محمدباقر حبی

«بسیج انقلاب اسلامی ایران بیش از آنکه دارای سازمان رزمی مشخص باشد‌، دارای یک فرهنگ و تفکر است که شالوده اصلی آن را تشکیل می‌دهد‌. موضوع این پژوهش بررسی شاخصهای فرهنگ و تفکر بسیج است‌، محقق برای آسیب شناسی این فرهنگ‌، ابتدا فرهنگ و تفکر بسیج راتعریف کرده‌، سپس یک مدل مطلوب مبتنی بر فرمایشات حضرت امام خمینی (‌ره‌) و حضرت آیت الله خامنه‌ای (‌مدظله‌) ‌از فرهنگ و تفکر بسیج ترسیم می‌کند تا بر اساس این مدل مطلوب وضعیت موجود را شناسایی کند و نقاط قوت و ضعف این فرهنگ را نشان دهد‌. درنهایت محقق پیشنهاد می‌کند برای ارتقاء وضعیت موجود باید برنامه‌ریزی شود تا همه شاخصهای مورد بررسی در این تحقیق به حد مطلوب سوق داده شود‌.»

" چکیده مقاله: چکیده هدف: تحقیق حاضر با هدف تعیین ترجیح ارزشی و شدت جهت‌گیری نظام ارزشی زنان شاغل در سپاه از نظر ‏سن، وضعیت تاهل و سابقه کار صورت گرفته است.‏ روش: پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی – پس رویداری است. برای تعیین نمونه، ابتدا از بین استان‌های ‏کشور 10 استان، به صورت تصادفی انتخاب گردید، سپس برحسب تعداد خواهران شاغل در هر یک از استان‌های ‏مذکور، 662 نفر به عنوان نمونه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. افراد نمونه مورد بررسی، پرسشنامه نظام ‏ارزشی و پرسشنامه مشخصات فردی- خانوادگی را تکمیل کردند. داده‌های بدست آمده با روشهای آماری ‏t‏ و ‏تحلیل واریانس (‏ANOVA‏) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. ‏ نتایج: ازنظر سن نتایج بدست آمده بیانگر تفاوت معنادار ازنظر ترجیح ارزشهای اقتصادی و سیاسی بین آنهاست. ‏بعلاوه ازنظر شدت جهت‌گیری ارزشی نتایج بدست آمده بیانگر تفاوت معنادار از نظر ارزشهای سیاسی، اجتماعی، ‏مذهبی و جهانی‌سازی است. ازنظر وضعیت تاهل، تفاوت معناداری بین افراد مجرد و متاهل از نظر ارزشهای ‏خانوادگی و هنری وجود دارد. ازنظر سابقه خدمت بین سه گروه مورد مطالعه از نظر ارزشهای اقتصادی و ملی ‏تفاوت معناداری وجود دارد و از نظر شدت جهت‌گیری ارزشی فقط در ارزش مذهبی بین آنها تفاوت معنادار وجود ‏دارد.‏ نتیجه‌‌گیری: افراد مسن‌تر کمتر به مسائل اقتصادی و بیشتر به مسائل مذهبی و سیاسی توجه دارند. ارزشها ‏خانوادگی در افراد متاهل بیشتر از افراد مجرد است و ارزشهای اقتصادی و ملی در افراد با سابقه خدمت بیشتر، ‏کمتر از افراد با سابقه خدمت کمتر است.‏ "

این تحقیق با هدف زمینه های جنگ نرم و نقشهای پیشگیرانه و مقابله ای بسیج نسبت به آن با تأکید بر مؤلفه های قدرت نرم شکل گرفت و به این سؤالها که زمینه های جنگ نرم چیست و نقش بسیج در پیشگیری و مقابله با جنگ نرم کدام است، می پردازد.این پژوهش از نوع زمینه ای موردی می باشد و از فن دلفی استفاده شده است. حجم نمونه بر اساس جدول مرگان شامل ۲۳۲۵ نفر است و انتخاب نمونه ها به صورت خوشه ای چندمرحله ای انجام شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساختة ساختارمند است.داده های این پژوهش پس از ورود به رایانه با نرم افزار آماری SPSS و آزمونهای آماری پارامتریک و غیر پارامتریک مناسب با سؤالات پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد که زمینه های جنگ نرم به ترتیب اهمیت، عبارتند از مشکلات و چالشهای:۱- اقتصادی ۲– روان شناختی ۳ –فرهنگی ۴- خانوادگی؛ نقشهای پیشگیرانه و مقابله ای بسیج نیز به ترتیب اهمیت، عبارتند از: ۱– توانمندسازی ۲– افزایش باور های اعتقادی و معنوی ۳–به کارگیری توان امنیتی و انتظامی.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی زوج درمانی راه حل محور بر بهبود الگوهای ارتباطی و کنترل عاطفی زوج های آشفته بود. روش: پژوهش حاضر نیمه تجربی با گروه آزمایش، گواه و طرح پیش آزمون، پس آزمون با پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری این پژوهش 34 زن متاهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره مهرآور، همدلکده، همراز زندگی و گروه همراه شهر تهران در سال 1398بود که پس از غربال گری با استفاده از پرسشنامه الگوهای ارتباطی زوجین کریستنسن و سولاوای (1984) و مقیاس کنترل عواطف ویلیامز و چامبلس (1997)، 24 زن انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه راه حل محور (12 زن) و گروه گواه (12 زن) کاربندی شدند. گروه آزمایش مداخله هفتگی زوج درمانی راه حل محور مک دونالد (2007) را به شکل گروهی در 8 جلسه 90 دقیقه ای دریافت کردند. هر دو گروه در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری به وسیله مقیاس باورهای ارتباطی زناشویی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از آزمون واریانس اندازه های مکرر تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد زوج درمانی راه حل محور بر الگوهای سازنده متقابل (70/9=F، 005/0=P)، توقع/کناره گیر (70/3=F، 047/0=P)، مرد متوقع/زن کناره گیر (51/4=F، 045/0=P)، زن متوقع/مرد کناره گیر (06/4=F، 014/0=P) و اجتناب متقابل (44/9=F، 006/0=P) موثر است؛ همچنین زوج درمانی راه حل محور بر کنترل خشم (16/6=F، 021/0=P)، کنترل خلق افسرده (52/10=F، 004/0=P)، کنترل اضطراب (77/5=F، 025/0=P) و کنترل عاطفه مثبت (60/5=F، 027/0=P) موثر است و این تاثیر در مرحله پیگیری پایدار بود (05/0<P). نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت که مداخله راه حل محور روشی فراخور برای اصلاح الگوهای ارتباطی و بهبود کنترل عواطف در هر یک از زوج های آشفته است.

پیمان شکنی زناشویی یک مشکل پیچیده عاطفی، اجتماعی، خانوادگی، حقوقی و اخلاقی است که پیامد های ناخوشایندی به دنبال دارد. توان تحمل پریشانی ناشی از پیمان شکنی زناشویی می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی باشد. هدف این پژوهش، بررسی نقش واسطه ای انعطاف پذیری شناختی در رابطه سرمایه روانشناختی با تحمل پریشانی در زوجین دچار پیمان شکنی زناشویی بود. این پژوهش همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری در این پژوهش شامل تمامی زنان و مردان متأهل دچار پیمان شکنی زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره خانواده شهر تهران در نیمه اول سال 1398 بودند که از میان آنها 400 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای برگزیده شدند و به پرسشنامه های تحمل پریشانی، سرمایه روانشناختی و انعطاف پذیری شناختی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS22 و تحلیل ساختارهای گشتاوری AMOS تحلیل شد. نتایج شاخصهای برازندگی از

کیفیت ازدواج به سازش یافتگی زوجی وابسته و با مدیریت محتوای تفکر و عواطف و همچنین بالا بردن آگاهی و تعهد بر افزایش رضایت زناشویی زوجین مؤثر است. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی رویکرد درمانی متمرکز بر پذیرش و تعهد بر سازش یافتگی زوجیِ زنان متأهل انجام شد. روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون، با گروه گواه و پیگیری 5 ماهه بوده است. جامعه آماری شامل زنان متأهل مراجعه کننده به سرای محله دبستان و مجیدیه در منطقه 7 تهران در بازه زمانی فروردین و اردیبهشت 1396 بود. پس از جمع آوری داده ها و در بررسی ابتدایی (مصاحبه) 30 زن متأهل دارای ناسازگاری، بر اساس فراخوان عمومی سرای محله و خود اظهاری آن ها، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری گواه و آزمایشی گمارش شدند. ابزار پژوهش مقیاس سازش یافتگی زوجی بود که توسط اسپاینر در سال 1976 تدوین شده است. نتایج آزمون کوواریانس نشان داد درمان متمرکز بر پذیرش و تعهد بر سازش یافتگی زوجی (P

یکی از اصلی ترین نهادهای جامعه، خانواده است و اساس شکل گیری و رشد، رابطه زوجین است که لازمه تقویت زندگی خانوادگی، ثبات و دوام آن و نوع نگرش و طرز تعامل زوجین با یکدیگر است. برهمین اساس، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تعارضات زناشویی زنان متأهل انجام شد. روش این پژوهش نیمه آزمایشی (پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه) و جامعه آماری شامل زنان متأهل مراجعه کننده به سرای محله دبستان و مجیدیه در منطقه 7 تهران در بازه زمانی فروردین و اردیبهشت 1396 بود. پس از جمع آوری پرسشنامه ها و در بررسی ابتدایی (مصاحبه) 30 زن متأهل دارای تعارضات، با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری گواه و آزمایشی کاربندی شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه تعارضات زناشویی تجدیدنظر شده (MCQ-R) بود و تجزیه وتحلیل داده ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش تعارضات زناشویی ( F=71/6 وP<0/01 ) و مؤلفه های آنها به طور معنی داری مؤثر بوده است.. بنابراین توصیه می شود مشاوران و درمان گران خانواده از این رویکرد آموزشی درمانی در مراکز مشاوره و کلاس های آموزش خانواده جهت حل مشکلات زناشویی زوج ها بهره ببرند.

با توجه به نقش فناوری در عصر امروز، شبکه های اجتماعی به عنوان ظرفیت و ابزار مناسب می توانند در تحکیم بنیان خانواده مؤثر باشند. تحقیق از نوع کاربردی – پیمایشی و جامعه آماری تحقیق، کارشناسان شبکه های اجتماعی و تحکیم خانواده است. جهت روایی سنجی از ضریب لاشه، روایی همگرا و واگرا و برای محاسبه پایایی از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شد. برای تحلیل داده ها، از مدل سازی معادلات ساختاری به روش کمترین مربعات جزئی استفاده شد. بررسی ها نشان داد که شبکه های اجتماعی دارای سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری است. بعد شناختی دارای مؤلفه های آموزه ها و باورهای دینی، آگاهی بخشی سبک زندگی و ادراک سازی عوامل تقویت خانواده، بعد عاطفی دارای مؤلفه های فضاسازی رقابت و صمیمیت، تعامل و ارتباط و هویت بخشی می باشد. بعد رفتاری دارای مؤلفه های فرهنگ سازی، پایداری خانوادگی و اجتماعی و توانمندسازی اقتصادی و مالی است. نتایج نشان دادند که تحکیم بنیان خانواده دارای سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری است. بعد شناختی دارای سه مؤلفه خداباوری و دین داری، تعالی محوری در زندگی و آگاهی از احکام سلامت اقتصادی و مالی، بعد عاطفی دارای سه مؤلفه خودباوری، همدلی و رضایت مندی و بعد رفتاری دارای مؤلفه های مسئولیت پذیری، مهارت افزایی و توانمندسازی، تداوم بقای نسل با معیارهای خانواده سالم است. نتایج تحلیل ها نشان دادند که شبکه اجتماعی بر تحکیم بنیان خانواده مؤثر است. بر مبنای نتایج، شبکه اجتماعی در بعد شناختی بیشترین نقش را در تحکیم بنیان خانواده ایفا می نماید.

زمینه: تحقیقات نشان می دهد فراشناخت، تحمل ابهام و انعطاف پذیری روانشناختی با رفتار تاب آوری در ارتباط هستند. اما در زمینه ی گستره مطالعات بومی پژوهشی در جامعه مورد تحقیق شکاف تحقیقاتی وجود دارد. هدف: این پژوهش باهدف بررسی نقش فراشناخت، تحمل ابهام و انعطاف پذیری روانشناختی در پیش بینی تاب آوری در همسران شهدای استان البرز انجام شد. روش: روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه همسران شهدا در سال 1401- 1400 بود. 451 نفر از طریق روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه های فراشناخت ولز و کاترایت هاتون (2004)، پرسشنامه پذیرش و عمل بوند و همکاران (2007)، پرسشنامه تحمل ابهام بودنر (1960) و پرسشنامه تاب آوری کونور و همکاران (٢٠٠٣) روی آن ها اجرا شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل رگرسیون خطی چندگانه انجام شد. یافته ها: مطابق با تحلیل داده ها متغیرهای انعطاف پذیری روانشناختی (0/37 =β)، تحمل ابهام (0/25 =β)، وقوف شناختی (0/22 =β)، کنترل ناپذیری و خطرناک بودن افکار (0/19- =β)، و اعتماد شناختی (0/13- =β) به ترتیب نیرومندترین پیش بینی کننده های تاب آوری هستند. علاوه بر این، انعطاف پذیری روانشناختی (0/001 ≥p، 7/23 =F)، تحمل ابهام (0/001 ≥p، 10/6 =F) و وقوف شناختی (0/001 ≥p،19/5 =F) پیش بینی افزایش تاب آوری هستند، اما باور به کنترل ناپذیری و خطرناک بودن افکار (0/003 ≥p، 99/2 =F) و اعتماد شناختی (0/012 ≥p، 51/2 =F) پیش بینی کننده کاهش تاب آوری هستند. نتیجه گیری: از یافته های بالا می توان نتیجه گرفت که فراشناخت، تحمل ابهام و انعطاف پذیری روانشناختی با تاب آوری در ارتباط مستقیم است و موجب افزایش تاب آوری می شود. تکرار تحقیقات با نمونه های بیشتر در گروه های دیگر مورد نیاز است.

قرمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش خودمتمایزسازی بر پریششانی روانششناختی و سازگاری اجتماعی نوجوانان پسر طلاق شهر تهران انجام شد.روش: روش پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون و پ آزمون با گشروه گشواه و دوره پیگیشری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دانشآموزان دوره اول متوسطه با والدین طلاق گرفته در سال تحصیلی 97-1396 در شهر تهران بود. نمونه شامل 30 نفر از نوجوانان طلاق بود که از بین جامعه آماری به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب و بهصورت تصادفی در دو گروه آزمشایش و گشواه ، جایگزین شدند )هر گروه 15 نفر(. گروه آزمایش، آموزش خودمتمایزسازی را طشی ده جلسشه دریافشت کردند وگروه گواه هیچگونه مداخلهای دریافت نکردند. برای جمشع آوری اطلاعشات از پرسششنامه هشای پریشانی روانشناختی و سازگاری اجتماعی استفاده شد. تجزیه و تحلیل دادههای آماری با آزمون تحلیل واریان با اندازهگیری مکرر و به وسیله نرمافزار آماری 23-SPSS انجام شد.یافتهها: نتایج نشان داد که آموزش خودمتمایزسازی بر پریشانی روانششناختی و سشازگاری اجتمشاعی نوجوانان پسر طلاق تدثیر معناداری داشته است )001.0>p(.علاوهبراین نتایج نشان داد که این آموزش توانسته تدثیر خود را در زمان نیز به شکل معناداری حفظ نماید )001.0>p(.نتیجهگیری: بر اسشاس یافتشه هشای پشژوهش حاضشر مشی تشوان چنشین نتیجشه گرفشت کشه آمشوزش خودمتمایزسازی با بهرهگیری از فنون اجتماعی و هیجانی میتواند، پریشانی روانشناختی و سشازگاری اجتماعی نوجوانان طلاق را تحت تدثیر قرار دهد. بر این اساس آموزش خودمتمایزسازی میتواند بهعنوان روشی کارآ، جهت بهبود سازگاری اجتماعی و کاهش پریشانی روانشناختی نوجوانان پسر طلاق مشورد استفاده قرار گیرد.کلیر واژ ها: آموزش خودمتمایزسازی، پریشانی<br class="Apple-interchange-newline" />

زمینه و هدف: تحقیقات نشان داده اند که ناگویی هیجانی می تواند متاثر از تصویر بدنی و شرایط خانوادگی باشد. بنابراین؛ پژوهش حاضر با هدف تحلیل معادلات ساختاری ناگویی هیجانی بر اساس جو عاطفی خانواده و سبک های دلبستگی با میانجیگری تمایزیافتگی و تصویر بدنی انجام شد. مواد و روش ها: روش پژوهش توصیفی-همبستگی از نوع معادلات ساختاری است. جامعه آماری، متشکل از کلیه زنان و مردان متأهل ساکن منطقه 2 شهر تهران در سال 1399 بود. حجم نمونه با استفاده از روش پیشنهادی شوماخر و لوماکس (2004)، 400 نفر برآورد شد. روش نمونه گیری به صورت در دسترس و آنلاین انجام شد. ابزار تحقیق شامل پرسشنامه های پژوهش شامل ناگویی خلقی تورنتو (1994)، جو عاطفی خانواده هیل برن (1964)، سبک های دلبستگی کولینز و رید (1990)، تمایزیافتگی اسکورن و فریدلندر (1988) و تصویر بدنی مدیروس و گارسیا (2002)، بودند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار AMOS استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که سبک دلبستگی اضطرابی به صورت مثبت و سبک وابستگی و نزدیک بودن، جو عاطفی خانواده، تمایز یافتگی خود و تصویر بدنی به صورت منفی و معنادار بر ناگویی هیجانی اثر دارند. همچنین تمایز یافتگی خود، اثر سبک دلبستگی اضطرابی بر ناگویی هیجانی را به صورت مثبت و اثر سبک دلبستگی نزدیک بودن بر ناگویی هیجانی را به صورت منفی و معنادار میانجیگری می کند. تصویر بدنی اثر سبک دلبستگی اضطرابی بر ناگویی هیجانی را به صورت مثبت و اثر سبک دلبستگی نزدیک بودن بر ناگویی هیجانی را به صورت منفی و معنادار میانجیگری می کند. تمایزیافتگی خود و تصویر بدنی اثر جو عاطفی خانواده بر ناگویی هیجانی را به صورت منفی و معنادار میانجیگری می کند. نتیجه گیری: به نظر می رسد که بهبود جو عاطفی خانواده و سبک دلبستگی هم به طور مستقیم و هم از طریق افزایش تمایریافتگی خود و بهبود تصویر بدنی، در کاهش ناگویی هیجانی افراد متأهل موثر هستند.

زمینه: حساسیت اضطرابی و کانون توجه از مؤلفه های مهم در ایجاد و حفظ اختلال اضطراب اجتماعی محسوب می شوند که نقص در هر یک از آن ها می تواند به عنوان یک عامل خطر بالقوه در این اختلال نقش داشته باشد. برخی مطالعات نشان داده اند که درمان برنامه زمانی پارادوکس می تواند منجر به کاهش نگرانی و علائم اضطراب اجتماعی شود. در ایران در مورد اثربخشی این روش درمانی بر حساسیت اضطرابی و کانون توجه در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی شکاف پژوهشی وجود دارد. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان برنامه زمانی پارادوکس بر حساسیت اضطرابی و کانون توجه در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی انجام شد. روش: طرح پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه و پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی افراد مراجعه کننده به مراکز مشاوره و کلینیک های روان درمانی شهر تهران در پاییز و زمستان سال 1401 بود. نمونه آماری نیز شامل 30 نفر از درمانجویان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بود که به صورت در دسترس انتخاب و در دو گروه 15 نفری (یک گروه آزمایش و یک گروه گواه) گمارده شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های کانون توجه (وودی و همکاران، 1997)، شاخص حساسیت اضطرابی تجدید نظر شده (تیلور و کاکس، 1998) استفاده شد. همچنین درمان برنامه زمانی پارادوکس (بشارت، 1396) در شش جلسه 45 دقیقه ای بر روی گروه آزمایش اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز علاوه بر شاخصه های آمار توصیفی با استفاده از آزمون تحلیل چندمتغیری، تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر، تعقیبی بونفرونی و نرم افزار SPSS25 انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد، درمان برنامه زمانی پارادوکس بر تمام مؤلفه های حساسیت اضطرابی (ترس از نشانه های تنفسی، ترس از واکنش های اضطرابی، ترس از نشانه های، قلبی – عروقی - معده ای، عدم مهار شناختی و نمره کل) و کانون توجه (توجه متمرکز بر خود و توجه به بیرون) تأثیر معنادار داشته است (0/001P<). نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر به نظر می رسد درمان برنامه زمانی پارادوکس می تواند توسط روانشناسان و روان پزشکان به عنوان درمانی کارآمد در جهت کاهش علائم اختلال اضطراب اجتماعی به ویژه حساسیت اضطرابی و کانون توجه به کار برده شود.

زمینه: اختلال اضطراب اجتماعی اغلب نرخ بهبودی ضعیف تری نسبت به سایر اختلالات اضطرابی دارد. مرور مطالعات پیشین نشان می دهد دو متغیر نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی و کانون توجه (که یکی از پیش بینی کننده های اختلال اضطراب اجتماعی است)، پاسخ ضعیف تری به درمان های معمول روانشناختی می دهند. از جدیدترین رویکردهای جایگزین تلفیقی، درمان برنامه زمانی پارادوکس و درمان فن آوری واقعیت مجازی است، که در مورد مقایسه اثربخشی آن ها در بهبود کانون توجه و کاهش نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی شکاف پژوهشی وجود دارد. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان برنامه زمانی پارادوکس و درمان فن آوری واقعیت مجازی بر کانون توجه و نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی انجام شد. روش: طرح پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه و پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی افراد مراجعه کننده به مراکز مشاوره و کلینیک های روانشناختی شهر تهران در پاییز و زمستان سال 1401 بود. نمونه آماری نیز شامل 45 نفر از افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بود که به صورت در دسترس انتخاب شده و در سه گروه 15 نفری (دو گروه آزمایش و یک گروه گواه) گمارش شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه کانون توجه (وودی و همکاران، 1997) و مقیاس اضطراب اجتماعی (کانور و همکاران، 2000) استفاده شد. همچنین درمان برنامه زمانی پارادوکس (بشارت، 1396) در شش جلسه بر روی گروه آزمایش اول و درمان فن آوری واقعیت مجازی در 8 جلسه بر روی گروه آزمایش دوم اجرا شد، اما اعضای گروه گواه هیچ گونه مداخله درمانی دریافت نکردند. تحلیل داده ها نیز با استفاده از آزمون تحلیل چندمتغیری، تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر، آزمون تعقیبی بونفرونی و نرم افزار SPSS-25 انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد هر دو درمان برنامه زمانی پارادوکس و فن آوری واقعیت مجازی برکانون توجه و نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی تأثیر معنادار داشتند (0/001 P<). بین اثر بخشی درمان واقعیت مجازی و برنامه زمانی پارادوکس برکانون توجه تفاوت معنادار وجود نداشت، اما بین اثربخشی درمان فن آوری واقعیت مجازی و برنامه زمانی پارادوکس بر نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی تفاوت معنادار وجود داشت؛ بدین صورت که درمان برنامه زمانی پارادوکس در مقایسه با درمان مبتنی بر فن آوری واقعیت مجازی در کاهش نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی اثربخشی بیشتری دارد (0/001 P<). نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر به نظر می رسد درمان برنامه زمانی پارادوکس و درمان مبتنی بر فن آوری واقعیت مجازی می توانند به عنوان رویکرد درمانی منطبق با نیازهای بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار گیرند