علیرضا جمشیدی

زنان عشایر به شیوه های گوناگونی بر اقتصاد خانواده تأثیر می گذارند. یکی از مهم ترین شیوه های تأثیرگذاری اشتغال زنان در بخش صنایع دستی می باشد. زیرا اشتغال در این بخش علاوه بر تأمین بخشی از نیازهای خانوار، می تواند یکی از منابع مهم درآمدی خانوارها نیز باشد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر اشتغال زنان مناطق عشایری (نیمه کوچنده) در صنایع دستی بر اقتصاد خانوار آنها در دهستان زردلان واقع در (بخش هلیلان) شهرستان چرداول از استان ایلام می باشد. در این مطالعه برای جمع آوری اطلاعات از روش های مطالعة کتابخانه ای و بررسی اسنادی استفاده شده و اطلاعات میدانی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته بدست آمده است. محدودة جغرافیایی پژوهش شامل 26 روستا می باشد که 16/54 درصد از کل روستاهای منطقه ی مورد مطالعه را شامل می شود. این روستاها که به عنوان روستاهای هدف انتخاب شده اند، دارای اقتصاد مبتنی بر دامداری هستند. همچنین زنان عشایر منطقه مورد مطالعه به تولید محصولات و صنایع دستی مانند سیه مال، چیت، گیوه، مونج بافی، جاجیم بافی، وسایل چوبی آشپزخانه و ... می پردازند. جامعة آماری تحقیق شامل زنان بالای 12 سال (عشایر نیمه کوچنده) دهستان زردلان می باشد (2891 = N) که از این میان 190 نفر با استفاده از فرمول کوکران (5/0 = p&q و 07/0 = d) و به روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه ی مورد مطالعه انتخاب شده اند. نتایج نشان داد، عواملی مانند تکنولوژی ابتدایی برای تولید، دوری به شهر و انزوای جغرافیایی، کمبود مشتری، عدم وجود بازار برای محصولات تولیدی آنها و عدم حمایت مسئولین زمینه ساز دستیابی کمتر زنان به درآمد از طریق صنایع دستی در منطقه ی مورد مطالعه می باشند. همچنین نتایج حاصل از t تک نمونه ای تأثیر اشتغال زنان عشایر در صنایع دستی را بر اقتصاد خانواده آنها به دلیل وجود مشکلات موجود تأیید نکرد.

هدف این نوشتار بررسی عوامل مؤثر بر وجود یا عدم وجود عوامل اصلی تشکیل دهنده­ی تله­ی محرومیت در جوامع روستایی شهرستان شیروان و چرداول است. این پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی است که به روش پیمایشی اجرا شده است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق انجام مصاحبه­های حضوری و با استفاده از پرسشنامه در سال زراعی 89-1388، به دست آمد. جامعه آماری تحقیق کلیه خانوارهای ساکن در روستاهای شهرستان شیروان و چرداول بودند که در امر کشاورزی (زراعت یا دام پروری و یا هردو باهم) اشتغال دارند (8099N= )، از این میان، 200 خانوار، به روش نمونه­گیری طبقه­ای متناسب چند مرحله­ای و با استفاده از فرمول کوکران، به­عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ضریب آلفای کرونباخ و ضریب KMO در قسمت اصلی ابزار جمع­آوری کننده اطلاعات نشان داد که وسیله­ی تحقیق قابلیت زیادی برای جمع­آوری اطلاعات را دارا می­باشد. برای علت­یابی متغیرهای مؤثر در چگونگی وجود یا عدم وجود عوامل اصلی تشکیل دهنده­ی تله­ی محرومیت در جوامع روستایی از مدل تحلیل مسیر بهره گرفته شده است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که متغیرهای خسارت و دورافتادگی محل سکونت ازمراکز سرویس­دهی و خدمات بر عامل آسیب­پذیری، متغیرهای ملاقات بر نخبگان سیاسی مذهبی شهرستان و سطح سواد بر عامل انزوا، عوامل سیاسی ـ اجتماعی بر عامل بی­قدرتی، متغیرهای میزان هزینه­های مورد استفاده در بخش کشاورزی و درآمد کل خانوار بر عامل فقر، و متغیرهای بهره­وری عوامل تولید و نیروی انسانی بر عامل ضعف جسمانی دارای اثرات مستقیم و به­طور مثبت و معنی­داری بر وجود عوامل اصلی تشکیل دهنده­ی تله­ی محرومیت در جوامع روستایی شهرستان شیروان و چرداول تأثیرگذار بوده­اند.

وضعیت مطلوب مسکن در نواحی شهری و روستایی یکی از شاخص­های توسعه اقتصادی اجتماعی در کشورهای جهان محسوب می­شود. تدوین یک برنامه جامع در بخش مسکن به منظور دستیابی به وضعیت مطلوب مستلزم شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد گسترده این بخش است. از راه های مهم آگاهی از وضعیت مسکن در فرایند برنامه ریزی­های منطقه­ای، استفاده از شاخص­های مسکن است. این شاخص­ها که نشان دهنده وضعیت کمی و کیفی مساکن در هر مقطع زمانی است راهنمایی موثر برای بهبود برنامه­ریزی مسکن آینده است. پژوهش حاضر با استفاده از شاخص­های مسکن به بررسی وضعیت مسکن مناطق روستایی شهرستان­های استان اصفهان و سطح­بندی نواحی روستایی آن با استفاده از این شاخص­ها پرداخته است. روش تحقیق مبتنی بر روش اسنادی، توصیفی و همبستگی است و اطلاعات مورد نیاز از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 استان اصفهان استخراج شده است که از میان 52 متغیر مربوط به مسکن، 18 شاخص استخراج شده و مناسب بودن آنها از طریق آزمون KMO ارزیابی شده است. شاخص­های انتخابی با روش تحلیل عاملی به 5 عامل تقلیل یافت که این عوامل جمعا 249/86 درصد واریانس را در بر می­گیرند. در بین 5 عامل فوق، عامل زیربنایی به تنهایی 414/26 درصد واریانس را پوشش می­دهد که تاثیر گذار­ترین عامل در مطالعه است. به منظور سطح­بندی نواحی همگن روستایی از روش تحلیل خوشه­ای استفاده و نقاط روستایی استان به 7 گروه همگن طبقه­بندی شده­اند که بر اساس آن مناطق روستایی شهرستان اصفهان در بالاترین سطح و مناطق روستایی شهرستانهای نجف آباد، تیران و کرون، نطنز، کاشان، خوانسار، آران و بیدگل، گلپایگان و سمیرم سفلی در پایین­ترین سطح از نظر برخورداری از شاخص­های مسکن قرار دارند.

پژوهش میدانی حاضر از نوع پیمایشی بوده و اطلاعات آن از طریق انجام مصاحبه های حضوری و با استفاده از پرسشنامه در سال زراعی 88-1387 به دست آمده است. جامعة آماری تحقیق دربرگیرندة 2550 خانوار برنج کار شهرستان شیروان و چرداول است که به صورت تخصصی به کاشت برنج اشتغال دارند؛ و از آن میان، 82 خانوار به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چندمرحله ای به عنوان نمونة آماری انتخاب میشوند. برای تحلیل داده های آماری، از ضریب همبستگی و تحلیل مسیر بهره گیری میشود. دستاوردهای پژوهش بیانگر این واقعیت است که دو مفهوم «بی قدرتی» و «فقر»، از پنج مفهوم موجود در مدل تلة محرومیت در جامعة مورد مطالعه، بیشترین تأثیر را بر مدل مورد مطالعه دارند که به ترتیب، 69 و 62 درصد واریانس عوامل تعیین کنندة تلة محرومیت در منطقه را تبیین می کنند. بنابراین، وجود این دو مفهوم در منطقة مورد مطالعه تأیید میشود. همچنین، نتایج نشان میدهد که سطح تحصیلات، با ضریب همبستگی 258/0- و 354/0-، به ترتیب، با مفهوم فقر و بی قدرتی رابطة منفی و معنیدار دارد؛ و البته وجود تلة محرومیت به معنی واقعی تأیید نمیشود.

پژوهش حاضر با هدف شناخت و تحلیل اثرات مثبت و منفی شهرک های صنعتی شباب و ایلام بر روستاهای اطراف این شهرک ها و مقایسه این دو منطقه از لحاظ دستیابی به اهداف توسعه پایدار طراحی شده است. این پژوهش به صورت پیمایشی انجام گرفته و جامعه آماری این تحقیق را روستاییان ساکن در روستاهای اطراف این دو شهرک تشکیل داده-اند(N=23004). حجم نمونه از طریق فرمول کوکران برآورد (n=364) و نمونه ها به روش نمونه گیری چند مرحله ای و به صورت تصادفی با انتساب متناسب انتخاب گردیدند. نتایج تحلیل عاملی اثرات مثبت شهرک صنعتی شباب در منطقه نشان می دهد که اثرات اجتماعی، کشاورزی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی در مجموع60/73 درصد از کل واریانس متغیر وابسته را تبیین می کند. اثرات مثبت شهرک صنعتی ایلام نیز در منطقه شامل آثار اجتماعی، کشاورزی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی در مجموع 89/59 درصد از کل واریانس متغیر وابسته را تبیین می کند. به طور کلی می توان بیان کرد که شهرک صنعتی شباب تاثیرات مثبت بیشتری بر روستاهای همجوار دارد.

هدف این نوشتار بررسی و اولویت­بندی چالش­های حاشیه­نشینان منطقه دهلکوه­ شهرستان بیرجند است. جامعه آماری این تحقیق را ساکنان منطقه­ دهلکوه شهرستان بیرجند تشکیل داده­اند (2500 = N ). حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 129 نفر برآورد شد. در این تحقیق از روش نمونه­گیری تصادفی استفاده شد. روش انجام این تحقیق پیمایشی و از نوع توصیفی است. ابزار جمع­آوری داده­ها، پرسش­نامه­ای بود که روایی محتوایی آن بر اساس نظرات اساتید فن و صاحب­نظران تایید شد. برای تعیین پایایی ابزار جمع­آوری داده­ها از ضریب اعتبار آلفای کرونباخ استفاده گردید که مقدار آن 79/0 به دست آمد. داده­های به دست آمده با استفاده از تکنیک AHP (فرایند تحلیل سلسله مراتبی) و به وسیله نرم­افزارهای Expert Choice و SPSS تجزیه و تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان می­دهد که مهمترین مشکلات ساکنین منطقه­ی دهلکوه شهرستان بیرجند، کمبود امکانات ارتباطی با نسبت 362/0، کمبود درآمد و بیکاری با نسبت 156/0 است. نتایج تلفیق گزینه­های مورد بررسی با معیارها با توجه به هدف مطالعه، نشان می­دهد که چالش­های رفاهی با نسبت 305/0 و آموزشی ـ بهداشتی با نسبت 194/0، به ترتیب بیشترین و کمترین اولویت را در منطقه­ مورد مطالعه دارا هستند.

هدف کلی این تحقیق، بررسی و سنجش عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان استان ایلام نسبت به تولید و توسعه کشت برنج میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی کشاورزانی که در سال زراعی 87-1386 در شهرستان شیروان و چرداول به طور تخصصی به کاشت برنج مشغول بوده اند (2550N= ) است. از این میان تعداد 119 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه های آماری این تحقیق انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات، پرسشنامهی محقق ساخته، بود. برای اطمینان از روایی و پایایی ابزار مورد استفاده از 30 پرسشنامه اولیه استفاده شد. ضرایب به دست آمده برای روایی و پایایی (آلفای کرونباخ) پرسشنامه به ترتیب 729/0 و 96/0 محاسبه شد که در مجموع نشان دهنده مورد اعتماد و اطمینان بودن پرسشنامهی پژوهش است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تحت ویندوز انجام گرفته و از آمار تحلیلی نظیر ضریب همبستگی، آزمون F و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد، میزان آب در دسترس، داشتن شغل فرعی، میزان دانش فنی و میزان درآمد بیشترین تاثیر را برنگرش برنجکاران منطقه مورد مطالعه نسبت به کاشت و توسعه سطح زیرکشت برنج دارد.

زمین یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در تولید بخش کشاورزی محسوب می شود. وجود واحدهای خرده مالکی، به دلیل عدم استفاده مؤثر از فناوری، ماشین آلات و عوامل تولید کشاورزی، عامل محدود کننده بهره وری و بازدهی تولید در بخش کشاورزی محسوب می شود. هدف این نوشتار بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت کشاورزان در اجرای طرح یکپارچه سازی اراضی شهرستان شیروان و چرداول در استان ایلام است. در این پژوهش اطلاعات جمع آوری شده از طریق پرسشنامه، و آماره های توصیفی و استنباطی در قالب تحلیل های یک متغیره و دو متغیره مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که سطح تحصیلات، و آگاهی بهره برداران از مفهوم یکپارچه سازی مهم ترین عوامل مؤثر بر تمایل مالکان به مشارکت در طرح یکپارچه سازی اراضی، و بالا بودن هزینه های اجرای طرح یکپارچه سازی اراضی، اصلی ترین عامل بازدارنده اجرای طرح است. جهت افزایش مشارکت کشاورزان در اجرای طرح یکپارچه سازی اراضی، اطلاع رسانی از طریق رسانه های گروهی، سازمان دهی کشاورزان در تشکل های روستایی، اعطای تسهیلات اعتباری و مالی به منظور یکپارچه کردن اراضی، و اجرای عملیات زیر بنایی دیگر پیشنهاد می شود.

"آن چه در دنیای امروز در زمینه اعتیاد به مواد مخدر توجه برانگیز شده، اتخاذ سیاست های مبتنی بر کاهش صدمه است که از رهگذر آن، اقدام هایی سازمان دهی می شوند که تا حد ممکن، از وسعت و شدت گرفتن صدمه های ناشی از اعتیاد ـ چه در بعد سلامت فردی و چه سلامت جمعی ـ بکاهد. این برنامه ها در پی شکست سیاست جنایی عدم مدارا (Zero tolerance)، که سال هاست اعمال می شود، در کانون توجه قرار گرفته است. در سال های اخیر سیاست کاهش آسیب های مواد مخدر توجه قانون گذار را جلب کرده است. در خصوص سیاست جنایی قضایی ایران در برخورد با آسیب ها، می توان از یک سیاست پیشرو ـ حتا فراتر از سیاست جنایی تقنینی ـ سخن به میان آورد. "