ایرج مختارنیا

در پژوهش های مختلف سازه فراوانی تعارض و گستردگی مسائل تعارض آمیز به جای همدیگر مورد استفاده قرار می گرفتند و تمایزی بین آن ها وجود نداشت. در حالی که با گسترش مدل های نظری این سازه ها از هم متمایز شدند. با این وجود برخلاف سازه فراوانی تعارض که ابزاری برای سنجش آن وجود داشت، هنوز مدلی برای اندازه گیری سازه گستردگی حوزه های تعارض پیشنهاد نشده است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف اندازه گیری سازه گستردگی حوزه های تعارض و ارزیابی نقش آن در روابط والد - نوجوان انجام شد. پژوهش حاضر توصیفی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری است و نمونه پژوهش را ۷۰۴ نوجوان که در مدارس شهر تهران مشغول به تحصیل بودند، تشکیل دادند. برای اندازه گیری سازه گستردگی مسائل تعارض آمیز از تعریف مدل «فرایند ادراک نوجوان از تعارضات با والدین» استفاده شد و مبتنی بر این مدل نمره گذاری جدیدی برای چک لیست بازسازی شده مسائل تعارض آمیز والد - نوجوان پیشنهاد شد و سپس این مدل مورد آزمون قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی دو عامل را شناسایی کرد و تحلیل عاملی تأییدی نیز مدل های تک عاملی و دوعاملی را برای سنجش این سازه مورد تأیید قرار داد (۱۵/1 =χ2/df، 1= NNFI، ۱=CFI، 054/0 =SRMR، 02۱/0=RMSEA). نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نیز اثر این سازه را بر نارضایتی روابط نوجوان با مادر و هم با پدر در قالب یک مدل ساختاری تأیید کرد. در نتیجه پژوهشگران می توانند برای سنجش گستردگی مسائل تعارض آمیز به عنوان یک سازه مجزا از فراوانی تعارض، از مدل اندازه گیری پیشنهادی پژوهش حاضر استفاده کنند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مسائل پرتعارض در روابط والد-نوجوان در پاندمی کووید ۱۹ انجام شد. نمونه پژوهش1590 نوجوان ساکن شهر تهران بودند که به صورت مجازی به چک لیست بازسازی شده مسائل تعارض آمیز والد-نوجوان (PACIC-R) پاسخ دادند. نتایج پژوهش نشان داد که ۹۳/۹۷ درصد از نوجوانان حداقل در یکی از ۴۷ مسئله مطرح شده در PACIC-R با والدین خود اختلاف داشتند و ۳۰/۷۷ درصد از نوجوانان حداقل در یکی از این مسائل تعارض پر تکرار (یک یا چند بار در روز) با والدین خود داشتند. استفاده از رسانه (گوشی، اینترنت و بازهای اینترنتی و رایانه) تعارض عمده نوجوانان با والدین در بین ۱۳ حوزه تعارض آمیز بود و ۵۰ درصد از نوجوانان حداقل در طول یک ماه، یک یا چندبار در روز درباره این مسائل با والدینشان بحث می کردند. همچنین اختلاف در حوزه های «رفتار والدین»، «مسائل انضباطی» و «مسائل تحصیلی» به ترتیب از بیشترین مسائل تعارض آمیز عمده نوجوانان با والدین بود. به طور کل در پژوهش حاضر به بررسی ۱۳ حوزه تعارض آمیز والد-نوجوان و نقش تفاوت های سنی و جنسیتی در این حوزه ها پرداخته شد. با توجه به فراوانی بالای تعارضات روزانه در روابط والد-نوجوان در پاندمی کووید ۱۹ و به دلیل عامل خطر تعارضات والد-نوجوان در حوزه استفاده از رسانه، در بروز آسیب های روان شناختی مانند وابستگی به اینترنت در نوجوانان باید مورد توجه قرار گیرد.

به دلیل اهمیت مسئله آب و لزوم صرفه جویی در مصرف آن و نیز با توجه به تأثیر استفاده از هنر برای آموزش و یادگیری الگوی مصرفی، تحقیق حاضر باهدف بررسی میزان تأثیر پیام های تصویری با مضمون بحران آب بر مقدار واحد مصرفی آب خانگی خانوارها انجام شد. روش پژوهش حاضر آزمایشی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را خانواده های داری حداقل یک فرزند که مشغول به تحصیل در دبیرستان های (دوره ی اول) پسرانه شهرستان قدس بودند، تشکیل دادند. نمونه پژوهش نیز، شامل 30 خانوار که داری فرزند مشغول به تحصیل بودند، به روش نمونه گیری دومرحله ای از بین یک آموزشگاه هشت کلاسی انتخاب شدند؛ دانش آموزان همراه با خانواده هایشان به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند (15 خانوار در گروه آزمایش و 15 خانوار در گروه کنترل) ابزار گردآوری مقدار مصرفی آب، برگ های محقق ساخته بود و ابزار مداخله سه پوستر که دارای مضمون بحران آب بودند و تائید روایی داشتند به عنوان متغیر مستقل استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از آنالیز کواریانس یک راهه استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که اثر متغیر مستقل (پیام تصویری) بر متغیر وابسته (مقدار واحد مصرفی آب خانوار) معنی دار است (375/0= مجذور اتا، 000/0= P ، 00/27= F ) درنتیجه پیام های تصویری داری مضمون بحران آب، بر میزان مصرفی آب خانوار تأثیر داشت و معناداری به دست آمده نشان داد که میزان مصرف آب گروه آزمایش پس از آزمون، کاهش یافته است. کلمات کلیدی پیام های تصویری، بحران آب، مصرف آب خانگی، خانوار، هنر درمانی به دلیل اهمیت مسئله آب و لزوم صرفه جویی در مصرف آن و نیز با توجه به تأثیر استفاده از هنر برای آموزش و یادگیری الگوی مصرفی، تحقیق حاضر باهدف بررسی میزان تأثیر پیام های تصویری با مضمون بحران آب بر مقدار واحد مصرفی آب خانگی خانوارها انجام شد. روش پژوهش حاضر آزمایشی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را خانواده های داری حداقل یک فرزند که مشغول به تحصیل در دبیرستان های (دوره ی اول) پسرانه شهرستان قدس بودند، تشکیل دادند. نمونه پژوهش نیز، شامل 30 خانوار که داری فرزند مشغول به تحصیل بودند، به روش نمونه گیری دومرحله ای از بین یک آموزشگاه هشت کلاسی انتخاب شدند؛ دانش آموزان همراه با خانواده هایشان به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند (15 خانوار در گروه آزمایش و 15 خانوار در گروه کنترل) ابزار گردآوری مقدار مصرفی آب، برگ های محقق ساخته بود و ابزار مداخله سه پوستر که دارای مضمون بحران آب بودند و تائید روایی داشتند به عنوان متغیر مستقل استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از آنالیز کواریانس یک راهه استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که اثر متغیر مستقل (پیام تصویری) بر متغیر وابسته (مقدار واحد مصرفی آب خانوار) معنی دار است (375/0= مجذور اتا، 000/0= P ، 00/27= F ) درنتیجه پیام های تصویری داری مضمون بحران آب، بر میزان مصرفی آب خانوار تأثیر داشت و معناداری به دست آمده نشان داد که میزان مصرف آب گروه آزمایش پس از آزمون، کاهش یافته است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر هنردرمانی گروهی با رویکرد موضوع محور بر عزت نفس دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول صورت گرفت. روش پژوهش از نوع آزمایشی و جامعه آماری کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول شهرستان قدس بود. به منظور انجام این پژوهش، از بین 352 دانش آموز، تعداد 20 دانش آموز که در اجرای پرسشنامه عزت نفس (کوپراسمیت، 1967)، پایین ترین نمره را داشتند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. تکنیک های هنردرمانی گروهی بر روی آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 10 جلسه 75 دقیقه ای اجرا شد و گروه گواه به جز یک جلسه، مداخله ای دریافت نکرد. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس با اندازه های تکراری استفاده شد. یافته ها نشان داد برنامه مذکور به طور معناداری (درسطح 05/0) عزت نفس گروه آزمایش را افزایش داد. این برنامه می تواند در بهبود مهارت های سازگارانه و اجتماعی و در نهایت در پیشرفت عملکرد تحصیلی دانش آموزان مؤثر واقع شود.

هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس خودسنجی افسردگی کودکان و نوجوانان 12-17 سال بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است، روش کار به این ترتیب بود که بعد از ترجمه و اجرای مقدماتی مقیاس، نمونه ای با حجم 797 نفر دانش آموز (401 دختر و 396 پسر) دبیرستانی دوره اول و دوره دوم با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای از بین دانش آموزان شهرستان قدس استان تهران انتخاب شدند. برای محاسبه روایی همگرا و واگرای مقیاس خودسنجی افسردگی از پرسشنامه افسردگی بک، افسردگی کودکان، مقیاس شناخت های فاجعه آمیز و پرسشنامه خودکارآمدی نوجوانان استفاده شد. برای بررسی ساختار عاملی این مقیاس از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخِ و باز آزمایی مقیاس افسردگی نوجوانان 75/0 و 77/0 به دست آمد که در حد رضایت بخشی بود. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که ساختار عاملی مدل بیرلسون برازش قابل قبولی دارد. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که پرسشنامه افسردگی نوجوانان با پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه افسردگی کودکان و مقیاس شناخت های فاجعه آمیز رابطه مثبت معنی دار و با پرسشنامه خودکارآمدی رابطه منفی معناداری دارد؛ بنابراین نتایج به دست آمده از روایی ملاک همزمان، واگرا و همگرا رضایت بخش گزارش شد. نتایج این پژوهش نشان داد که مقیاس خودسنجی افسردگی، ویژگی های روان سنجی مناسبی دارد و می توان آن را برای اهداف پژوهشی و مشاوره های فردی و گروهی مورد استفاده قرار داد.

اهداف هدف پژوهش حاضر، بررسی مقدماتی ویژگی های روان سنجی پرسش نامه همسرآزاری زنان در نمونه ای از زنان گروه غیربالینی است. مواد و روش   ها روش پژوهش حاضرتحلیلی از نوع همبستگی است و جامعه آماری شامل زنان متأهل شهرستان مشهد بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 671 نفر از آن ها انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه همسرآزاری قهاری بود که با پرسش نامه خودکارآمدی شرر، پرسش نامه افسردگی بک و پرسش نامه راهبرد های حل تعارض روی گروه نمونه اجرا شد. در پژوهش حاضر برای تحلیل عاملی تأییدی و همبستگی پیرسون از نرم افزارهای لیزرل 8/8 و نسخه SPSS 21 استفاده شد. یافته   ها نتایج تحلیل عاملی تأییدی، از مدل سه عاملی پرسش نامه همسرآزاری حمایت کرد. در بررسی روایی ملاک، ضریب همبستگی پیرسون پرسش نامه همسرآزاری با پرسش نامه های خودکارآمدی شرر و پرسش نامه افسردگی بک بین 31/0 تا 45/0 و در بررسی روایی همگرا با پرسش نامه راهبرد های حل تعارض مقدار ضریب همبستگی 60/0 به دست آمد که رضایت بخش بود. همچنین تفاوت معنی دار نمره عامل های همسرآزاری بین زنان متقاضی طلاق و غیر متقاضی طلاق روایی تشخیصی پرسش نامه را تأیید کرد. در بررسی پایایی پرسش نامه، نتایج ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسش نامه و عامل های آن بین 87/0 و 95/0 به دست آمد که رضایت بخش بود. نتیجه   گیری این پژوهش نشان داد پرسش نامه همسرآزاری قهاری ویژگی های روان سنجی مناسبی دارد و می توان برای اهداف پژوهشی و ارزیابی خانواده ها از آن در مشاوره خانواده استفاده کرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین و برازش مدل علّی تاثیر دلبستگی اضطرابی و اجتنابی به والدین بر گرایش به مصرف مواد مخدر با نقش میانجی نگرش به مواد بود. روش: طرح پژوهش از نوع همبستگی می باشد. جامعه ی آماری شامل دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی تهران بود. نمونه ای شامل 253 دانشجو با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. شرکت کنندگان به پرسش نامه های آمادگی به اعتیاد زرگر، تجارب روابط نزدیک و نگرش به موادمخدر پاسخ دادند. یافته ها: نتایج تحلیل مسیر نشان داد که دلبستگی اضطرابی و اجتنابی به والدین دارای رابطه مثبت معنادار با نگرش به مواد و آمادگی به اعتیاد بود. همچنین دلبستگی اضطرابی و اجتنابی به والدین با واسطه نگرش به مواد، رابطه مثبت معناداری با آمادگی به اعتیاد داشتند. نتیجه گیری: در مجموع نگرش به مواد، می تواند به عنوان متغیر واسطه ای، میان دلبستگی و آمادگی به اعتیاد در نظر گرفته شود.

این پژوهش با هدف تعیین ویژگی های روان سنجی سیاهه خودنظم جویی نوجوانان در نمونه ای از جمعیت نوجوانان ایرانی انجام شد. روش پژوهش توصیفی و جامعه آماری دانش آموزان شهر کرج استان البرز بود که با استفاده از روش نمونه برداری چندمرحله ای، 355 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش، سیاهه خودنظم جویی نوجوانان (دایاز، گارسیا- دل کاستیلو و مویلانن، 2014) بود که همراه مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی (زاده محمدی، احمدآبادی و حیدری، 1390) بر روی گروه نمونه اجرا شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی، مدل دوعاملی نسخه اصلی سیاهه خودنظم جویی را تأیید کرد؛ با بررسی روایی ملاکی همزمان نیز ضریب همبستگی سیاهه خودنظم جویی با مقیاس خطرپذیری بین 30/0 تا 51/0 به دست آمد. علاوه بر تأیید روایی ملاکی، همبستگی بالای زیرمقیاس ها با نمره کل ، روایی سازه سیاهه را تأیید کرد. در بررسی اعتبار سیاهه، نتایج ضرایب آلفای کرونباخ و بازآزمایی به ترتیب در عامل خودنظم جویی کوتاه مدت 81/0، 75/0؛ در عامل خودنظم جویی بلندمدت 77/0، 71/0 و در کل سیاهه 87/0، 74/0 به دست آمد که رضایت بخش بود. بر اساس نتایج به دست آمده سیاهه خودنظم جویی نوجوانان دارای ویژگی های روان سنجی مناسب است و برای هدف های پژوهشی می تواند مورد استفاده قرار گیرد

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ادراک بین فردی در تحلیل روابط اجتماعی است. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی از نوع مروری-تحلیلی است. در سال های اخیر توجه به روابط اجتماعی به طور گسترده ای افزایش پیدا کرده است به طوری که موفقیت فرد را در گرو موفقیت او در روابطش با دیگران می دانند. ادراک بین فردی به عنوان یکی از متغیرهای روان شناسی اجتماعی برای بهبود روابط اجتماعی مورد توجه قرار گرفت. اعتقادات مردم در مورد دیگران آن ها را به سوی پیش بینی رفتار افراد دیگر هدایت می کند. ادراک بین فردی نحوه تفسیر فرد از رویدادها را نشان می دهد؛ که این تفسیر از عوامل متنوعی نشأت می گیرد ازجمله: نگرش فرد، ادراک کارآمدی اش، شخصیت او و نیازها و خواسته هایش؛ بنابراین افراد بسته به تفاوت در این زمینه ها، ادراکات متنوعی دارند، به طوری که افراد ممکن است از یک چیز واحد ادراکات مختلف و از چند چیز مختلف ادراکات واحدی داشته باشند که همه در روابطشان مؤثر است؛ بنابراین با استفاده از ادراک بین فردی مثبت می توان در روابط اجتماعی کارآمد بود و درنتیجه سطح کارایی فرد را افزایش داد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نقش میانجی ارزیابی های فرزندان از تعارضات بین والدینی در رابطه با تعارضات زناشویی و تعارضات والد-نوجوان انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی-همبستگی است و جامعه آماری در این پژوهش، دانش آموزان شهرستان قدس استان تهران است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای،700 نفر از آن ها انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، پرسش نامه تعارض والد نوجوان، مقیاس تعارضات زناشویی و مقیاس ارزیابی های فرزندان از تعارضات بین والدین بودند. نتایج تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که مدل نظری پژوهش که وارد مدل شده بود، دارای شاخص های برازش مناسبی با داده ها می باشد. به این معنی که می توان متغیر ارزیابی نوجوانان از تعارضات بین والدینی را به عنوان متغیر میانجی در رابطه بین تعارضات زناشویی و تعارضات والد-نوجوان شناخت. همچنین در این مدل تمامی مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم برای پیش بینی تعارضات والد-نوجوان معنی دار به دست آمد. بنابراین تعارضات زناشویی با در نظر گرفتن عوامل میانجی در پیش بینی تعارضات والد-نوجوان نقش دارد. همچنین می توان بیان کرد که مدل بافتی-شناختی قابلیت تبیین تعارضات والد-نوجوان را دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نقش میانجی تعارضات والدین با نوجوانان در رابطه با تعارضات بین والدینی و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری است و جامعه آماری در این پژوهش، دانش آموزان شهرستان قدس استان تهران است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای،610 نفر از آن ها انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه تعارض والد-نوجوان، مقیاس تعارضات بین والدینی و پرسشنامه خطرپذیری نوجوانان ایرانی بود. نتایج تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که مدل نظری پژوهش که متغیر شدت تعارضات والد-نوجوان به عنوان متغیرهای میانجی در رابطه با تعارضات بین والدینی و گرایش به رفتارهای پرخطر وارد مدل شده بود، دارای شاخص های برازش مناسبی با داده ها بود (08/2=df/S–Bχ2، 042/0=RMSEA، 99/0=CFI، 92/0=GFI). همچنین در این مدل تمامی مسیرهای مستقیم، غیرمستقیم و کلی برای پیش بینی گرایش به رفتارهای پرخطر معنی دار به دست آمد؛ بنابراین تعارضات بین-والدینی با در نظر گرفتن عوامل میانجی در پیش بینی خطرپذیری نوجوانان نقش دارد. همچنین می توان بیان کرد که مدل بافتی-شناختی قابلیت تبیین گرایش به رفتارهای پرخطر را دارد. کلیدواژه ها: تعارضات بین والدینی، شدت تعارض والد-نوجوان، گرایش به رفتارهای پرخطر، نوجوانان

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل اثر شخصیت بی ثباتی هیجانی بر گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان با نقش میانجی نگرش به مصرف مواد مخدر در نوجوانان انجام شد. روش: روش پژوهش، توصیفی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری در این پژوهش، دانش آموزان شهرستان قدس استان تهران در سال تحصیلی 94 بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی، تعداد 644 نفر از آن ها انتخاب شدند و پرسش نامه های پنج عاملی بزرگ شخصیت نوجوانان، گرایش به رفتارهای پرخطر و نگرش به مصرف مواد مخدر را پاسخ دادند. یافته ها: نتایج نشان داد مدل مفهومی پژوهش دارای شاخص های برازش مناسبی با داده ها می باشد (56/2 =df/, χ2 049/0=RMSE ,98/0=CFI ,96/0=GFI). در این مدل تمامی مسیرهای مستقیم، غیرمستقیم و کلی برای پیش بینی گرایش به رفتارهای پرخطر معنی دار به دست آمد؛ همچنین نگرش به مصرف مواد مخدر در رابطه با بی ثباتی شخصیتی و گرایش به مصرف مواد مخدر نقش میانجی داشت. نتیجه گیری: در پژوهش حاضر نشان داده شد چگونه عوامل درون فردی در یک مدل بر گرایش به انواع رفتارهای پرخطر در نوجوانان تأثیر می گذارد.

هدف از این پژوهش تعیین ساختار عاملی تأییدی و اعتباریابی مقیاس تعارض والد نوجوان در نمونه ای از نوجوانان 13 تا 17 سال غیربالینی بود. روش پژوهش از نوع توصیفی و مقطعی و جامعه آماری آن، دانش آموزان دوره اول و دوره دوم متوسطه شهرستان قدس استان تهران بود که با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی چندمرحله ای، 748 نفر از آنها انتخاب شدند و به پرسشنامه های تعارض والد نوجوان (فرم نوجوان) اسدی یونسی (1390)، تعارض بین والدین گریچ، سید و فینچام (1992)، گزارش دهی مشکلات رفتاری آشنباخ (1991)، مقیاس رضایت خانوادگی السون (1995) و تعامل های خانوادگی بارنز و السون (1985) پاسخ دادند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی، مدل 14 عاملی نسخه اصلی پرسشنامه تعارض والد نوجوان را تأییدکرد؛ در بررسی روایی واگرا و ملاک، ضریب همبستگی پیرسون پرسشنامه تعارض والد نوجوان با پرسشنامه های تعارض بین والدین، پرسشنامه گزارش دهی مشکلات رفتاری آشنباخ، مقیاس رضایت خانوادگی و تعامل های خانوادگی بین 21/0 تا 57/0 به دست آمد. همچنین به طور کلی بخش شدت تعارض پرسشنامه تعارض والد نوجوان نسبت به بخش فراوانی تعارض والد نوجوان، هم در شاخص های تحلیل عاملی تأییدی و هم در مقادیر به دست آمده از همبستگی پیرسون برای بررسی روایی واگرا و ملاک، مطلوب تر بود. در بررسی اعتبار پرسشنامه، نتایج ضریب آلفای کرونباخ در بخش فراوانی تعارض 97/0 و در بخش شدت تعارض 96/0 و ضریب بازآزمایی به ترتیب 76/0 و 75/0 و رضایت بخش بود؛ بنابراین بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، پرسشنامه تعارض والد نوجوان دارای ویژگی های روان سنجی مناسب است و می توان از آن را برای دستیابی به اهداف پژوهشی و ارزیابی خانواده ها در مشاوره خانواده استفاده کرد.

پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی خانواده درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری در کاهش مشکلات رفتاری نوجوان دارای پدر مبتلا به سوء مصرف مواد انجام شده است. روش پژوهش حاضر در چارچوب طرح آزمایشی تک آزمودنی با استفاده از طرح خطوط پایه منفرد اجرا شد. آزمودنی یک نوجوان پسر 13 ساله، دانش آموز کلاس هشتم و تنها فرزند خانواده بود و پدر مبتلا به سوءمصرف مواد بود، بنابراین مداخله خانواده درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری در 13 جلسه و هر هفته در یک جلسه برای آزمودنی و خانواده اش برگزار شد. به منظور ارزیابی مشکلات رفتاری، علاوه بر مصاحبه بالینی از نوجوان و گزارش های معلمان و معاونین آموزشگاه، از آزمون خود گزارش دهی (YSR) مبتنی بر نظام سنجش آخنباخ (ASEBA) استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از نمودار خط پایه، درمان و پیگیری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که رویکرد درمانی مورد نظر توانسته است تغییرات معنادار و قابل توجهی در مشکلات درونی سازی و برونی سازی آزمودنی ایجاد کرده و نمودار خط پایه نشان داد که مشکلات درونی سازی و برونی سازی بعد از فرآیند درمان در آزمودنی کاهش یافته است. اثربخشی مداخله نشان داد طرح-های درمانی مبتنی بر خانواده در بهبود مشکلات رفتاری نوجوانان در معرض خطر تأثیر داشته و رویکرد خانواده درمانی مبتنی بر فنون شناختی رفتاری به عنوان یک طرح درمانی کارآمد می تواند برای کمک به خانواده های مبتلا به سوءمصرف مواد دارای نوجوان به کار گرفته شود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی مقدماتی ویژگی های روان سنجی مقیاس ادراک کارآمدی جمعی خانواده در نوجوانان است. روش پژوهش حاضر، توصیفی و مقطعی است و جامعه آماری در این پژوهش، دانش آموزان شهرستان قدس استان تهران است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی دو مرحله ای، 891 نفر از آن ها انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه ادراک کارآمدی جمعی خانواده بود که همراه با پرسشنامه های (CPIP)، (YSR) و (FAD) روی گروه نمونه اجرا شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی دو عامل را مشخص کرد و تحلیل عاملی تأییدی این مقیاس هم از مدل دوعاملی و هم از مدل تک عاملی حمایت کرد؛ البته مدل دوعاملی نسبت به تک عاملی برازش بهتری داشت. در بررسی روایی واگرا و همگرا از طریق ضریب همبستگی پیرسون، مقیاس ادراک کارآمدی جمعی خانواده ب ا پرسشن امه ه ای (CPIP)، (YSR) و (FAD) رضایت بخش بود. همچنین نتایج ضریب آلفای کرونباخ 0/92 و ضریب باز آزمایی 0/83به دست آمد؛ بنابراین بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، مقیاس ادراک کارآمدی جمعی خانواده دارای ویژگی های روان سنجی مناسبی است و می توان آن را برای اهداف پژوهشی و ارزیابی خانواده ها در مشاوره خانواده مورد استفاده قرار داد.