانگین نمره مهارتهای اقدام پژوهی استادان (4/123) بالاتر از نمره ملاک (108) بود. مهارتهای تشخیص موضوع استادان و نگرش به اقدام پژوهی استادان، بالاتر از نمره ملاک، مهارت گردآوری اطلاعات استادان در حد متوسط و مهارت اقدامات عملی در رابطه با پژوهش استادان پایین تر از حد متوسط بود.

رشد تفکر انتقادی و مهارتهای مرتبط با آن یکی از مهم ترین اهداف نظامهایآموزشی به ویژه دانشگاهها و مراکز آموزش عالی است. با توجه به چنین نقش وجایگاهی، در این پژوهش تلاش شده است که وضعیت مهارتهای تفکر انتقادیدر میان دانشجویان رشته های مهندسی ارزیابی شود تا ضمن ارائه تصویری روشن ازوضعیت موجود، زمینه های لازم  برای توجه و رشد این مهارتها فراهم شود. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانشجویان دانشگاه کاشان در سالتحصیلی93 - 1392 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی سادهتعداد 211 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و آزمون مهارتهای تفکر انتقادی برروی آنها اجرا شد. به منظور فراهم کردن مبنایی برای مقایسه، دانشجویاندانشکده های دیگر نیز در گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعاتآزمون مهارتهای تفکر انتقادی کالیفرنیا (فرم ب) بود که مهارتهای مذکور رادر قالب پنج مهارت تحلیل، ارزشیابی، استنباط، استدلال قیاسی و استدلالاستقرایی می سنجد. نتایج و یافته های حاصل از این پژوهشنشان دهنده آن است که مهارتهای تفکر انتقادی دانشجویان رشته های مهندسی درمقایسه با دانشجویان سایر رشته ها از میانگین بالاتری برخوردار است، هرچند که با نمره استاندارد آزمون فاصله زیادی دارد. در عین حال،نتایج به دست آمده مؤید نبود تفاوت معنادار مهارتهای تفکر انتقادیمیان دانشجویان زن و مرد و دانشجویان ترمهای بالا و پایین است. در مجموع، یافته های به دست آمده لزوم توجه جدی و علمی به آموزش تفکر انتقادیرا در قالب برنامه های درسی رشته های مهندسی خاطرنشان می سازد.

هدف: نمره دهی یکی از وظایف حرفه ای استادان و نیز یکی از مقررات و رویه های مهم در نظام های دانشگاهی است. نمره دهی را همچنین می توان یکی از ابزارهای استادان برای ایجاد یادگیری و هدایت رفتارهای تحصیلی دانشجویان محسوب کرد. هدف اول پژوهش حاضر آزمودن این فرضیه بود که وضعیت پیشرفت تحصیلی دانشجویان مردود پس از اخذ مجدد درس نیز به سطح مطلوب نمی رسد. هدف دوم آزمودن این فرضیه بود که نمره 10 به عنوان گونه ای از نمره حداقلی، نسبت به نمره های نزدیک به آن اثر مثبتی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد.روش پژوهش: برای آزمودن فرضیه تحقیق داده های بیش از 190 هزار نمره از هشت نیمسال آموزش حضوری قبل از کرونا از سامانه آموزش دانشگاه کاشان استخراج شد. پس از اعمال شرایط مطالعه طولی و حذف داده های مفقود و پرت، نمونه ای به اندازه 4522 جفت نمره از دانشجویانی که درسی را مردود شده بودند به دست آمد. از آزمون های مقایسه میانگین برای ارزشیابی میزان یادگیری دانشجویان در نوبت دومِ اخذ درس و از مدل اثرات آمیخته برای بررسی اثر انواع نمره بر معدل دانشجویان استفاده شد.یافته ها: تحلیل ها نشان داد پیشرفت و یادگیری دانشجویان مردود در نوبتِ دوم اخذ درس مطلوب نیست و از سطح متوسط کلاس به طور معناداری پائین تر است. همچنین معلوم شد مجموعه ای از عوامل آموزشی نظیر ساعت امتحان، تعداد واحد دروس و نرخ ثبت نام کلاس ها بر نمرات دانشجویان مردود اثرات منفی معنادار دارند. یافته اصلی و جالب در پژوهش حاضر این بود که نمره حداقلی 10 در مقایسه با نمره های قبولی «ضعیف» و «بسیار ضعیف» اثر مثبت بیشتری بر روی پیشرفت دانشجویانِ فاقد مشروطی دارد.نتیجه گیری: در نظر گرفتن نمره حداقلی 10 برای دانشجویانِ فاقد مشروطی می تواند به عنوان یک راهکار موجهی که اثر مثبت بر پیشرفت تحصیلی دارد مورد توجه استادان دانشگاه قرار گیرد. تبیین محتمل این است که این نمره پیام ویژه ای برای این دانشجویان دارد به نحوی که انگیزه تلاش و کوشش بیشتر برای بهبود معدل و جبران عقب ماندگی را به آنها می دهد. بر اساس این یافته می توان گفت این باور سنتی فراگیران که 10 «نمره کوچک خوشبختی» است دارای مبنای نظری و توجیه روان شناختی است.

بر اساس پژوهش ها انواعی از عوامل می توانند نتایج ارزشیابی های دانشجویان از تدریس اساتید را تحت تأثیر قرار دهند. هدف اصلی آزمودن این فرضیه بود که سوگیری جنسیتی می تواند نتایج ارزشیابی های دانشجویان از تدریس اساتید را تحت تأثیر قرار دهد. جامعه آماری اول پژوهش را 769 نفر از مدرسان تشکیل داده اند که طی شش نیمسال گذشته به عنوان استاد در دانشگاه کاشان تدریس کرده اند. برای نمونه گیری افزون بر کاربرد روش خوشه ای، شرط گذاری های لازم نیز متناسب با طرح و هدف تحقیق انجام شد و در نهایت نمونه ای شامل 443 استاد به دست آمد. با توجه به اینکه تعداد 3769 دانشجو طی شش نیمسال این استادان را ارزشیابی کرده بودند در نهایت نمونه ای شامل 23285 سطر داده به دست آمد. ا اول، دانشجویان پسری که استاد مرد داشته اند در مقایسه با دانشجویان دختری که استاد زن داشته اند در هر سه مؤلفه «تسلط علمی و قدرت بیان»، «مدیریت اثربخش درس و کلاس» و «انگیزش دانشجویان و احترام» استادان خویش را ضعیف تر ارزشیابی کرده اند که نشان گر سوگیری دانشجویان پسر علیه استادان مرد است. دوم، پسرانی که استاد مرد داشته اند در مقایسه با دانشجویان دختری که استاد مرد داشته اند در هر سه مؤلفه نمرات ارزشیابی کمتری که نشان گر سوگیری دانشجویان پسر نسبت به استاد غیرهمجنس است.

هدف: یکی از پرسش های حساسیت برانگیز در نظام ارزشیابی دانشجویان از تدریس اساتید این است که آیا دانشجویانِ ضعیفی که در درس مردود می شوند به صورت نظام مند استادان خویش را ضعیف تر ارزشیابی می کنند؟ به بیان دیگر، آیا این دسته از دانشجویان، هشیارانه یا ناهشیارانه در آینده ارزشیابی خویش از تدریس استاد را سوگیرانه انجام می دهند؟ از آنجایی که نمرات ارزشیابی دانشجویان از اساتید، بر اساس آئین نامه ارتقای مرتبه علمی و بر اساس دیگر دستورالعمل های داخلی دانشگاه ها، تصمیم گیری های دانشگاهی درباره اعضای هیأت علمی را تحت تأثیر قرار می دهند این احتمال وجود دارد که سنجش و اندازه گیری پیشرفت تحصیلی دانشجویان توسط اساتید، هشیارانه یا ناهشیارانه دستخوش ملاحظات غیرآکادمیک قرار گیرد. هدف مطالعه پنلی حاضر آزمودن این فرضیه است که دانشجویان مردود در آینده نمره ارزشیابی کمتری به استاد خویش می دهند.روش پژوهش: برای آزمودن فرضیه تحقیق، داده های پیشرفت تحصیلی و نیز ارزشیابی دانشجویان یک ورودی مشخص استخراج شد و پس از شرط گذاری متناسب با طرح و هدف تحقیق، نمونه ای به اندازه 268 دانشجوی مردودی به دست آمد که اطلاعات نمرات درسی و نیز ارزشیابی آنها از استاد درس، طی دو نیمسال متوالی به دست آمد. تحقیق و ماهیت داده ها از نوع طولی و مبتنی بر منطق مطالعه پنلی است. یافته ها: تحلیل ها نشان داد که بر خلاف فرضیه اولیه، میانگین نمرات ارزشیابی دانشجویانِ مردود از استاد خویش در نیمسال بعد به طور معناداری بالاتر از نیمسال قبلی است. در عین حال، پس از کاربرد مدل پارامترهای اثرات تصادفی و کنترل واریانس ناشی از عامل استاد، از یک سو ملاحظه شد که با کاهش یک واحد در «معدل دانشجو» به عنوان شاخص اصلی توان و استعداد تحصیلی، کاهشی به اندازه سیزده صدم در ارزشیابی دانشجو از تدریس استاد قابل مشاهده است. از سوی دیگر، با یک واحد افزایش در نمره دانشجویانِ مردود، افزایش معناداری به اندازه یک درصد در ارزشیابی آنها از اساتید به وجود می آید.نتیجه گیری: از مجموع این یافته ها می توان نتیجه گرفت که اگر چه بین توان و استعداد تحصیلی و نیز نمره دانشجویانِ مردود با ارزشیابی آنها از استاد درس ارتباط وجود دارد اما ارزشیابی این دانشجویان از تدریس استاد بیش از اینکه متأثر از نمره مردودی آنها در ترم قبل باشد مبتنی بر برداشت و ادراک آنها از فعالیت های آموزشی و حرفه ای استاد در ترم بعد است.